Tractatus de Papa ubi et de Concilio Oecumenico

51쪽

28 TR CTATΓS DE PAPA.nis inscribitur. In qua compilatione nihil de suo praeter prologum et capilum inscriptiones inseruit. Ita ut tolum opus constet citationibus seu excerptis, prout ipse praemonuit his verbis : u Excerptiones ecclesiasticarum regularum partim ex epistulis Romanorum Pontificum, partim ex gestis conciliorum catholicorum Episcoporum, partim ex tractalibus orthodoxorum Patrum, partim ex institutionibus catholicorum regum, nonnullo labore in unum corpus adunare curavi. B Porro inter illas excerptiones, quaS tanquam Ecclesiastieas regulas adducit sanctus Ivo, citata occurrit ad Heri minantium Metensem

Antistilom celebris sancti Gregorii VII epistola, in hunc sc pum scripta ut probaret jure a Se depositum imperatorem IIenricum IV; et in qua insuper memorat idem Sanctus Gregorius VII throno a Sede Apostolica dejectum Childericum Galliarum regem, et Solutos a sidelitatis juramento ejus subditos. Ex qua epistola conStat caput cccLxxviis, pariis V collectionis, sic inscriptum : Nullam dignitatem saecularem, sed nec imperialem, honori vel dignitati episcopali posse adaequari. Non totam epistolam inseruit Ixo, sed excerplum; et tamen in isto excerpto relinuit hunc epistolae locum :u Alius item Romanus Pontifex regem Francorum, non iam pro suis iniquitatibus quam pro eo quod tantae potestati erat inutilis, a regno deposuit, et Pepinum Caroli imperatoris patrem in ejus loco substituit, omnesque Franci genas a juramento fidelitatis absolvit. v Ex hoc documento sic colligendum

venit :Primo, si Bossuetius regularum ecclesiasticarum compilationem concinnasset, procul dubio locum hunc praetermisisset. At nondum nata Ivonis tempore independentis ab ecclesiastica terrenae potestatis Bossuetiana novitas. Seeundo, ex eo quod Sanctus Ixo dictam epistolam codici Suo inseruerit, plane Sequitur eam apud ipsum auctoritate valuisse, et a sortiori sanam et rectam ab ipso existimatam earumdem litterarum doetrinam.

52쪽

p1RS 0ΓkRT1. 29 Tertio, ex citatis in particulari de exauctorato Childericoverbis, merito colligitur Suncto Ivoni non minus quam S. Gregorio III in dubitatam fuisse hancce Romani Pontificis reges deponendi potestatem. Cum enim, pro scopo Sui operis, documenta non citet integra, Sed eas dumtaxat partes quas ad rem sacere existimat, si putasset supra citatum locum Epistolae sancti Gregorii III a vera et orthodoxa doctrina exorbitare, illum procul dubio praetermisisset. Igitur indubilata Ivoni Ecclesiae potestas in rem temporalem statuum . At, si Bossuetio credas, non alia fuit Ivonis doctrina, quam primi e quatuor articulis anni 1682. En ejus cavillationes :Prima objectio Bossuetii. - Potest sic contrahi : scopus Ivonis erat ut spiritualem potestatem ostenderet dignitate Superiorem, ut probat capitis titulus. Ergo non censendus est approba SSe Gregorii VII epistolam, nisi in quantum Oxprimit illam dignitatis superioritatem : non aulem quoad alia. Respondetur. -- Cum S. Ivo ad probandam dignitatis Papalis superioritatem alleget depositum a Papa fuisse Childericum Regem, hoc ipso supponit non defuisse Papae sic rρgem illum deponendi potestatem. Nimirum ex eo quod Papa regem deponere potuerit, merito concludit superiorem Pontificiam dignitatem. At vero si depositionem illam, auctoritate Papae sactam, illegitimam et abusivam existimasset, stolide saelum istud allegasset. Quomodo enim usurpatio probare unquam poterit superiorem usurpatoris dignitatem y Miserum sane hoc Bossvotii effugium. Objectio secunda Bossuetii. - Dicit positum ab Ivone de exauctorato Chil derico locum, ne i tum mutilaret. Respondetur. - Textum, id est, S. Gregorii VII epistolam mutilavit S. Ivo, siquidem magnam ejus partem praetermisit. Potuisset totam de regibus et imperatoribus depositis enumeralionem omittore: ac procul dubio pr termisisset, si erroris monstrum ibi re 'ondi existimasset, prout existimavit Bossu Flius. Cum ergo rejectis aliis epistolae locis, illum inserat, or-

53쪽

50 TRACTATUS DE PAPA.thodoxuin et ad rem suam lacientem reputavit. Fingit nempe Bossuetius solitum Ixonem documenta integra transcribere. Id prorsus salsum. Ipsi e contra solitum loca intermedia quae ad scopum ejus non faciunt resecare; de quo praemonet per verba item vel et infra, dum per Saltum, p0st unum transcriptum locum, pergit ad alium, omissis intermediis; prout videre est, verbi gratia, capite cccLIII partis V. 0bjectio tertia Bossuetii. - Apud Gratianum, citatus locus sancti Gregorii VII habetur capite separato, sub hac rubrica rI fidelitatis etiam juramento Romanus Ponliseae nonnullos absolvit, eum aliquos a sua dignitate deponit. Ex eo quod sanctus Ivo locum istum sic seorsim et sub Simili titulo non posuerit, concludit Bossuetius admissam ab ipso non fuisse Romani Pontificis reges deponendi potestatem. Respondetur. - Si valeret ratiocinium, probaret nec ab Ivone admissam Romani Pontificis potestatem reges eXcommunicandi. Siquidem neque de hoc speciale capitulum exeripsit, prout Gratianus. - Αbsonum prorsus ratiocinium. Nam ex eo quod unus collector doeumcntum aliquod non dividat in plura capila, sicut alter canonis la posterior. et ex eo quod titulus a priore praefixus sit generali0r, n0n sequitur a priore collectore admissam non fuisse doctrinam documenti quod citat; praesertim quando citatio, nisi probet titulum particularem, nec generaliorem probare valeat, Sed omnino stolida sit, prout in praesenti casu. Vult nempe probare Ivo dignitatem Ecclesiasticam esse majorem dignitale regia. Quod ut probet allegat regum et imperatorum auctoritate Pontificia depositiones. Quid, quaeSo, probarent istae depositiones quoad superioritatem dignis alis ecclesiasticae, si forent illegi limae ac nullae, et deleStandae usurpationesΤ0uarta objeetio Bossuetii. - Dicit Bossuetius, alibi ab Ivone citata suisso haec sancti Isidori Hispalensis verba : Populi pec-

euntes judieem metuunt : reges autem nisi solo Dei timore metuque stehennae coerceantur, libere in Draeeeps ruunt. Ilis porro

54쪽

PARS 0UARTA. - 51 verbis excludi Ρontificiam reges deponendi potestatem; ergo eam potestatem ab IVone non admissam. Respondetur. - Isidori verba nequaquam Romani Pontificis reges deponendi potestatem exeludunt. Nam supposita etiam illa potestate, verum remanet reges, niSi metu gehennae coerceantur, in praeceps ruere. Enimvero pravis regibus depositio timenda non est nisi in rarissimo casu quo, sive persecutione sive aliter catholicam 1idem suis in regnis in discrimen adducerent. Extra hunc casum. licet privatim in flagitia quaeque ruant, non est locus depositioni seu coercitioni per Pontificiam auctoritatem. Cumque non sit alius qui eos efficaciter coercere valeat. merito hoc ingens damnationis periculum eis indigilat sanctus Isidorus. - Ιmo etiam in rarissimo casu quo de jure contra ipsos procedere posset summus Ponti sex ad praecavendam rei catholicae ruinam, nisi metu gehennae coerceantur, de lacio plerumque impossibilis exadet ejusmodi per Romanum Pontificem coercilio. Quia nempe nec ipse Se subjiciet, nec alii Principes facile inducentur ad praestandum brachii sui saecularis auxilium. IIaec inania Bossuetii effugia quoad secundum Ivonis textum. Quid autem opposuit priori, hoc est, Ιvonis epistolae ad Angliae Regem Τ Ρrorsus nihil. Si lentio praetermisit. Incunctanter autem ΙVone in propugnatorem asseruit ipsissimae doctrinae, in primo quatuor articulorum anni 1682 contentae.

g 7. - Doctrina sancti Tlion uu et sancti Bonaventurio.

Ambos conjungimus, tum quia STnchroni, tum quia uterque splendidum sidus Universitatis Parisiensis. I. Sanctus Bonaventura. - α Iam vero possunt Sacerdotes et Pontifices ex causa amovere reges, et deponere imperatoreS, sicut saepius accidit et visum est; quando scilicet eorum malitia hoc exigit et reipublicae necessitas sic requirit. Summus vero Pontifex penes quem in terris prima residet auctoritas,

55쪽

TExτΠs Ι. - α Aliquis per infidelitatem peccans potest sententialiter jus dominii amittere, sicut etiam quandoque propter alias culpas ... Et ideo quam cito aliquis per sententiam denuntiatur excommunicatus propter apostasiam a side, ipso facto eius subditi sunt absoluti a dominio ejus et juramento fidelitatis quo ei tenebantur. n Ibi sanctus Thomas sibi objicit christianos milites qui, teste S. Ambrosio, obedientiam praestabant Iuliano apostatae. Ad quod respondet : u Dicendum quod illo tempore Ecclesia in sui novitate nondum habebat p0lestatem terrenos principes compescendi; et ideo toleravit fideles Iuliano apostatae obedire in hiS quae nondum erant contra fidem, ut majus periculum silet vitar flur. n Il' Il ,

TEXTrs II. - a Considerandum est quod dominium vel praelatio introducta sunt ex jure humano : distinctio autem sidelium vel infidelium est de jure divino : jus autem divinum quod est ex gratia, non tollit jus humanum, quod est naturali ratione. Ideo distinctio fidelium et infidolium secundum se considerata non tollit dominium ei praelationum infidelium

56쪽

PARS QUARTA. 55 supra siletes. Potest lamen, iuste per sententiam vel ordinationem Ecclesiae, auctoritatem Dei habentis, tale jus dominii vel praelationis tolli; quia infideles instrito suae insidelitatis

merentur potestatem amittere Super fideles qui transferuntur in filios Dei. Sed hoc quidem Ecclesia quandoque facit, quandoque non facit. n ID Il , q. X, art. 10. Certum est in his textibus infidelium denominatione comprehendi a sancto Thoma etiam haereticos; prout videre est articulo si quaestionis x 2, 2 lin, ubi infidelitatem paganorum, judaeorum et haereticorum simul conserens, quoad peccati gravitatem, ita concludit: Unde simplieiter loquendo inlidelitas

haereticorum est peSSima.

TExTvs Ill. - a Dicendum quod potestas saecularis subditur spirituali, sicut corpus animae. Et ideo non est usurpatum judicium si spiritualis praelatus se intromittat de temporalibus quantum ad ea in quibus subditur ei saecularis potestas, vel quae ei a saeculari potestate relinquuntur. IΙ' ΙΙ , q. Lx, art. 6 ad tertium. Sibi objicit angelicus doctor hoc modo : a PoleStas spiritualis est altior quam saecularis. Si ergo majori potestati magis est obediendum, praelatus Spiritualis Semper absolvere poterit a praecepto potestatis saecularis, quod eSt salsum. v

Cui dissicultati sic respondet: si Dicendum quod potestas spiritualis et saecularis utraque deducitur a potestate divina :et ideo in tantum saecularis potestas est sub spirituali, inquantum est ei a Deo supposita, Scilicet in his quae ad salutem animae perlinent: et ideo in his magis est obediendum potestati spirituali quam saeculari. In his autem quae ad bonum civile perlinent, est magis obediendum polestali saeculari quam spirituali, secundum illud Matthaei : Reddite quae sunt Caesaris Caesari; nisi sorte potestali spirituali etiam saecularis potestas conjungatur, Sicut in Papa, qui utriusque pintestatis apicem tenet, scilicet spiritualis et saecularis; hoc illi,

disponente qui est sacerdos et rex in aeternum, Secundum o

57쪽

TR CTATΓS DE PAP1.dinem Melchisedech, rex regum et dominus dominantium,gujus poleSlas non auferetur et regnum non corrumpetur in Sicula saeculornm. Amen. v In secundum lib. Sententiarum, ultima distinctione, articulo ultimo. Nota. Num tractatus se regimine Principum auctorem habeat sancium Thomam, haud plane liquet. Quia tamen ipsi a mullis tribuitur et ejusdem aevi est, merito hic in testimonium adducitur. thi porro sic legere est libro IlI, capite x :u Sed dominii plenitudo ostenditur cum ultimo dicitur: Et

quodcumque ligaveris super terram erit ligatum et in caelis, et, etc... Quod si dicatur ad solam referri spiritualem potestatem, hoc eSSe non potest; quia corporale et temporale exspirituali et perpetuo dependet, sicut corporis operatio ex virtute animae. Sicut ergo corpus per animam habet esse, virtutem, et operationem ...., ita et temporalis jurisdictio principum per spiritualem Petri et successorum ejus. Cujus quidem argumentum assumi potest per ea quae invenimus in actis et gestis summorum pontificum et imperatorum . . . Primo quidem de Constantino apparet qui Sylvestro in imperio cessit. Item de Carolo Magno quem Papa Adrianus imperatorem constituit. Item de 0tione I qui per Leonem creatus et imperator est constitutus, ut historiae reserunt. Sed ex depositione principum, auctoritate apostolica lacla, salis apparet ipsorum potestas. Primo enim invenimus de Zacharia hanc potestatem exer- isSe super regem Francorum, quia ipsum a regno deposuit et omnes barones a iuramento fidelitatis absolvit. Item de

Innocentio IlΙ qui 0ttoni IV imperium abstulit. Sed et Fredorico II hoc idem accidit per Honorium ... duamvis in omnibuSistis summi Pontifices non extenderunt manum nisi ratione

delicti, quia ad hoc ordinatur eorum polesias, et cujuslibet Bomini, ut prosint gregi. v Capite xix ostendit pluries a Sede Apostolica immutatam imperii Romani constitutionem. Et loquens de ultima forma qua donatum suit a Gregorio Papa V, ita subdit: u Et lanium

58쪽

in principatu tenet, Christi si delibus expediens judicaverit.

In quo casu. . ., videlicet pro bono statu universalis Ecclesiae, vi dolur Vicarius Christi habere plenitudinem potestalis . nΕvincunt citati textus, sanctis Bonaventurae ac Thomae indubitalam fuisse aliquam Ecclesiae in rem temporalem statuum potest3tem.

8 8. - Doctrina Beati Augustini Triumphi, qui et Augustinus de Ancona

dictus est.

Augustinus Triumphus, ordinis fratrum eremitarun Sancti Augustini, ob locum originis Anconitanus vocari solitus. sancti Th6mae discipulus et amicus, Parisiensis universitatis doctor, quique interfuit Lugdunensi concilio anni 1274, adeo sanctam vitam egit ut Beatorum albo adscribi meruerit. Inter plura ejus opera, praecipuum est quod ex mandato Ioannis Papae XXII composuit, eidemque Ponti si ei dedicavit, inscriptum De potestate eteIesiastica, complectens quaestiones cxii, in articulos 470 divisas. Trpis editum suit Romae anno 1479, cura religiosi cujusdam dicti ordinis, prout videre est in ejusdem editionis prologo. Beatum Triumphum cum Veneratione sanctus Antoninus Florentinus archiepiscopus, aliique Sequaces citare solebant. Ast ex quo invaluit gallicanismi n0Vitas, paulatim opus atque auctorem involvit oblivio. Ut adeo difficile nunc reperiri possit Beati Triumphi tractatus De p

testate ecclesiastica. Hac de causa, necnon eliam ob viri sanctitatem et auctoritatem, paulo uberiora excerpta Subjiciemus. An autem, ut nonnulli volunt, Veritatis metam excesserit, eX- pendemus ultima praesentis partis sectione. Ereerptum eae epistola dedicatoria. - a Sanctissimo ac re e-rendissimo in Christo Patri ac Domino Johanni divina providentia Papae XXII, frater Augustinus de Ancona, ordinis Dalrum heremitarum Sancti Augustini, cum omni sumulatu et

59쪽

reverentia post pedum oscula beatorum. - Quamvis Dei Filius . humani generis naturam assumens, infirma mundi elegerit ut sortia quaeque confunderet, ecclesiasticae tamen potestatis altitudinem suos fideles latere noluit. Quin imo tanquam supra petram landatam ipsam esse supra omnem principatum, et potestatem, ut ei genua cuncta curventur caelestium, terrestrium et infernorum, verbis apertissimis declaravit. Unde error est, ut puto, pertinaci mente non credere, Romanum Pontificem, universalis Ecclesiae paStorem, Petri Successorem, et Christi legitimum vicarium, Supra Spiritualia et temporalia

universalem habere primatum. Braereptum eae articulo primo quaestionis primae. - a Primo

utrum sola potestas papae sit a Deo immediale et nulla alia. Ad primum sic proceditur: videtur enim quod sola polestas Papae non sit immediate a Deo. Quia quae non sunt ejusdem rationis, unum non reducitur ad alterum. Sed potestas Papae et potestas saecularium principum non sunt eiusdem rationis: ergo videtur quod utraque sit immediate a Deo et una non reducatur ad aliam. - Praeterea potestas imperialis immediato est a Deo, quia sicut dicitur XIlII, q. iv, a Deo concessa eSt potestas imperialis, et propter vindictam noxiorum gladius suit permissus. Ergo videtur quod talis potestas non sit a Papa nec ab homine, et per consequens immediate a Deo. - Praeterea quae distincta sunt in se et ad distinctos fines ordinan tur, unum non est ab altero; imo immediate reducuntur ad aliud tertium. Sed potestas spiritualis et potestas saecularis sunt distinetae in se et ordinantur ad distinctos fines... Ergo istae duae potestates sunt immediate a Deo. - In contrarium eSt... - Respondeinr dicendum quod, dimissis opinionibus, ad quaestionem sic puto esse respondendum : quod, loquendo

de potestate jurisdictionis temporalis et spiritualis, dicere possumus quod talis potestas est triplex : scilicet immediata derivata, et in ministerium data. Prima potestas jurisdictionis omnium spiritualium et temporalium est solum in Papa. Se-

60쪽

5Τp1RS QUARTA.eunda potestas est in omnibus Episcopis et praelatis. Tertia potestas jurisdictionis temporalis est in omnibus imperatoribus, regibus et principibus saecularibus ... Loquendo de potestate jurisdictionis tam spiritualium quam temporalium, talis est in Papa immediate, quod probatur ii ipliciter: ... Sed quod potestas temporalis imperatorum, regum et aliorum principum saecularium sit in ministerium data a Deo Papae et aliis praelatis Ecclesiae in quibus residet potestas spiritualis, probatur quantum ad praesens quatuor rationibus. - primo sic :illa potestas est data ad ministerium alteri, per quem habet institui, regulari, ordinari atque confirmari, si bona sit; et per quem habet judicari et condemnari, si non bona sit. Sed talis est potestas saecularis imperatorum, regum et principum, quae per potestatem Papae habet institui, regulari et ordinari, si bona est; et per ipsam habet condemnari et judicari si bona non sit. Ergo talis potestas non est immediate a Deo, sed est in ministerium potestatis spiritualis data. Utrumque membrum probatur. Scribitur enim XXII distinctione, quod pote las Papae cujuslibet ordinis dignitalem et gradum instituere habet; ipsam vero solus Christus landavit et supra petram silet mox nascentis erexit, quando Beato Petro, aeternae vitae clavigero, terreni simul et caelestis imperii jura commisit. Quod vero habeat omnem potestatem saecularem judicare et deponere Si non bona sit, patet XV, q. va, ubi dicitur quod Zacharias Papa Romanus pontifex regem Francorum, non tam pro suis iniquitatibus quam etiam pro eo quod tantae potestati erat inutilis, a regno deposuit, et pipinum patrem caroli imperatoris loco ejus Instituit. - Secundo sic: illa potestas est in ministerium data alleri, cui juramentum fideli- talis praestat, et ab eo cognoscit omne quod habet. Sed omnis poteStas Saecularium principum, imperatorum et aliorum, cSi

talis. Dicitur enim LXIII distinctione, canone Tibi domino)quod imperator iurat summo pontisci nunquam mandature. praeterire, et sibi in omnibus fidelitalem servare. Ergo talis