장음표시 사용
101쪽
In lib. II. physi. Atist. Cap. II.
Tertio. Alicui inest natura, quod in men non quiescit, ut coelo, quod eum sitens nariarala,nunquam quiescit: S similiter e contra, terra est ens naturale, quae tamen nunquam mouetur , non igitur
natura est principium motus, ct quietissmul
Qu itto. Materia est natura , tamen non videtur esse principium motus, cumst subiectum, hoe autem non dicitur principium,nee causa, diminum ergo videtur definitio c. Quinto. Natura est aequivocum quid, ut patet. s. Metaphy.ca. au n ergo debuit
definiri. Sexto.vnumno est principium prima
contrarior uin : motus, de quies contratia fiant,ut notum est mone: go natura potest
motus & quietis este principium. Septimis ars cantandi, saltandi, Se aliae miles no lunt naturae, ct iam e sunt prinopia motus intrinseca per se, non sicut meditina, quae sanat alios: hae uero motuessiciunt in his, in quibus sunt:quiique.n. Per artem, quam in se habet, cantat,& caltat. Haec sent argumenta, quorum solutione declaratur naturet definitio. sit primum ianda metum. Natura aliter a Philosephis aliis, qua ab Aristotele definita est. Plato enim, unde recepit Philoponus, sic definiti Natura est uita , seu uis qu aetam per corpora di Abia,ipsorum gubernatrix , & rectrix : imaginabatur enim esse quandam substantiam a Deo procedentem,quae in haec inferiora diuidebariir,ut singulis singulae responderent
partes maiores, vel minores , prout m sis, vel minus Deo accedebant, atque has partes in singuli, naturas vocabat, ab iisque motus,& ii liqua proueniebat. Hac substantiam, ut a Deo procedit,unam auerebant: at uero corporibus erat communicata, plures.Quod luminis exemplo explicab .d quod,ut a si te piocedit, unum est; ut ueto inferioribus curia municaturi plura
Unde I bagoras,& Hermes Trimegisius sic delini edant naturam: Natura est vis, & forma absoluta, egrediens a causa prima,quae postquam egressa est, diffisa est per corpora naturalia & in singulis est principium motus , & status. Aristoteles vero loco aliter philosophans nihil ponit in eorporibus sebstantiale, praeter materiam ,dc formam,quq sint principia motus, atque talem sibilantiam a Deo procedentem rebus communicatam praeter
sibilantiam resicit merito, isti enim piriterquam quod ipserum opinio est fili dicunt tantum, dc non probant. Sit secundum sundamentum Naxura 3 naui is ut tradit Aristoteles s . Metaphysdra' quinque modis dicitur.Primo, pio ipsa generatione, & productione viventium, ut in textu expositum suit.Secundo, pro materia piima, ex qua facta saut etiam n turali a. Tettio, pio imateria proxima cuiusque generis, vel speciei entium, ut in rum dicitur natura vasorum aureorum , & ligna natura scamnorum ligneorum , & aqua natura argenti,terra natura plumbi. haec enim sis ni materia ipsbium proxime. Quarto, Pro forma, quae in unoquo-q ie eiu principium motus. Quinto, pro substantia cuiusque rei, & esciuia, quomodo dicimus etiam naturam in spiritualibus. Vnde Boetius lib de duabus naturis,dixit, persona est rationalis naturae indiuidua iubitantia. In praesenti autem,mmodo definitur,tatum pro materia,& sorma sumitur. Sit tertium sundamentum . Definitio Terii naturae,ut ex textu colligitur,est sic intel sendam. lisenda: Natura est principium, & causa, Explica- ad denotandum naturae multiplicitatem, mosin γε materiam,& sermam comprehendit. 1 ε 3 4 Motus,& quietis eius in quo est, ad exclu iura.denda principia extrinseca motuum,quae non dicuntur propter illos motus natu rae. No enim quia ignis est principiti motus, aquae natura dicitur,sed quia motum
in se iacit,rura a forma habet sursum aE
Dicitur Primo, ad excludenda in strii mei alia principia motu si, qualia fiant acci 'demia,& poteris,sus sent in compositis,
quibus forma,aut materia operamur.
Dicitur, Per se, & non secundum accidens,ad excludedas aliquot formas atti iciales, quae faciunt motum in bis,in quibus sim ,sed per accide,, ut dictum es de medicina, quae formae non sunt naturae . Ex his coi: stat, bonam esse definitionem
naturae, at, ut notior fiat, oportebit ars mentis te pondere, quorum ibi uilones ex 'acte eam declarabunta
102쪽
4r. Ad primum respondet Albinus
do Physi. tradi. t.c. i.& sanctus Thonias in praesenti,quod in his,quae absoluta quidem sunt tamen aliquem seo in ordinem important: non est absurdum, quod etiaaliquid quod talem ordinem explicet, ponatur, dum definiuntur; sic est natura, nam materia,& forma considerantur dupliciter, aut ri ad esse pertinent, stibstantiamque compositi iaciunt,& sic materia, di forma,uel lubilantiae dicuntur , aut ut motiis ipsius compositi causae fiant, & sienatura dicuntur,ob id per motum,& o dinem ad ipsum definiuntur, nec ideo natura relatio est, sed aliquid relationis importat . Vnde ituma Philoponus aliam desinitionem assignare contendit , ut di-- ximus in primo rundamento. Ad secundum dico etiam eum S.I ho-ma,& Alberto, quod principium,3c eausa non dicunt ibi idem, nee unum est si perius altero, sed ponuntur duo ad explicandum naturam non uno modo dici.Vn Bulleus,lc Anicen dic sit, quod principium dicit serniam, causa uero dicitur propter matellam, quamuis S. Tho. dicat, v principium dicit ordinem, causa vero iiis iuxum, de operationem,& vir inque dici optime potest: inde patet,no esse quicquam superfluum.
Ad tertium respondent Porphirius, &sa. -- Philoponus,quod illud, Et, aequita alet in
a se, iis vel, ut sit ibi siri, est principium
elotam, murias, et quietis.Sanctus Thom. ve dirusM ... Averroes dicunt, non esse opus hoc dice-ώ, . re, sed quod sesistim satiat copulatum, ὀρst sensire e natura est principium moriis ια quietis,i quibus est motus, di quies,&quietis solius, in quibus sistum est quies, di motus selius, in quibus solum est motus, ut se suppositio accommoda, nempe motus Et quies a natura prouoliunt,non ab alio. Vtraque expositio quantum ad rem coincidit re vera est . Non enim dicendum est cum Alexandro, quod hie Glum definiantur, quae simul mouentur,&quiesciant. An uero coeli quiescant,& an vero sint entia naturalia, postea examinabitur .
-υ 4. quartum ditatur, quod materia no' est subiectum motus, sed compositum .
Noe enim est, quod alteratur, augetur,&s undum locum mouetur,dc etiam si eo
subiectum,adhue causa, si principiunt dici posset, nepe causa materialis, de prin
opium materiale . Nain causa,& princia pium etiam de materia dicuntur. Ad quintum. Aliqui recte volunt,nam μή se . ramese univocum materiae,& sorinae, sicut genus. non enim in omnibus accepit. . imbus hie sumitur,quq enarrantur in quiato Metaphysi. de eit magis probabilis opinio, quamuis dici non admodum improbabiliter possit cum Alberto,& Auerenes este analogum : possunt autem analoga definiti, ut dicitur 6. Topicorum , & Metaph ca. 2. de hoc autem in Logica dictum est.
Ad sextum aduerte, quod duplex est is c.
quies. Altera naturalis, quam attingit n. tura per motu ut est illa,qua quaeque res in suo naturali loco quiescit, ut lapis incentro,ignis in si a spnaera Similiter cum res naturalis per augumctum in proprio termino strae magnitudinis quiescit. Ait in uiolenta, ut cum extra locum propria corpora detinetur. Natura est principium quietis naturalis, nec incouenit, ut dicit Albertus, quod unum sit contrarioru principium, in unum ordinatur in aliud, ut in finem: sic autem se habet natura, m tus enim est causa, ut quietum eonsequatur in his,quae quiescere apta fiant. Ad septimii respondet Auertoes, uod
illa arx in causa akonis , sed non at: - .ius res actae. Sed mihi non satisfacis ista . . selutio. Ob id dico, quod in motu sunt duo, ipsa res,quae est mota, do modus. de qualitas motus quod sit se,uel sic. Vel aliter dico,quod ipsius motus sutandi vel cantandi non est principia
ars, sed natura r modum. vero praestat illa ars: ideo no est
enim est motus principium. Ex hupatet nariari de
103쪽
In lib. II. phys. Arist. Cap. I.
An omnia entia naturalia dicantur 'naturalia a principis intrinseco activo motus . Lu s. II.
lenitas , antequat quicquadeterini nemus . Aduetos quod motus alicuius rei duplex est principissi activum, quod illius est iniciens causa S palmusi, quod illsi recipit. Petimus igitur, an quς-
libet res naturalis, quε mouetur, habeat in te utrunque princi prum, ita ut se m ueat,& rhoueatura sedecundum locum, suri qualitatem, aut quantitatem. Nee hievocamus ens naturale,ut distinguitur cotra supranaturale, sed omne id, quod in se sui motus principium habet: unde Adanius , licet supranat ut aliter esset factus, erat ens naturale; quia motus siti tu se habebat principium . Nec similiter hie disputamus de civio, de hoc enim erit qiuestio peculiaris:ψde elementis, & mixtis tam animatis quam inanimatis.
Circa qua duplex est opinio opposta.
r. distine. t ar-ῖ.& alii multi, quae coiistits ei, dum diuisione,& conclusione. Prior. h.gii. liuisio est. Aliquid dupliciter est in potEnE ueri m0tum aliquem, aut in potentia essentiali,aut in potentia accidentali. Id di. citur in potet tia ellentiali, quod non Glum est in potetia ad motum, sed & in potentia ad serina, unde fluit motus .ut Rusticus est in potentia ad philosi, phanduin - essentioli quia ad actum, & habitum est in potentia:& id,quod non habet calore, es in potentia hac ad calefaciendis, quae
potentia ab aliis dicitur remota. Potelia accidentalis est, quae habet sermana, nondum tamen ad operandum venit, ut calidum actu est in potentia hac ad calefacie dum,quae potentia diuitur propinqua;hasimiliter graue, aut leue dicitur in potentia accidentali ad motum , cum iam est praue, aut leue, sed nondum moueturidi eicii r in potentia essentiali,cum nondum est graue, aut leue.
S si L. Posterior distinctio est. Mouens est dulrρ pleucoiunctus,& Per se, ut manus tactu
movens baculum: separatus, ut proiicies ex se lapide. Quibus si appositis, ponitur. Prima conclusio ipsius. In animata, imo nullii ens naturale iacitur active a seipsis ex potentia et lentiali ad motum,quod est dicere, Nihil habet in se suae senera tionis activum principium,& clarius,Nihil sespissim generat. Secunda conclusio. Inanimata haben in se activum principium per se coniun ctum , quo te ex accidentali potentia ad acitum reducunt. i. lapis in se habet activa principium, quo se mouet devinium, & liede aliis:l tale principium est ipsa serminanimati, mediante aliquo accidente i ta grauitate, aut leuitate di unde patet, pinotus inanimatorum prouenit a princi pio activo per se inti insem. Quod si dicas,in quo dicti et a uiuentibus Dicunt aliqui horum, quod uiuentia non Qtum habent siti incitus activunt trincipium,sed etiam initiatiuum,m l a se mouentu G & incipiunt a te moveri: at inanimata non incipiunt a se moueri, ut patet de lapide,& de aliis, ita incepto motu ab aliquo extrinseco, puta generante , remouente prohibens, continuant actives dum motum per se am , dc virtutem mam comitantem.
est opinio horum:& probatur. Primo cum lapis mouetur deorsu in, vel mouetur a siro loco naturali, vel a medio,vel a generante,vel a se . Non a loco, quia locus non proprie mouet. Non a medio, quia medium est indisseres pm motu sit sum ignis, & promotu deorsit in aquae. Non a generante: quia potest esse. sit corruptus, dum lapis mouetur: est enimi generans causa particularis,quae facit la--pidem. Ergo mouetur a se. Secundo. Aqua calida ,remoto calem triente, in frigidat se e reducit se, ad seiei ditatE antiqua. Erso mouet Se alterat se. - Tertio. Si in animata solum haberent principium passivuin motus, sequeretur, P motus eorum essent violenti, quod rasum est. Et patet.Nan motus lapidic sui sum est violemus,& tamen habet principium passivum. Nam ratione materiae
non reposnat motus ille lapidi non ergo sufficit principium passuum, ut motus senaturalis.
104쪽
sto. 32.5ζ 3.p.q. 31.ar. .elura asserit, inanimata non moueti aeriue a se, ab extrinseco pura a generante, uel remouente prohibens,ita ut omnia sint principia palliua,quae in ipsis suiu inanimatis. Et probatur expresse ex Aris. 8. Physi. rex. 3 2.Grauia, inquit,& leuia non habet principium agendi ,sed patiendi. & ratio est ipsius Ariit si haberent enim activum principium, Sc passi uti sui motus, tuc uel
sorma esset activum ptincipium, dc materia passivum, vel aliqua pars composita in animati esset activa, Se mouens, εἰ altera pars mota,neutrii potest esse. Primuenim,quia sorma non mouet per se. nec 'materia per se mouetur. Nec secundum dici potest, quia cum inanimata sint ho-rmogenea, Se ipIbriam partes lint eiusdem latrianis,non uidetur, quare una debeat luro uere, altera moueri.
Hic aduerte, i uim huius rationis nosoluit quod sit activum principiti continuatiuit, na absolute impossibile es imaginari, quod serina moueat per se, nec aliqua pars eiusdem rationis aliam. In uiuentib. cum sint heterogenea, potest assignari pars composita, puta cor, quae moueat reliquas, sed non in homogeneis. Altera ratio est ex tex. 23. eius de libri octaui, ubi dicit, quod de istis inanimatis o est, quid in id extrinsecum, a quo moueantur, est. n. manifestum,i non a se , hoc.n.est ossicium uitae, Scuiuentiu proprium .Quid clarius 8it ergo ratio, uiuere eis a se moueri, inanimata non vivunt, ergo non a se mouentur di . n.isti diu cuius non initium motus habent, libemi est, nam solom erit, ut dicamur aliterniuere, ta non quod rion sint uiuentia . Haec igitur est sententia S. 7 h. pposita Averroi in secunda conclusione, in prima enim nulla est controuersia. Pro huius determinationes it prima G ellasio. Viventia lint in se intrinsecum essentiale principiumotus nun. 'lum passisimum,sed etiam activum, ita lita emo. ueantur,& se irioiteant. De hae nulla est con uersia, sed rahaen est declaranda.
Aduerte, cu duplex sit principium primunt motus,activum,Sc passivum , siquando ista sent disiuncta,ut principium acti inini sit extra motum,&m stila ' Ω-
Lm sit, ubi est i ncipium passivunt, m
calefactio aquae.Non enim actlaum prin rcipium est in aqua, sed passuum tantum: aliquando simul sunt coniuncti , ut ubi est motus, ibi sit ipsius activum, &passuum principium, ut cum animal progre ditur . Et ista principia aliquod coniunguntur ad omnes motus, sicut in animasibus. Haec enim se mouent secundum locum 'se augent secundum quantitatem, se alterant L ndum qualitatem in nutritioiiei aliquando coniunguntur ad duos Tis,ut in plantis, qu .ae se augent, Sc seant, dum se nutriunt. Adverte aure.m, quod vivere non aliud rest quam quoddam se mouere,& vita eli sit xium. quidi motus sui:&omnia, quae se aliquo motu per se, id a principio essentiali, putaserina, inbuent,vmunt. Hine fit quod ea quae apparesit moliere scilicet non se veremoueat, dies mus viva analogies,ut aquas Quas, argentiam viuum, ignem vivacem:
tilis motu qui est a se ipso per se,dicitur
taprehelisitius ab Auerme ly. Met. m. O.Vide igitur, quomodo vita e5silat in noe ,'uod aliquid habeat essentiale prin cipium, puta sermam, atauum alicuius
Secunda conclusio. Nec sorma, nee ma ' Σ .cin tu retia in animatorum est psincipium alii , D. Thaeonuum motus illorum,sed tantum passusi; ira fueriti in hoc tales formae disseiuut a formis viventium: hae enim sunt activa principia
motuum ipserum viventium. Udecurri
lapis deorsim sertur, ignis sursum, nec a Mima , nec a materia actiuὰ mouentur. Hane persi adeo rationibus superius positis pro ratione Sancti Th. praesertim cui ni gum etaopposin opinionis prorsus sint nullius m o menti Tertia concluso. Granitas te leuitas, Cesimiles virtutes fiunt instrumenta a sua, quibus inanimata mouentur naturali:ersecundu locum, ut enim impetus implersus sagittae a protio te,ipsam active fert Violenter sursim, ita grauitas, de leuitas sunt virtutes naturales imprest ea penerantibus,quibus naturaliter sertatur,non'vi' enter grauia.& leuia ac ob id talium . . ni is generantibus tribuitur: hae enim virtutes sunt velut uimis sente actiud mo
Mane mihi persa adeo, quia intelligere q. . non possum qaο luot deorsim serit ita nullo
105쪽
In lib. II. phys. Arist. Cap. I.
nullo mouente extrinseco principio nimnente,nis aliquid sit in lapide, quod acti-ue maneat,hoc non erit forma ipsius, ut
probatum est:erit ergo grauit'. Et quod ista grauitas sufficiat, patet in animalibus. quae etiam deorsim de dunt, sicut lapis, cuius motus anima non potest eue activum principium, nisi sela grauitas. Per haec autem possumus argumentis respondere . Ad primum conceditur, motum inania maiorum non esse a medio, nec esse a loco,sed a generante, qui impressit hae virtutem activam inistrumentalem ipsis . vi extra locum naturalem posita, sublato impedimento, mouerentur,quamuis ipsa generantia aesiquando non sint tunc. Ad lecundum est multiplex opinio de reductione a ius calidae ad si igiditatem. Prima est Averrois. 2. Animae, com. I I s. dicit ese vapores quosdam aquae coniunctos, atq; homin ratione ipsam calefieri sublato ante ealefaciente , aquam instisidare hos uapores. Sc se reduei ad fisiditatem, non quod eadem aqua se ip ad frigiditatem reducat. Ista opinio sine dubio est sala, poteste aqua in se ipsa calorem recipere ,& talis reduci ad frigiditatem, remoto cales ciente. Secunda sententia est Avicennae, lib. t. sisses. Op dicit illam reductionem fieri a fornis sebstantiali aquet,quae reducit se active ad suam naturalem dispositionem, quoties est extra eam, sed ἡγ non placet,quia formι sabstantialis non poteth agere, nisi per accidentia media. Non ergo potet it se reducere in frigi tatemper se. 'in . Tertia sententia est Pauli Veneti , qui dicit aquam per accidens se instigidate, . nam cum est calefacta est raresam ablato calefaciente, intendit se condensae, ac inde se infrisidat consequenter. Hoc non placet, nam instigidatio est causa conden onis, priusq; est in gidare,qua condensare: nun ergo aqua per accidens in Ligidat condensando.
aliaria sententia est Aendi j qui disit
aqua per accidens se intagidare hoc inodo,quia per se eorrumpit calore , ac inde conlequitur frigiditas. Sed nee hoe placet,nam tuta nunquam per se uitendit corruptionem,nec corrumpit, nisi generando aliquid mon ergo aqua per se corrumpit calorem,nisi per se generando frigiditatem. Quinta sententia est Iacobi Fortiuim Ouinia si qui dicit aquae partes non esse Oualiter calidas ita quassam iniit , ualdaal magis, & ideo scint inaequaliter frigidae : . partes ergo magis frigidae infligi dat mi nus si igidas. Hoe non plene satisfacit,ni. illae partes magis seisidae non poterunt instigidare ultra graclum situm, & cuia ipsae sint remissae, non poterunt penitus insedi date,& reducere alias in Gam sti- siditatem naturalem. Et priterea nil umrat tum has, tum illas parte, calefieri, &torum etiam aequaliter calefieri. Sexta sententia est quorundam, qui ac sem si serunt aquam per frigiditatein quandam triuia se uirtualem reducere se ad se am frigidira tiorum. rem activalem,quam dicunt posse corrapi totam in aqua. Hoc uidetur silam. non selum quia duas ἴigiditates ponit in aqua, sed etiam,quia actualem Digidi rate torum deperdi posse, manente aqua, docet,quod non est Philos,phicum Nain illa aqua, alit est calor in fiammo, aut non. Si est in sanimo, ergo est ibi sorma ignis,si minus enim calor non est nisi cusorma ignis, si ut qux libet ultima dispo sitio cum sita propria forma sibilantiali. si ergo non est in iiimmo erso quitum deest caloris , tantum inerit si igiditatis, .cum contrarium non sit remissum, nisi ex admistione contrarii. Praeterea quelibet se ina no potest conseruari sine ulla si naturali disitositione, sed Digiditas , &homiditas simi naturales dis politiones aquae : Ergo sine his prorsita non potest
Septima sententia est Buries, qui dicis sori
ab aere circa stante aquam instigidari, α sinieritia quia a nobis ista est defendeda lententia, tus,
oportet eam declarare,& corroborare . . . .
Adverte igitur,quod maior uel minor P λι- astiuitas alicuius qualitatis no arguit in fis dis tentionem ipsius maiorem uel mi 'ore. Potest enim esse , ut una qualitas magis se ni n agat in uno subiecto, quam altera ei uide 'Ambisi, rationis in altero,& quae minus asit, sit intensior,si illa fit in m teria denuori, ut flamma minus combu i qiram .sem in ca Gens, dc tamen calxu lumnae est inte
106쪽
in seno candenti. Hoc dixerim,ut intelligas,non Propterea, ouod aqua uehementer calefaciat , esse calorem illius intensis sinum. Potest enim calor non admoduintensus id sacere, propter materiae dctis statem. Aduerieulteri:us, quod aer circunstans
duplici ex parte instigidat,& perfrigiditatem,quae aliqua ei non dc est,& per motum, Juo im per mouetur : motus enim
aeris inmsidat, ut patet in fiatu ipso: un. de in hae instigidatione non debes attendere solum frigiditate aeri , sed motum ipsius, quae duo faciunt tausam magnam inmeidationis. Terti fundamἔrae πιι Auiterte etiam, quod calor aqv ae,deseiente calefaciente, est multum debilis,&cito corruptibilis propter duo,& quia ei humidum ipsius aquae resistit, di quia deest conseruans.
Quibus postis, dico piimo, mihi uideri impossibile, frigiditas & forma
aquae se intendant, nec per se, nec per a . cidens, & loquor in eadem parte aquae.
Vna potest insigi dare alteram, sed non ultra frigiditatis gradum,quem habet, at quod eadem se intedat, mihi uidetur im, probabile, imo de moto locali id non cocessit Aristanimalibus, sed assignauit una
partem mouentem,puta coti& altera mota, puta reli uas partes. Et ratio est, quiarioducti' alicuius est ex potentia,ab eo, quod est in actu, sed tali, frigidita, actuno est. v. g.ut octo, que est summa disposi. tio aquae,non ergo faciet se,ut octo. fasia. Dico sesundo, quod illa insigidatiosi extrins o proueni puta ab aere cimtiinsanie,ut dixi is exponendo ultimamientiam, S in hoc credo esse non nihil - . eceptionis. Quia illi sola in aqua id pori fiunt, euidem prorsus sit in simo calii , in ligno,& in aliis,quae in frigidatur sepa 1 ra a ab i ne,quorum sormis non est hoc tribuendii, co non sint actius hiriditatis. Quod si dicas, quid si aqua poneretur
in uacuo .nbi iron esici aerii: et aliud cire istans Dico,quod calor comimperetur tandem, lula c5 umeretur humidum uel uince retur ab eo, sine quo non eoi sitiit, non tanti Coua frigiditas induceretur ex deseciu generantis eam. Quod dico deaera circunuante dico de terra: haecin. talo Divium
rem ex inguit sua frigiditate, ' per haee
patet solutio ad argumentum fecundum. Ad tertium, dico motus illos non esse violentos, est enim alia ratio in eis, & in motu sagittae sursum proiectae. Hie enim motus eu contra sormam grauis,& cotta inclinationem eius, at in illis non solum
materia est principium, sed etiam ipsi raserinae habent naturalem inclin-tionem, unde sunt naturales a serma, & a materia,Sc propterea est uirius naturalis haruactiva, ut dictum est. Dices, hoc modo calefactio ipsi' aquae erit mutus uiolentus, cum sit contra in nram aquae,& ipsius uirtutem, sicut proiectio sagi tres. Dico esse diuersam rationem.
na calefactio de est motus ipsius aquae de dispositio ad generationem ipsus ignis, quae naturalis est. unde quamuis ut motus quidam aquae est, sit aliquo modo violenta, tamen similiter est naturalis , iadi*cinit ad generationε substantiae, qnaturalis est, quod no sit in proiectione illa. Ex his sequitiar quaestionis determinatio . No omnia esse naturalia a principio activo, sia uiuetia ab utroq;,reliqua uero a passivo, ta materia, ι torma,& quod nosemper forma est a iiuum principiu motus, ut patet in inanimatis omnibus.
Vius qussionis sensus m nisestus est ; petimus enim an sicut lapidi motus deorsu nati itas, est,sit et cado cireularis sit' motus iratiaralis. Circa hoc Avicenna lib.9. si x Metaph. e. x.quem inuitur Scotus. 2.sent d. r. q. s. in sine, dicit dili motum non esse naturalem , nec uiolentum, sed praeter naturalem , nec esse a natura dicendu est, quod etiam docet Alberius. r. Physi.
Huius opinionis ratio prima est Alberti. Motus naturalis non est infinitus, es eiram iratura finita, sed ecfli motus est insultus non e so eli naturalis. Secunda ratio est Avicennet Motus naturalis est ad consequendu tua re sectioncm in te tu sed caeli nihil sibi permotu N raranti principa-
107쪽
In lib. II. Phys. Arist. Cap. II.
parant, non ergo ipsbrum motus est naturalis. Tertio, si motus coeli esset naturalis, sequitur, mod duo motus contrarii naturales inestent coelo, puta cum ab oriente pars insona ad occidens conuellitur, &ab occidente iterum in orientem, siant enim termini contraris. Quarto, si coeli motus esiri naturalis, esset a natura, sed non est a natura, cum non sit quies, ergo non est naturalis. haec est horum sententia.
Opposita uero eii Philop.& simpli. Scs.Tho. . p.q.7oart. 3. Ad quartum. qui docent motum csti esse naturalem, Id est expressa Arist. sententia. i. eli, tex. I 3.&sequentibus,ubi dicit, sicut deor iam moueri est naturale terrae,ira calo circulari
At pro huius declaratione sit psima coctu .vitus coeli si pro Oibe sumatur coeJum no est a principio activo. Ubi aduerte apud Auenali luando coelum sumi pro aggregato ex ipso orbe,&intelligetia mouente ipsum,aliquando pro ipso tantum orbe. Dico aggreparum, quia intelligetia non est unita coelo, sicut forma, sed sicut nauta naui assisti ei,& ob id unum per se non sacit, di sic aliquando dicitur coelum
uiuere. 2.coeli,e. I a.& mouere se, sed istae sint locutiones impropriae, sicin nauis mouet se, quia a nauta, qui in ea est,mouetur. Proprie caeliam pro orbe sumitur,&se dicit conclusio, quod non mouetur a principio activo,quod parcimam si acti-uc se moueret, este uiuens, ut dictum emhoc autem esse non potest, cum nullam uiuentiu operabonem habeat: non enim sentit nec se auget, nee motu ani malium mouetur,cum nulla habeat organa.
Secunda concl. Motus coeli othis est a principio passivo tantum. Moc intellige non Elum,i materiacili sit p incipium passivum, ed etia forma, ita ut ille motus passive proueniat ab utroque principio. Quod si quis diceret coelum non haberentii solam imite iam iis,quod a tota sibilantia coeli, siue simplex sit, siue compolita tota illa, prouenit motus,ut a principio passivo. Tertia conci . Motus coeli est naturalis,& a priticipio passivo,ut diximus. Proba -xur primo .coelum est eiu natiuale: ergo ipsius motus est naturalis: si enim naturaleeli, naturam habet: si naturam , & motu; iest naturalis, non eli autem alius motus , praeter hunc,de quo est disputatio, ergo est naturalis. Probo primum antecedens ex 7. Metaph. cap. 2. ubi inter entia naturalia coeli ponuntur: & 2. Metaphy. 2. duas naturales ponit substantias, alteram corruptibilem,alteram sempiternam, lixe est coelum. Probatur praeterea ratio ne antecedense de coelo tractate , aut est Physici,aut Astrologi,ut patet,utram a tem artifex naturalia considerat.
Secundo probatur: coeli fgura est natu iralis illi: sed like est naturaliter apta ad
morum, pura rotunda: ergo& ipsus su stantia tendit ad motum: accidentia enim sensibilia manu ducunt nos ad sibsta tiam cognoscendam. Praeterea tertio. Actio propria cuius m
rei, in qua eius persectio consistisici est na turalis, sicut homini intelligere: sed motus coeli est actio ipsius propria, & perlactio a. coeli. c. t 1. ergo est ei naturalis. iPer lige ad argumenta respondetur. Ad. primum dicitur primo, quod salsiim est insinitum morum, duratione intelligen, do, non prouenire a principio naturali , cum notum sit, materiam , esse primum
naturale, & secundum se esse principiunx generationum infinitarum Dico secudo, quod etiam s principium acti motu infiniti non sit naturale, at principia pas suum potest est e,& tale est coelum. Ad secundu dicitur, quodno est opus, quod motus iis ad consequendam aliam perfectionem, cu ipse motus est talis persectio liuiusnodi est coelum, α hoc patet in uisentibus. quorum persectio in utra consiliit quae motus quidam est. Ad tertium dico,quod ille motus coeli uni us est, nee iatralium habet, ob id novortet ipsum separare, ac si est ni duo. Ad quarisi de quiete coeli est uaria opi
Libstantia orbis, cap. i. existimat, Gaetum habere p incipium, ut possit quietare, scprobat ex Arist 9. Meta. tex. I . Non est, inquit, timendum quod coelum quiestat,
timor autem est de eo, quod esse potest, coelum igitur potest quietare , sed non quiescit. Ista sententia est salsa,uam frustra esse potentia
108쪽
potensa illa, pue nunquam ad actum esse reducenda. & praeterea, quia in sempiternis no est posse esse, sed estis,nee Arist. ibi aliud dicit,quam non sit ulla timoris ratio, cum non postic coetu quietare. Nec valet iis,quod aliqui dicunt pro A uerroe, a motu unius dici coetu quiescere altera diei quavis. n. illa dici soleat quies, tamen Auelmes non de hac loquitur. ita enim ponit ut in actu, sed de quiete, quae est celsatio motus, ct hanc c lo inesse posse elisalsum, ut benedicit Them. hoc stacundo e. & q.Tho. q. s de potentia. art. s. qui in line crebri ab elemecis diis redocet, ut illi a motu naturali non postlint quiescere, haee vero sic. Vnde in die iudicii erit miraculum coelos non moueri,sicut latrem non calefacere.
Philop dicit, coelum habere quietem, nempe, quia est in sita persectione, quae est motus,'& ultimus istarus cuiusque, quies dici tur. Simplicius vero dici coelos quiescere, Rempe secundum axem.& cerrum: qui μnec ad dextram, nec ad sinistram decli nant, uomodo orbis, de naachina mundi quies it: & hoe etiam dicit Aristoteles. 8.Physte tex 76 mouetur, inquit,& quiescit omne scilicet coelum.
Aduerte tamen ex Phili p. in principio in explicatione definitionis Naturς, quod quies est duplex , altera est immobilitas quaedam,de fixa statio,de sie possumus dicere, coelum quiescere. Altero modo prol riuatione motus, cum aptitudine ad il- ,& sic non est quies illa coeli immobilitas, cum non possit ad latera moueri, Scialis quies est propria, & simitur in desinitione naturi. quidquid velit Philop.ra iisq; non est in coelo,unde ad argumenta dicitur, non semper naturam eisse principium quietis in motus simul Quo aut Epacto id a naturae definitio esset intelli tenda, diximus iam satis superius . Vnum est dubium de motu, quo sunt artificiata,an sit narundis,ut dolatio ligni& sitniles. Communiter dicitur,esse motus artificiales nec naturales, nec violentos, scuti pia se ae. Mihi cum distinctione uidetur essere pondedum alam hi motus possunt aliquando ndum substantiam si iam considerati, & sie aliqui naturales sunt, ut sectiones, diuisiones: ha-
bent tamen aliquid violenti. si v r. Vt
ab arie sinat,ia ad parmam arti tendunt. consideremur, sic nec sunt naturale, nec violenti sed proprium nomen habet, nepe navius artis, nec potentia ad eos dicitur passiua nat aratis , sed ineptici, i, vel aptitudo, ut p-tet in praefliram tiro qua . litatis. Haec salix de quaeuione , An Motus cs iit naturalis .
Quoniam autem determinatum est. Tex. XVI.
Iserimen Physici a Metaphysico ponit, cum uterque ui. deatur de re naturali tractare. Pio ponit igitur duas Augstiones. Altera est. An Ma thematicus a Physico diiserat,& per Mathematico, ut notat Simpl. Geometra ii telligit. Ponit argili ad proba dum, id nodi fierunt: artifices de eis dein rebus considerantes non uidentur differre, sed Geometra,& Physicus de eadem re disserunt: non ergo uidentur disterre. Probat minoerem: nam uterque agit de corporibus,delinei de stipersciebus,& punius.
Amplius autem si Astrologia . Tex. XVII.
Laera quaestio est, An Astrologia.
ouae no est pure Mathematica, tauistincta a Physica. & videtur eo-dE argum&o,st noli nidi itincta, cum de eisde tractent,pina de coelo,de astris. Relicit autem quanda sblutionem , qua quis posset adhibere, nepe τ Physicus tractet de substantia coeli & Qtis,&aliorsi, non de accidentibus,sbs Astrologus. Hoerdi. est este incomteniens, eu stientia tractans rei substantiam, ipsius etiam consideret accidentia. Et praeterea Physici tractantes de coelo,& astiris,ipsorum etiam accidentia traciant, quod sit sphericus GliautePlum vel non α se de alii, huiusnodi accidentibus.
109쪽
In lib. II. Phys. Arist. Cap. II.
parant, non ergo ipserum motus est naturalis. Tertio, si motus coeli esset naturalis, sequitur, quod duo motus contrarii naturales inestent cloelo, pura cum ab oriente pars in serna ad occidens conuellitur, de ab occidente iterum in orientem, siant enim termini contraris. Quarto, si coeli motus est et naturalis, esset a natura, sed non est a natura, cum non sit quies, ergo non est naturalis. haec est horum sententia.
S.Tho. i. p. l. 7o art. 3. Ad quartum. qui docent motum csti esse naturalem, de est expressa Arist. sententia. I. eli, ex. II.&sequentibus,ubi dicit, sicut deor iam moueri est naturale terrae,ita coelo circulari
At pro huius declaratione sit prima coctu .vitus coeli si pro orbe sumatur coelum no est a principio activo. Vbi aduerte apud Auer. aliquando coelum sumi pro aggregato ex ipso orbe,& intelligia mouente ipsum, aliquando pro ipso tantum orbe. Dico aggregatum, quia intelligetia non est unita coelo, sicut sorma, sed sicut nauta naui assisti ei,& ob id unum per se non iacit, di sic aliquando dicitur coelum
uiuere. 2.coeli,e. I x. dc mouere se, sed istae sint locutiones impropriae, siciae nauis mouet se, quia a nauta, qui in ea est,mouetur. Proprie caelum pro orbe sumitur,&se dicit conclusio, quod non mouetur a principio activo, uod parcimam si acti ac se moueret, esse uiuens, ut dictum esti hoc autem este non potest, cum nullam uiuentia opera ionem habeat: non enim sentit nec se auget, e motu animalium mouetur,cum nulla habeat in ira. Secunda concl. Motus e xlioibis est a
principio passivo tantum. Moe intellige non Elum,i materia casti sit principium passivum, sed etia forma, ita ut ille motus passive proueniat ab utroque principio. od si quis diceret coelum non habere niti silam n ateriam leo, ludd a tota sibstantia coeli, siue simplex sit, siue composita tota illa, prouenit motus,ut a principio passivo. Tertia conci . Motus coeli est naturalis,& a principio passivo,ut diximus. Proba x ptimo: elum est ens naturale: ergo ipsius motus est naturalis: si enim naturale
est, naturam habet: si naturam , & motus iest naturalis, non est autem alius motus praeter hunc,de quo est disputatio, ergo est naturalis. Probo primum antecedens ex 7. Metaph. cap. a. ubi interentia naturalia coeli ponuntur: & i 2. Metaph c. 2. duas naturales ponit substantias,alteram corruptibilem, alteram sempiternam, de te est coelum. Probatur praeterea ratio ne antecedense de coelo tractare, aut est Physici,aut Aitrologi,ut patet,utram a tem artifex naturalia considerat.
Secundo probatur: ccxli fgura est natu iralis illi: sed like est naturaliter apta admotum, puta rotunda: ergo& ipsius su stantia tendit ad motum: accidentia enim sensibilia manu ducunt nos ad shbsta tiam cognoscendam. Praeterea tertio. Actio propria cuiusmres,in qua eius persectio consistisici est na turalis, sicut homini intelligere: sed motus coeli est actio ipsius propria, & persoctio a. coeli. t 1.ergo est ei naturalis.
Per hςc ad argumenta respondetur. Ad. primum dicitur primo, quod salsum est infinitum motum, duratione intelligen do, non prouenire a principio naturali , cum notum sit, materiam , esse primum naturale, & secundum se esse principio generationum infinitarum. Dico secudo,
quod etiam s principium acti ninnis infiniti non si naturale,at principia pas suum potest est ,& tale ea coelum. Ad secundu dicitur,quod no est opus, quod motus sit ad consequendam aliam perfectionem, cu ipse motus est talis persectio lauiusnodi est coelum,& hoc patet in uisentibus. quorum persectio in utra consiliit . quae motus quidam est. Ad tertium dico,quod ille motus coeli unicus est, nec cotrarium habet, ob id nooportet ipsum separare, ac si eis ni duo. Ad quati si de quiete coeli est uaria Opinio.Auer. I . Metaphy. m. i.& lib. de sub tantia orbis, eap. i. existimat, coelum
habere principium, ut possit quiescere, Scyrobat ex Arist. 9.Met teci . Non est, inquit, timendum quod coelum quiescit, timor autem est de eo, quod esse potest, coelum igitur potest quiescere, sed non qui eicit.
Ista sentemia est sali nam frustra esset Potentia
110쪽
potensa illa,quae nunquam ad actum ense reducenda. & p terea, quia in sempiternis noeit posse esse, sed esse,nee Arist. ibi aliud dicit, quam non sit ulla tim
ita ratio, cum non possu euelu quies aere. Nec valet iis,quod aliqui dicunt pro A uenoe, a motu unius dici coetu quiescete
altera die: quavis. n. illa dici Gleat quies, tamen Auomes non de hac loquitur. iiii enim ponitui in actu, sed de quiete, quae est cinatio nior iis, S hane e lo inesse posse eis salsum, ut benedicit Them. hoc eundo α & S. Tho. .s de pUtencia. art. s. qui in hoe coelos ab elemetis diis. rro docet , t illi a motu naturali non possitne quiescere, haec vero sic. Vnde in die iudicii erit miraculum, coelos non moueri,sicut ignem non calefacere.
Pnilos' dicit, coelum habere quietem, nempe, quia est in ilia persectione, quae est motus,'& ultimus istarus cuiusque, quies dicitur. Simplicius vero di ir, et os quiescere,
nempe secundum axem. 3c cerrum: qui inec ad dextram, nec ad sinistram deest. nant, uomodo orbis,' machina mundi quiescit: & hoc etiam dicit Arii toteles. 8.Physie.em 76 mouetur, inquit,& quiescit omne scilicet coelum.
Aduerte tamen ex Phili p. in principio in explicatione d nitionis Naturς,quod quies est duplex , altera est immobilitas qua da de fixa statio,& sie possumus dicere,ccelum quiescere. Altero modo pro
I riuatione motus, cum aptitudine ad ita una, Si sic non est quies illa Gesi immobilitas, eum non possit ad latera moueri, Scialis quies est propria, & sumitur in desinitione naturi . quidquid velit Philop.ra iisq; non est in coelo,unde ad argumentudicitur, non semper naturam elue principiam quietis in motus simul Quo aut Epacto id naturae definitio esset intelli tenda ,diximus iam satis superim . Vnum est dubium de motu, quo sunt artificiata, an sit natu i ut dolatio ligni& iiiiiiles. Communiter dicitur, esse mo
tus artificiales nec naturales, nec violen
tos, sicut ipse sormat. Mihi cum distinctione uilletur esse re 'Ondedum:nam hi motus possiant aliquando secundum substantiam luam considerati, Sc sic aliqui naturales sint, ut sectiones, diuisiones: ta-
bent tamen aliquid violenti. si voro' ut
ab arte sunt,ia ad Armam artis tendum. considerentur, se nec sunt naturato, nec violemi, ed propriuin nomen habet, nepe motus artis, nec potentia ad eos dicitur passiua naturalis , ted i eptitudo vel aptitudo, ut potet in praedi anu mo qualitatis. Haec satis de quaeitionc , .ia Mo- tu, cetii lit nauaratu .
Quoniam autem determi iratum est. Tex. XVI.
I erimen Physici a Metaphysico ponit, cum uterque uideatur de re naturali tractare. Pio ponit igitur duas quostiones. Altera est. An Ma thematicus a Physico diiserat,& per Mathematicii, ut notat Simpl. Geometra ii telligit. Ponit argiri ad probi dum, id nodifferunt: artifices de eisdem rebus considerantes non uidentur differre, sed Geometra,& Physicus de eadem re disserunte non ergo uidentur di Terre. Probat minorem: nam uterque agit de corporibu delinei de superficiebus,& punius.
Tex. XVII. ALtera quaestio est, An Astrologia.
ouae no est pure Mathematica, sic si itincta a Plostra. & videtur eo dE argumeto,st nolint dii tincta, cum de eisdetractent, pu a de coso, de astris. Relicit autem quanda Glutionem, qua quis pollet adhibere, nepe u Physicus tractet de substantia coeli 5c sistis,& aliorii, non de accidentibus,sbs Astiologus. Hoc dicit esse inconueniens, cu scientia tractaris rei substantiam, ipsius etiam consideret accidentia. Et praeterea Physici tractantes de coso, bc astris, ipsbium etiam accidentia tractant, quod sit sphericus sol aut H-lum vel non,& sic de aliis huiusmodi accidentibus.