장음표시 사용
91쪽
Iri lib. I. plays. Atist. Cap. IX.
Dperationem rei. Haec conclusio est velut definitio explicans ipsius serenae naturam, ob id singulae partes sunt explicandς Forma dieitur actus, quia dat elle materiae persectum , & determinatum in specie
certa . Nam actus materiae ei imper se ctus,& communis, ac potentialis , forma
determinat, & perficit ad certam specie :ob id actus determinate dicitur, quia nuhil habet potentiae,ut ab altero actu pos sit determinari pliysice. Dicitur sinplex, ad excludendum actum, qui ei l totum compositum,qui simplex non est, cum in duas substantias partiales diuidatur ; at forma eli simplex, & incomposita substatia, ut diximus de materia , quod probat
ma sit simplex, non tamen eli simplex inultimo gradu simplicitatis, quia oportebat,quod non Alum non esset composta, sed nec cum alio c5poneret, & in hoe anima est minus simplex, quam Angelus. Vide Sanctum Thomam,quaeli. O .de s mis, articu .primo, & Albertum tracta. 3. ea. I 3. Dicitur formalis, ut intelligas quomodo forma det esse materiae . nempe
seipsam, informado,& uniendo sibi materiam, sicut albedo se ipsa iacit parietem album : Si hoc ad discrimen cause ei licientis,quae dat esse, puta ignis facit lignuiguem , sest non dando seipsum, scit aliquid aliud extra se producendo. Dicitur,
unum eum materia per se faciens, ad excludendas sermas accidentales: hae enim actus sunt simplices, & formales, sed cum , cuius actus fiant, non saesunt unum per se, sed per accidens: non enim com plent accidentia subiectum, at sorma complet materiam . est enim materia dimidium ens, ut diximus, ae ob id dicitur sacere unum per se cum materia. Dicim tur principium operationum propriaru , quia actio formae tribu tur, & ea omnia quae insint omnibus rebus materialibus,
sed quibusdam haec 'ibusdam illa. Ex
his poteris naturam sermae contemplari . Tertia concluso. Nihil formae praecedit in materia ante ipsius introductio. nem. Hate est e tra illus tres mitentias, quae sint profecto inintelligibilen & pro I. batur conclusio. Piimo. Illud formae, quodia materia ponitur,vel est idem numero cum forma, uel non; si est idem esserina producenda, iam forma producenda non de nouo fit. Si vero non est eadem, vel i psa conuertitur in formam, α hoc est naturaliter impossibile , quod utra iubilantia in aliam conuertatur prorsis ita, ut una fiat altera: si vero non sic, sed ex ea sat altera, tunc oportet, aliud superaddere, ex quo simul cum illo praecedente sat s rma : petam igitur ex quo factum est illud additum , esset enim ex nihilo, unde eadem tedit difficul
Secundo. Id quod in materia ponitur, uel est idem cum ipsa, vel non: si eli idem,
iam non dicit quicquam contra nos, nec dilficultatem fugientes soluunt: si vero non eis idem cum materia, iam compositum facient, aut per se , aut per accidens ante formam, quorum neutrum est uerum. Multa possunt argumenta proponi contra has sententias,sed eum ex ipsis metrarum constet improbabilitas,de falsitas,
Matra conclusio. Id,quod primo, Scper se cori uinpitur, generatur, producitur, est compositim ipsum , ita quod actio non terminatur primo, nis in compositum : fit enim leo, aut ignis, aut aliudi mile, non autem tarma, aut malesia r dc haec conclusio eli maxima tenenda , ex cuius ueritate pendent multae graues Physicae determinationes, quam docet Aristoteles hoc textu 8 . & probauerat pertextus aliquot antecedentes,& est notandum caput octauum lib. . Meta. ubi permulta uerba eam docet.
Et probatur. Id primo sit,quod primo
erat in potentia materiae: Facere enim est id quod erat in potentia ad actum reducere, ut dicitur Physici rex. 8 . sed in potentia materiae cuti diximus si perius est primo ipsum compositum, di ad hoc est ordinata talis potentia: ergo id primo se ac producitur. Praeterea; id primo fit,cuius est esse, cum productio sit uia ad esse, sed compositi est esse, cum ipsius sit operari,ergo ipsum primo fit . Ex itic aute in sequitur quinta conclusio. Forma non producitur per se, sed comproducitur ad productionem com posita: quod est dicere, actio in ipsum
92쪽
sequenter, ac uelut per accidens in ipsam formam. Haeci singu laris doctrina S. Th . .pariqΗaeli. 9.artic. . Ex quo patet, quid sit sormas educi de potetia materiae, non enim est aliud, quam eadem acti ne consequenter fieri,& habete esse, quasi compositum, quod educitur de potentia materiae. Ex hoc colliges discrimε animae rationalis,& aliarum omni uin is arum: Hae enim omnes eadem actione habent esse, qua compositum sit. At anima rationalis a Blo Deo creatur,& habet esse, ages uero naturale unienda eam materiae facit compositem, ob idque anima rationalis non educitur de potentia materiae. Aristoteles i. degeneratione Animalium capite. r.dicit, animam de soris aduenire. Vnde fit, quod deliructo etiam composito, ipsa non destraratur,reliquae uero sici ita enim se habent in generatione,& corruptione . Per haec possumus ad argumcta resp6dere, in quorum selutione magis dissi- eultas declarabitur. Ad primum,quod Grat omnium potissimum, negandum et prorsus eum Aristotese seri sormas, autor uti, sed composita fiunt, non ex nitillo sed ex materia: formae vero conseruenter sunt, &comproducuntur: vne non est is tirum creatio: quia creatio
est actio, qua aliquid primo fit, formae
vero non primo fiunt: haec autem es luis e cella agentibus nariaralibus, ut compositum producerent, ac simili mediante composito formas attineterent quod non
est creare, nec aliam Philosephiam habemus ab Aristotele,& est optima, & notanda.
Ad secunda negamus, simile appetere semper simile sibi in forma , appetimus enim cibos,&alia, quae nobis non sunt similia, sed conuenientia, ita materia is mam appetit, sicut impersectum reis
Ad tertium diximu iam dis,imen into formas reliquas, & animam rariola 'lem
Ad quartum dico, ' priuatio dicit potetiam in materia cum negatione sol mae& hoc sufficit, ut sit principium scitet a xionis, ut dicemus infernas. Ex hac determiuatione una sesiuitur, nempe disierre tenerationem a ereatim d serone: generatio enim est ex aliquo prs sup generatio posito. Vnde non facit totum ens, quod a creatis generat , sed materiam perscit: at vero ne .ereatio est productio ipsus rei totiuς:creare ergo equum, est totam equi substantiam de nouo sacere, generare uero est ex praesupposita materia,& ex parte illum iacere, ae ob id creare est de nihilo, id est , post nihil facere aliquid,&S.Thom. t. p. q. s.arti. .dicit,creatio est productio to
Dubitabis, an agA naturale possit crea nubia re. laico, qui id non,quia omnis actio naturalis praesupponit aliquod subiecta, & nai, fati partem , ex qua fiat res : at creatio nihil re a praesupponit. Aliam rationem adhibet S. Thom. I. par. quaest. s. aris. quia est opus Sememia uirtute infinita ad creandum , cum sit di D. 7 h. ω stantia infinita interens, & nihil , uirius Amh. . autem in sinita non potest esse in agente
naturali. Motus .sent. d. l. q. t. reprehendi: hanc sin iniurationem dicens,quois ens non diliat a nihilo in insilitum, nili si dum est. ipsius ensis: unde tantum formica ab ipse nihilo dii fati quantum est ipsum esse Graii eae, quod eis finitum. At quidquid sit de hoe,aduerte, quod unuit tus non suum eis pensanda exestem , desii Uiqni fit, sed ex remotiori potentia mate- mada vi ri ex qua educitur, unde maior uirtus, m Mn.& activitas est necellaria ad faciendum iis . ignem ex seno,qi iam ex stupa. cum ergo non sit ulla potem ia remota ab actu tantum, quantum est nihil; sine dubio colligitur, virtutem infinitam esse necellariam ad creandum, aut saltem tantam, quanta naturaliter non est conceu i ulli agenti naturali. Et haec si iliciant de quaestione praesentim
oen materia sit causi corruptionis, an forma. s. XX. CVm iam duplicem hane partem
in composito eonstituerimus, dcquid ut utraque, explicatum sit , dubitare quis posset, cum talia composta corruptibilia sint, unde eis corruptio ad
ueniat. no n. patet, an a ibrina, an a mate
93쪽
In lib. I. physi. Arist. Cap. IX.
Prima Avicenna r. suae Physic cap. 3 opina Iementia tur a contrario prouenire corriaptionem, in i cenae. Ob idoue res corruptibilis est, quia cotrarium thabet.
S Mnia Auenoes lib. de substantia orbis con-Je ientia trarium, & materiana causas corruptionisA-ςrri ponit,eo quod Arist. 7. Met. tex. 1a ct 29. materiam inquit esse, secundum quam i espoteli elle,& non esse. T. Vii. - serina corruptionem prouenire
alii uri dicunt, nam A ristoteles hoc primo libro, seno enita. Drmam sui absentia vel praesentia sacest mutationem.
si Via h0c, quod aliud est loqui dos 24ita corruptionis, aliud loqui de mih, is principi , Vnde illa passo proueniat composito, nempe eorruptibilitas. Si de principiis loquamur, sint ilia, matella,serma, priuatio, & causa eis ciens, haec enim inmutatione quaelibet necessalia sunt. Si vero de principio,vnde corruptibilitas prouenit,isit sermo, id est, materia priuationi. annexa,id est,capax formae, de ipsius pri- uationis, unde Aristoteles tex. eo dicit, priuationem ad corruptionem,& maleficium sacere, & idem ibi explicat Simpl. Themist. D.Thom.& Philop. Materia ergo est causa,& principium in composito,
quantitatis,& cimensionis,est etiam cau' sa alterationum secundum contrarias qualitates, est etiam causa corruptionum re rum. At forma est causa, quod res sit sub certa specie, est causa abionum rei, sola enim ioima est activum principium, est causa eorum, quae peculiaria sunt,& non in omnibus naturalibus inueniuntur,quales sunt proprietates, pastionesque rerum propriae. Est causa etiam fgurarum naturalium,ssurae enim rerum natural tu maxime specificant, & stubstantiales formas comitantur, ipsasque indicant.
priuatio sit primipiam naturati. Quaest. XXI.
MVlta in precedetibus diximus de
priuatione, & i expositione text.& in quaestionibus picedetibus, ut autem melius intelligantur, sit prima
Non ens, non est principium rei naturalisset priuatio est non em,cum sit negatio quaedam,R id Aristoteles satetur,non ergo est principium. Secundo Materia est prorsas idem re, x. MI& ratione cum priuatione,non ergo opus
est, ipsam distinctum principium facere a
materia. probo antecedens, materia, Se
priuatio sunt idem numero, ut dicit Ariitoteles,ergo idem specie, ergo idem definitione, ae per consequens ratione. lLe , enim con ueniit videtur bons ex ipsa logica, quae enim suiu idem numero vel diuersa solo numero , specie, ct ratione eadem sunt, maior enim unitas includit
Tertio. Si priuatio esset aliquid praeter 3. .ret.
materiam, sequitur, quod oporteret multiplicare tot priuationes , quot sunt sor iliae,quod videtur extra rationem. Circa haec aduerte primo, quod priua tio, ut antea dictu est, differt a negatione pura: Haec enim dicit absentia in alicuius,
nihil positivi ponens,ut non homo selam hominis negation mi dicit, At priuatio dicit non solum negationem formae, sed in aliquo subiecto, ut non homo priuatiue est aliquid, iuod non est homo, ob id - q. Metaph. tex. 6.priuatio dicitur negatio intra geous,nec solum priuatio ponit subicctum, sed aptitudinem in subiecto ad illam forma, cuius est priuatio,ut negario formae in subiecto apto ad illa sit priua tio, & talis priuatio eli in materia prima. At i sta non sui scit ad generationem , sed ulterius piluatio dicit aptitudine, potentiam propinquam ad illa formam, unde non somo non dicitur lisnum: quia eli potentia remota, sed embrio, qui en in proxima dispositione. ut fiat homo: idem de quocunque alio dicendum est, talis priuatio est, quae dicitur principium. Aduerte secundo, quod si puram essen See; Amtiam generationis consideremus, de muta fundamtionis, priuatio no dicit sermam aliquam
praecedentem in subiecto, sed quod non miadi dum sit id, quod debet fieri, ponit eniim calfirma
subiectum eum aptitudine, at quia natu- ωεν priaraliter tale subiectum non est sine op- mui posita aliqua forma, nec agens aliter posset transmutare, id agere in subiectum,sic euenit, quod priuatio ponit oppostant aliquam sorma in materia , unde non ignis est aqua,aut quodvis aliud,quod in ignem transmutatur.
94쪽
Alia iuririncipianis , aliarii seue.
Aduerte terito,Principia rei conrpostae non et te,nili duo per se, forma ui , di subiectu, generationis vero, ct productionis priuatio princip:um: liuod est dicere, ut ex subiecto fiat aliquid, oportet, in subiectum nondum sit id, quod debet heri, aptum tamen ,ut sat, hoc autem est habere priuationem. His suppositis,st prima conclusio. Materia,& piluatio non sunt idem ratione . Hanc multis probat Aristoteles. Primo, quia priuatio :ecundum se est non ens, ut
puta qu. v claudit negationem , non autemateria. Secundo , quia piluatio non est pars substantiae,materia vero sic. Tertro . Pituatio non appetit formam,materia fero appetit. Qitario materia perseuerat incomposito,ptiuatio recedit no ergo sunt idem ratione. Alia argumenta Attiloteles ponit,quae pi aerei mittimus, quia saciliaiunt in textu,& res eii nota. . Secunda conclusio. Privatio eli principium intrinsecum productionis natur lis, nou tamen ipsius compositi:iduatio, nec est subiectnm, nec forma , sed terminus a quo generationis.
Tertia conclutio Ex piluatione hac sequitur appetitus matelle ad formam . quod est dicere , propterea materia dicitur appetere formam, quod cum se apta ad eam, nondum habetupli tante, ut silet persectioni proportionabilis est,adaptari potest. Per haec ad argumenta respodetur. Ad primum dicitur, et priuatio non est cino non ens .non.n.eii pura negatio, sed quid reale ponit, de hoc suis cit, ut sit gener tionis principium, quamuis non rei. Ad secundum do i sumus uno modo dicere secundum doctrinam Scoti: Dupliciter dici aliquid unum numero inii insecEaut exti insecE : id est unum numero intrinsece, quod est ultimus actus non amplius in plures partibilis , qualia sunt indiuidua cuiuslibet speciei. Extrinsece usi o,quae unum subiectum habent . & tali unitate extris cca omnia accidentia unius subiecti unum sunt numero, non tamen inti insece.Per hete respondetur, quae sunt unum intrinsece numero. sent unum specie, stan si qui sunt unu m extrins e. Sic autem dicuntur materia,& priuatio una, ob id non sunt idem ratione. 2.so,tiri Possumus etiam dicere,quod acciden- 2 sta delia non habent aliam unitatem numeria sinuare cana, qua a subiecto,ob id, inae insent uni nurerica subiecto, unum numero dicuntur. In acci acciden dentibus autem non ualet illud, qui sunt unum numero,sunt unum specie. Ad quartum dico, quod materia secu- ad 4. dum se unam habet piluationem,quae si respectu ipsius comparetur, una est,at adistinas relata,plures dicitur.
S d aliter respondeo,& est notanda iis Σηta , .lutio quod duplicit ei loqui possumus de r misia,ia priuatione: aut de ea, quae cist in materia una sit prima, quq dicit potentia primam ad qua inlinulti libet forma . & haec una est ex parte ip plix priasus,ut modo dicebam , aut loqui Pollu- naue. mus de ea, quae est in materia proxima ad quamlibet sarmam, quae est terminus propinquus generationis, & haec multiplex est,sicut multiplex est materia PH-ma,& multiplex forma introducenda . Cum autem dicitur,priuatio est principium, intelli se in genere, siue sit haecisi illa ; scut etiam cum dicitur forma est principium, no de una forma,tas uniuerialiter de qualibet forma intelligitur:&ita argumentum manet solutum . Nec Z reputamus inconueniens, multas admittet e priuationes, sed iron in una materia,
sed in singulis proximis materiis. singulas proximas pili rationes. Ipsi quero materiae secundum se,una est priuatio secundum se. Atilue haec pro praesenti si iliciae dicta de priuatione , cluae erat tertium Σprincipium . . et 4
95쪽
De intenticine, ae diuisone huius Libri.
primo offert de intentione libri hu
ius: non enim omnes in ea conueniunt. Auermes. n.
& Sactus Tholmas hic principia sei εtiet tradi docet,nempe incomplexa. subie m,passionem,& medium , & est congrua expositio.simplicius vero diest, hie tradi principia propria substantialis mutationis, nam in primo de uniuersali mut tione tam substantiae, quam accidentis dictum est.Sed haec non placet, nam quae dicta sunt de accidetibus in primo, gratia exemplorum,& declarationis dicta sitiit. Philoponus non male dici ille asi de sorma,nam in primo abundanter de materia, parum de forma dictum est i talin hoe amplius de semia palum de materia
Sed mihi uidenir posse dies , quod in
primo libro de principijs generationis rerum naturalium dictum ess . Hic uero de principiis motuum, qui consequuntur res naturales,& postea in tertio de ipsis motu , & credo hoc esse magis ad mentem Aristotelis. Diuiditur ergo ille liber i tres partes. In prima denathra est ismo, qui est pricipium motus: In secunda, quomodo Physicu a Mathematico disserat,quia uidentur de re naturali uterque dissi ere : In tertia de cantis est tanto,ut quae causa sit natura , intelligatur. Atque in circa Li.
tima methodo, quid natura sit, indagat. ut enim I, de Anima c. 1. inuestigaturus quid esset anima, animata inanimatis comparauit, ac
in quo disseirent, percepit, nempe P animata a se mouentur,& cognoscunt, indeque colligit animam este principi u quoddam motus, & cognitionis, ita & modo naturam quid sit ostensi rus, id in quo naturalia a non naturalibus discrepet, quaerit,per id enim constabit definitio naturae. Ante omnia uero distinctionem ponit eorum , inter quae est comparatio sa- menda. Eorum, inquit,quae stant, qugdam sinit natiira ad est, nitant natura,quaedaob alias sint causis, id est, quaedani sunt naturalia, quaedam non naturalia. autem naturalia sint, exemplis explicat, nempe, animalia, ipsorii partes platae,elementa quatuor, & alia huius nodi, puta mixta inanimata ex elementis co sit . Sed quid per alias eausas intelligit 3 R e05det Themis .& alii, arte,electionem, fortunam: quaedam enim arte, ut artificiata:qugdam electione, ut actus morales: quaedani fortuna,& casu fiunt, ut mostra ,& alia huiu: modi, it haec non naturalia dicuntur. At suam uix ita sit sicundunt ueritatem, existimo tamen Aristotelem hiede artificiatis agere haec. n. maxima habet cu naturalib. proportionem,& solum est mo de copositis, non de actionib aut accidentibus. scis sensus est, compostae res quae in reb. comperitu tur, qugdam arte, quidam a natura sint sata Needus Ari
96쪽
Simplis. Nee modo monstra a naturalibus separantur , modo enim communiter loquitur, ut omnes sentiunt: ex hac enim communi opinione, id quod intendit, nempe desinitionem naturae vult indagare . Dubitabis, quare dicit animalia, & ipsorum partes esse naturalia entiaΘThem. Alex. de Philo. respondet,quia in hoc disserunt partes naturalium a partibus artificiatorum , quod partes naturalium sint
etiam a natura,Vt manus,pes, caput, & reliqua: At partes artificiatorum non sunt ab artemam partes domus, ligna,lapides,
Simplicius hoe n5 recipit, dicit enim ι quod partes etiam ab arte sunt,ut cubicula, muti,tecta,& in statua etiam partes ab arte lunimam lapides, & aurum,& lignumateria est, non pars: Materia autem, nec
in naturalibus eii naturale quid , sed est natura. dc mihi hoc placet, praesertim, quia hoc modo non partes animalium solum, sed etiam elementorum, dc mixtoruiportebat dicere esse naturalia entia. Sententia i Praeterea dico quantum existimo ) ob id Aristotelem diu inguere partes viventium,quia no sunt eiusdem rationis cum ipse toto: non enim caput est animat,aut
anus; propterea erat ratio dubitandi, an essent naturalia entia. In elementis vero, de mixtis, cum partes sine eiusdem ristionis cum toto , sicut totum constat eseens naturale, ita 8c partes.Vnde id intellige etiam de partibus plantatum, sicut de animalibus,quamuis non sint tam diue ita a toto, sicut partes animalium:ob id in his explicat Aristoteles. Se attende, quod est sermo de partibus integrantibus, non
de materia, N. forma,haec enim non sint natiualia sed naturae.
Constitutis iraturali bire, modo dis
serent iam eoru a non naturalibus
ponit. Est aute haec disterentia, qt naturalia in se habent aliquod principiusui motus,vel quietis, id est, eo, quo naturalia sunt, aliquo motu movetitur, cuius
in sie principium habet, ut lapis mouetur deorsiam, ignis sursum, animalia progressiuatur,reliquam naturalia,ut talia, alia quem partispant motum. Artificialia vero,ut talia sint, non mouentur, ut cathedra ratione figurae artis nullum motui riparticipat. Distinguit autem Aristoteles motus hosce, est enim motus localis, qui fit secundum locum:est augmenti, Sc ae- crementi, qui fit secundum quantitatem: est alterationis,qui est secundum qualitates,atque his mouentur res naturales. Quae autem quibus moueantur motibus,non facile est explicare, propter diuersitatem opinionum. Simplicius existi. mat hos tres motus esse tribuendos et mentis solis, ut omnia dicantur moueri secundum locum , ignis secundum augmentum, aqua secundum alterationem , qua densatur, dc condensatur.& hoc as rit Simplicius , quia exi stimat animam non esse naturam,quae est in uiuentibus, ob id motus viventium, ut talia sunt, n5
Sed pace Simplicii, hoc est si gere ad
libitum. Etiam iandamentum est falsiim: anima enim natura est activa, ut dicemus postea. Adde quod eet sibi ipsi c5trarius. nam expresse 8. Physicit ex. 27. animalia probata seipsis lecadum naturam mou
ri,quae in se motus pr sentes habeant. 'Ob id dico primo cum Themisto Alexam quod non sic est sumoda ista motu adiuiso, ut quibus unus inest motus', non insit alius, imo quibusdam possunt omnes inesse,sed di stinctio est diuersdra motuum,quorum unus non est alius. Vnde secundum Averroem dico secundo,quod secudum locum mouentur animalia, et menta, mixta,ccxli, licet non omnia e Emodo, ut posterius dicemus. Secundum augmentum mouentur ibi a uiuentia, re. liquorum enim nun est augmentum proprium .seci indum alteratione omnia mouentur praeter coelos,ritia inuis no eodem modo,unde patet, quaedam esse,quae non mouentur omnibus motibus,qusda vero sic. Na animalia omnibus mouentur,csi tantum secundum locum:cle. menta vem,& mixta iu- animata secundum
97쪽
In lib. II. physi. Arist. Cap. I.
Iecius autem, & indumentum. Tex. I I.
CVmnaniralia, ut naturalia aliquo
moueri motu docuisset, nunc artilicialia, ut talia sunt, nullo modo moueri docet,ut lectias a serina artis non habet in se,nec motum s si dum locum, nec alterari, nec augeri , sed totus motus
est ab extrinseco Quod si dicas,nonne lectus est grauis, ut lapis , & deorsem descenderet,nisi i mpediretur 3 Similiter e tefit, de alteratuiρRespodet Aristoteles id
non esse, ut ab alte est, sed ut naturale id participat, puta, quia ex ligno , quia exserto, aut ex aliquo alio est, quae quidem naturalia sint.
X proposita disserentia inter naturalia,& non naturalia colligit egregie quid sit natura.Cum enim natura ita in hoc a reliquis disterant.quod motus in si principium labent, erit igitur natura stantialis .in reliquis vero,aut se a. aut
Attende, qqod natura non est psines- pium instrumerale sed principale, & stibuat utile. ideo dicitur in illa definitione , primum. est enim illa particula coniungenda cu principio,ut sit sensis, est principium primum; sc non cum sequenti, ut
Aduerte praeterea, quod principi u ali- euius motus in aliquo potest esse duplex aut per se,aut per accidens Per se est loquimur autem de intrinseco)eum illi rei competit moueri. quia tale principi u ha bet, ut se a lapidis est principiu intrin--m per se, quia lapis ob illam Gi mamoumariter accidens est,cum res n5 habet moueri,ut tale principium habet, sicut Medicus sinat se, tunc medicina est principium motus intrinsecum: quia lanatio est in ipsb Medico, sed est per accides quia ut Medicus no habet furari, sed ut infirmus:& signum,quod sit per accidens est, quia ariquando recipitur san tio, Si sinaturis, qui non est Medicus, quod quidem ostendit, medicinam per se
Principium de causa motus, & quietis non esticere motum intrinsecum . O a I.
ius,in illo est pi imum per te, & non si
cundum accidens. In cuius declarationem aduerte,quod motus duplex esse potest principium auterum intrinsecum,alterum extriti tecum.
pr p Extri uiuum est illud principium , quod ψ s ta γε eodem subiecto cum illo motu, ut ignis est extrinsecum principium caler factionis aquae: quia ille motus calcia I - - ctioni, est in aqua; at ignis no est in aqua. intrinsecum principium eii, quod est in illo subiecto , in quo est ipse motus , ut cum nobis deorsum fertur , est principiuquoddam in lapide, quo semir, idque est intrins-m:quia est in illo , in quo est ipse monis. Attende ergo , quod natura est principium motus intrinsecum. id est, est principiit,ut moueatur illa res, in qua ipsam est,ae ob id dicitur,est principium motus esus, tu quo est. 7 ο a r. Aduerte ulterius , qudd adhuc istud trincipia principium est duplex, instrumentale, &intrinse- principale ut in motu lapidis instrumenctim mo- tale eii grauitas:in reliquis sunt quaedam ω - virtutes, & accidentia ipsorum . Pi inci
li x tris pale vero in lapide est forma ipsius ilib.
Attende ergo , quod natura debet esse principium intrinsecum per se, ac propterea ponitur illa pars definitionis, per se,& non secundu accidens, ae excludendas aliquas tarmas artificiales , qme per a ei dens sunt principia motus intrinserit iplamuis aliae sunt, quae nec per se, nec Paccidens sint motus principium intrinse-ce, viam domi scandi,& similes, quae nullo modo possunt in se operari. Atq; haesit sciat pro C plicatione definitionis,est enim postea magis examinanda in quae- ilionibus.
Naturam autem habenti Tex. IIII. CVm quid sit natura, docuisset viae
dicantur habere naturam, seu eritia nariaralia. explicat, dicitii; sub stantias tale prinest iii habentes este entia naturalia, ni nil i:,nisi sebita iam diei habens naturam, quod quidem probat. Na- tiara aut est subiectum, ruta materia, aut
in abiecto, puta forma.sed nihil habet
98쪽
mite iam,& semiam per se , nisi composita substantia. ergo ea sola est habens
UM Aduerte,* forma dicitur esse in subiect=ma si, cto, non sicut accidens,& materia dicituriri stat .subiectu iri, non sicut accidentium sit biectum: quae omnia late tu primo libro explicata iaciunt.
secundum autem naturam. Tex. V. CVm quid natura, quid haberis naturam explicuisset,deelarat modo quid si tens s undum naturam,&dicit, ens secundum naturam dici, tam compositum,& habens naturam, quam passiones,& proprietates , quae a natura Irocedant,visori sursum, em deorsiam, iant secundum naturam ignis , & terrae: quae quidem proprietates non dicuntur , nec natura,nec habEtes naturam. Ex quo habes,naturam esse ipsum motus principium, habens naturam ipsum compositu iubilantiale,ens s ndum naturam,&rale compositum, & proprietates naturam coas uentes.
Tex. VI Explicato um,quid sic natura, quid
habens naturam , quid ens s n- dum naturam. posset ciuis modδ dicere tuomodo ostensem eis, quid sit natura, nondum disclita, an sit natura Respondet huic dicens quod est per se no
ster. eap. s. de per se notis non esse opus tractare,aut interrogare, an sint: dubitare .inde per se notis,an sint,est signum ii
minis, qui non potest distinctere per se nora a non per se notis:& talib.hominibus accidit id, et accidit caeco disputanti de eotoribus:hic. n. potest quidem syllo. rare & disputare, sed non habebit scietiam res,nisi solum scientiam nominum,
quia n6 distinguit,& eo noscit id, quod
per se notum in ita similiter isti, qui per se nota non cognoscunt,ostendunt se notabere potentiam cognoscendi per se nota,ideoq; cientiam silam nomἰnum habebunt, non rei. Hoc est, quod dicit te tus, quod contingat hoc pati,id est quod illis eueniat eo quod per se nota ignoret: manifestu m est, nempe quod quantuni cunque disputent: sicut caecus de coloribus. quos non vidit, istam vocum cognitionem habent, non rerum ipsarum . Zenota hane expositionem, quia nescio, an a multis locus sit intellectus.
Videtur autem non ullis natura. Tex. VILPlacet in hoe loco ex tio Sancti
Thoms, Sc Averrois, qui docent Aristotelem velle niateriam probare esse naturam ex antiquorum etiam opinione. Hi enim id ,quod secundum se est i serme permanens in generatione & cur. ruptione,vocabant materiam, ut in artissciatis lignum,uiaurum , & similia sene materia haec enim, reliquis destructis fremis permanent. S inducebantur lioe argumento Id,quod est substantia eunis M, est natura: sed materia est substantia ergo ea est natura quod esset substamia osteri .debant;quia id ,quod permanet, & patis tur semper,nec corrumpitur, est substantia: talis est materia, quod Antiphon hoe signo ostendebat. Sumatur stania lignea talis, ut possit lignum putreseri,& germi . inare,& condatur stib terra,tune producitur lignum, non statua. ergo signum erae substantia,non fornia statuae,atque id est
si autem horum aliquid . Tex. VIII.
Ostendit etiam materuam esse naturam in reb. tiaruralibus, sicut in artificiatis,ob eandem rationem: ut . n. lignum,aurum, o permanet stib diuersis formis artificiastinis,ita est etiam materia permanens in istis, ex qua facta sent, pura aqua,aer, aut quid simile, quae materia dicetur etiam natura horum, sicut illa erat natura arificiatorum.
99쪽
In lib. I I. phy si . A rist. Cap. L. Quocirca lane hi quidem.
Tex. IX. Concludit, Antiquos omnes materiam posuisse naturam,sed n5 omnes eodem modo, quilibet n. ponebat naturam illam substantiam,quam existimabat esse principium:Vnde qui aqua esse principilam putauit,illam esse natura dicebat:Similiter qui aerem,aut ignem, aut horum mediunt,aut omnia si naul. denique pro dii tersitate principiorum et tdiuersitas in assignanda hac natura: omnes tamen Anuenere materiam esse iraturam,& substantiam. formas autem esse
accidentia, Fc dispoliriones quasdam huius substantiae,quoru Opiniones in libruptimo satis sunt enarratae,& expositet.
Declarat, qualiter isti huiusmodi
principia ponebant.Dicebant .m ista principia esse ppetua,nec corrumpi inter se, reliqua vero corrumpi,&generari,ut Empedocles dicebat, sempernianere ignem,aquam, & reliqua duo sextera omnia,nepe mixtiones varias, quq erant formae,destrui infinities concludit ex omnibus, materiam diei naturam . V m. Vbi aduerte, quod non probat opinionem Antiquorum in positione materiae, cum multo aliter ut visiim est)sentiat de materia. sed in hoc,quod materiam naniram esse fatebantur,uuamuis quae vera esset materia,non intelligerent. Postea subiungit contra Antiquos,formam ese et naturam. At ne uideretur aequivocatio. de forma accidentali, quae figura di citiar lisc. n.con est natura addit. Quae itiundum ra- - ου tione dicitur,idest aqua sumitur definitio,haec
est substantialis ,& n tura dici-
TRibus rationibus ostendit,sormam Trgus adici naturam, quarum prima est . Vt se habet ars ad artificiale, ita' uν fον natura ad naturale: sed artificiale dici-. mam esse. tur a larma artis, ergo & naturale etiam natura . a iarma. Et aduerte,quod per artem intelligit ipsam λrma ab arte iactam. Minois rem estendit; lectus,& unumquodq; artificiale, non dicitur tale per hoc quod est in potentia, & nondum nabet iarniam , sed per ipsam actu λrmam. Probat etiaconclusionem, quia carmosa, Fc reliqua nondum dicuntur saam habere naturam quousque habeant sermam , per quam unumquodque dcfinitur,ergo Q a est
Quare alio modo. Tex. XII. Concludit ex precedeti ratione, sed
mam esse etia naturam eoru, quae habent principium motus. At nequis existimaret se de se a abstracta loqui, dicit, se sermone sacere de semus particulari, quae sint in ipsa materi nee ab ea separatae consistunt, nisi . tantum rati ne, & intellectu. Intermittit autem unum
Verbum, mes obpositum ipsem, cuius est serina, n5 natiuam, sta standum naturam dici in ciperius est dictum non
solum autem sermam naturam esse contendit , sed etiam magis naturam, quam materiam, quia unuquodque magis est , cum est actu,quam cum est potentii Mper formam fit ens naturale in actu , per materiam in potentia,ergo magis naturaiarma, quam materia.
Amplius fit ex homine homo. Tex. XIII
SEcunda ratione materiam esse naru- .ram probat. Figura statuae, ob id ita dicebatur natura,quia ex statua nonsebat statua, sed ex ipsius ligno lignum, at ex homine homo procedit,& ex leone
leo,ergo horum se ae erunt nature iis eandem rationem ; qua lignum, cum in
his similitudo in forma seruetur, & per
100쪽
Amplius autem natura dicta, vegeneratio. Tex. XIIII.
TErria ratio esLGeneratio dicitur adserinam: sed generatio dicitur natura,ergo sora Ad quam tendit, dies tur natura. A termino enim ad quem fit dinominatio, ut dealbatio motus est ad albedinem,denignatio ad nigredinem. Dices, non uidetur denominatio esse a teris
mino ad quem, nam medicatio dicitur, non quod sit ad medicinam, sed potiusquJd procedat a medicina. Resibondet, non se dies medicationem, sicut gener
tionem , nam medicatio signi licatur per modum actionis, Sc est motus a quodam in quidam : at generatio est per modum pastionis, & mutationis, S est motus ex aliqua materia in aliqui forini.Cum igitur non denominetur a materia, dicetur a sarma, ut dealbatio,& denigratio. Qu'daurem generatio sit motus ex aliquo in aliquid, patet per ipsum concretum , nasci enim,seu generari est, ex aliqua materia in aliquam mutari formam. ia r. Hic aduerte primo, quod hoc argumetum magis habet robur Graece: nam locota senerationis habetur φύσις quod etiam .i sisnificat naturam,& est perinde ac si nos diceremus, natione, quae est motus in sormam,rigo forma natura est. . Aauerte prstet ea, quod non qu cunq; et generatio dicitur φυσις ed uiuentium generatio. Disteri enim multum generatio ' d F viventium a seneratione non viventium.1 Generant enim viventia praebendo uirtu tem productivam,& etiam materiam . ex iis se qua ei sectus fiant,& entia aliquod incre sme nientum ministrant,ut animalia dant se- ερρο ηρ men,in quo est virtus productiva,&etias in u/-- materia,& postea per aliquod tempus seenim per se si int. Animalia enim viuiparasimum intra se alunt, i para vero in ovoluteam partem ministrat loco cibi pullo, dum est intra corticem, ex parte autem alba pullus fit, ut refert Atilio. t. Histo. c. s. & lib. 2.de Gener. animalium. c. l .undetidis vivetium generatio dicitui φ ις , ct generari, hoc est nasci. At non viventia non ministrant ex se materiam, nee augu mentum, sed in extrinseca materia generant, ipsim disponentes. Per haec patet sensus Aristotelis,qui ex viventium pene
ratione, luae dicitur natura, ipsbrum sormas naturas dies contendit, & per has omnes etiam reliquas aliorumentium naturalium formas.
Forma itaque natura est. x. XV.F Q 'ram n Muram esse eoncluditi At
cum priuatio, ut exponit Albertus, sit aliquo modo principium generationis,& aliquo modo forma,etia eam aliquo modo esse naturam docet. Unde per priuationem terminum a quo mutationis
intelligit,ut i primo libro, quicquid uelit Philoponus, Sc alii. Ut autem sit perius diximus, priuatio ponit aliquam formam in
materia,ut non ignis est aqua, aut quid simile. In accidentibus est forma opposita, aut media, ut non album est nigrum, aut medium: An autem in mutatione substantiali hoe ita sit, quod priuatio i portet sormam,& contrarium, posterius docet esse examinandum, nempe in libris de generatione,& corruptione.
Ex quibus colligimul,qnid sit natura,& l natura est duplex, materia,& forma, & st forma est magis natura, quam materia,& priuatio quodam modo dici possit natura,& quid dicatur habens naturi, quid ens a natura, scii secundum natura.
T magis ea, quq in textu dicta breuiter sunt,elucidentur,oportet ea arsumetis,& quaestionibus discretere. Igitur aduersiis des nitionem naturae est primum argumentum .
Abiblutum no debet per respectivum definiri, ut notum est:at natura eum sit sebstatia, est quid absolutum: principium uero, di caula quid respectivum: non ergo debuit per ea definiri. i Secundo, principium, &causa vidAuridem, uel saltem est unum siperius est ro: erso in desinitione tanti momenti nodebuit quid si perstuum poni M 1 Temo