장음표시 사용
101쪽
mano eandem virtutem supereminenter conseriaret, vis enim unitasortioriquam dispersia 3 Atinia quies: hic ex mente Chymistarum, thesibin vero 6 ct o xx mente mea loquor. Nihil est,inquam. Nam nemo Chymistarum sicut nec Geber intee conditiones & examina tincturaeistud retulit, sed tu solus ex mente tua &multorum annorum phiatasia inani. Disce ergo posthac cautius di mrare.' f V.
AH Argumentum prolepticum adversu metallorum transimulationem,utrum vere ex ferro feto.
Hs o. inibit antichmista niti Chxmicos.ci Mesalliarum transmutationes essentiales fieri posse, &sic eorundem inaurum quoque esse noctibilem amplius exemplis probare, nimirum terraincuprum,cupriin Orichalcum. Sed thest l. non essentialem hanc species in aliam specie esse transmutation-: sed accidentalem solummodo se sie
Ex eo,cum specificatio & sormarum in m terias introductio sit opus a solii se dependen
ut habet thesi i a. Cum per istas aquas minerales non introdicatur color tu eus vel rubicundus: sedabsterso nugrore latens rubedo educta diluatur. . Ita ut auri
chalcum nihil aliud sit,quam cuprum politum, cuprum faetitium nibit aliud, quam serrum poli
102쪽
hinc argumentari ad tincturam auri num coloe auri rubescens , sed constans consimiliter latet ira targento,hydrargyro,plumbo,su O oc pondus auri in ferro atque cuprO.
Ressensio. Metallorum transmutationem possibilem esse. sole meridiano clarius constat ex notusima illa ferri in cuprum transmutatione, tam apud vulgu, quam apud Chymicos. Quod etiam Agricola Chymicis alioqui parum amiCu, attestatur Lbr. I. de natura fossit.cap. a. inquiens: Smoluιcv oppido
Carpatι montu ex puteo extrabstur aquam canales tripi cs ordine locatos , rn quibus positasto trones serra vertuntur in o. A nutum autem ferrum, quodi lae canalium colucatur, talis ais
qua ita exediti ut fiat quasi lutum quoddam. Id vero postea excoe um in fornacibus sit aes purum
onum o Cepusij aquis similis est non Ochra flu
vius,ut ex falsa relatione Agricola libr. I. de natura eorum quae ex terra Ussunt cap. N. scripsit, sed rivulus quidam acidus cui novi fontis nomen es , apud metallum Gostariae in Ochram decurrens, ut verius traditur in Pi ib.1.cap. II. In eoferrum spacio i . dierum positum in aes Optimum mutatur. Nec selum nativa aqu a aerosa, sed oc factitia talis transmutatiostr. Sicut rurQS Agi icola libr. I. . . de naturinossi capit a m e subiuit: Quin etiam vetus aqua, quae aurum ab argento f parat, quia l x atramentosutorio coμ tur,ferrum sn aes tranfi
103쪽
mutat. Idem facit lixivium Ruticense ex pyrite
calcinat Ofactum, ut Paracelius docet in tractatu
de tinctu apssicorum, adeo ut hoc factitium cu-prum praestaret bonitate ipsi nativo. Undecum Baro inCastein maxima copia ferro undique coempto id fieri procurasset, omnisque pri negotiatio ad ipsum ob praestantiam metaIli devolis
Verer .. Macenses cum Tirolensibus damnum apud Imperatorem Epplicibus litteris conquesti obtinuerunt, ut mandato inhiberetur illis, porro hac mercatura pauperiem sacere. Ex quibus manifestissimε patet, tam artificiali, quam naturali qui inescanthi ferrum in aes transire. Sed quidrioster adhaec antichymis a Ait solummodo ac sidentalem & non essentialem fieri hic transinutationem,ex eo, quod Ocificatio Be formarum in materias introductio sit opus a solo Deo dopendens. Sed 5 bone, umbratilis in pulpito spm,
alatio experientiae nihil praeiudicat. Non enim a tua phantasia, sed a rebus potius rei veritas pete da est, ut docet Aristoteles io. metaph. capaO. Faulis autem teipsum paralogismo consequentis. Non enim omnis formarum in materias introductio', est opus a Deo solo de immediate depen-ὸem , nisi opus creationis & miraςulti Si enim omnis generatio, in qua forma extrinsecus materiae immittitur, esset creatio seu opus a Deo immea diate dependem, sane neque natura in gener tione aequivoca formas materiae immittere ponstet, & senerario quoque aequivosa non esset na
104쪽
turalis generatiO,sed creatio, cum inomnitali generatione forma materiae extrinsecus adveniat. Atqui ipse antichymista thesi sua tertia tallus est gen rationem sine semine esse naturae imitam vi primae benedictionis, quod est concederigenerationem aequivocam , quae eam ipsam ob causam dicta est aequivoca & sine semine,& spontinea, &ex putredine, quoniam in illa formae non e materia educuntur, sed aliunde in materiam intrud cuntur. De quare Scaliger comment. in libr. αTheoph de causipiant. capit. sc Si in elo muris forma ison est, s musgeneratur ibi, muri. ibi formam esse novam aliude immissam nece e s. eam constituit ' selem neges autore n aliuis quempiamstatues necessario. Nihilthimsit ap- EA 'ςM,liger. Si ergo omnis aliunde for marum in materias introductio esset creatio α. Iuto gigintiis,quod est ab dum, &contradi Grium eius, quod antichymista asseruit γhisias:
Deum a Creatisne omnium rerum die septima quievisse. Quemadmodum igitur natura utitur troque generationis modo , univoms c qu1-
, praesthim in imperia oribus 'ut gignens
murem enmure pereauctionem Armae ab interna Potentia materiae seminalis, & murem ex fimeto', quisquiliis vel sentin vel luto Nili intromissa extrinsecus forma : ita homo imitando naturam procurat genera nes rerum interdum ex simili,
ut apes ex apibus, pyros ex pyris, interdum ex dic simili,
105쪽
. simithu ea pes ex vetre tauri, vespas ex carne asini, istaratur os: ex carnibus equi, locustas ex carnibus muli.ς orpiones ex basilisco,ranas ex anate, & piros pr.r insitionem ex aliti arboribus transplantata Oecie. Similiter in mineralibus natura gignit, vitrui n, lapides, metalla dc caetera ex propria materia quae eadem facit etiam homo ex aliena,non quidem conua, sed praeter naturam asstiva naturalia cum passivis coniungendo , ut vitrum ex cinere , lapides vel lateres ex luto, sal ex rebus crematis, cinabarim ex mercurio & sulfure. Ita quo que aes facit alias excoquendo ex propria minera, , ut lapide pyrite vel fissili, alias ex diversae speciei materia , ut ex serro Immissa extrinsecus forma. vlluti princi r mutationis per aquam chalcanti.
Non quod K faciat vel creet formam vel materiam saccipic enim utrumque a natura factumὰ sed quod principium activum cum passivo conjungat ad producendum compositum naturale Natura est quae dat formam, dat materiam, quae
musa corrumpit,generat: nos tantummodo foris ei obstetricamus nostro ministerio,& magisterio.
Altera ratio non est ratio , sed portentos imκρησφυγετον, quo comminiscitur in ferro tantum fieri accidentalem mutationem, quia per aquas istas minerales non introducatur color luteus vel . rubicundus, sed absterso nigrore rubedo educatur, ita ut aes citrinum nihil aliud sit quam politum cuprum, & cuprum ex ferro saetiim nihil aliud sit, quam politum ferrum. Sed nugatur anti-
106쪽
chymista ita de metallis , quemadmodu arcaecus de coloribus. Primum enim ignorati quid sietransmutatio substantiae, & quid altera I coloris : Putans transinutationem aeris in aurici ascunt similem esse ei, quae est ferri in aes, cum trucien in ferro serrispecies in aeris speciem transmu eluti inaurichalco vero non species, sed color Aaitaxat alteretur:qui forti ignitione rursiasabit ma nete eris specie.Deinde nescit latine quid sit polire,quid
tingere appellans aurichalcum cuprum politum; quasi aurichalci coctores essent cupri politotes; quem etiam pueri in officinis soloecismi redargue
creus poliri metalla tradit,dicens: Aliae cretae sunt; quas fullonias appellant, qui bin araeentum politur σ aurichalcum rerum. Et r Ola de natura fossilibrii cap.11. l:quam t metalla, ut ea ias magnetis as. Etenim ii cadmia ad aes addatur,aurichalcsi fit,si magnetis, sid est ala uenplumesum aes candidu. Audis,absurde antichymusta, quem infama multennis speculationis adversus artem chymicam etiam latine loqui dedo it eretis polivi orichalaum, cadmia aes tingi, non piliri. Nitor polituraeeffectus est, color tincturae. Tertio semetipsum contradictione manifesta colatat, negans hic extrinsecus in cuprum colorem luteum introduci. Si enim tinctura artificialis, utras da. definit, est duarum substantiarum col
eatarum compositis, sane extrinsecus introducitur tinerum in cuprum ab altera parte composi
107쪽
ελ quatit aes a cadmia tingi extrinsecus, ec auris chalci colorem ab intus igni, vi educi S pollet in cupro sola vi ignis latens rubedo educi & dilui, quid opus esset admixtione cadmiae 8 Color ergo citi inus in aurichalco, non a cupro s do est, sed ab ambabus substantiis iunctim, ex quarum mistura fit, tertium neutri simile. Item si color atris citriani esset tantum eductam do clitutior,aut ex sela politione cupri per ignem, non fieret accessio substantiae in pondere. . Color enim intus tantum latens in corpore, eductusquein actum ponderi nuhil addit , at politio illud etiam minuit. Atqui αcadmiae mixtura aes in igne pondere crescit etiam ad miraculum usque artificum , ut legitur apud Ei cherum Caesareum docimastam Color itaque oricniaci non est educta latens rubedo inatre neci; a politione, sed ex duabus metallicissilbstantiis abba di rubra sit mistas color medius citrinus. ΑΔ hac si ignis per cadmiam nigrorem aeris abstergeret, & id poliret tunc vehementior ignis &Ma-tumior id magis abstergeret poliretque. At exc etio aurichalci fit certo ignis gradu definitisque horis, ut artifices norunt, & igne intensiore de in
eo longiore mora evaporat rarius cadmia, reditqι pristina aeris rubedo. Ergo aureus color a mixtura cadmiae est, quatenus permanet cum aere, & non
abstersione nigroris vel politione: alioqui rubedo non rediret & maior ignis magis dilueret de poliret. Praeter ea quis tibi dixit cuprum ex serro s cium esse serrum politum Dic unam aut it rem artificis vel viri saliciu boni: via unum saltem
108쪽
nifeste veritatem quinque sensuum negas , helleborismis potius refutandus cS quam rationibus. Quid enim aliud est, cuprum dicere fer rum politum,quam nivem dicere atram. Ad quam τῆ διανοίας άβως αν nemo adhuc inimicorum arti, hujus pervenit, imo confitentur OmneS , Ut supra Agricola, fieri ante aes purum probun que, quod etiam a ferro discernitur tactu,gustu odoratu, vise,in duriti amarore,odore,sono,colore. Imo nisi hoc artificio tota substantia ferri in totam substatiam aeris transiret, portionem ferri etiam minimam certo ignis judicio in aeris huius exccetione deprehenderemus. Constat enim Ercheri, Farii, caeterorum docimastarum & exc fetorum metallicorum concordi judic io aes ad regulam excoqui non posse, si vel parva ferri portio insit, sed mane re intractabile. Hinc scribit Agricola tibr. D. dare
metallica, Si particula alicuius instrumenti ferrei seu in catinum, ubi eliquatur, rnciderat, aut ab homιne malevolo injecta fuerit, aes antequam femrum consiumatur, conli non posse, O sc laborem duplicari. Hoc vero aes,quod ex ferro fit, adco est tractabile ut etiam praestet nativo,quale inprimas est Ruticense,de quo supra audivimus. Dum igitur antichymista contra communem & sensum& consensum hominum,infallibilemque docimasiam artificum dicit hoc aes ex ferro laetum non
esse aes, sed ferrum politum, nihil aliud ex seipse ficit, nisi stultum politum. Tertio in fine theseos huius in suis sibi sophisti
109쪽
eationibus, quasi applaudens quaerit, quaenam sit ratio consequentiae hinc argumentari ad tinctura auri. Respondetur hanc elle ; quod cum inimici artis semper inficientur metallorum species vere transinutari, hoc exemplo ferri in aes transeuntis pertineturam aero te aquae seu vitrioli quod est primum ens aeris ι evidentissime demonstretur, metallum in aliud metallu vere reantautari poLse, Ac per consequens etiam in argentum vel aurusimilibus tincturis speciei vel primis entibus. Nec quoque color auri vel rubedo fixa latet ut falso causatur in citeris imperfectis metallis nisi potentia remota, sed extrinsecus pertir inuam immittitur ab artifice,quemadmodum ferro tinctu ra cupri foris advenit.Color auri, pondus aUri,M. latet in metallis imper sectis materialiter non for maliter. Sed adhaec responsum satis est in xi. argu
l3 Einde Chrysopaei similia exempla transmuta
tionis specierum adferunt. i. cibi ac potus in singuinem. i. excrerstentorum in lumbri Cos,pedicul, ascarides,scarabaeos. I. Lolis in triticum,& cicillim vel tritici in siliginem platani in oleam, silvae abiegnae in berulas bc vicissim. q. lignorum in lapides,th Concedo ista omnia : sed natu- am hanc a Deo facultatem per benedictionem inceptiserato : nam in qualibet materia laetere na F tiaramP
110쪽
tuam,quae materiam sic aut sic disponit, ipsi natu .rae effectus docent. At vero quid uti generatio ad aurificium: cum ostensum sit a natura nullum umquam metallum generatum esse. a. Mutationem άddit speciei in meliorem ut platani in oleam fi eri ex soli bonitate a natura benigni are, at in doteriorem accidere aberratione naturae a suo scopo ob impedimenta, uti monstra etiam prodeant ex seminibus animalium atque stirpium. Ligna lapidestere demersa in aquas lapidosas, mirum non
esse, si humor iste pervadat lignum, & postea imdurescat in lapidem.
Transmutationes specierum propinquarum in propinquas naturae non insilentes esse conspicitur in omni rerum naturalium gener animali, vegetabili, minerali &elementar i. Quod in duob. prioribus antichymista hic concedit, id pro conses acceptamus, quod vel bin minerali negat, Se in eis lamentari negligit, nos ex supra demonstratis amisphus revincemus 3c complebimus. Et unum qui' aem ex altero demonstratur.Si enim inquit Di nysius Zacharius traci .a.de lapide) elementa qualitatibus suis sibi mutuo contraria in se invicem convertibilia sunt,quanto magis ipsa metalla,quae nonita sunt qualitatibus contraria, sed unius eiusdemque substanciae & materiae. Elemensaautem ea seis