장음표시 사용
51쪽
Tamen de eontingentibus sunt quaedam veritates neeensariae die. tDoctor conlequenter dieit , v omnes propositiones contingetes, pollunt resolui in propositiones necessarias. Ex emptu. vi Petrus eurrit. dies iudicii erit.resoluitur in hace die iudicii possibile est sere, quae est necellatia .licut luna ecli iapsatur. Et tune de illis necessariis potest haberi scientia. Ex quo sequitur, i, sin Atilio tele, ves in aliquo alio doctore iuueniat ut , u de propositione eontingenti, potest haberi scientia. Dico π tales propositiones,debent capi loco necesariorum. vel cathegoricatum uel hypotheticarum. Exemptu. quado dic. t Aristoteles de illa propositione, Luna eclipsatur, habetur scientia. Dico quod intelligit tium. Lunam possibile est eclipsa ti,velisia .Quotiescunque tetra interponatur inter solem di lunam, iuna eclipsit ut: quae est hypothetica.E x hoc sequitur. Scottis ostendit finaliter, quod mediante aliquo lumine, uiarot manens in statu uiae, potest habete theologiam siuentiam proprie dictam.quod patet, quia si via tot habeat speetem inteligibileinde Deo,poterit habere notitiam ab Haeti uam disiuetissimam de deo, per quam poterit aliquid demonstrate de deo. Et si d4 eas: istud uidet ut tepugnare doctori in primo,ubi negat tale lumen contra sanctum Thomam Notandum pro declaratione quod quadruplex potest imaginari lumen intere lux .Scilicet actualet di se non est nati ti titia actualis de Deo, siue intuitiua, sue abstractiva ti istud non negat Scot. Aliud est poteriale,& ta 'e tion est nisi ipsin tellectus. Aliud est lumen obiecti uale, & tale est Obiectum, de quo habemus ti Otitiam, uel seientiam. Sista tria nunquam ne stat doctor. Aliud est i umen habituale quod non est nisi quida habitus spiritualis .causatus, uel reatus ab ipso Deo. qui necessario requiritur ad uidendum Deum. Illud lumen habituale, negat scotus conita sanetum Thomam. Et illud lumen uoca. t ut a doctoribus, lumen gloriae,seu habitus quidam, causatus
a Deo in intellectu. Vnde es notandum, quod s quaeratur. Quid intelligis petlumen gloriae s Respondetur, quod omnes antiqui doctores,
per lumen gloriae intellexitu ut quendam habitum creatum in intellectu:qui necessatio requirit ut ad hoe, quod i uelle ctus possit intuitiue uidete Deum. N hoe negat Motus t dicit enim si intellectus sine tali habitu, Deo concurrente potest videte Deum. TtRT t A eo uetuso est ista. Conseo uenter doctor ponit talem propositionem viator in naturalibus non potest demonstate hanc, Deus es omnipotens. Et pro periclitatione illius, sunt duo supponenda. Plinio v is a eu mediata. Deus est omnipotens.Secundo si propositio mediata, non potest demon, stati nisi per immediatam. Tunc arguit ut sic. Viator non potest demotistrare aliquam propositionem nas per propolitionem immediatam. Sed non potest demonstrare per propolitionem immediatam, nisi ha beat notitia, distinctas terminorum illius Hopositionis im- med ata; ti maxime subie iis sed sic est iu uiator ex puris nati ratibus. Don potest habere notitiam distinctam iptius Dei ergo non potest expurii naturalibus habere notitiam propo-stionis immediatae, ad demonstrandum istam, Deus esto m.
Vnde hic habetur una tegula pro docto te .Quod nunquam ex puris naturalibus polluvius demonstrare aliquam propositionem, nisi ex putis naturalibus possimuι habete notitiam distinctam illius propositionis. Sed se est,s ex puris naturali bus, non possumus habete notitiam distinctam subiecti hujus propolitionis, Deus est omnipotens: ergo non pollumus demon litate ex puris naturalibus hanc propositionem, Deus ess
Dices:quare est quod non possumus habere notitiam cili inctam ex puris naturalibus de Deo s Respondeo ponendo i lem propositionem: sicut posuit in prologo, primi quaestione prima Dio statu viae non possumus liabere notitiam, nisi me diante phantasmate S intellectu postibili: Sed sie est. quod phantasma non habetur de Deci r quia non habetur nisi de re bus imaginabilibus. 5e sensibilibus: ergo de Deo non possumus habete naturaliter aliquam notitiam , nisi mediante Phantasmate.sed talis notitia, non erit notitia distincta Dei; sed alicuius sensibilis: igitur. Dices, quid intelligitur per phantasma Respondetur i, per phantasma intelligo propositionem phantasticam, seu sp elem sens bilem per quam sensus interror cognoscat,generat
Item arguitur. viator non potest habere persectiorem conceptum de Deo quam metaphy seus possit habere; sed meta
physicus naturaliter, no potest habere conceptum distinctum de Deor ergo nee uiator. maior est nota. ti probatur minor: quia ii Melaphysicus possi habere naturaliter coceptum di . ni uctum de Deo: sequiturmpossit naturaliter demonstiareissam, Deus es omnipotent. quod est salsum. Quia nunquam philosophili aliquis concessitet illam, Deus eli omnipotenti ergo signum est, quid nunquam potuerunt habero riciti iam distinctam Dei Ex quo sequitur, Metaphyseus no potest habere naturaliter alium eonceptum sinplicem de Deo, quam viator :&viator potest omnem talem habere. Et si arguas. Viator eo-gnoscit per sdem tr Deus est trinus & unus. ti Metaphys eus iiiud no cognoscit. ergo sequitur quod uiator habebit alium conceptum de Deo,quam Metaphysicus. V N D a quaerit argumentum . Utrum fides saciat quod ali quem coceptum simplicem habeamus de Deo, persectiorem, quam possemus expuris naturalibus f Respondetur per ali. quas propositiones. Prima. Fides non potest sacere quod habemus aliquem c ceptum smplicem pet lectiorem de Deo, quam ex puri naturalibus post unius habere. Ex quo sequitur. Quod dato a petsdem essentiam isti, Deus est trinus et unus;non tamen sequitur habeam persectiorem coceptum de Deo, quam possem
Lx quo sequitur, quod uiator fidelis habet aliquem perso
ctiorem conceptum de Deo, quam Metaphyseus. Patet serquia habet istum conceptum per quem assentit isti, l
ti totis & unus: & Metaphysicus non potest habere tale expuris naturalibus.
Probatur hoe aliter. &αJEt potest formari per modum argumenti. Metaphysicus sognostit istam, Deus est prima causa. Deus est ens ne cellarium Deus est independent; ergo sequitur ,habebit aliquem conisceptum per sertiorem de Deo, quam ipse viator.Respondetur per aliquas propositiones. Plinia. Metaphysicus nullam pro postione de Deo habuit, nisi solum demonstratione,quia & a posteriora. Et ponatur hie regula docioris 1 Quando aliqua conditio
impersecta attribuit urenti particulariter accepto, conditio pellectior attribuitur editi particulariter capto. Exemplum causatum attribuitur emi particulariter capto, ut ista est uera, aliquod ens est causatum: erga condit o ii perior ad causatum, scilicet causa, attribuitur enti particulata ter capto: deo bene sequitur: est aliquod ens causatum: e .go es aliqua causa & hoe demonstraraone, uia est
Ex quo sequitur, quod dato ip Metaphyseus demonstritione, quia eu; cognouerit assas propositiones, Deus est causa, Detis est ens necessarium: hoc solum suit,demonstratione quia est & illo modo, uiator natu taliter potest cognoscet sicut Arillo teles , & multi alii uiatores : sed existi non sequi tur, et uiator, aut Metaphysicus, potuerunt habere notitiam distinctam naturaliter de Deo. Ex quo sequitur aliud corollarium,-Metaphyseus, deuiator similes conceptus habent de Deo. sequitur aliud eorollarium,quod ad assentie sum isti, De est trin ut & unus per fidem, non oportet habeam conceptum distinctum de Deo. Ex quo sequitur aliud corollarium, τ postQuam naturali. ter non possum habere conceptum de Deo dictinctum V istation est demonstrabilis naturaliter, Deus est omnipotenti Contra istud obiicitur &αl Doctor hie eonsequenter si
eit tria argumenta,quae non soluit ideo ponitur hie additio: sed tales additiones non sunt de mente docto tis. Primum argumentum est , naturaliter postumus coenoscere quod Deus est habens uolutitatem intinitam, ge illud potest esse modium ad demonstrandum istam, Deus est omnipotens r se arguendo. omne habens uoluntatem infinitam, est omnipotens : Deus est huiusmodi: ergo. Notandum est,quod solutiones istorum trium argumentorum, habentur Distanei secunda. in quxnaone de pro postione per se nota. Ad istud pii mum respodetur, uetum est, quod naturaliter possumus cognoscere illam, Deus est habens infinitam uoluntatem: sed ex asta non sequitur, quod naturaliter possumus demo ultrare istam, Deus est omnipotens. Cuius ratio est,quia ista Deus est habena uoluntatem infinitam, cognita secundum concentus confusos non est causa sussiciens, nee euidens, ad demonstrati dum istam, Deus est omnipotem: immo magis ea et petitio principi; - -
52쪽
Item arguitur se.Ista est per se nota, De ut est omnipotentre go sequitur,quod naturaliter polium illam cognoscere. antecedens probatur,quia omnis propositio. quae componitur ex terminis, quibus subordinatur conceptus simplieiter lἰmplices, eupet se nota:sed ista est huiusmodi: igitur, tiam De ut
est summe simplex. igitur sibi correspondet conceptus simplieater simplex. Ad illud respondetur,quod est bene summe smplex : quia non est componi bilis eum aliquo. nee aliquid eum eo: sed noes simpliciter simplex: quia quod potest resolui in priore conceptum non est smpliciter simpleat sed Deus tesoluitur incoceptum entix: ergo non est simplicitet simplex. Praeterea se arguitur,ti finaliter; digerentia est inter M taphys cum, te Phys me quia Metaphys eua aliud demon stat de Deo, quam Physicus: quia Physicii, demonstrat soludemonstrat ione quia citi ergo Metaphysicus demonstabit aliquid de Deo demonstiatione propter quid i quia aliquid a liud demonstrat quam physicus Respondetur per aliquas propositiones. Si physeu , L Metaphysicus demonstrarent aliquid de Deo, hoe est in eodem genere demonditationis I puta quia est &quando dieit quid Metaphylictis persecti ut demostrat.quam phis eui:di eo duod hoc debet intelligi, ius 3 demonstrat herfectiora praedicata de Deo. lieet demonstratio- ne, quia est quam physicus.quod ostendo. nam physicus demonstrat demonstratione, quia est de Deo, quod est primus moror: ed Metaphysicus demonstratione, quaa est, demon iliat quod est ens infinitum, est ens necessarium, sed semper demonstratione,quia est. IAM consequenter uidendum est de demonstratione quias , ς'Quaerit nunc doctor.Vtrum ista propositio, Deus est omnipotens ut ly omnipotentia dicit omnipotentiam immedias tam respectu euiuilibet producibili , posmi demonstrari de- ,. Lor' monstratione, quia est.Hoc est quae tete . virum istast demon' stiabilis, Deus immediate potest producere omne producibi ta te demonstratione, quia est. Hodeclaratione isti in notandum, quod tota dissicultat ' interi hilosophox,& Theologot, propter iv immediate: Ideo: , ' quoia Scotus,utrum Deus immediare positi producere om-
diate omne pro dueibile. potest intelligi duplaeiter. Vno modo, ut ly immediat excludit eausam mediam, ita quod si se sis, utrum Deus sine causa mediata con eurrente ad essectam. possit omnem effectum producere. Alio m do, ut ly immediate dieit exclutionem cuiuscunque rear itus iit sensus, utruDeus possit immediate sine quocunque medio praesupposito uel re aliqua, producete effemina. Pro responsione ponuntur aliqui propostiones. Prima. Pltilosophi,& Theologi, conueniunt in hoc, quod Deus non porea producere immediate omnem e sectum, ut ly immedia te,dicit exclusonem cuiuscunque rei prinnae, uel reqvisitae ad hoc quod producatur essectus. quod probatur: notum est, quod Deut non potest producere relationes niti praesuppositis funilamentit. Notum est etiam . quod Deus nopoteli producere aliquod totum egentiale. nisi praesupposta informatione formae ad materiam . Notum est, quod Deus non pote is producere hominem, nisi anima informaret
Ex quo sequitur fatuitas illorum uel illiu domini Votilicinis, qui dicit quod quando Christus dixit matri tuae, Feee s. q. tuus de Iohanne Euangelisa quod Iohannes Euangelisa init uetiit si iuc virginis Maria, hoe est falsum non poterat Delii producere sitationem in Iohanne Euangelista, ut Iohane Euangelista suill et filius virginis Mariae.sed dices. igitur. Missus mentiebatur, dicendo I cce filius tuus. Respondeo, quod Christut uerum licebat :& sie intelligitur, Ecce sili ut tuus,quoad ossicium hi ii quia iste tibi subueniet, he cons labitur, te nunquam te relinquet, te se erat smile uerbum malo a . 49 ieriptura sacra i quando Thobias dixit si io suo, ut quaereret conductorem, an uenit Angelum, qui interrogatus a Thol , in hi dixit, ego ss Ananias, Aratiae magni situs,& debet intelligi.quo ad otscium.
ira Lx quo sequitur proposito, quod quando sit mentio de a liquo .puta quando dicimus, hoe, est hoc,debet intelligi aliquando,quoad subsantiam,veletilitatem; aliquando, quoad quantitatem aliquando quo ad qualitatem ι di aliquando
re omnem egeetum, ut ly immediate dieit exelusionem euius cunque res praeuiae deministratione quia est, quia talis proposito estialsa. i. Deus potes producere omne pro dueibile, si ea liquo praeuio uel praesupposito, liaee elia, se ergo non est demonstrabilis demonstratione quia est. RusTAT ergo uidere utrum Deus possit proqueeteom- Vir ne producibile, sine causa media concurretite ad illud , ita quod est sensus , ut tum Deus possit omne producibile pt ucere se, quod nihil concurtit active ad productionem allatis. Miam eo Ad istam dieitur quod est controuersia inter philosophos, de Theolostos. unde dicunt philosophi ponendo talem tegulam. Principium necessarium,& periectum, ad nihil immediate con eurrit contingenter, hoc est dicere, quod quando est aliquod principium necessarium,&persectum; tale principiunoti potest producere aliquod contangenter, nisi causa media concurrat ad illud
Ex quo sequitur, quod fuit mens philosophorum, quod Deus non potest producere aliquid ad extra , nisi mediante causa neunda: re istud probant, quia si principium neeesa
rium 8e perfectum produceret aliquid immediate. & contuigetiter, sequeretur,quod nihil de nouo posset producere. patet consequentia.quia postquam est prinei pium necessarium. non uidetur quare non producat omnia simili diees, quAd noomnia simul producebat: quia expectabat dispolitionem ad illud producendum. Contra. Ergo sequitur, quod illud principium non erat perseetum,quod probatur siciquia non poterat producere, nisi medi aute illa aispositione,dixissent. ergo philosophi multa ex illo prine pio, quod Deus uel prima intelligentia, non poterat mouere primum coelum, nisi necessatio, uel oportebat die et e quod immediate non mouebat primum coelum: quias non necessatio moueret primum coelum, contingenter m ueret; re si contingenter, ergo med ante aliqua eausa et ansere- bant ulterius quod quicquid Deus immediate causabat, ne- . cessatio causabat, & non poterat non eausare: istud uidetur esse de mente Commentatoris. Nam dicebat commentator,
quod i res priua centur operatione,& proprietatibus earum quod tes destruerentur: sed prima causa non potest omnia destruere: ergo non potest prauate illas res suis proprietatibusti operationibus. Et ultra non potest priuate res illas, seu secundas causas propriis operationibus: ergo non potest produeere est eium ad extra, nisi tales secundae cause concurrunt. Item si Deus posset producere immediate omnes res. seque
rettir, qu 3 3 ordo uniuersi non esset necetiarius, Ze essentialis, quia tune destrueretur, quia causae secunde non concurret et ad effectum.
Ad ptimam, Theologus bene, concederet. Doctor te shori Et ad istam rationem Commeno totis , per aliqua mu
Prima . Mens Theologorum, re ueritati est . quod Deu . to immediate potest creare omne creabile sine causa media elui ciente, vel linati. unde Theologus eum alijs doctoribus, sup- sonit hoc. pro veritate. Secunda propositio . Deus potest suspendere omnem causam eis eientem a sua propria actione. & producere se solo effectum quem produceret eum causa secunda: dat exemplum . ignis potest ea eiacere lapidem & potest ignite lignum: Deus potest suspendere actionem illis ignis, de se solo in genere causae eis cientis, cateiacete lapidem, re igni-ie lignum Ex quo sequitur corollarium , quod agens ab actione sua duobus modis impeditur ne agat . Primo ab agen- te fortiori, di ab eius contrario agente. Exemplum. ignis duplicitet impeditur. Primo ab agente superiori, ut scor lum Don moueretur, ignis non calefaceret. Secundo per contrarium. ut 6 iuxta ignem poneretur corpus multum iri- . rapidum, hoc impediret. ne agnis calefaceret. Respondetur ad commetatorem, quod mens eius fuit,quod si tes priuat et ura aliter aptituit naliter, le virtualiter suis operationibus, quod res non permanerent: sed si Commentator uoluit die te,quod si res priuarentur actualiter operatione non peima Derent, consequentia est bonar sed committitur sallacia a d fructione posterioris, ad destria tionem prioris ut puta, a de- fructionem ac ei dentis, ad destia tionem subiecti. Dices,tudicis,quod immediate, Deus potest producere omnia: ergo O .mma saeit sine causis secundis .Respondet Motus,quod quando Deus produxit ies.sc produxit, quod dedit eis vix tutes eatum, de illas non uult priuare illis operationibus, uel proprie D. Pet.Tat Quaest. 1odlib. D 3 ta.
53쪽
talibus, er ostendit per D. Augu stinum quinto de trinitate,
se Deustes quas condidit amministrat, ut eas proprios mo tus agere si nat :unde dicit Scotus . si Deus prauaret res a proprietatibusin operationabus eatum, tunc omnes res dicerentur otiosae.
Secundo spe ei alit et videtur hie ostendi, ree.J
Doctor consequenter vult probare adducedo rationes phialosophi, quod Deus immediate nihil potest producere: di formatur se ratio prima. Deus immediare non potes producere motum in primo mobili:ergo sequitur, qudd Deus no potest immediate ereare omne cieabile.antecedens probat Philosophus, quia si Deus immediate motum pollet producere . uel hoc esset in tempore, uel in instanti : non in tempore, quia tunc sequeretur,qu d uirtus finita, an aequali tempore, pos sat moucre primum mobile, scut uirtut in init a, quod est ne insatum ab omnibus Philosophis,quod sequatur, probo: quia ponatur,quod utitus infinita in media horamoueat primum coelum .smiliter uirtus finita poterit mouete prunum coelum in aliquo tempore signetur illud tempus quod volueris, & sit tempus unius horae: tune se, uirtus sinita, puta a, potest moti re primum e tum in una hora: ergo uirtus sinita in duplo maior, poteril mouete iii medietate holae, de sic mouebit in squali tempote eum uirtute infinita : istud habuerunt pro maximo inconuenienti omnes thilosophi .si detur euasio, de dicatur. 93 uirtus infinita mouebit primum coelum in instanti.
Contra. sequeretur. I idem moueretur,&non nro vetetur.
probatur quia in isto in i anti in quo mouetur , est in illo e dem loco, de secundum omnes suas partes: ergo in illo instanti non mouetur, quia est in eodem loco, si eut prius erat,secundum se totum,& secundum Omnes suas patie . Ad secundum , ad illud respondetur,per aliquas propositiones. Pram apto postio .Philosophi nunquam concesseriant,u, aliquid possit moueri in instanti. seeunda propositio. Philosophi nunquam concesserunt, epitiina intelligentia pollit immediate mouere primum eis um . Cuius rario est:quia prima intelligentia quae est Deus, eli ens necetiarium de persectissmum: ni eo si mouet et immediate primum ccelum, moueret in inlianti. patet, quia necensati O mouet. de est uirtus persecta, de infinita: ergo mouet tantum quantum potest : ergo uidetur, qutid in instanti
Alia pro postio. Mena Philosophorum fuit quod ptima intelligentia non moueret immediate primum calum .ied media ute alia intelligentia,quae non est infinita. Ideo s quisquetrat, quare primum coclum non mouetur in instanti si inou tur ab intelligentia infinita, di necessatia Respondetur se eundum philosophos:quia non mouetur immediate sed med a te alia intelligentia, quae non est insulta, nee necessaria A lia pio positio .Meus T heologor una, & ueritati s aliter est, ponitur talis pro postio .secundum ueritatem Deus, seu prima intelligentia potest mouere primum cretum succellitie, te in t .mpore; A quando dicitur ipsae si infinita. uetum est rergo debet mouere in infanti. negatur consequentia, te ratio . quia non mouet necellatio, sed libere: immo argumentum
eorum nihil valet, desunt simpliciter hie negandi Philosophi. vlide nulli passut Philosophi in uetitiantur ita contradicentes ueritati, de s dei, seu i in octavo rhy sco. ideo hae e quaestio est multum conspicienda. Ex iso sequit ut solutio unius argumenti, quod saepe si in schola. utrum Deus posist mouere circulariter corpus Chrisi, existens Tub hostia. Respondetur, quod non . Cuius ratio est, quia per illum motum , partes eorporis Christi, & ipsum corpus Christi, acquirete ut aliam continentiam, uel non. Non primum,quod probo, quia partes eor potis Chiisti, se se habent ad hostiam, quod quaelibet pars eorporis Christi, est praesens cuilibet parti hostiae, de totum corpus Christi est pietsens toti hostiae: de totum est praesetis cuilibet parti hostiae: ergo sub illa hostia, non potest acquire te aliam N aliam eonti nentiam : igitur non potest moueri virtute diuina cilculat i ter sub hostia. Et ii dicas, contra. Quando sacerdos mouet hostiam cot-pus Christi mouetur a Deo, non dico a sacerdote . igitur po test moueri circulat iter Respondetur. quod argumentum novalet: re ratio ess,quia licet corpus Christi moueatur a Deo . secundum quod hostia mouetur, non tamen mouetur sub liostia.Cuius ratio est,quia corpus Christi,& partes, eandem numero habent praesentiam semper ad hostiam, eo eandem comtinentiam. Tertio hoe uidetur ostendi, Si. JItem arguitur ad idem. Prima intelligenti sue Deus, non potest immediate causa te sotmam in materrae ergo male dicis tr Deus immediate potest creare aliquem effectum. eoti sequentia est nota, de antecedens probatur secundum uietem Philosophi,& Commentatoris qui dixerunt,ep nihil pol agere in materiam, nisi materiale : Deus non est materiaias: ergo non potest agere immediate in materiam.
Ad tertium, re e.Jad illud respondetur per aliquas propota
Pinna. Et Aristoteles,& Commentator sunt hie negandi. qua a tenemus , quia Deus immediate producit animam rationalem in corpore : igitur aliquid agit in materiam , suod non est matera ale, di illud uidebimus in quaestione do
Vnde e st notandum, quod aliquod agens agete in materia, ea producere aliquid in ipsam materiam e di quia tenemus , quod Deus immediate producit so imam in corpore: ideo Deus immediate asit in materiam . Sed dices, ura ibi nugate Philosophum Respondet Scotus, quod quando Auerrois, Ee δε riso teles, conuentiant in unam sententiam,videndum est si possumus glosate Ati sotelem, & dimittere Commentatores sed se est quod Ati stoteles potest aliquo modo glollari r ideo est eius glossa accipienda, di dimittendus est Auetroas. Unde se gloslatur, quod Aristoteles quando dicebat, v nihil potest agere in inat etiam nisi in materiale, loquebatur contra Platonem, ut ponebat Ideas senatatas a singulatib. & dicebat, tales Ideae producebant singularia. Cotta illum,hie dicit Arailoteles se arguendo. si Idea pro
dueit singulate materiale, uel hoc esset productione imitio ea, uel equivoca Non equi uoca, quia erat maxima inter Phil sophos qucd singulate materiale, id est compostum ex materia, di forma, non poterit produci, nisi utit uoce ab ali uo sngulam materiali eomposio ex materia, & Qima; de ideo non erat tale compositum: immo nullo modo poterat produci tale singulate ab Idea. Dicet, si ars timentum ualeret, dicerem etiam de Deo, quod Deus non potest producere aliquod sinsulare materiale compositu ex materia di forma, quia Detit non est materialis: igitur. Rt spondeo, quod argumentum novalet ideo negatur consequentia. ratio est . t uia omnes Philosophi conce iterunt de Deo,quod quicquid Deus producit ad extra, mele aequi uoce producite hoc non concesserunt de illia 1deis., ultimo uidetur,&c.J Nunc consequentet tinaliter Scotus adducit unam rati nem per modum auctoritatis, quod Deus noti posset aliquid immediate producere ad extra, nisi necessatio producit emat ut sc ratio .Habet Artitoteles odiauo Π γ scotum, quod Deus , leu prima eausa, quicquid immediate producit, necessario producit hoc idem habet Commenta tot digitur male dicit ut,quod Deus immediate potest producere at quid ad erua,
Ad primum. Ad istud argumentum respondeo per aliquas propositiones. Prima est istar secundum veritatem . Deus immediate in mediatione causae, potes producere omne producibile: de in
Alia proposito. Philosophi, re Aristoteles concesserunt istam propositionem . quod quicquid prima causa Ito ducit immediate. tam immediatione causae, quam essetius. uel dispositionis praeuiae necessario producit. h c e dicere,quado prima causa aliquid producit nihil praesupponendo in ta li productione necessario producit; puta quando nouptae supponat causam mediam, nee ei sectum. nee dispostionem praeuiam, necessatio producit. ista est talltisma , de eontra fidem. Nam prima cauia, puta deus produxit mundum, nihil praesupponendo. 5e mete contingent et produxit.
Alia proposito. Mes Aristotelis sitit, y illud quod Deus apducit immediate. immediatione causae, de non esiectus, non oportet v neeeisarao producat, necessitate limpliciter dicta ised solum ite cestitate ineuitabilitatis quia illo essectu,vel dos politione praeuia posita non potest producere: immo producit neeellario necessitate ineuitabilitatii: istud indiget parua declaratione, de sorte est hoc, et dicunt domini a heologi: ui Deus ad extra, multa necessario producit ne eessitate coditionata. Exemplu:ut suppolito, ut anima informet coryus , deus necessario producit humanitatem: te hoe est, s volebat habute hic Aristoteles.Vnde notandum, v duplex est pece istas,s. ineuitabili tis, ecuri nutabilitatis. Necessit ineuitabilitatis
54쪽
ii ea eludit p3se non producere. ret quo sequitur u deus a
extra nihil nece ilario producit tali tiri esstate. Ned necess tas immutabilitatis totum exeludit oppositim illiti t. non posse euenire quia si opposirtim tilius quod ineli eueniret mutatio
esset in Deo. l. x ni puni. Deus vult dare Petro gloriam aeternam:vult nece samo necessitate immutabilitatis quia eius oppositim,ptita nolle dare Porci.&e. n siquam succedit, nee potest i uccedere Sequitur, e pode me te Aristotelis, & secunduveritatem, T ista pro potarao, Deti, est omnipotens, vi ly omnipotentia , dacit cautam actauam immediatam respectu cu- leunq; causabi. is, ii dei demonstrabaris lumine naturali, de
DL tertio tenendum est.Nunc doctor vult ostendere quid Deter ηε dicendum est de isto articulo secundum veritatem. Respon-Σ , detur per duas propositiones. i Prima. Deus, inne causabile im mediate potes producere, stie quacunque causa media. Istud probatur: nam habetur 'p. Genesis primo,ui Deus creauit coelum di terram , & ante illud solus Deu, erat: ergo i Pla immediate ereavit: potest etiaratione probarisc. quando eu aliqi a causa auae eminenter, di virtualiter, continet omnem aetati talein alterius cause otest causa te sne illa causa reci prima causa eminenter, di vase tu aliter. nim et cmnem cauialitaten, causa secunda: Dite
in genere causae est enti et igitur potest producere sine illa causa. Probatur consequentia: quia si non posui produeere sine illa causa, sequeretur s Deus ad eius eausationem requireretur aliquam imperiectionem: puta,causationem caute secunda,quod est salitim. π nilimatur.Causa aequitiora aliquando producit esse iuita persecium, sicut uni uoca:& tamen illa hoe non sicit. nili quia vir uiati et continet causalitatem causae uni uocaer igitur ubi Deus emanenter,& virtualiter continet eausalitates causarum secundarum potetit producere line causis secsidis.
Issa tatio, licet videatur dic. lDoctor consequenter ostendit, et respondet Aristoteles ad ista, rata ones, te ponit aliquas propositiones. Prima hie est falsa, secundum mentem Aristotelis: causa
quae eminenter, di virinaliter continet alterius causae causalitatem. potest causare tine illa causa: ideo diceret Philos phus dato, p Deus eminent et,& uirtualiter,contineat causa, itatem aliarum eausarum mon propter hoc sequitur, Ppoisi causare sine illas causi .Et quado dieitur causare immedia te, dicit persectionem. Responderet Aristotelia. v causare immediate duo dicit Primum est eausare, & hoe dicit petie Oionem. Secundum est, modus causandi, pura i ne causa me diam hoc dicit imperstetionem: ideo non est alitibuendum primae causae, secundum Philosophum. Ex quo inseri de mente Aristotelis unam lationem. Quando est ordo causandi inter aliqua, puta inter petie tam di imperfectum, nunquam periectum potest immediate impulecto, nili importet aliquam imperiectionem: N quia Deus nullam impersectionem amportat: ideo non potest esse munediatum imperfectissimo in illo ordine . nis aliqua medient in illo ordine ea usanda, di ideo se solo non poteli immediate aliquid producere. Ex quo patet, u Ari stoteles negaret, et causa persectior .
immediatius attingit effectum, quam eausa media, quia nunquam potest attingere nisi medrante aliqua eausa media. Et si diras,quare ille ordo in causis requiriturγ Respondetur, Ῥnon est propter persectionem addedam primae causae e sed requiritur, ut habeatur ordinata persectio descendendi a prima causa,ad ultimum : ideo resolutorie, multae sunt ibi propositiones de mente Philosoplii.
I rima. p prima eausa qui equid immediatu produeit, necessatio producit: de illa est Llsa .
Secunda.Non oportet, T causa quae eminenter se uirtualiter continet causationem alterius eausae, ut possit produceresne illa causa: hoc etiam est salsum. Atia propolitio .veaus a persectior, immediatius non concurrit ad cilectum quam alia: hoe iterum est salsum adeo uidentur in octauo thylicorum tales propositiones.
secundum scilicet, quod illud verbum dee.J
D tia eων Nunc doctor ostendat, et ista non es demonstrabili, demo- - non est stratione, quia est. Deus est omnipotens :& hoc lumine na- Arimis - rati ; ut probat auelatitate, re ratione . A utiori tate enim
fui, demon Philosophorum, Nullui utiquam suit Philosophus qui eo
n. itine cesserit hanc Deui est omnipotens. ut sy omnipotentia, di ri iurauter. eit causalitatem immediata ui et o signum est,et lumine navitur est,ista non potest demonstrati. Ratio ae scies: sed hoc ra
tione probatur De . nam demonstrare i sto modo est . ubi est ordo causarum respectu a a quorum i in tuum di monstrare. Ucausa supit ma potest sine medias causare essectum quem potest eum causis intum: sed illud lumine naturali no potest coenosci:eiro. Istud dictarat Motus in omnibus pcnet buc cautarum primo in genere causae forma a non sequi ui . . a lumine naturali, ita forma,media me alia tot ma potes informare illam materia et go potest immediate sine i ita inrotinare in tetiam . Exemplum concedatur in uia doctoris . ur amnia tationalis habet informare materiam primam.mediante formaeorporeitatis; ti tamin non eo iaceditur, is immediate positin sormate materiam sine sotina corporei tam.
Lx illo textu sequitur primo. V Detis non posset sacere materiam pii mam itiior ara ab aninis rationali, sicut non potest laeere, ut itiioim et plaustium cita non poteli iacere, cu immediate informet materiam primam.
Ex quo sequitur aliud. v Deus non potest lacere, si aliqua . anima positi aliquid in istinate, nisi compositum ex materia. An metu η
Sc lorma corporeitatis:quia oportet, si informet corpus or
saniratum : di hoc uult habere Scotus, siti nobi , eis duplex organietatio. quaedam est substantiatis,quae est ex materia: & ri tali forma Nisa Decessario reqlimini cradhoe. τ anima a. P liud informet. Alia est organiratio se lidaria. d. aeeidenta4 sa i ii' /lis, qua consiliit in proportione qualitatum membrorum, di Ws ς' i timor . N ista noti requiratur nece latio ad hoc et forma in- α' formet eorpus. Probat doctor ulterius in genere caulae in te rialis quia tua non concluditur, lumine naturali. materia potest sti scipere hanc somiam, mediante alia forma: ergo immed are potest suscipere hane sormam. Noti sequitur iii lumine naturali. Ulterius probat doctor in genere causae stialis. Non sequitur in lumine naturali , haec est finis alicuius mediante alia causa: ergo potest ellia snis immediatus. Exempla bea titudo aeterna cti finis hominis mediante alio titie: ides. mediantibus botiis opitibus ergo potest esse sitis hominis, immediat non sequitur in lumine naturali.
Est notandum luc, u sui , medii, non sunt nisi media per
quae acquiritur ultimus finis .immo medii snes ad beatitudi nem aeternam, sunt omnia mediaquet necetiario requiruntur ad beatitudinem alcinam:iicut fac incnta, bona opera sunt sines media .
Hoc etiam patet in causi essicientibu .Hoc seo ut probat in causis eis cientibus. respectu eognitionis: ti arguit sic. Primum principium. mediantibus aliis causis , causat notat iam alicuius conclusion se igitur ammediate pote it eausaren Ot i tiam illitii: tion concede et ur in lumine naturali: quia no piteli causale sine obiecto, di approx riratione.
Ex istis siquitur, ut hae non ei, demonstrabilia in lumine
naturali demonstratione, tuta est. Deti .eii Cmnipotens.
Qui NT A conclusio principalis . sin aliter Scotus ponit ori ista e4n hanc conclusionem S ultimam, haec est demonstrabilis lumi , F ne naturali a uiato te, Deus es omnipotens capiendo: γ,omnipotenti ut idem est quod causa mediata,vel immediata re oon spectu euiussi bet creabilis. u, id cui est dicere, illa est dem Usita hi p. hiis mabilis a uiatore: Deus potes pioducere mediare, vel immedia uti limie omne producibile. Nain concesserunt istam omnes Philo' m. i .. sophi, si Deus potest create omne creabale mediate , Dei am- mediate . Issa conclusio probatur duabus rationibus prima formatur se in ordine cautarum eis cientium, non cu pio eesus in intinitum : ergo ibi cst deueniendum ad unam causam eis cientem, quae non erat de numero causatorum. patet se:quias esset denumero causatorum ab aliquo causareturati se non ellet suprema causa: sed esset quaedam alia eausa a iqua illa causare tui:&s ita ellet, eset processus in inlinitum. quod negauetum Philo phi. Ex quo inseri doctor unam tegulam: Impossibile est secun adum mentem Philosophorum , t es et suptem causa causa- rita. quia si causata, iam esset depetidens s dependens, iam dirucit imperfectionem. ergo non est suptema causa. Nam Philo - .sophi, ut viat habere Scotus,concesserunt illam causam pii matri supremam, di infinitam. Sed dices concedo tibi, quod haec est una prima causa sed nego, villa immediate causet, aliquid & dico quod intelligetitia quae mouet ptimum c tum immediate mouet illud lic. v prima causiaci licet Deus, non concurrit ad illam motionem. disicile es hoe probare . Issa eualio nihil valet quia quaero a quo habet esse Duelligentia mouens ecelum ' non a te, ergo a prima eausa: ergo prima
causa immediate cauti bit illam seeundam intelligentiam. Potest autem illius conclusionis &cia Doctor adhuc probat istam conclusonem, & sormatur .a
55쪽
ratio. Quanto eausa est superior, tuto est persector ergo causa quae est sit per omnes at i a s. N eommunior aliis, erit pers olor omnibus alii x ea ulit, di non in aliqua proportione: ergo in inlinitum persectior ergo eius causalitas videtur esse irati mi a: sed catila itis nata. nullam impersectionem includit et os equitur quod non dependet ab a quo, quia dependentia di-
eat imperiectionem Ex quo sequitur, omnes causalitates a prima causa, di cunt imperiectionei quia dependentiam. Lx quo sequitur unum, uii Oa dicit Scotus in prirno, nimquam voluntat nollia potetr saturari in recreata: quia quaeli
bet res creata habet impersectionem i bi annexam. Si dicas dico, ur ratio bene probat. erit una causa suprema: sed dico, quod illa est causa suprema in suo ordine causandi , sed in alio ordine causandi, erit una alia suprema. Ista euasio nihil valet: auia illa alia quam tu poneres causam supremam tu poneres causatam a suprema causa: uia non habet elle a se: ergo dependeret semperi prima causa.Lxemplum. in penere cata
se sol malis, per te es una stipi a forma vel illa habet este a prima, uel non; si a prima causa:ciso dependet: ergo non est
Hic potest moueri dubium .porma quae informat materia . concititit ad esse tori u . in genere causae sot malis , ut tum in tali genere concurrat Deus es si non igitur illa causa erit si prema in suo genete. si sic, hoe est falsum:quia Deus non concurrit in genere causae formalis. Nam lotniam concurrere ad
flectum in genere causae formalis non est aliud, quam ipsamini ima te materiam i sed ad hoc non concurrit Deus in tali genete igitur forma erit suprema causa in illo genere. s,lia iis, δε D argumenta principalia r doctor hic vult soluet ea, u se istisaia menta quae uidentur probare,quod ista. Detit est omnipat fi . i. via. sit demonsti abilis lumine naturali. Et primo soluit primum a gumentum. quod sol matur scillia tu demonstrabilis lumine naturali: Deus est inlinitae potentiae ergo ilia De ut est omnipotens. si imo respondet do tot ad antecedetis, ', est medis. - - Atiistotelis, 3c est uerum, quod is a est demonstrabili tum iri ho riss. . . a naturali: Deus est intimi u irtutis, uel potentiae . dicit ultra .... Scorim,quod consequen: ia, quam facit arrisio tele, ad pio binDia. s. Aia dum illam bona, se arguendo: Deus ino i tempore ins siti irationis tuo .ctgo Deus, est insultae uirtutas. Dices. uerum est. quod
L eonsequentia ea bona sed solum inseri quod est ut tuti, infinita exiens ue. seu quo ad dulationem. di non de uirtute insit ita intensue, quoad enritatem. Contra. Aristoteles facit aliam consequentiam. Deus est virtuti, in sinitae:erso non potest e Ie in magnitudine,Dee 1 nita nec instilla: ted omnis virtus inlinita secundum dura. tionem potest cile in magnitudine ut patet de orto. uod est virtuti, insinita iecundum durationem : Ee tamen eli in magnitudine: ergo signum est, quod Aristote 44 intelligebat de uirtute i mentitie infinita; aliter sua consequetia nihil ualuis
set. Relinquitur ergo,quod mens doctoris. N Alii otelis est, quod Deus en uirtutis itis nitae intensive . i. iii entitate. Et mens etiam isto tum est, quod haec est demonstrabili, lumine naturali. De ut est uirtutis itis uitae. sed nune restat De. JNunc vult pti pendere, utrum isa consequentia sit bona rDeus mouet tempore in solio ergo est virtutis ins nitae iniesque:& uidetur quod non: quia antecedens est falsum, Deus mouet tempore in sinitor ergo per hoc no potest argui Deum esse uirtutis inlinitae intens ue. Retati sca Docior respondet ponendo unam regulam, per hoc quod ti. est, Deum mouere tempore in sinito : Mon ostendit ut solum. quod Deus est uirtutis insultat sed per hoc, ut potest mouere tempore insitito. Digerentia L st ibi notandum quod non est differentia inter Theolo- inser Th/- gum,& Philosophum unde uterque concedit, v Deu potestinum, O mouete tempore inlinitor sed in hoe dissert, u, l 'hilosophi,
dieit, actus mouendi necessatio coniungitur pote utiae. I.
quod Deus non solum habet potentiam mouendi tempore infinito; sed necessario mouet tempore insitito: inanio habet actum coniunctum poteriae.Theologue istud negat: quia semper habet hanc propolitionem, quod Deus ad extra nihil moi et necessario; sed mere contingenter: ergo discrepat a Philosopho in duo L. Primo in hoe, quod dicit philosophus, quod Deus mouet tempore infinito quod est falsum. Secudo quod dicit actus necessatio coniungitur potentiae: hoe est tali tim ier regulam Theologorum. Et iam erat una maxima talia Phios aliorum dicetitium quod omnis habitudo nec alij adnuus ad necessarium, es necessaria: de quia Deus est unum neccile elle,
s eundium philosophos citum est unum necesse esse. ergo om M in am, habitudo Dei ad et tum, est necessaria: di habitudo motio .' ,. .
di coelum erat necessatiari stud etiam negat Theologus. Ex isto polle sie ut ex ipso mouete.) - j Hic doctor nollet soluit unam paruam dubitationem quia Lindapita quis pollet quaerere,utrum ea hoc, quod Deus potest mouere ratempore intinito; possit concludi, quod Deus est virtuti, inta sacciri nita intensitie. Respondet doctor noster, quod se: Eetiuod Thesti, optime sequitur, quod probatur, quia omne illud quodpo test mouere tempore infinito, vel hoc habet a se, vel ab alio 1 D. - . sed non est dicendum quod Deus habeat ab alio et quia hoe et irai AHAM concedet et Ari lioteles ergo habet a se puta, quὐd potest nio vi tau . ruuere tempore ins nato Tune optime sequitur.omne id quod maueri a se hoe potentiam mouendi tempore infinito, es virtutis in pora iis snitae iniens uel sed laetit est huiusmodi: igitur. maaor proba tot reis et
tur quia omne illud, quod habet a se potentiam: a se habet iri his enmate sed quod a se habet entitatem, habet totam pleni, rentia. tu tinem entitatas. i. tantum habet de entitate, sicut potesses.se. sed potest esse infinita, per philosophuin : di secundum fi dem, er o Deus esten mali, inlinitae: ergo sequitur, si Deus postquam ha b.at emitatem a se,quod habet illam inlinitam. Dices unde ualet .suod illud ,quod habet entitatem a se, habet entitatem infinitanis Respondet docior . ponendo talem propositionem, satis pulchram. Nunquam habet aliquid limitatum, nisi ab alio habeat: ergo eum Deus non habeat entitatem ab alio sed a se;ergo sequitur, quod tio habet entitatem Sc tillimitatam, sed infinitam. ι a. Et tamen ibi notandum, quod non sequitur.hoc habet ense ab alio ergo nabei entitatem sinitam: iura filius an diuinis habet esse a patre; & quicquid habet habet a patre; re tamen non sequitur,quod entitas eius sit s nita. Sed bene sequitur, hoc habet siti iam eiicitatem ergo hoc habet esse ab alio. Ite. Si illud quod habet esse a se, non haberet virtutem resnatam, non esct aliqua ratio, uare aliqua tutatas ei let lini ta, tu aliqua insuit a.
Ex omnisu istis sequitur, quod se ut prima intelligentia, id eii Dcui habet entitatem a te: ita habet potentiam a se ita mouet a se; re quicquid habet, habet a se.
Alred corollarium,quod dato seeuntium mentem Aviceions. quod intelli uerat ire a pliana haberent elle ab aeterno. tamenon mouerent a se sicut prima, sed dependent et a prima.
Contra ista facit doctor primum argumentum , quod sor- matur se. Tota ratio quate Deus en virtutis infinitae est. quia habet esse a se, siue tempore finito siue ins nito : ergo tun tale arguet, a, domine Aristoteles, qua do sic arguebas, Deus mouet tempore sim to ergo est uirtutis infimiae . sed debebaa arguete , c. Respondet doctor Od cote uerum est: quia tota ratio, ptima, quare Deus est uirtutis infinitae, ei quia habet elle a se; sed hoc quod eli moucre tempore infinito, ad datur, quia ne it euidelitiam in probatione: ista magis uide tur euidens, De ut habet esse a se, de per te mouet tempore ii
salto. ergo est uirtutis infinit x, quam illa Deus habet eseas c. ergo cli virtutis inlinitae. luis pol tis respondetur tam secundum Plutosophu, quam secundum doctorem qiiod non sequitur, Deus est uirtutas iris uitae, de potest demonstrati lumine naturali. ergo ista potest demonstrati lumine naturali, Deus est Omnipotens:& hoc cΛplendo omnipotentiam, tam ut dicit mediationem, quam in inciliationem, respectu cuius eum; cieabilis, di cum dieitur. virtute infinita non potest elle maior, neque intelligi maior
Respondetur duplicitet. primo: quia ista se debet intelligi, uirtute infinita se eundum intentionem, non potest dari, ndique intelligi maior; sed bene uirtute infinita secundum extesionem, potest dari maior, & intciligi maior. Secundo dico, quod Aristoteles dixisset hane implicate contradicti otiem. capiendo onan sistentiam eo modo quo Thecilogi ea piutit omnipotentiam; & sic sequitur, quod adhuc eli Otiit ouet saintei l heologos & Phalosophum de omnipotentia Dei, ut saperius uisum est. Ad primum argumentum docior nosset uult soluere argu D. Aestirimenta. quae probabant quod illa non ea demonstrabilis, Deus risiam viae it omnipotens:de primum argumentum se formatur. Si tua misellet demonii rabitis, Deus est ops, ista ei et demo nstrabalis horis. D. Deus potest generare situ; sed hoe non.patet quia ista, us e. omni tapoleti petietate filium, est credabilis,di de fide : ergo non est a isti . demonstrabilis.consequentia probatur per Augustinu. Nam demoti --Auguitinus se arguit.Si patet non generat filium sibi aequale Lari vcl est i Deus uoci po t eli, uel quia non uult genetare filium:
56쪽
sed non est dicendum secundum: ut puta, τ nou uult tenerare virum, quia Deus reputaretur inuidus: nec est dicedum primam pura, P non potest generare filium. Nam sic arguo. Non generat quia non potest: ergo non est omnipotens:ergo hest omnipotens, potest generare filium , vel generat filium:ergo si illa est demonstra Uilis, Deus est omnipoteus, di ista, pater generat, vel potest generare filium: sed est omnipotens, ergo potest generare filium:ergo si ista eli demonstrabilis, Deus est omnipotens, de ista,generat situm, uel potest generare lilium, quod est tal sutri.
pro potentia activa qua notest producere omne producibile, siue mediate, siue immediate: de tunc coceduntur aliquae prapositiones de lide. ιPrima, pater respectu filii , est omnipotens , corollarium capiendo ite omnipotentiam, pater esset omm potens, de nonhlius. Et tunc dico, P omnipotentia non diceret persectione simplieiter:quia tunc sequeretur quod pateresset persectior, quam hi ius. Di eo locundo, quod si illa esset demonstrabilis, Deus est omnipotens, capiendo Omnipotentiam illo modo, esset demonstrabilis de ista, pater, potest generare filium. Alio modo capitur omnipotetia a trua causativa respectu cuiuscunque causabilis :& hoe immediate; de illo modo cα- perunt sancti, de capitur in sacra scriptura, omnipotentia: unc ponuntur aliquae propositiones. Prima. Pater non est omnipotens respectu productionis sitii: p tet; quia non est causativus filii, licet sit productivus
Secunda propositio.Quando dicitur in symbolo, uidelicet quod pater, Ze illius, de spiritus sanctus habent aequalem pote. ὀ42quii tui est omnipotem, capitur omnipotentia isto Alia proposito. Non sequitur, ista est demo strabilis, Deus est omnipotent: ergo ista est demonstrabilis, Deus pater potest generate hilum: quia ibi est aequi uocatio de omnipo
sed contra hoc &e. JConsequenter doctor vult respondere ad sermam argume
ti, Se auctoritate Augusti m. unde quando Augustinus de arguit Si pater non potest generare filium ei ret. ergo Deut noest omnipotens ista consequentia nihil valet, primo non ualet per locum a parte totius in quantitate, ad suum totum: sicut non sequitur. Petrus non currit ergo nullus homo currit: etiam non tequitur: pater non potest generare filia: ereo non est omnipotenMareuitur enim a parte dec . Unde omnipotes importat uniuersalitatem: .ed dices, quid ergo ad Augustinuste arguebatur.Respondetur ad Augustiuum, quod isti conseo uentia non potest ualere, nisi ad destriictionem alicuius posteriora ad dein ructionem alicuius prioris, quod se ostenditum producere, uel generare filium , est quasi unum polletius ad omnipotentiam,cum Omnipotentia uidetur dicere pers ctionem simpliciter. unde generare filium, est unus actus notionalis, Qui no est periectio simplicitet. Ideo se habet quali unum posterius, ad omni intentiani. ideo a destructione eiu ς. quod est generare, ad delirnctionem potentis, non ualebit cosequentia. ideo arguit ur a destructione posterioris ad destru etionem prioris .ltem si pater, non potetigenerare filium, uelline libi conuenit rarione proprietatis, uel ratione naturae rsed nullum istorum est dicendum i quia illud quod habet esse a se, non habet aliquid, em non eonveniat producere aliud.
uiar. ciuenta a non potest teneri per locum a toto inquantitate. adi in, nis capiatur omnipotentia primo modo. Dico
ii . possibilo est, quod sint duo omnipotentes r '' δε f. ψι in potentes, unus faceret alium nulli
p qua a Post uuam taent omnipotent ex unus
nollet, uel istem posset nolle, quod uellet Eus, de se s
Ex isto sequitur, quod pluralitas principii est mala; qui iunus posset iacere auum non principium. Dices, dico I ilii duo concordant adinvicem. Tune lie arguo Si concordant se ad inuicem adhuc unus illorum non ellet omnipotens. quod probo sic,quia in causatione effectu , unus illorum non cauaret, neque pollet causare. probo sic: utius effectus no potest habete esse a duabus causis totalibus. patet, quia ad istud sequitur implicati quia sequitur,quod haberet elle ab hoc, schabet et esse abhoe.probatur: quia effectus non habet eue ab illo, quo circunscripto, non minus haberet esse. Sed illo omnipotenti circunscripto, non minus habet et esse ab alio omnipotenti: ergo ab illo, nullo modo habet elle. Istud atqu- mentum tundatur in regula doctoris: quis dimpostibile eit,u unus effectus habeat este a duabus cautis totatibuς. Sed contra respontiones illas argitur sie. Bene sequitur. Si filius eii omni sciens, est scienς generationem patri .Etiam D e . omni uolens, eli uolens generationem patris quaxea iathliunt: ergo sequitur, quod si ipse est omisi potens , quod e t omnipotens circa generationem filii. Respondet diator,
quiad alti termini te spiciunt obiecta, de non actus. Exempluta omnis ciens, non connotat actum sciendi; sed con notat illa, circa quae cadit actus sciendi, puta obiecta: similiter omni uolens, non con noret uolitionem sed illa circa quae eadit volitio . N militer omnipotens non con notat actum t sed eon notat illud, circa quod cadit actus causandi: modo notum est, P circa plura cadit actus sciendi, uel actus uolendi, quam a-cius caulandi. Unde actus causandi cadit solum circa illaque sunt ellentialiter distincta:ergo non sequitum, est omni sciens, ergo eu Omnipotens:notum es , τ non sequitur : potest omnia crat Olce . ergo potest omnia causare: non sequitur etiael omni sciens. ergo est Omnipotens.
Ex quo sequitur, ae licet filius non possit producere patrε:elt tamen omnisciens sicut pater. Sequitur secundo, in licet pater respectu filii stomui seiens mon tamen est respectu filii omnipotens ι quia non est eausativus filii. Ad aliud argumentum consequenter Scotus uult soluere secundum argumentum per quod probat, quod illa non est demonstrabilis, Deus eii omnipotens; de formatur sic argumentum Δ illa esset demonstrabilis, ista esset demonii ab sis, Deus potest e reare omne creabile.patet: quia cinam potes est idem quod potens creare omne creabile, sed hoe est falsum et patet,quia trista esset demonstrabilis, De ut potes creare omne creabile, sequeretur quod ista esset demonstrabilis, anteius potest creari, uel Deu, potest creare angelum ustud est salsum. igitur. QPro declaratione istius argumeti, est notandu . Quod istud
argumentum totaliter quaerit: utrum angelus sit creabilis. Et quod dicimus de angelis, dicimus de intellistentiis Et pro declaratione, ponuntur aliquae propolitionet. Prima propositio. Quando est aliqva propositio uniuersa lis demonstrabilis:non sequitur eius singularem esse demon
sirabilem: nisi sumatur una minor euidens. Exemplun . non
sequitur , quod si sciam, quod omnis mula est stetitit; quod inimo sciam, hoc esse sterilem, demonstrando mulam: nisi est cisumam unam minorem, quae sit mihi euidens, puta: hoe est mula. Et hoc est quod comuniter dicitur, uidelicet , auod aliquid potest sciri in uniuersali Aedubitari de illo in particulam. Unde quando ego scio quod omnis mula est sterilis, ello scio in uniuersali: de tamen in parti lari pol sum dubitare. an illa mula est sterilis. de quia possum dubitare, an sit sterilis. ideo scio in uniuersali, te possum dubitare in partieulari. Ad propositum. Dato quod ista sit demonstrabilis , Deus potest creare omne creabile, non tamen possum demonstrare istam, Deus potest creare hoc: nisi ego sciam hoc esse creabile . Ethoe quo ad modum sciendi, seu cognoscendi.
D n ista minore doctor uult dees arare quid senserunt dociores. de ista minore. Angelux est errabilis. Respondet doctor sanctus, quod ista. Angelus est ereabilis: est tantum eredita. de non euidens. Ex quo sequitur. quia ista etiam solum erit credita, Angelus potest creari. Et ibi sumitur regula Si aliqua praemissarum suerit credit mi a conclusio est credita, de non
MI NO REM.Consequenter dicit doctor, quδd Philosophi negauerunt illam. Angelus est creabilis. Dicit sanctus Thomas,quod ista solum est de fide. Et rationes assenat per aliquax conditiones,quas Philosophi attribuunt angelii, seu intelligo tris. Primo dixerunt Philosophi; mod intelligentiae habeat elle a se: ergo nou sunt creabiles. Secundod1xerunt.
57쪽
Quλd intelligentia, necesse est esse .sed illud, quod est neeesse
esse, non potes non esse. Et illud dixerunt Philosophi non es.seprc ducibile ab alio. Dixerunt etiam aliquando Philosophi, v omnes intelligentiae sunt insilit a. di dixerunt quod illud uidet ut elle de mente Aristotelis. Dicit enim Aristotele . xi . Netaphi. et intelligentia quae mouer clium . est infinita 1 de quia plures sunt intelligentiae in Ouentes cαlos, ideo sunt plu
res naturae intellectuales itis nitae.
Vndepto declaratione est notandum.Quod omnes Philo sophi posuerunt unam intelligentiam primam, di illam po suerunt infinitanti illam dixi toti tesse necesse este istam dixe runt habere esse a se:& in hoc eonti emut omnes Philosophi, di doctores sed de alti a prima dubium est, an iant insuatae rati habeant esse a se: an sint necesse elle. sed quia nulli. Doctor uult ostendere,quὁd issa dicta . nostitue mente Aristotelis. Et primo ponit talem plopositio
Nulli auctori imponenda est sententia salsa, uel sintda, TU inueniatur in script uiatilius uel deduci possit a textu it. s m mente liui.sed illa quae dicta sunt de intelligentiis ut quAd habeat
esse a se . q, sint necesse esse, quod fiat ansnatae r non inuenituriti textu Aristotelis nee potest deduci a textu eius ergo male sibi attribuitur. . . Dico da ista minore. Quod angelua ea creabilis, duo di eo quae opponuntur diciis supradictis. Primo , et ista est demon diabilis. Angelus est creabilis, seu causabilis. secundo dico .. et est de metite ipsius Aristotelis 1 putaui isa si demoti tabi - li, Antelu, est cieabilis. Primam propositionem probat do-
NVNe doctor adducit unam euasonem Henrici de san- Do dauo quae stat in tali propositione. Secunda intelligentia dependet a prima, sed non causatur a prima. Et hoe uoluerunt :ὰ . st '. habete omnes Philosophi. sta, 'Contra hoc arguit doctor noster: L sormatur se ratio, s- .ue argumentum. Vbi est una maxima doctori , uidelie et
possibile est. p aliquid dependeat ab aliquor nisi in aliquo ge R inere eausae ergo si secunda dependet a prima, depend bit in 'aliquo genere causa. ergo eausabit ut a prima in aliquo aene tra . ore causae. GLx isto textu sequuntur aliouae sal stat ei aliquoium seoli. T P
zantium . Qui da cunt, quod paternitas non potest esses; ne filiatione: quia habent aliquam dependentiam ad inuiee salsum est, quia nunquam una relatio dependet ab alia. Sed bene verum est,quod una non potest esse sine alia: quia sunt
Sequitur alia saltitas, Videlicet quod te latio non potestes,e sine sundamento , quia dependet a fundament sumeti sed ratio quate telatio non potest esse sine fundam o, est,quia in heremia qua relatio inhaeret tundamento est eaderea litet eum telatione. Sequuntur ergo is a duae propositiones prima relationes, non habent dependentia m adimicerer secunda pio postio telationes non dependent a suo iundamento & hoe uult habere doctor. Et si arguas. Numerus maior dependet a minoti numero: di non in alit suo genete cauissae igitur maior patet quia numerus quate itiarius dependet a numero binario, de non nisi in aliquo per iere eiusae. agi iubctor: puta. v ista sit dentonstrabilis, Angelus est creabilis. pa- Respondet doctor ponendo talem propo P tionem. Parte, in tet. Nam non pollunt iste diar naturae intellectuales infinitae r tegrales se habent respectu totius, ingen ere eati si mathita i a sed Angestis, seu secunda intelligentia, est natura intellectua . lis, uel saltem habent modum causae matellati . ti titiine siti littereto si ipsa esset infinita, e lent duae naturae intellectuales ter, maior numerus dependet a minoret,in venere ea usae ma- ,
Vnde est nota sum extra textum. Quδd partes integrales, nunquam proprie se habent sicut materia, quia materia ha bet tecipere scit ma in .sed dicuntur habere modum eausae materiali , ex eo v ex ipsis constituitur uum ti per se; sicut em materia & forma. Q PR, tr xxxa idem arguitur. Dicit A.ristoteles xii. mei .epinfinitae puta illa secunda intelligentia. N ptima intelligeri. tia, se ille et Deus,quod ea fallistinum. Quod probat doctor rpula,quod non post uni eiu e plures naturae intellectuale, insanitae quia si essent duae tales; sequeretur, quod unius potentiae erunt duo obiecta adaquata possibilia,& simplieiter prima. hoe est salsum. igitur . consequentiam probat doctor &eapio unam de illis intelligentiis. ista intelligentia intel tigit se:& ipsa est itis nita ergo te spectu sua potentiae, erit ob se prima intcs gentia mouet secundam, scut appetibile eoia . tium adaequatum ptimarium. quia ipsa est insulta:& sua po- ν'Oscibile ei ho secunda intelligenta a causatur a prima. Co tentia pet quam se intelligit,est infinita: & illa intelligentia-- intelligit se indam intelligentiam: & illa secunda intelliscntia eli infinita per te, ergo erit obiectum ad quatum respectu intelligentiae primae:& lic habebit duo obiecia adaquata. Vnde ibi sumitur una te uia iandamentalis. Omne quod eis ini nitum, est obiectum adaequatum potensequentia probatur quia si prima in t Jhsentia moueat se ndam,scut cognoscibile ergo causa tiaotitiam in seeunda: si iaeut per quam secunda intelligentia cognoscat illam. verum est. Dices,crgo causat secundam nego. ad probationem pa tet .quia illi qui dixerunt sic in uam intelligentiam nota causati a prima sed habete esse a se dicebant erat infinita r. Retuti sun tiae ins niti, quod olledo quia obiectum dicitur esse adaequa- go quicquid habebat erat in s nitum : ergo notitia per quam daraemia. tum potent iae cognitiuae: uando ella antae intelligibilitatis e cUgnoscebat primam, era i ratinita 5 eausata a ptimat e sto ii quantae intellectivitatis est potentia. sed potentia est infini. O,& obiectum insilitum:puta secunda intelligentia, & pri ma quod tib et illorum erat obiectum sibi adaequarum. illud uidetur esse salsum, di contra mentim ipsus Aristotelis. Item at uitur. Nunquam aliqua potentia ita peti ecte comisti hendit illud cuius non eis potentia i cui comprehendit iliaud cuius est potentia ergo prima intelligentia non comprehendit ita pellecte secundam intelligentiam, sicut comprehedit seret eo respectu illius non ellet potentia adaequata. quod uidetur repugnare. Quare relinquitur, quod secundum uetiatatem, non possunt elle plures naturae iti tellectuales ans nitae,
Ee ultra, sequitur secunda erit e reabilis, & eausabilis aptima. Vnde eli mens At illo telis, quod nulla natura potest esse infinita nisi habeat esse a se.sed secunda intelligentia est ereabilis, seu causabilis ergo non habebit esse a se, di se non erit in s nita.cuius oppos tum dicebant aliqui. Am .s saevNDura, ostendit doctor, quod hoc si de mente Ari-oralita da stotelis scilicet angelus sit creabilis.patet. Nam Aristote
in re in p. les.xij. Metaph.dicit, F ad bene esse uniuersi. duo ordines re qui tuntur Primo ut entia sunt bene, di recte ordinata ad invicem.Secundo principaliter, habeant Ordinem ad unum' primum S iste est ordo principalis; sed si ellent duo insnita ,
tunc entia non haberent ordinem ad unuan primum : ergo tunc destrueret ut principalis ordo uniuersi. Dices, dato ν se ῖα- eund intelligentia esset insitita; adhue haberet ordinem adras . 17.ris, primam. Istua est fessum, dieit doctor nee istud potest sustine
i ab νδε ri quia ins nitum, non subordinatur alicui, nec habet depeniae in.m in dentiam, nec ordinem ad aliquid aliud: neque tanquam ad
eausam e meientem. neque ad causam snalem. uidetur ergo.
v illud si urationabale, ponere duas naturas intellectuales inla seeunda intelligentia a prima eausabatur. Si dicatur, dierit ibi, ui motio appetibi iis, de cognoscibilis, san tria otione Metapholicae. Ideo nihil ait propolitum. Vnde albedo mouet visum, illa est Metaph rica, de non propria. Contra hoc argu it doctor. Cognoscibile imo uere aliquId, non est aliud quam causare notitiam sui, sed causare notitia . est aliud uere causare in pote uti a. ergo cognoscibile mou re,est uete causare aliquid in potentia. Dices, dico tibi notitia per quam secunda intelligentia intelligit primam, est eadem realit e cum secunda intelligentia. Contia nunquam notitia est eadem cum potentia, tuli sit eadem cum obiecto quod cognoscitur.sed prima intelligemia cognoscitur,ti notitia per quam cognoscitur, non est eadem cum ea : ergo non
Corollarium. Nulla notitia es; eadem eum intellectu, nisi notitia increata, perquam Deus cognoseit se, quia illa est eadem cum obiecimputa cum ipso Deo. PRAET REA. Item arguitur se, Dicit Aristoteles in viii. Physco tum, et primum coelum hab et duo mouentia. Vnum quod immediate mouet, di vocat Ut secunda intelligentia, de est Mita , & dependens ,habet a' iud mouetis, quod mediate mouet motu insulto, de ista est in ia, & uocatur prima intelligentia. tollarium. Quod se indum mentem Aristotelis, re sec5
dum veritatem est, in ptiinum coelum immediate non mouetur a Deo, sed immediate mouetur a seeunda in levigentia; puta ab uno angelo PQ hoc soluitur quaestio; put quare pri
mum calum non rnlauet ut in in initum; eum moueat ut a mo
uete insultos R espondetur, quod ideo est; quia non mou tuti inmediate ab ente lasaito; sed immediate uiuuetur abente
58쪽
e te snito puta a secunda intelligentia. Aliter arguitur sic.Quandocunque sunt duo agentia essentialiter subordinata, vel secundum causatur a pr: mo : uel capit suam motionem a primo. Dei ambo immediate ad alium essectum concurrunt. Sed si e est, P prima intelligentia, & Ω-cunda iunt duo agentia essentiam et subordinata ad inuicerergo secunda aceipat suum esse a piimo : quod est illud quod peto.vel Opit motionem suam solum a prima: ii eut baculusa manu. Vnde baculus mouet palam per molaonem quam capit a manu. Sed se non potest dici de secunda intelligentia, respectu primae. ius ratio est : quia est propositio Aristotelia cum aliis Philosophis; et secunda inte. ligentia non potest ea pete motionem nisi ab illo,a quo habet eise: ergo si capiat motionem a prima eapit suum esse a prima.Εt illud est quod ego quaero.vnde bene sequitur, secutida intelligentia capit m tionem suam ὸ triana. ergo non est in s nita. ergo accipit esse a prima.quod est illud quod ego peto. Nee est dicendum tertium, puta v primum mouem re secundum, puta intelligentia prima & secunda, immediate moueant coelum; quia tunc sequeretur, p mouens finitum, moueret coelum in aequali tepore,& immediate, licut mouens inlinitum, quod ptius fuit
reprobatum. Istud est sal si is mu mi igitur. Ex quo sequitur unum corollatium Quod prima intelligetia, di secunda, non se habent respectu huius quod est moue re coqunt: sicut paret, di mater: in hoc quod est producereptolem Sequitur ergo,2 se habetit prima, de secunda intelligenti a in hoc quod est Diotiere coelum se,u, secunda intelligentia het ecth,& dependet a prima in hoc, quod est mouere. Tettio probatur &e. JHic probat doctor,quod seeunda intelligentia es uere causata a prima. Et hoc au toritate Averrois . Dicit enim Auer-rois,ui coelum non solum habet intellistentiam motivam, sed habet etiam intelligentiam a qua causatur.
Ex quo sequitur fallitat daeentium, Quod Melum habeat esse a se,& ip solum habet intelligentiam motitiam. Illud est absut dissimum.Vult ergo habere, et ccelum est causatum . de cum hoe, i coelum habet virtutem, seu intelligentiam quae mouet ipsum. ITA autem possunt.s dicas, Dicit Aristoteles , si civium
est etia necessarium: seu necesse esse.ergo nou est eausatum. Pro declaratione ponuntur aliquae propolitiones. Prima. Omnes Philosophi tam Aristotelea,quam Avicenna. & Auerrois conueniunt an hae propos tione, Omnes intiali gentiae, de omnes culi sunt entia neeessaria, qui n5 pollunt non es e. Seeunda propositio. Philosophi,te maxime Aristoteles,di eunt ip tua patit sinu l. hoc est ent causatum, & necessarium: di ista non repugatit adinvicem. Corollarium. Non sequitur apud philosophor: hoe est eausatum.ergo hoc non est necesse esse:quia oppositum consequetit stat cum antecedente puta nec elle hue,eum hoc, quod est esse eausatum. Alia propositio. secundum fidem di Theologos: nullu eausatum,est necesse elle. Immo bene sequitur ι hoc est causatu. ergo pol est non elle.Istam tamen consequentiam, non concesserunt Philosophi. De modo dicit Consenuentet doctor soluit bonam dubitatione. Pro qua est primo supponendum, si prima intelligentia est institia, a
se, independens. Se necessaria. Et in hoe eonueniunt omnes Theologi,& Philosophi: puta ui prima intelligentia in ins-nita:puta Deus, supponatur ulterius,u, quodlibet coelum habet unam intelligentiam praeter primum, quod immediate mouet illud coelum. Tviae est dubium apud Philosopho r a quo eausantur istae intelligent iae:a quo causantur isti et litvel utrum sint en . tia quae habeant esse a se. Vnde mens Aristotelix est, et, omnet istae intelligentiae alita prima immediate causantur a prima intelligentia. Aliter tamen dicit Avicenna. Vnde Avicenna se imae i- natur, videlicet P prima antelligentia, intelligit se, & intelligendo se causat secundam intelligentiam. ista secunda intelligit tri intelligit primam intellig.ntiam , de cognoscendo primam, producit t tiam intelligentiam. secundo cognoscit se dependere a primar& tue producit primum culum: tertio cognoscit se. tk tunc producit animam primi e liuenua ala assistit primo coelo:& mouet immediate primum caditum. Et est notandum et is ud vocant Philosophi eatenam auream. Vnde catena aut ea non est, nisi productio intelligentia
tu Et is ud est ingemosum,quod comparatur auro. Dices a. trum isti philosophi uenerunt ad eognitionem Ti nitatis
Ruspondetur si non . Et ratio est: quia ipsi dixerunt, omnes istas intelligentias, esse alterius.& alterius naturi .ia essentiet Sic non est in benedicta Trinitate quia licet ibi ii patet illiu de spiritus sanctus; sunt tamen eiusdem naturae quia unam se eandem essentiam habent. Sic non erat de iiii, iiii elli geniti, i Difr' quia quaelibet intelligentia habet suam propriam naturam. -' prod & in hoc erat differentia a s de nostra. seeundo erat disserenia minitia s/tia:quia omne s intelligentiae dependebant a prima: sue meia D diate; liue immediate i lius uero uel spiritus sane ut non de- 4 - - pendet licet habeant esse a patre. Et ratio est i quia ad hoc. u, Ρ - - , aliquid dependeat ab alio; oportet ut sit alterius naturae ab illo. de quia illius,& spiritus sanctus non sunt alterius naturae a parte: ideo non dependent a patre.
ocior uult soluete aliquas auctoritate . quae ridentur so . . nare, Taliae intelligentiae a prima, non sunt eausat . Et aliqui volunt probare, τ omnes intelligenti et a prima, sint itis niti. q- Ilia duo sunt salsissma: de contra mentem Aristotelis.primor ' μaliae intelligentiae a prima, non habent esse a se: sed dependet a prima.Secundo aliae in . l liuentiae a prima no sunt infinit . Et cum arguis, Ptimo, ua eli mens Philosophi, ν omnes aliae intelligentiae a prima, lint entia necessaria esse Verum est: sed ex isto non sequitur, quin dependeant a prima. Immo sicut dictum est. sunt entia necessaria, di cum hoc sat uidepedeam a prima:& eausentur a prima.&-sunt entia sempiterna. Et saec est mens Philosophi. Cum arguitur. Et cum arguitur eo ita Aristotelem, ut eausatum de se,est non ens;& per consequens no est necelle esse . Pio declaratione ponit doctor egregiam solutionem. Pu- clausa Ata secundam intelligentiam esse non ent. potest intelligi du- .s pliciter. Primo P ex se non habet esse a se & lie est uerumEe etitido quod misit non esse. & se est salsum secundum mente s- ima Philosophie uia secundum ea sunt entia necessaria. Alio modo habent esse per nouitatem,& se etiam est falsum. liaia. i. h.
Edi quo insiti Aristoteles, quod ista sunt tintio is bilia ad n ..,
uicem, scilicet nouitas,& nece stitat. Sed intelligentiae atrae a .... Pptima sunt entia nece staria: ergo non habent aliquam nouitatem. Omnia ista quae dieit Aristoteles , secundum ueritatem iunt falsa.Unde omnes intelligentiae aliae a prima , sunt entia contingentia: ergo male dicit,quod sunt entia neccssaria. So. cundo omnes intelligentiae aliae a prima pollunt an nihilari rideo male dieit Atilioteles. quod non pollunt non esse.Te tio omnes in talligentiae possunt habete esse pet nouitatem rQuia omne illud potest dici nouum, quod prius non habuit elle:& modo habet esse.Sed de intelli sentias sc iuit . uidelicetur omnes intelligentiae aliae a prima inceperunt esse ens. A ti aliud cum ulterius arguitur. Quia dicit Aristoteles. xii. Metap.ca. .u' intelligentia non habent magnitudinem: quia sunt infinita,& subdit in alio capitulo, quod omnes in- telligentiae sunt tales. ergo videtur quod omnes intelligetiae
sunt infinitae. R. esponde tui ad illum textum per aliqua pro- suid δὲ ia pol tiones. Hia altis. Prima propositio. Uerum est qudd Aristoteles hoc dicit in L .., is quarto capitulo,quod prima intelligentia, uon habet magni ita. - L.
tudinem:quia eli infinita. - .
Dico secundo quod illa non est ultima. pro postio illius ea . pii tilus e ut allegatur. Sed est illa : quod intelligentia prima, Ariueis immobilis, ta immaterialii Et adeo subdit ut in alio opitu i 'lotquod omnes aliae sunt tales 'licet tales, non reseratur ad icis nitum:sed ad immaterialitatem. Ita quod est sensui. Om-tiei aliae intelligentiae a prima, sunt tales. i. immobiles N im- materiales di c. licui prima. Sed non est dicendum . quod satios nitae. Ex isto uult habere Aristoteles, quod ciui caret primo motu, id est motu locali, caret aliis motibus:idest illud quod non potest moueri localiter mon potea alterari: neq; aliquo alio
AD aliam auctoritatem.sin aliter doctor soluit aliam auctoritatem Etiam Aristotelc facit istam consei luentiam. Pri .ma intelligentia non habet magnitudinem, quia est in s nita . Sed aliae intelligentiae a prima non habent magnitudinem.
ereo sequitur quod erunt insultae. Respodet doctor ingeniosis mae,ponendo talem propositionem. Ista proposito. Intelligentia non habet magnitudinem potest dupliciter. seu per duas causas ostendi, puta per causam adaequatam.& per causam in aequatam. Vnde esse substan tiam intellectu leni immaterialem:est eausa adaequata humaquod est, uoti habere GHuitudinemata quod bene sequitur
59쪽
aloe est substantia immaterialis ergo hoe non habet magnitudinem. Sed dic ecoquus est habere magnitudinem, Dico quod nihil al4ud eu,quam illud es e longum,latum, di prosundum. sed se es V intelligentiae non sunt longae, neque latae, neque profundae .ergo non habent magnitudinem. Alia est causa in equata: puta esse infinit S. Vnde hoe quod epelle institis: es bene causa quare hoe non habet magnitudinem , sed non .st eausa adaequata. Ex i sto uult habete doctor, quod mens Aristoteli, suit
ista, de optime sequitur Hoc est substantia immaterialis intellectualis . ergo hoc non habet magnitudinem. Alia propositio.Hoc est insultum: ergo hoc non habet magnitudinem.
At ia propos i io. Non sequitur per oppos tum hoc non habet magnitudinem: ergo est inii natum quia tunc atque res apositione antecedentis, ad politionem consequentis. Et illud est multum notandum, in ista materia. Et illud intendebant omnes istae auctoritates puta uolebant inferre, ex hoc. qaes non habere magnitudinem. inferre ans nitatem. Sed illud
est salsissimum. Eo illud est quod uolebat habete doctor noster& Aristoteles. Et hie de septima quaestione.
Vanni T nunc doctor noster i utrum situs in diuini a dia habeat propriam causalitatem, tespectu et ea tutarum. Hoc est quaerere, ut tum filius in diuinis, per aliquid aliud causet creaturas quam pater. Vnde est ibi notandum v, ista q.est mota a d oribus propter duo Primo, pio piet haeresim , quae fuit, quod si tu, non erat aeque potens, sicut pater.Secundo propter unum dictum commune apud Theologos. videlicet, I Opera trinitatis ad extra sunt indivisa. Dico ultra, cp tua quaestio suit mota propter aliqua dicta sacrae sciipturae. Nam habetur in saeta pa- in. Verbo Dei coeli firmati sunt.Et exponunt doctores ; uer bo Dei,idest illio Dei. videtur ergo et filius producat ista ad extra,&non pater.Secundo habetur in sacra scriptura quod omnia per ipsum uel bum facta sunt. Et si omnia per uel bum facta sunt, uidetur quod vel bum habeat propriam causali
Pro declaratione illius quaestionit, est notandum,quod in
ista quaestione tria principaliter terminantur. Primo utrum uerbum , ides filius Dei habeat aliquam proptiam lationem
formalem causandi creatura .Secundo: ut ruin inter stium, tipatiem,sit a i quis ordo in causando creat titas. Tertio tra et
Limus : utrum ipsius filii ad creat uia sit aliquis respectus, uel habitudo spectaris, de propria, quam non habuerat pater, tispiritus lancius.
Pro primo ponitur talis proposito. In stio non est aliqua
ratio formalas,& propria causa di creaturam unde dissicut tas est in illo termino propria Quia doctor ibi uocat propriti: quod uni soli conuenit. Et ideo hoc est dicere; in filio noti est aliqua ratio producendi creaturam, quae tali stio conueniat. Vnde non uult dicere do tot nosset , v in filio non si ratio producendi creaturam; sed uult dicere ui illa latro, non comtietiit soli filio Ista pro postio probatur, Ec auctora tale, de ratione. Auctoritate ipsius Augustinias 'de trinitate. Dacit intinibi V te spectu cieaturae, pater, di illius, di spiritus saucius sunt unum principium,sicut unus creator, unus Deus: eigo pater,ti filius, de spiritus sanctus,sunt unum principium, sicut unus Deus rei go in ipsa tribus,em una ratio formalis producendi, sicut est una ratio sol mala a qua sunt unus Deus : puta illa
Item dieit Dyoni sui de diuinis nominibus communia trinitati sunt causabilia hoc est daeei quod principium creanda aliquod creabile,conuenit patri,& filio, de spiritui sancto. se uidelicet, y impostibile,eti s pater creet; tu in filius, de spiritus sanctus creent. de contra. Dico ut ita p est sensus, rideest principium creandi, sine quete unque distinctione in patre,& tilio, de spiritu sancto.Et propiei hoc uocatur unus creator
Et ideo postumus nune dice te, r illud per quod pater creat, creant si ius, de spiritus sanctus, i Ratio a posteriori rcc. JSecundo probat doctor noster ratione. Et adducit unum uerbum quod habetur Io.xv.Quaecutique ille facit,bae de situs similiter iacit. In illo textu ostendit ut F tota causalatas
creaturae, te totus modul causandi creaturam si totus trin
ratis triuio per hoc et dicit quacunque Ostenditur et pater non potest plura eausare,quam filius, decita quo sequitur,si non est imaginandum, V pater & situ respecti, creaturae se habeant sicut causa uniuer aliti di causa particularis: quia unus non potest plura causare,quam alius. Modo causa uniuersalis, semi et potest plura causare, qua eausa particulatis. Sed pater non potest plura causare, quam s-lius. Exemplum. l, respectu hominis, uocatur causa unaue salis.
Et per hoc quod dicit haec, os enditu pater Ze sit ut non
sunt causa uariae.Nota eausae uariae sunt, quae se se habet, qtiod illud quod potest causare una, alia non potest causare. Sed patet e. illius non se se habent. repet hoc quod dieitur; facit, ostenditur ιγ patet de stius non se se habent. setit causans, de ratio causandi. Dixerunt enim aliqua, tr pater causat omnem creaturam:& filius est ratio causandi creatura. Istud non est uerum. ideo ad temouendum istud, dicit,Quaecunqtidi
facit pater,similitet facit de si ius. Ex quo sequit ut, quod filius non es ratio causandi: quia ratio causandi, uel agendi, proprie non agit sed filius sicit, Se agitiergo Z. c. Li per hoe quod dicitur similiter Ostendituru' pater, de filius, de spiritus sanctus, in producendo creaturam, non se habent sicut causa superior, de inferior. Et est ibi notandum, u= eausa superior, es a qua alia e se cosses dependemn agendo:siue in causando sed stius non depend t insea patre in causando.erso sequitum, si situs, 3e pater, non se ha r/- Pa Ico.ergo sequitur; ut situs,ti pater, non se ha - ιbent respectu creaturaeis cui causa superior, de causa interior. Et est ibi notandum, ut stetit filius non dependet a patre inessendo:sic non dependet a patre in causando. Evasio. Dices forte, quod pater, de filius,respectu ereaturae , se habent scut causae partiales, attingentes unum es
contra argu Itur.Quando duae causae sunt partiales te spectu alicuius essectus, de nulla illatum iti uerum dicete , ω est causa Gmpleta, de periecta illius ellectus Sed de patre uerum est dice te, si est causa eompleta, bc persecta, creaturae e simili ter de suo, de spiritu sanctor igitur .Lt pro declaratione ea notaudum V duplices sunt causae
patriales. respectu alicuius iste ius. auaedam sunt eiusdem ra tio itis ut duo homines trahentes unam navem; sunt duae eati sue parta ales. de de nullo illorum vetum est dicere, quod totali tet de perfecte, trahit nauem . Alaae sunt causae patii ales alterius rationis: sicut est potentia, dic bicctum: potentia de obiectum causant notitiam. de sunt causae partiales notitiae, id cuhoe sunt alterius rationis. de de nullo illorum,uetum ea dicere,q, est causa persediae notitiae.
Ex quo sequunt ut eotollatia. Primu ea: Quando sunt duleausae partiales,de qualibet illarum verum Lu dicere, hoe par tialiter causat,& non. hoe persecte causat. Ideo dixerunt do ctotes,quod quando sunt duae causae partiales, una proprie dicitur coagere alteri: de non perfecte producere eiticium . De patre,& filio, issa nunquam sunt dicenda. Primo non est dicet, dum, quod pater partialiter causet creaturam . Secundo noti est dicendum,quod filius coagat patri ad producendum ete
Soluit ibi euasionem. Die nobis Duid tu intelligis per rationem formalem agendi Respondet doctor,quod ratio io ma- . . . alis agendi in aliquo est ratio es endi illim. Et dicit quod duplex es ratio agendi .Quaedam est sorma, quae insormat eor-
pus, de materiam,sicut anima rationalis: est ratio aetendi ope. 'Iationum in homine.Exemplum, homo intelligit, tomo mo i uetur: tatio istarum operationum, est anima. Ideo dieebat phi . 'losophus, quod anima est actus, re forma corporis: idest, est
principium, de ratio agendi operationum, quae sunt in corpo
re. N cum hoe anima st latio essendi hominis. Alia est ratio essendi; quae non se habet scut forma informans ni ateriam: sed est eadem cum illo quod agit. Exemplum Calor si separaretur a subiecto, remaneret tu quantitate, eate iaceret:ratio calefaciendi. es et idem totaliter cum calo νe. Similiter dico in proposito, quod ratio causanda, vel agendi creatu tam tu potie, est eadem eum patre, di filio, de spiritu sancto. . Nunc autem inieti doctor quod in patre, re stio, di spiritu sancto, non potest esse alia, le alia ratici,cautandi: luia tunc illa esset forma in sermatis patrem uel filium, uel spiritum ianctum: uel illa esset propria patri, uel stio, uel spiritui sanctor sed nullum is lotum est dicendum:qui a s esset se ima informas filium: patet non posset agere pet allam. Similiter si ei et pro . pria filio pater non posset age te per illam. Ex quo inseret do
60쪽
tans, est una te eadem ratio se malia eausandi ereaturam: Ed est unum di idem principium creadi in illia tribui, sue quaeutique distinctione.
. doctor noster pro opinione sua quae fuit adducta ,ser in filio non est propria ratio creandi creaturas . Adduciterin uer. opinionem Henrici de Gandauo.quodlibet.ε.quae . . lux stat in tali propostione.In silio non eii propria latio creandi et ea tutat Quod probat quia Henricus, in tribui personit est intelIectu, communis, id est onus re idem intellectus: puta in pati filio, id in spiritu sancto: te secundum illum in te lectumere, personae habent unum uerbum, ideli unam notitiam: re, lud uerbum, est ratio inmalis exeandi creaturas ideo in filio, non est propria latio Ecc. Et s dieatur: essentia diuina est xatio latinalis creandi ereaturat. Respondet Henricus de Gadauo, quod essentia, est ratio sol malis eteandi et eaturas te mota r sed uerbum, est ratio formalis creandi creaturas pro pinqua Cotitia illud arguit scotus. Verbum non potest esse prineipium solis ale et eandi eleaturas: et go male dieri. Antecede a probatur:ouia principium formale producendi creaturas,vel produeendi aliquid ,se habet respectu pio dueenti , sicut forma: et est identi scat uni eum producente scut in prae denti lectione di ctum est, sed uerbum non se habet respectu patris. setit forma informansr nec se habet scut aliquid identigeatuetim patre:ergo te spectu patris, non potest eue principiu, uel ratio sermalis producendi. seu creandi creaturas. Est aduet tendum pro isto textu, quod Mottis iudieio in eo dilecte non a Fuit eo nita Henricum. Verum est, quod dicie Hem us,quod in tribus pelaonis est unus intelle ita , se dicitu est unum uerbum D eit Henricus tr illud uerbum ess noti ita ins nita Huae est una,& improducia, de ingenita in parte, di stio, di spiraru savicto.Tu autem domine Scote capis in tuo virgum euio uerbum pro filio Dei. . Pro declaratione est notandum, p in tribus personis est Mnu , N idem intellectat; increatus; infinitus de ingenit. s. Sectitido,an tribus perso ais secundum illum intellectum,est una notitia ingenita in ita, per qua pater cognoscit, quicquid
cognoscit filius: di per quem spiratus sanctus cognoscit,quie quid pater te fili ut eoatio urita
tollarium in isd flaua in diuitiit, non dieitur notitia nis per quandam appropriationem, puta quia producit ut sicut
notitia puta a memoria seecunda. puta ab intes lectu re obiecto ditis ea te in se uel in sua specie, ideo uocatur notitia. Corollarium. non est imaginandum v paterantelligat perstium, neque spirititi sanctos sed tres personet intelligunt per
notitiam ingenitam quicquid intelligunt. . Secumdo arguit ut . Doctor noster uult adhue ostendere quod nulla ea ratio propria, de se malas creandi creaturas, έti filio. Et pro declaratione est ibi supponendum , et natura pure intellectualis, quam 'ducit aliquid, mi per intellectum,
α Moluntatem Tunc alguose. Pater in diuinis est naturai tellectuali sergo pater non producit ereaturas,nisi per intellectum, deuoluntatem sed int lectus, de uoluntas non appropristitue filio. quia iunt communia tribus personis. Nam se dictum est; in tribus petianis, est unus, R idem intellectus, ima,ta eadem uoliantas ergo neque intellectus, neque uoluntas, appropriatur filio, S illa sunt rario set malis producendi creaturas: ergo talis ratio non apploptiatur filio. & hoc est quod uoluimus probate. Istud consematur multit auctoritatibus D. Augustini: quae in textu patent edest ibi parma dissicultas, uidelicti: utrum intelis sit ratio sol malis creandi et eaturas, seu producendi; ues etiam uoluntas, idest utrum tres personae producunt που Oeaturas per intellectum, uel uoluntatem. Respondetur, P. a pr. per uolutatem .Quod probo quia quaequid producitur Deus adertra, mete coistingenter, de libere troducit 3e istud attri maim. Mitur uol umatia eigo sequitur Uuoluntas est principium
sot male producetidi, uel creandi exeat titas etiam habemus in saera i plura. ma quaecunque uoluit sedit. Ibi exprimebatur,quod uolutitas, erat ratio se alis producendi creaturas Di eo tamen ultra, quod memoria foecunda, puta intellectus cum obiecto producunt glaum in diuinis: seu non pro dueunt aliquam creaturam immediate: quia istam secumdam personam in diuinis produeunt necessario. memoria enim sicunda ne sat o situ sed nulla creatura necessatio producitur: sed mene eontingen
i producere aliquid ad extra nihil aliud est, quam trinitatem pro dueere aliquid
distinctii in realiter a trinitate, di in naturae ultu, producitura patre, di distinguitur te alitet a patre: sed non in natura. i5 non est productio ad extra.
Ex quo sequitur, et ad productionem ad extra, duae conditiones requiruntur. i timo: P productum realiter distinetuatur a producente.Secundo P distinguatur in natura. i. ebeti. Duo υνι 'tialiter: de tune est illa productio ad elita. Miur a I lDicet et ur sec.J
Doctor nosset adducit istum Henrieum de Gandatio pone ex M. do talem pro postionem. Dieit enim Henrieu , P uoluitas est ratio tarmalia prolueendi ereaturas; ted noti in qualibet persona Sed aleo et scut est alia de alia persona ita est alia realia ratio tarmatis producendi, in alia, de alia persona.
Arguitur eontra. Vbi est una potentia: unia in obiectu . unus
actus, est uniti eadem ratio ptoducenda in substantia intelle ctuali Sed in tribus personis est una di eadem voluntas, respectu eiusdem obiecti . puta essentia diuinae: 5e habet unum Neundem actum; puta dilectionem, per quam diligit essentiam diuinam: ergo sequitur, T in tribus personis erit una ta eaderatio formalis producendi, uel creandi.
Aliud medium docilConsequenter doctor adducit sanctum Thomam, qui stat Adduci,
in tali propostione chategoraca puta, p ratio ior malis erea. ii .m. s. .
di creaturas .non est propria filio. Quod probat ponendo tale m.
propositionem. Esse diuinum, est ratio sol malis producendi, uel creandi creaturas,sed elle diuinum, non appropriatur s-ho ergo ratio formalis producendi creaturas. non appropriatur filio.Quod autem esse diuinum si ratio formalis produ-eedi creaturas, probatur:quia esse retum creatarum, est illud quod creatui :ergo capitur ab aliquo sibi simile . puta ab ali
quo esse: de non abesse et eator ergo abesse increato seu diu nor ergo esse diuinu erit ratio formalis creandi creaturat.
Contra hoe arguit doctor noster.Si hoc esset uetum. sequeret ut v quicquid produceretur a Deo necellario produeere tur.patet sic,quia esse diuinum .seut essentia diuina mere tia mi et . turalit et agit:ergo si esse diuinum esset ratio formalis,omnia 4
vltimo ge Finaliter, ostendit doctor noster, et ratio erraniadi creaturas non appropriatur filio, quod probat: quia illud quod eausatur,est imperfectum.& pois bile eli non esse . erso oportet quod habeat esse ab aliquo periecto', de necetratio. sed persectio.& neeessitat, non appropriantur silio: sed sunt
communia toti trinitati:quare sequitur,qutid ratio Limalia eandi,non applo priat ut stio. Ex quo sequitur resolutis doctoris , qu4d ratio sermalis - - . . creandi creatutas, conuenit toti trinitati:& non attii itur i
Contra ista doctor noster adducit aliqua argumenta per qua uult probare, i uerbum est ratio formalis produeendi creaturas.& sunt argumenta Henrici de Gandauci. Et Gimi plut sic argumentum.Notitia Dei, de amor diuinus, sunt prin- ea pia producendi eleaturas, de nonnas in quantum notitia . procedit a patre; dein quantum amor proeedit ab utroq;.sed . ς notitia ut procidit a patre licitur esse illius: re amor .i pi
cedit, ditit ut esse spiritus sanctust ergo videt ut i ista duo, puta filius,& spiritus sanctus erunt rationes tot males produ-eetidi creatura Illud probatur quadrupliciter.Primo quin sapientia ess entialis, ut est in tribus, est tantum spreulativa sed ut est personalis, i. ut est in persona, est practi ear Se ut se pro- du tur ereaturae: sequitur ergo quod uerbum,erit ratio ser-milis producendi creaturas.uel Ialtem includet tari epi
priam creandi creaturas. : . a i
Pro solutione istius argumeti, ponit doctor noster aliqua propositione . mPrima,ista est salsa, Notitia & amor non sunt rati es sor nuo iis males producendi creaturas,nis ut procedunt. M, da. Et pro declaratione notandum est, ιν pater per notitiam
ingenitam,& inerratam, ea operativus circa essentiam diui
ham, di est productivus filii: hoc ea dicere, quod mediarite notitia ingenit a cognoscit omnia creabilia, iudicat de omni b. citabilibus. Et lueo mediante illa notatis ire enita, producit - . . et
quicquid producit ad extra. Ex quo sequit ut emollamini, au/d non estim inaniis, quod patet producat ad extra mediante verbo, seu medianta notitia genita sed dico quod tota trioatra producit ad extra mediante notitia ingenita. Duplori invidebius intelligentia clariori mora dupli e esse noti- tM- --tiati in diuinas. Quaedam enim notitia in diuinii inmoti a