장음표시 사용
261쪽
1n lib. II II. physi.JArist. Cap. VII:
Caput Septimum. Ex quibus igitur alij quidem di
cunt. Tex. LVII. Oncludit hie esse de ea, quae
dicunt negantes uacuum , &ea, quae dicunt assi antes. Ad determinandum tamen s
se de te reat, dessititionem nominis ascipit. Descri ι 5siri bellant autem sie. vacuum est locus, ubiit. uacu, nihil est. Arist. autem uult reddere rati amitius. nem harum duarum particularum. Primo quare, ubi nihil est dicitur. Causa, tu iuit, ratione, ct syllogis no nota est Hi .n. Mens corpus, in putabat & nihil ita ae corpus . Vnde ii uacuum est, via non es Icorpus, profecto vacuum es ubi nihil est:
perindeque est diceie,ubi nihil est, ac ubi
Vlterius . Putabant corpus omne, aue esse graue,aut leue, quae corpora sunt tetibilia. Unde syllogismo etiam inuitur ua cuu esse,ubi non est graue nec leuia ectaratu ergo est,quid per nihil intelligatur . Deel aiat deinde, luare dicatur locus. Et dicit, qnod nisi ita dicatur , punctum ei it vacuum; quia in eo est, nec corpus graue nee leue bene igitur additur illa particu
Nee existimes, ut hic reprehendat Antiquos,quasi ex ipsis rum descriptione s iratur, punctum uacuum,quod alii interpretes putant,& sane absque ratione, Na ct ipsi Antiqui describentes dicebat, loca esse uacuum, ut patet ex descriptione posita, locus, ubi nillil est. M sbium in his verbis Aristo. declarat partes descriptionis, &reddit causam, ut notum latis est.
r Eiba haec sent insertas ex dictis H-i d scri nam vacui descriptionem puta,Va'. cuum esse no plenum corporis tansibilis, seu eo oris grauis, aut leuis quod
idem est. Et quia Maitio vacui non me Haest finita,eolligit duas has particulas , veaddat aliam . Dialis Et ita dubitati si uacuum est non plenum corporis tangibilis, si in tali tomenset calor, sisnus, aut alteritis generis sensibile .an esset uacuum. Soluti Respondet cum distinctione, quod si il- Iud esset adhue susceptiuum corporis tansibilis, esset vacuum, sin autem minime. Re si dixisses, integra descriptio vacui est. 3 fa,c vacuum est locus ea ens corpore tangi misbui prias respere tale us. Et ista est cuid. impositio horti textuum, quae notanda est. tia.
Dices quid per calorem intelligit 3 Res iam eum Themist.& Philop omisissis Disbium aliis, quae dicuntur hic, quod non intelli Sotai. git purum accidens,sest corpus non graue, Them. ae leue, sed habens aliud accidens sensibile,quale coelum est, de tunc spatium coeli non est vacuit in , licet ibi non sit graue , aut leue , ob id tertia particula additat indes biptione .
Alio autem modo. Tex. LIX. Desis pilonem uacui uniuersaliorem, Vam a
aliorum ponit, puta, In quo nulla donis est corporea si bilantia, S reprehε dis id quod aliqui ei tea' hoe dicebant. Marerispe, materiam elle uacuum , cum non sit na est ulla substantia corporea.Isti autem non re cimm . . Oe dicebant. Nam cum uacuum locum esse ponerent, tale debet esse uacuum , ut ab eo possit res separari sicut a loco: at nopotest res sine sua consistere materia . Vt ergo materia non est locus, sic nec u
Quoniam autem de loco. Tex. LX. QVid de uacui existentia ipse Arae
semiat proponit, dicitq; quid de . . . uacuo sit dicedum, patere per id, τ de loco dictum est Nam ii naculi esset, imus esset eo ore priuatus at dictu est esse superficie retinentis solam, ni,n spatia aliquod a corporib. distin tiam, hine collisit non esse uacuum. Nam hi,qui ponunt ipsum,tale ponunt,quale impugnatu est superius,puta, spatium praeter corpori.
262쪽
Quapropter vacuum videtur aliquid esse. Tera L XI.
. ' Stendit vacuum ob id constitui, ut I su locus. Nam no est alia ratio, nec
i Nulla autem necessitas est. LXII.
a Aesones propositas pro vacuo inci
sit ulva cuu esse propter motu. De motu e --. nim alterationis id notum est: ni potest in pleno esse alteratio secundum oualita. xes. Vnde reprehendedus est Melissus,qui . ne daret vacuum, negauit omnino motu: . cum tamen vacuum non sit necessulumi ad alterationis motum. Ostendit etiam,quod nec ad motu localem sit necessarium vacuum. Nam cor rus cum mouetur,non ciuidem in pleno . nec in vacuo recipitur, scd locum acquuterer id, quod cedit illi corp' aliquod, stibiis ria, in piscis mouetur per aquam,nsi recipituri aqua penetrative, nec in vacuo aliquo, scd illi cedit aqua: quia tantum se Patauar,quantum corpus ipsum est, quod est in aqua. Aduerte in .est autem, quod rationes ins probabat ese vacuum sine aliquo corpore, a iuxta id sblutiones issint, non esse necessarium tale vacuum. vocat uero Arist.ieuolutiones cotinuo rum in humidis: quia cum lapis, uel aliud corpus aquis immittitur, aqua circulos
quosita facit,ut notum est. Alij aliter hoe exponunt,sed ita dicit,&bene &Tho.
Contingit autem & densari. Tex. LXIII.
finis, aut utilitas, ob qua vacua ense videatur, nisi ut locus. Et ulterius aderatione probatur, sc locus,& vacuum. Veenim locus probatur quid aliud a corporitius sit credetibus per motum diuersbriam in eodem loco siccedentium: Ita similiter probatur vacuum distinctum esse spatia. a corprium spatiis: gratia enim motus , locus ponitur ab aliquibus: dc gratia eiusdem motus ponitur vacuum ab aliis: Itaque non est disterentia loci,& vacui apud hos:quod quidam enim vocant vacuum, di constituunt, idem alii locum faciunt.Sioso locus talis non est, ut hi ponunt mee igitur vacuum em,cum non dideramin
s Oluix argumentum sm de vitibus, de
qua tame refuse agit in I s. Met. ProbLb.de quo etiam vide Avicennam hie, oui ait se id esse expertum,& dicitionis est opus dare vacuum ad istam corporum c6sirictionem,scd quod alii paries; quae subtiles erant in corp*;ibus illis ex- ... trahatur,ut vinum habet quosdam poros subtiliori aere plenos. aut aqua ipsa liabet et paries acres in se, cum constringitur in vitibus extrahitur aer sicut si ongia con-ntingitur, Sc minus occupat spatium,non propter vacuu quod sit in ea,sed propter aquae,quam habebat,expulsionein. Respondet etiam ad tertium argumen Ad F. nam de augmento. Et primo repreliendit . 'ipsum algumenta,quod procedit de aug, mento per sv saeptionem alimenti, ac si insico ingeret aliter res augeri. & maiores fieri Dicitq; etiam per alterationem, & corruptionem fieri accretionem, ut patet, caex aqua sit aer: tunc enim aer maior fit, &non susceptione alimenti. Similiter cum ex aere sit ignis. Non autem intelligas hic de uero augmento feri sermoneui. hoc enim solui n- est Vluetibus: sed de accretione quacunm qua corpus maius sit, quam ante erat.
ne,& de cinere iteru retorquet in il flos, Sipsis sitis argumentis couin ι' tuo est,&quatuor absarda ponit ad quoitiali seriυ-- quod necesse est eos reduci, qui propter augmentum viventium ponunt vacuum. Incos uenientia sint haec. Primum, et, oti erri' non quaelibet pars uiuentis augeretur: quod salsem eii Alteium,quod alimen. εium non esset corpus. Tertium,quod duo corpora se penetrarent. Quartiam,quod stotum corpus uiuentis esset vacuum. . qQim autem modo reducantur ad una Ii i
263쪽
20. I. eis ea explicationa rex. 3. o. eis
In lib. III p. physi. Arist. Cap. VIII.
ex his, si e mede.Si, ut augeatur vivens per alimentum, requiritur vacuum,cum quaelibet pars quantuincunq; minima corporis augeatur, profecto totum corpus erit vacuum: quod si neges, quamlibet partem augeri,incidis in primum absurdum: si vero concedas augeri,aut dabis vacuum totum:aut si non, alimentum, quod corpus est,penetrabitur cum corpore, aut alimentum no erit corpus. Vide quam sit btiliter
retors a mentum contra eosdem.
Idem dicit de cinere. Cum enim rinis
aquam recipit, totus cinis est madefacturi ut patet quod si ut reciperet aquam opus erat vacuo, totus Enis ectet vacuus , aut non totus ei nis reciperet aquam, aut aqua non esset corpus,aut si esses, penetratio esset. Vnde concludit,quod per vacuit volebat isti soluere dissicultatem communem de augmento, quomodo si sine penetratione. Et re vera nihil Bluerunt,nec inestum demonstrarunt.
At istoteles autE nihil de augmento dicit: quia id erat admodum arduu , & satis
erat pro praesenti ostendere rationem no
Circa literam aduertendum,esse ordinem mutandum, ut illud verbum aut totum cum verbi, sequentibus, quilia ab sit dum illud quartum continetur, legas ante vel bum illud dubitationem di se est serisiis clarissimus,& facilis. Adueriendum praeterea circa illud de inciri quod Arist Proble. zs . . s. id qua liuit. Est autem solutio,quoa cinis habet poros, qui repleti fiant aere, no enim est admodum compressus, quin aetis in se
partes admittat, & aer expellitur ab his partibus ratione aquς. Aqua etiam evaporatur ex parte. Vade ex evaporatione aquae,5 aeris expulsione, & cineris compressione. ratione aquae,euenit, ut duo simul recipiantur,& capax sit Usam vas. Aduertendum tertio circa augm m,
quamuis non sit pretentis loci id tractare, quod i quolibet membro nostri corporis sunt pori, si vacuitates plenae spiritu subtili aut humore aliquo.sanguis autem,qui alimentum est proximum, in minutissimas diuiditur partes, atque cedete sphituMI illo, quod potum occupabat, coniugitur cum particula nostri corporis solid i
ter iuxta rosi at di illa ranuula alie
rat sanguinem, Sc conuertit in se: s Dedicam,o,nuertit sanguinem in careem si os in os,si neruus in neruam di siri. in iii K. milem; cic tunc, Priter illam mutationem, qua sanguis in partem viventis conuerti riirvius dicitur nutricio,ips pars a niembrum aequirit maiorem quantitatem ali. quando, dc talis est augmentatio. Unde sit augmentum absque vacuo per receptione alimenti in poros e delibus iis, quae occupabant poros, Sc ner appositionem alimenti ad partes solitas,quae poros continet:& sie nulla est penetratio. Et hoc siissiciat de hae materia argumentarionis: dissiciliata enim est,& esterius loci.
Quid igitur ea, ex quibus. Tex. LXIIII.
Ncipis multis argum iis re Pruatis tedere, non esse sic vacuum, ut iiii ponunt, puta, separa tum ab omni eorpore,& in quo nullum actu sit corpus: de hoc enim uacuo modo di sputat. Est autem primum argumentum, qu probat vacuum non eue causam eniciente mot ut Philop. exponi ec antiqui hoc ponebant, sta uaereum dicebant esse vacuum propter motum: tamen ex doctrinae abundantia id Arist. probat, ut uniuersaliter vacuum extirpet. Ratio est. Motus naturales determinati sunt, di a causis determinatis procedunt, puta, rauitate, auti ita rat vacuum eum nihil sit, indisse. rens est ad unum,de ad alterian non ergo vacuum ess ciens est motus naturalis . Si igitur non est motus causa, nullius est caritia non erit causa essiciens.
SEeunda sicit zrgumentum, quo pis abat,ut dicit Philop. nec esse eau sinalem motus. Nam si demus vaeua spati si & ponamus mobile in vacuo re ue
r no citi ratio mi oriquare ad boea a
264쪽
ad illud spatium moueatur, eum totu sit eius de rationis Si sis nihil propter ipsummouebitur: imo sequitur, quod manebit potius. Et adla ac non uidetur, cur debeat magis manere hic, quam alibi cum in uacuo non sit dissectentia ulla. Eandem ratio applicat loca suri uin, R deorsum, Cu.n. hi, qui uacuum ponunt, locum tit3 dicant ipsum sinsim , aut derii sum debent distinguere; haee autem diiseretia in ua. o non uidetur quomodo assignari pors cum uacuum uniforme sit.
TErtium iacit argumennam,si uacua esset locus. Nam pollet quis dicer T vacuum non est caus AE esse id, in quo recipietur corpus motum, uein loco Argumentatur. Si in uacuo est aliquod corpiis,tum in ipsis erit, ut in toto quota permanente,i. penetrabitur ea ipso quieuenis,hocn. est eme in toto per manente. Hoc autem esse non potest,quia ramexistens in toto, haberet locum per se,& in actu: quod Alsam est.Non. n. pars de torum eouri modo locu habet. inomate pacto id fiat, diximus iam sit perius: Tram ambiretur pars undique ab illo spatio penetrate, si locum actia haberet Colligit,quod eam uacuum locus este no pos
se, non erit,cum sest et, suturum esset locus corporum.
Accidit autem dicentibus. Tex. LXVI.
Varium facit argumentum:si uacuum esset, res lindiq; uacuo cir uallata quiesceret, cum aequaliter se haberet omni ex parte. Patet. Nacb id tetram hi immobilem dicunt,quiasmiliter se habet, i. aequaliter distat ab uniuersis coeli partib.cum sit centrum,nec magis est, r nu quam illuc moueatur. Similiter se haberet corpus in uacuo constitutum, unde illis Philosephis, qui uacuum propter motum ponuntioppositum euenit,uacuam enim ponent , morum aulai t.
motus. Tex. LXVII. Vinium sirit argumentum, Rintendie prohare,et si esset uacuu , nullus estet motus. Supponit tritanum, Duplicem esse motum, altem uiolentum, alterum naturalem.Violentus est contra naturam, Se inclinationem rri, ut eum motus lapidis fit sursum , aut ignis deorsum. Naturalis est fecitndum rei naturam,ut motus leuium cirium,frauium deorsi iii. Inter hos duos motu ,rs qui secundum naturam est, prior est, quam is qui contra naturam rci est. Ex quo sequitur,a, si non esset motus naturalis, non esset uiolentus,& qui aufert naturalem , aufert omnem motum, quia aufert naturalem,&uiolentum, non.n. est motus ali praeter hos. probat hoc supposito, et, qui ponit uacuum, omo em motum auferat , quia aufert naturalem.& qui huc auseruex sapposico aufert omnem.
At uero natura quidem qu modo erit. ARgumenta iritur hoc est,nuo pi Π uamabatur non eme motum ullum na- ct in iturale supposito uacuo,& si1pposi tum ponato infinito quale isti pomini. Motus natu rantur , rates disserunt per iursam,& deorsitim, at nulP in in infinito non est sursim, aut deorsum, heur m ut in lib. .d:ctuna est. turalis. Praeter In vacuo, eum nihil sit,&priuatio quaedam, non sunt disterentiae ullae, sicut nec ipsius nihil ergo uacuo,& in sinito posito, nullus est naturalis motus. Cuuem motus naturales differetias habeat, uacuum non est profecto. Est etiam aduertendum,a, de solo uacuo etiam procedit ratio, di de silo etiainfinito per se. Litera facilis est.
Amplius, nunc quido mouentur. Tex. LXVIII.
SE tu argumetsi sacit de more proseis lotu, ut cum lapis,aut ita sensum mittuntur. Dubium .n. esse potest in tali motu,ta lapis est in medio motu separa
265쪽
In lib. IIII. phys Arist. Cip. VII 1.
neatur,quo minus redeat deorsum, imo maiori impetu fertur,quam cum deoisum venit.
Huius redduntur dus causae. Altera est quoi undam philosbrhoium,qui dicebat aerem succedere in spatio,quod post se relinquit sagitta, ne detur uacuum,& ex citis .mo concutia aeris sagittam percuti , di ulterius mitti, & siccola sequenter , α
hoc est qi od dicit, serti per antiparistasim quod uertit Boe. contrarii circum obsistentiam. Altera causa erat aliorum,ob id ferri, m proie- quia aer primo api oiiciente percussus,semrtim a cum fert sagittam, alias partes aetis diui suo sar. dens sio impetu, nec sinit sagittam deorsum tendere Hoc modo exponit Themi Quidquid si, siue hoc, siue illud , t postea lib. 8 examinabitur, ad moriam proiectorum aliquod corpus in spatio est necessat iuni. in uacuo autem nihil est. igitur rer uacuum non set motus .
Amplius nullus utique poterit. Tex. LXIX.
Si C Eptimum argumentum sast, re est at
mense es tendendum. quo probat,nec est e mosi, nee es tum naturalem,nec quietem natur ses motus lem.Si uacuum est,tune cu non sint disse nec rentiae vacui, non masis res in una parte,
naturalis quam in alia silet,& ita mouebitur in infinitum, quod est contra rationem motus naturalis . Si uero quietat alicubi , non potest alia ratione id fieri, nisi quia es opponitur corpus sortius impediens ipsus motum : scut coelum opponitur igni ne transeat ad ulterius uacuum. Quod si ita est,iam quies non naturalis, sed uiolenta est, cum non sit quies in illo vacuo , nisi ob impedimentum.
Amplius nunc quidem. Tex. LXX.
t. Clauum sarit argumentum. Ob id Monu 0- uacuum ponitur ad mot si,ut cedat
sit, . . corpori moto: sed vacuu omni ex
vetur cor parte cedit ergo,re uera, corpus non ma
tur non ex hac, qua illa piate mouebitur imo in omnem partem seretur: ouod est Inia in is rupossibile,nisi in omnes fias diuidati ir par ωὐρανα
teiaquod etiam est impossibile. Et hoc ar- quam risumentum magis probat de eo.2 natura auiam.
Amplius autem ,& ex his Tex. LXXI.
Onum facit argummim, & est admodum considerandum. Huisii est breuiter. Si motus localis esset per n
n, esset in instanti. Consequens est,cum motus secundum locum sit successuus: igitur nee psit esse peruacua. Sequela sic probatur.Si mouciue ali- cpiod mobile per spatium aliquod in aliquo tempore,& iterum idem mobile petaliud aequale spatium mouetur aliquo tempore, quanto minus resiuit spatium unum quam alterum, ramo minori tempore mobile mouebitur per illud. vi si per aquam mouebitur in hora, & Meest in duplo subtilior aqua , & minus res stens , idem spatium artis transibit ita media hora, & u adhue minus resistit, in minori tempore.Sed uacuum nihil resstit ergo in non tempore motus set petuacuum. Patet;qui, quanta est proportio spatii resistentiae ad spatii alterius resisteritiam .iama est proportio temporum . quibus motus per spatia permntur, sed plenum ad uacuum nullam habet res stetiae proportionem, cum nihil resistat, ergonte tempus habebit proportionem. D est igitur in non tempore motus peruacuum fieri, si enim tempore fieret, esset iaaliqua proportio,nam tempus quantur' cumq; minimum proportionem habet est
tempus quaiuumtunque maximum. Notanda est ratio .
Ad literani autem descendamus .Propo Eonrinit igitur primo duplici ex causa una moriam esse alteio ueloci ,retia, aut tardiore. Vno modo, cum idem est spatiu , tamen' mobilia diuersa sunt,unu in altero sortius quia aut grauius,aot leuius, Sc tunc se tius mouetur citius uelocitas haec ex mobilis uirtute pi ouenit.
Altera causa est,quae ad praesens sarit. Cu mobile est idem, spatia uero aequalia quidem sed diuersa, quia alceium magis ,
266쪽
alterum minus resistituti isi e citius sit motus per spatium minus resistens, ut in qua Proportione sivit rc sistentis, sint & tempora,quibus motus peraguntur.
spa Lxplicat autem, quae spatia magis res iis magi, stant. liac sunt duo. Cum eiusdem quiderisi B, et xationis sunt, id magis resilit,quod movemur uti tur contra natibile, ut cum aer, uel aqua contra mobile mouetur. Vlterius cum diuerta rationis sunt,& manent, ac quieta sunt tunc quod subtilius est,& sacilius di uiditur, minus resistit, semper tamen resi in e . . . sentia est quocunque modo.
Id autem, in quo est A, mouebitur per B.
Exore ni C Vpposito sundamento, argumentum
e plica - ponit utendo exemplis. Et nota lite--ν r. sup ram, ut idem est dicere,in quo est A, & in quoeli B, & reliqua, ac dicere ipsim A, aut ipsum B, Argumentum est . sit A, mobile , quod moueatur per sp rium B, quod sit aqua , in temporc C ,
ruta hora: & idem mobile A, moueatur iii Per spaIium D, quod si aer subtilior a. qua , in tempore E, si1pposto tamen , quod spatium utruque sit sque longum unc quanto subtilior est aer , quam a. sua, tanto minus tempus erit E , quam C,ut si in duplo subtilior, tempus erit in duplo minus; ut si illud erat hora,hoeerit media : & sic conscquenter quanto. minus resistit,& quanta est proportioresstentiae spatiorum , tanta est propor tio temporum. Et haec est maior propositio argumenti cum sua probatione, de declaratione. Addit minorem. Sed uacuum nullam habet proportionem cum spatio pleno , scut Nihil cum ente proportionem non habet, & Nihil cum numero : ergo nec tempora habibunt ullam propo tionem:& sic oponet, quod sit
non tempus,in quo mouetur per uacuum:
iam proportio ulla: in insanuerso si mὐtus
Ostendit,quod ad nihil, non sit pro
portio: & ratio haec e Ut sit pr riportio rei alicui ad aliquid, debet
includi ab alio,& ultra id, aliqd ulterius, P
.g. proportio eii unius ad quatuorinam quatuor includ ut unii,& ulterius, tria. Si militer quatuor ad duo est a portio,quia quatuor includant duo , di ulterius alia duo.Quatuor ad tria est etiam proportio, quia quatuor tria,& unsi claudunt: at quatuor nulla habet proportionem ad nihil: . nec linea ad punctuin , cum non sit punctum ulla lineae pars . Cum igitur uacua nullam habeat resistentiam, in nulla erit proportione ad plenum: quia non resilientia no eli in proportione ad resistet iam , ita ergo erit in non tempore , nam non temporis ad tempus nulla est proportio, quod non esset, nisi unum estet non tempus , de instans,in quo oportet motum fieri per uacuum.
sed si per subtilissimum in tanto tempore. Tex. LXXII.
DErimum sicit argumentum, quo ασπι
probat, si motus fieret P uacuu , moturu' aeque uelociter mobile ali id feret ρε moueretur per plenum, ac per uacuu, P γ έμμ' ω impossibile apparet. Sequela probatur, Demus tempus, in m. quo mouetur per uacuum cu in instan ε-r urti non sit motus, & si horae pars ouarta, σι ι cordemus etia, quod moueatur per aliquod ρη plenum, per unam horam, tun dum mo rbile per uacuum mouetur, puta per quar V -ηm tam horae, mobile per plenum tranuuit aliquam pleni paritari,igitur in eode tempore transitur plenum, α uacuum.
At quia postes dicere, no est tantsi ple
rium, quantu est uacuum, si utrumq; esset aquale, cum non posset id seri, nunc procedit ulterius argumentum: Demus spatium aliouod aequale uacuo, & demus ita lud,qiiod pei horam peragitur,tunc subtilius sat duplo dilud peragetur per media iboiam, salutatius quadrupla subtilius, is
267쪽
In lib. IIII. physi. Afist. Cap. VIII.
sine dubio peragetur per quartam horae,
in quo etiam tempore uacuum peractum est: ergo in eoilcm i cmpore aequale spatium plenum unum. alterum vacuum peragetur. Haec esst ratio . Lit . ra pei pendenda: nam verba priora pocius ad rationem praecedentem ferenda uidentur, ut Inotat Alex. ponat propositum argumenti. Demus unum spatium
vaeuum,si H aequale spatiis illi, pleni superioiibu , D, S B, si tale spatium in tempore tiansitur, sit G , hoc quidem tempus quamuis minus ,sit quam Ε, in quo plerum transtur, saltem aliquam habebit Proportionem:quod si aliquam habet pro
Portionem: uitur, quod A, mobile transibit illo tempore quo vacuum transitur ,
aliquam saltem pariem ipsius D, pleni, &st K . Iam colligitur, quod illud plenum
aequali tempo cum vacuo peragetur: ex quo sequitur plenum.& vacuum aequali in tempore pertransiia,quamuis squalia non sui spatia . .
Transibit autem si etiam sit quippiam.
1 erius probat, quod squale spatia
plenum, & vacua aequali temporetras bit x quaerit,et posito pleno illo,quod tempore maiori transitur, qua vacuum,quod plenum erat D, & cempus ipsius E , sit aliud spatium plenum stibtilius
tanta proportione , quanta tempus vacui
G, excedit tempus illius pleni E. Tunc te vera, si A, mobile seratur per tale spatiuin, mouebitur in rempore Gi& non in alio ;quod G, vacui erat tempus : de ita plenum,& vacuum aequalia, tempore aequali peragentur.
Dubitabis. Iam ista ratio uidetur per resalsum: retit enim, quod sit plenii s)btilius altero pleno in tanta proportione inquanta tempus vacui eis ad tempus pleni, dc e comatris hae autem debuit probari, quod esse posse. Dicitur econuerib, quia magis subtile mediu minori tempore , deminus subtile maiori pertransitur, contrario enim modo se has. t magis, de minus in tempore, R Ibbtilitate.
Ad libe dubium respondet Aueri quod subtilitas dupliciter potest resideratῖ'. modo secundum se, & se in infinita procedit ipsius diuisio, dc sic in quacunq; proportione sumi potest. Altero modo ut ea in aliquo corpore naturali, de sic non pro redit in insultum, quod exemplo intelli. ges. Calor dupliciter consideratur. Uno modo ut calor , Sc se dicitur in infinita eius intentio. Altero modo, ut ignis dispositio, ac se certus requiritur calor: ita de subtilitate.
. lixe ratio non sussicit profecto, nasii litas Gla non est medium, sed se ili se a seratas in corpore. si igitur haec di uidi seni per non potest , nec medium erit quacunque
Iandvn. q. t o dicit quod Aristot. sumit 1.
duas propositiones, ruta, motum esse pervacuum,& corpus diuidi in subtilitate, aediminui in proportione quacunque, & his condicionaliter insert iii possib:le, puta, quod si ista darentur , sequeretur quod motus esset: ita uelox per aeriuale uacuum sicut per plenum , quod eum sit imposs-bile,s equitii siquod illud utriam is est impossibile. At vero minus satisfacit ista responsio, nam ut sequatur unum impo,sibile, si fit --η mitiua antecedentis par impossibilis. Et ita dicet aduersarius, quod illa propositio est impossibilis. quod an tanta proportione sumatur corpus, in quanta est tempus vacui ad tempus picni. s.Th. dicit,quod Arist. sima illam pmpositionem,quae licet non habeat ueritata in aliquo corpore particulari, tamen incommuni loquendo de quocunque corpore uelitatem habet. Sed, quia uniue sile in particularibus reperiri debet, dicerem esse hoc in eo minurri,ut ait D. Th. in , telligedum per intellectus operationem ut sit sono iis, imaginari potiumus corpus in tanta proportione subtilius, in quanta proportione tempus vacui se habet ad tempus pleni, tamen non est imagianabilis proportio vacui ad plenum, de sic nec quod eo dem tempore sat motus per
268쪽
Manifestu igitur est, quod si erit. Tex. L X XIII.
dente,nempe quod sequetut in tempore aequali uacuum & plenum transiri, si detur spatium in tanta proportione subtilius altero,in quanta proporitone, tem pus vacui minus est tempore, quo peragi
llatio autem v qtiare id sit impossibile, haec inquit in est . Qua motus. ad motum est proponio, sinat temporis ad tempus P
est mensis a motu m , quan M motus,& Grus stiira sint: alitet non est proportio, at plenum, d vacuum nullam habent proportionem,non ergo motus,& testus, in viris que esse potest,aliter haberent proportionem. Nam ut dictum est qMnta est proportio temporis ad tempus, tanta est resi centia ad resistenti un spatiorum.
Quatenus igitur differunt. Tex. LXXIIII.
Colligit rationes duas praecedentes
esse sumptas ex patre diuersitu spatiorum,nempe pleni, ε uacui; alia rationem miligit ex parte mobilium quq est undecima in ordine,& talis est. Si pervacuum motus seret, inueretur, quod minus graue,ct magis graue , seu minus,& masis leue aeque velociter mouerentur. Hoc autem falsum est. nam expetientia docet, grauiora, & leuiora non aeque ferri per plenum, cum figuram aequam habent multum facit figura ad motum, ergo&in uacuo talis debet oblemari differentia . sed, ouod non sit ita, probat. Gravia,& leuia,Ob id citius, vel tardiu, seruntur,quian magis, vel minus resistentiam medii u vincunt: no enim libertate, sed
necessitate seruntur: ubi nulla est resisten Mitia,omniiqque uelociter
Quod igitur s uacuum est. Tex. LXXV .
hus, quod intendunt. Ipsi.n.propter nati in localem ponunt uacua separarum a quocunq. corpore, ut sit locus corporum mobilium:at ex hoc ipsis se tu tur, quiquam moueri localiter non posse, ut Probatum est.
se Usca uacuum, motus esset in
non tempore. urest. IX. Erito ista disti cultas exami- sensio
natur , cum Arist. ita Mititer aduersus Amiqu sid demonstrare uideatur . Et uetensiam quussionis intelli. C, aduertendum, quod Arist. loquitur de uacuo ab Antiquis eoncesib, puta, dedimensionibus distantibus in quibus nul-lum esset corpus , sicut si imaginareris inter coelum, & terram nullum esse corpus , sicut modo oculis apparet, sed esset distan tia,&dimensio quaedam. Et de tali vacuo est conditionalis quaestio apud Aristot. ae I .r mila apud nos,& apud Antiquos ab luta quae 'us --stio. An motus esse possit successivus per ruati tale vacuum. . Aduertendum secundo, quod per non 3. tempus, intelligi inus instanς indivisibile , qui ι --&non, ut aliqui sugietues dissicultatem telligat volunt, puta breui,siniim tempus, cum ex Aris. per presse Arii de instanti loquatur. Vt enim, μην niquit, non est ulla prorstra proportio in. p μter vacuum,& plenum, ita nee in tempore, quo peraguntur , perinde debet esse virum non tempus . Si enim tempus vacui est quantumcunque minimum , haberet provortionem aliquam ad tempus pleni , ut dicit rex. r.quod non admittit Aristo. quaestio est igitur intelligenda de ii Banti. Adureiadum etiam, quod stipponimus quod mobile mutet lotum, ut si est inc lo,quod permeniat ad terra, di quaerimus, . an id sit in instanti. Et eu quaestio,vel ex suppositione si vacuum esset, vel absolute
269쪽
In lib. IIII physi. Arist. Cap. VIII.
tur 'uaestionis sensus. Circa quam dissicilitatem Aristoteles τε docere in praesenta,quod per tale vacuum mobile utiq; in non tempore, Lin instanti moueretur, ut ipsius ratio manifestat. Notandu vero, quod standam Ela Aristia sint duo Alterum est,quod graue magis,
aut mitius, propterea tantum velocius ire tardius mouetur,eta magis, vel minus vincit resi sientiam viedij ita,ut si non esset resistentia,non esset is e excessix velocitatu, imo idcirco siecessive,& in tapore mouetur,quia res identia est aliqua medii, de ex hoc rumitur. Alterum principium, & est , quod tanta est proportio temporis quata resistentiae Elius medii, ut ubi nulla resistEtia, nullu tempus sit. tamq. in vacuo nullam poneret resisten iam,cum nullum ibist corpus,eollegit ibi motum suturum in non tempore,& in instanti. Hic est totiuneruus huius doctrinae. Auere. digress eom. t. hoc defendit, aedeclarat, quod debet intelligi in motib. naturalib. grauium,& leuium, ubi tota resistentia est ex parte medii Notat autem,Pest triplex re, stentia in motu . Prima ex parte situs,sicut Sol in Oricte habet diuersiim sirum ab Occidente,& ratione huius non potest in instanti moueri ab intellistentia ad Occidens. Secunda est ex parte mobilis: ut eum proiicimus lapidem sursu,hic resistit mobile, ain si esset vacuum , sit uiliter cum animal profreditur, resistit grauitas eo Doris,ac dicit,quod de his mobilibus non loquitur Artil.quia eum habeant aliam resstentiam a miaio,non erunt motus ipsis rana per vacuum in instanti,quamuis opis positum docet Iandvn. q. l .
Tertia est resisten ita ex parte medii, &lixe sola inest grauidi& leuibus naturalia
ter motis & si talia per uacuum mouerentur, in instanti mouerentur. Hanc si iam sequitiar Allatrae. r.e. 7. &Pau.& Buri.& Greg. 2.sent d.9. q. 3. art. 2.
Opposita sententia est S. Thom. super rex. s.& Philo in Ionsa sia digressione
hae de re hoc loco, ubi assen multa notatu dignissima,& Sco. 2.diu. 2 l. p.& Auic.& Auem pae Dicunt enim motum per vacuuin suturum in tempore : Fundamenta
tatem no selum sit mendam ex spario, sed
ex ipse uinutis, puta,grauitatis,& leuit sis intentione ira, ut ex se tantae uimati tanta respondeat uelocitas nullo medio impediente.& hanc uelocitatem uocat naturalem Auempacireliquam vero, quae a subtilitate medii sumitur,accidentalem. Nee δε liam grauitatem ut leuitatem penes recstentam mensurant, sed penes intrinseta 'gradum intentionis.
Quod autem motus per uacuum in is
stanti non fiant,probatur. Demus vacuum -
a coelo in terram,& eolumna si fixa in ter nra usque in coelum, tune si lapis in institia coelo in terram descendit, utique in Uω δ' instanti transibit omnes partes huius e lumnae sita correspondentes, quarum qii libet potest illi esse locus, unde in uno i stanti erit in locis innumeris, quod re vera est imaginabile. Praeterea si in instanti des dii: ergo vetit uerum dicere, nune Ivis est in caelo ,& immediate post hoc erit in terra.Quae ro an in eodem instanti, in quo est in caelo . sit in terra, vel in alio. Si in eodem, hoc late dici non potest. Si in diuerse, eum non sint duo instantia quin mediet te pus,necessio intercedet tempus , in quo transibit ad terram. Haec est sententia horum Doctorum. Vt autem quid mihi in hae parte uidea Sem. c. tu aperiam,existimo cum S.I non se ih. iiqisi remotum in insfanti,sed siccessite, non sequi e luna in vacuo illo Arist. puta prodimen D. Tiasonibus selis silmpto, sed in uacuo pure pii nativo.Nec ergo aliud unquam potui, aut credere ut intelligere,&uix aliud iamaginari potet . Vbi nota, quod preter illa resistentiam medii praeterint donis grauitatu, uel
leuitatis disserentia quae taceret veloci re vel minus uelocem motum,etiam in
vacuo est rectantia ini inseca mobilis ipsus:sola etia dimenso spatii nulla interueniente qualitate, puta subtilitate,aut densitate, resistit, & distantia ipsa extremorum opposita itastit,quo minus fiat in institi. Unde respondetur Arisiotelis rationi , quod plenum 3e vacuum non sint compa Loi tuis.1abilia in resistentia ex parte quali tum p M ono tamen in alia restantia ex parte dime sonum, quia longius spatium ratione lontitudinis iesi ut, de secundum hanc rem
270쪽
aut serreum,di immutatur a tua , Nanc experimur aqui illi redere similitem lit in aere,quamuis id non fit si lilii ita manifel u. Minor pio ritu ; quia ua uni est
meusto clu edain, sicut cubus qui id si cubo cedit corpus. ita cedet vaeum, non rore rit per illi die penetrate. taces, bus est riuriis, & habet reliqua4 qt alitate ,non vacuum. Rei jest hociquia Uibus ratione qualitatum cum aqua non se penetrat, nee illi eorpus cedit, ut ligneus eis, sed quantus, adeo, quod si tolla qualitas illi reu queretur,ei cederet aqua, vel aer. Cum autem vacuum talis sit quantitas. vrique cedent ei corpora. Quod vero cubo propter quantitatem dat aqua ,sensus acutissime probat. Uiἐemus mi quod aqua cedit illi pro modo quantitatis ipsius: si.n.triangulare est.& in γua triangulam fit, similiter secundu alias puras, igitur ratione quantitatis id preuenit. Hoc est breue argumentum Arith.quo probat, net esse vacuum Ieparatum, cum quo corpus penetrari pollit, nec coniun- m, cum quo sit penetratum, & e statio . decimum argumentum in ordine.
Literam perpende Inquit enim primo, quia opinio vacui, fi consideretur,urre vacua, & sutilis videbitur. Ac primo maioris probatione ponit, quod corpori cedat cor
At verm per se considerauitibus.
x. LXXVI. medium,& corpus per quod est aptum natura serti, illi cedat, nisi sit aliqua condeii
Mnsitu promti m habent. Minus Him multo resiil' ibium spatium , & mla distantia exciei norunt, quam diuamia cum grauitate.& leui tace. Arithoteles autem contra Antio m Moe Rcedebat in Gia rationibus. Illi enim intiain in vacuo. silantiam ponebane , R it contra hos argumenta prindutu si mim nulla peorsus rei istentia esset, in iiD seret:at non potest spatium esse, At vacuum sine Nili lenti nee ad iter ut vide. m0potest intelligi .Quis enim concedet, quod per νMuum ita cito venit a Gelo in aerem,ac in terram mobile, vi tam esto,
sicut a testo isto vique ad ibium; sic ergo eum D. alio, existinio die dum, non in initanti, ibi in tempore in vacuo motuimede futurum Dubitaturi si medium: resistit etia nimbilibus nataralibus,ridetur, quod patiantur aliquam violentiam. Respondet S.Thom. Se bene, quod non O .am. est inconueniens id concedere: nam cum mouentur, sunt extra loca sua riaturalia ,& tendunt in propria loea; quid miretura, si patiantur etiam aliqua a medio, quod locus est ipsorum non naturalis , ob idq; magis accedunt ad loca, ori ius mouentur, quasi magia proxima loco proprio.
re non esse vacusi,& hae rationes communes Itant, &et dira vacuum separatu ,α cu corporib.coniunctii.
Et ratio ii tendit probare quod si esset tale vacuum, Si dimensio priter corporum parricularium dimesones, Hira quidem pene rario dimεsionum,quae a ullo modo Gi poteti. Et argumentum dignum esti Aristot. quo reducere conatur εἰ probare hoc per sensiim quoad fieri potest.Corpus liquod materiat: non potest se cum altero penetrare, sed unum cedit alti ti; at uacuum ei l eius lem rationis cum corpore: e D no poleti se penetrare cum orpore liquo. satiouuncn.non est opus, quod rumpatur tale corpus, sed quod ad minorem quantitatem se contrahat cum velo non est densatio, latera rumpuntur, in quae subintrat
Ollendit autE,quomodo cedat corpus, dicitq. quod si fuerit terra, & graue, cedit, descendi m deorsum,s ignis, fui sum: si aer,cum est aliquid iuppositum impedies
aerE ne astendat cedit ad latera, quia rumpitur, de separatur partem similiteri aqua. At vacuum non posse cedet , inquit, cum non sit corpus: oportet ei somaod altera corpus, quod in vacuo est, ipsi penetretur, quod esset, sicut si cubus penetretur cum aqua, nec ei cederet, ut aute hoe seii non