장음표시 사용
311쪽
In lib. IIII. phys. Arist. Cap. XIIII. Q. OLDicitur autem recte .
non habeant eo nuitatem taram, viantam coeli latio.
Quapropter & uidetur tempus esse.
I xea sat modo Antiquos Erea iratura Ex μ. temporis,dicens, quod ob id illi eae s. li circularem morum existimabant tempus,quia eum illo menseramus motu S tempustat re vera non est ille,sed illi ua
sit Deciarat etiam dictum eommune uulmers oti gi. Dicitur enim,res humanis esse in circurra clo,& in rota, ae etiam reliquas omnes res nas es se naturales.Et quodammodo bene dicunt; in circuti nam eiiculatio est mensura omnium ho-οι-το- tum durationis, ob id finε ep incipium videatur habere simul,quod est in circulatione. Nec aliud est dicere eae res in eieculo,quam mesurari Erculatione: hson. mensura est. Imo dc totum tempus circulatio est,nascut totum non est aliud , quam multae mensurae simul sumptae , ut multae ulnae panni est totus pannus,ita multae circula Hones simi tempus,loquitur autε de tem rore omnium primo,& notissimo .
tius dixit, plures septenarios esse eundem numeruiniae ponit do cum rum Cum aliqua conueniunt in aliquo ita, ut per illius disrenuas dissimat, non dicuntur idem illo. Verbi grati solanus,de Isocheles non sint idem triangu M a lus,quia digerunt per trianstuli disserentias, dicuntur tamen eadem figura, quia non disserunt disserentia fautae, imJ sub: UE una illius disserentia continentur. Circulus,& triangulus non dicentur eadem figura,quia sub diuersis figurae die tentus sunt: Sicut homo, & equus non dicentur idem animal. At cum non differunt disserentia illius sint idem in illo, ut Scalenus,le is heles eadem figura,ita tenarius hominum , di leonu, non sunt idem septenarius, stat
Ex hae doctrina uult simpl.quod intε dat docere diuersa priora , & posteriora
motuum dies idem tempus: nam tempus numerus est, ac diuersa priora, Sc posterio . ra sunt sicut diuersa binarii, unitas ergo tε potis specifica est . Mihi itaque haec praecaeteris placet expositio Simp. Haec depore,& de libro quarto. ra
312쪽
Mutatur autem omne,quod mutatur. Tex. I. B, Ara
Vid Arist. intenda in hoe lib. q. oes unanimes sentiunt Aristot. de speci bus motuum loqui ita dicunt Simpli. S.Iho. Auer-roes , Albertus , m. n. de his, quae motum in coi seciuuntur, dixisset,ltata, Loco, ni pote, Infinito nune de ipsius enmiali diuisione tractat. Ista autem intentio non est sic praecise i αtelligenda,ve existimetur solum de speciebus motus tractare: sed simul agit de contrarietate,unitate,& aliis,quae frecies motus sequuntur. At quia species motus sum uncii rex motibus per se, ron autem ex mct.bus per aecidens:separat primo Θ qus per se moti εtur, a mobilibus incipiens, ut a clarioribus ut dicit Auer. statuit igitur in hoc textu virum Theorema,in quo continetur trimembris diuisio mobilium. Quidam. n. mouentur per accidens,nempe quae ob id dicuntur inciuesi, quia sunt accidentia ei, quod move turper se r ut album currit per accidens, quia accidit, et equus curres sit albus,quci pacto motus rei potest attiibui omnib.M- ridentibus illius rei in concreto Secundo.Qusdam mouetur secundum
partem,ut cum motus partium toti iii itur, ut cum oculus sanatur,aut manus,aut
pectus, absolute dicitur, homo sanatur . Nota vero disserentiam liuer hos duos modosinam quod mouetur per partem , se mouetur,ut ei pars vere per te moueaverio buvium rose farratur. α caput. At id ratione cuius mouetur per acrides, non per se mouetur, non enim albedini iri est euisiis per se,& ista est disserentia, de non illa, quam dat Auer. quod pals potest
separata moueri, non aut accidens. Hoc . . n. licet aliquando sit verum, tamen saepe partes non mouentur motu, quem habebant in toto,cum separatae sint, non .n.
oculus abstractus sanabitur. Terrio.Quaedam secundum se ipsa mouentur,ut ignis stirlum mouetur, S ani- mal secundum se ipsum augetur. Issa a . . tem quae sic mouentur,distinguuntur secundum diuersitatem motuum. Na quPdam alterabilia secundum qualitate quaedam secundum quantitatem augmentatilia,& itcium in his si sulis sunt uatis species mobilium secundum species motu u. Est enim in alterabili calefactibile,ccnde sibile, Meiactibile,& alia huiusmodi. Similiter in augmentatione,in motu civit, di aliis, ut magis declarabimus in sequentibus a
ra aute & in mouente similiter. Tex. IL
SEcundum costiurit Theorema, in quo eadem prorsus distinctionem ponit
in mouente, quam posuit in mobili, puta: Quaedam mouent per accidens, ut quae accidunt mouenti per se, ut album aedificati inaedam per partem, ut homo percutis, quia manus percutit,quada per se prim nut ipsa manus percutit, ignis calefacis, meduus sanat,dc ea satis nota dμstinctio ἀQ -
313쪽
In lib. V. physi. Arist. Cap. I.
Quoniam autem est quidem aliquid . Tex. I I s.
TEmum constituit Theo Muno tamen praesupposito. Scilicet,in motu quolibet e sie quinq, Quod mo .uet, quod ni Ouetur,tempus in quo mou tur,terminus a quo moueriar, dein quem
mouetur. Vt cum lignum ex calido fit seigidum ab aqna: ibi ara quinque imieniuntur, Aqua est,qa mouet: ligna quod myuetur, frigidum,terminus ad que,quia in
ipse terminatur motus:calidum, terminus a quo, est etiam cerium tempus quo id si, Ita etiam inuenitur in aliis motibus. Est igitur Theolema. Motus est solum in eo,quod mouetur,non autem in termino ad quem,hunc autem uocat, Formam Locuari, Tantum .Per formam,subitanti' leni & qualitatiuam, Pro motu,generationis,& alteratio is intelligit,ut notat Auer. per locum, & per tantiam, reliquos motus significat, ut dicit Simp.nempe, localem ει augmentationem.
tuta Tex. IIII. TErminiim non moueri dixerat, sed
motum in mobili esse, ob id colligit esse quod mouet, Se quod mouetur & in quod mouetur. Quas dicat,esse alia,quae mouent,& mouentu diueraa terminis ad quos. Hi autem non sint adeo motus expertes quin aliquid ad motum faciant, nam motus denominationem sumit a termino ad quem.Vt calefactio di motus in calore, licet procedat a frigido.& frigefactio , motus in frigiditatem , licet sit ex calido in frigidum, non enim a termino a suo , denominatio est . Similiter corruptio est mutatio in non esse, quamuis enim iit abesse,tamen quia tendit in non esse,corruptio dicitur; e contra generatio a non esse inesse. Θua igitur, eum duo termini in motu sint diuersi,a termino ad que motus denotuinatio simitur . .
Quid igitur motus sit, dictum,
est. Tex. v. Motu, definitionem se tradidisse do τὸ is ia
cet, ac terminos no moueri diciti quasi illis no insit motus desni- fio.Sunt enim accidentia per se immobi- lia, ut scientia, albedo,& reliqua sie autεsormas immobiles per se m physici est ostendere, ut dicit Aueri ob id praetermittitur protratio, sed sapponitur. Obijcit tamen statim dubium. Na qua D litates, puta,albedo,calor, Si similes, quae dicuntur termini motus, sunt passiones , nam sunt de tertia specie qualitatis, at passio motus est,ergo motus est terminus motus,de ira est motus ipsius mutatio, quod pollea ostendetur fieri non posse. Respondet ad hoc, has qualitates non si is dici passiones, quia motus sint,sed tantum quia termini motus i unt, unde calor non est motus, sed calefactio, nec albedo sed dealbatio.
Est autem & in illis,&quod est
TEiminum ad quem , sicut&ipsam Gyliet
mobile,&mouo tripliciter diuidit, G2δε. nempe,in per accidens, in secunda mirii ad partem n per se, uod idem etiam in ter ouem nismino a quo intellisi potest Id dicitur per LM,
accidens, quod accidit termino per se:nam mouentis terminus per se est, in quem primo termi e . ionii natur motus,ut in albedinem dealbatio:at ni a qM.
quia albedo est visibilis, ik intelligibilis, i icum dealbatur aliquid,dici potest , quia i iii est mutatum in quid iurelligibile, ira per
Similiter in dealbatione, lor est termi anus, sed secundum partem,putas sindunt albedinem,& Europa est terminus secun . dum patrem tendentis Athenas,quae sint . pars Europae; at dealbationis color albare minus est per se. .HId etiam explicari potest in termino a
Ex his epilogat ea, quae dicta sunt,nelii Di et 'pe, quod tripliciter cotingit moueri, α id ipsum etiam in moueate. Oc quod motus
314쪽
non in sorma est, sed in mobili in actu, per mam autem modo intelligis siue su santia; sive 'ualitatem, locum aut quan fratem, ut dicit D.Thoin. quae sunt motus retinini ad quos.
Quae igitur secundum accidens est mutatio. Tex. VI. Ab, HA
spectu ultimae,& ideo idε de medio,siciit de contrario iudicium haberi debeti Dicitur, quodammodo: nam medium non est persecte contrarium , cum extrema in eo
renuita sint,& sorsis non in actu, sed ita potentia: de quo postea dicetur.
Quoniam autem omnis trasmuis ratio est. Tex. VII. AP mutationem per se coime rite
omissa mutatione, & motu peraccidens. Reddit autem ratione. cur id fiat, dico, quod motus sireundu accidesi est in omnibus,& omnium,& Nper. Peroue verba dat intelligere, motu per aceti dens ex parte termini, & parte mouentis,
o mobilis. Dicitur motus per accidens in omnibus id est in omnibus praedirametis, ut dicit Simp.& Alb nam cu omnia praedicamenta in uno possint inueniri, per accidens moueri dici post ini Vt si homo currit, tu tum currit, coloratum eurrit, filius currat, agens currit,di reliqua Dicitur etia, motus per accidens esse omnium, quantu. ad terminum, quia omnia praedicamenta termini possunt esse per accidens. Dicitur. Diaper,ut vult Simp.ae si dicat, quot etiares, cum non sint, mouentur secundum accides ut corpus Petri mouetur ipse mori tuo, ac ob id Petrus tune per accidens moueti dicitur.
Est isitur sensus integer, quod in motu
per accidens nec est determinatum mobile aut mouens,nec terminus, nec tempus. ob id ab arte reiiciatur. Auermes motum per partem, ob indeterna marioneni cumrer accidens coniungit. At motus per se,no sic. in J inter terminos determinatos sit: est enim inter contrarios, aut contradictorios: ut ab albo in nigrum,& a non nigro in nigrum: a callia. do in stigidu, canon sigido in frigidu, a non aqua in aquam, & hoc induiuone
Posset quis ob mere. Num sit motus a medio,& ad medium,ut a fato in album. Respondet. quod medium habet ratic Eduorum contrariorum qimdammodo re latum enim ad unturi, habet alterius ratioi nem, ut sulcum respectu albi nigrum est: i respectu nigri, album est,& media chorda
ac ita dicitur res a primae, & grauis reM' nono numera venatur, ut qui
ex eis motus dicatur,ostendat. Ab ipso aute nomine mutationis sumit in mutatione esse duo extrema.mutatio n. Graece dicit μεταβολη, quasi sit mutatio ex uno in aliud,& vnu post aliud,est .mvnum prius, alterum posteria est igie mutatio ex uno in alnid. Haec autem quadruplicester intelligi potest,aut ex Libiecto in subiectu ut ex non biecto in non subiectum, aut ex non subiecto in sibiectum, aut ex stabiecto in no bie in. llar sit biectum autem intelligit terminum, siue a quo, siue ad quem affirmatun ,st positiuum,ut cum dicitur ab albo in nigrum, uterque terminus est sitis biectum. llar non subiectum intellisit terminum negata, ut non album, non ignis. Ex his igitur quatuor eo nationibus tres dicit este mutationes. Illa autem,quae est a non sibiecto in non subiectum,non est per se mutatio nam tales termini,nec
contrarie, nec contradictorie opponutur,
cum uterq; si negatus, reliquae tres an ut ordine declara itur. tio est ab
Quae igitur ex non subiecto est.
MVtationes duas, qu e inter termi- nos contradictorios tanti distinguit dicens, quod illa quae a non neratio et subiecto in sit biectum est,generatio dicit, corrupti quae veto e inra. a stabiecto in non subie θλm, corruptio: differunt eniam terminis p .
Utraque autem est duplex, simplicite de secundum quid simplex generatio, antcorruptio est, quae est sibi antiae ab ius; quae vero accidentis, s si dum quid est.Vegeneratio albi ex non albo, secunda quid est hominis vero ex non homine simplicat . ita in corruptione. Et textus clarus est.
315쪽
Si igitur, quod non est. x. VIII.
. Nin has adhue tres niurationes, cs ' i petierationein,nee corruptione m. . tu esta contendit. Facit aut rationem hanc priorem de generatione.Quod non est, non p5t moueri . ouod generatur, non est: eigo quod generatur non potest m ueri, eneratio ergo non est motus . Sumit autem tanquam notum od non cst, moueri non posse: distinguit tamen, quo non ente loquatur. Triplex enim est non ens. unum quod
in compositione,vel diuisio' intellectus consistit tantum, qualia fictilia, de salsi,ut dicit Albertus:& haec nullo modo mouetur. Alterum non ens sinpliciter, pura , substantia in potentia, quae opponitur actui simpliciter,ut ignis potentia, o potentia:& hoc est quod non potest moueri, eum esse non habeat.Tertium est, nonem secundum quid , ut quod non est albu, quod non est sinum, & tale non ens, cum sit ens aliquod simpliciter, moueri potest. At quia posses dicere: Non ne materia est,& ipse generatur: igitur generatio motus est. Hoc reiicit,dicens, quod quavis maxime accedat esse generationem per accidens,id est,quamuis id, quod generatur per accidens, puta materia sit, tamen id,quod simpliciter generatur,nempe,compositum,non est,unde respectu ipsius, generatio non est motus. Vbi aduertendulii, quod Auere cum aliis rationem Aristotelis ira intellexetiit ut velit dicere,generationem no esse m .i,quia materia , ouae ipsius est sabiectu, est non ens s quod autem non est,non habet moisi. sed mihi hoc non placet, quia diceret aduertarius, quod materia est, &est substantia, licet autem non ita poseri, quae tamen sit iliceret moueti tali mi, tu . Nec video, qdomodo qui hoc diceret. impugnari pollet:vnde enim habet, Quod ad quemcunque motum oporteat esse emactu itosecto, cum tamen motus si actus is in potentia
ob id dico , qnod Aristoteles, per qu - i non est non materiam, sed cfm postlim, si is, quod generati dicitur, intelligit, di tuae επε dio
senses est certissimus, te verus,emn illud non sit, dum generatur, non potest moueri.
Vnde paret, quod si generatio ad materiam reseratur, ipsius motum est, at s ad
compositum,quod proprie, & per se generatur, non motus, sed mutatio est.
Est enim hoc discrimen, quod notauimus in libro primo, inter Pios motus, de generationem. Nam motus alii suum si1-biectum simpliciter denominant,est enim homo, qui albest,& aqua quae calest. At generatio terminum per se nominat: h mo enim, non materia , per se generatur. Et hoc est,quod hie docet Arist. Id,quod per se generatur, non moueri, nee ipsius respectu generatio est motus, at si ad materiam reteratur,nerari non potest, motum esse,cum sit passio quaedam , dc pro-Pii ac vera.
scente. Ostendit etiam , quod nec generata'
quies. Nam quod no est quie- n. Gisiasteret. Et denique sarda, lux se- sit et ni mquuntur ad hoc,quod non ens moueatur.
Muuntur etiam ad hoc quod non eiuquiescat. statim adhibet posteriorem rationem ad ostendendum. quod n5 est. Qmoueri,quia non est in loco,cum non sit in aliquo loco. Cum igitur quod generatur,non sit,n m erit in loco, dc se non
mouebin1r. Quod vero corruptio non sit motus probat. Quia si corruptio motus est,generatio ei contraria motus esset , aut quies. V Nam motui non nisi motus,aut quies opponitur, At generatio nec est motus, nee quies,ogo nec corniptio.
n generatio sit motus. c s. d.
est . Videtur autem multis, generationem non esse mo-
tum. Primo, quia ita vide- tur docere Aristoteles in praetenti textu. x Pra terca, quia motus est successivus,M genera: ioci ia instanti non ergo mo
316쪽
praeterea r Morus est inter contra ia rvneratio est inter contradictoria: non ergo videtur generatio motus.Idem de eorruptione. In oppostrum tamen facit, quia videturiatiisentis inpotentia, ut est in potetia:est enim actus materiae existentis in potentia.
Nee valet glossi Simplicii, quod per ensin mima intelligitur compositum, quod est potentia. Hoc enim est, cum Aristoteles dicat ens in potentia, stib quo
etiam materia comprehenditur. Praeterea,quia potentia materiae est v ra potentia trasmutabilis,ergo actus eius, ut talis est,morias est.
Pro solusione huius difficultatis. N
tandum est, morum duobus modis acciti posse. Aut lato uocabulo, quo pacto definiuit Ari monim actum entis in potentia. Aut stricte,& proprie, ut lex superioris.quo reiicit generationem, &comipti nem a motu, per motum intelligens quo moueri res dicitur, stilicet successive, quia spatium,vel fornia,quae acquiritur, habet latitudinem.
His positis sit p ima conclusio. Si generatio,& eorruptio ad materiam compare-
tur,sunt ipsus motus, & actus impersecti quibus venit in se Mod quas est in potentia: sicut subiectum peruenit in accidentales formas per alios mores. At si ad id ,
quod generatur, aut corrumpitur comparatu morus non sint,cum per eos non dicatur moueri,sia fieri id, quod generatur, ut diximus satra textum, nec successue , nee in instanti. In cuius declaratione aduertendum primo,quod de ratione motus in communi , non est successio illa temporanea, ut aliqui existimant sunt .n. veri motus in im
si persecti,ut patet de illuminatione ,
secundum Aristotelem, &de coagulati ne,& congelatione,quae in instanti extenditur . At ratio morus in com muni in eo tantum consisti siquod sit actus entis in potentia; iuccessio verd aduenit motui pri
prie dicto , & est ipsius quantitas consur
gens ratione spatii, aut ratione extrem rum, inter quae fit. Nam cum termini lau- . tudinem habeant, & prarierea sit resistentia , non potest transinu fieri in instanti persectus ab uno in alterum, nisi cum in
Aduertendum praeterea Generationem disierre ab aliis motibus multipliciter. Primo in Ebiecto. Nam generationis, Se cor. ruptionis subiectum materia prima est thaec enim est, quae permanet sub exti in se eis formis : aliorum motuum sibiectum compositum ipsum est. Smndo, distere in terminis : Nam termini generationis, & corruptionis contradictorii sint: at reliqui motus sunt inter contrarios, fit enim motus ab albo in ui-grum, at generatio ignis ex non igne. Dices,quare hoc ita fit 3Respondeo maximum discrimen esse inter sormas accidε tales,& Ωbstantiales , Nam accidentales serenae habent non silum repugnantiam, sed determinatam repugnantiam, ut albi cum ni ro, vel medio: calidum cum frigido:& Gilia. Haec autem determinata repugnantia consistit in hoc, quod circa proprium subiectum, aut una, aut altera inueniatur, nec absit una, nisi adsit altera. At inter formas abstantiales est repugnantia quaedam, sed non est determinata, eo lforma abstantialis ex aequo euilibet repamam circa materiam consequenter se,cum materia absque illis duabus, aut tribus esse possit. Ex hoe pro it Uum notatu dignum quod in accidentalibus sermis est mutatio determinata. Cum enim in unam tenditur,ex altera certa proceditur , ut ex albo in nigrum,& Econtra; At in substan tia hoc non est,modo enim ignis ex aqua modo ex aere, modo ex alio sit.Quod si in sibstantiis aliquando ex determinata forma proceditur,ut in viventibus ex embrione,aut ex semine, non tamen Ec-tra proceditur, neque est aequa utriusque
Hine etiam processit alterum notandum , t terminos in tali substantiarum mutatione sumamus penes contradictionem,& non pene, formas positi uas,cum non sit forma determinata semperiquam sumamus. At in accidentali motu,non sis tum per contradictionem, sed penes a stirmatione in terminos per se sumamus:&haee est s unda diaerentia,& disterentiet
ratio, Sc est notanda. Tertio,diaert generatio in menstra . Haecinini instati menstraturireliqui morus frequentius tempor eo quod qua u-
317쪽
ctarem diuisibilem habeant. Ex hisi tur. ratet, quid inter generatione,& reliquis motus disserat quare ob differentiam haedicitur ab Aristotele mutatio, at reliquosi . Vocat motus nomine motus proprii sum- . ' . pto, tamen in communi sumendo nomen motus,ut definitur in 3. Physicorum,motus dici ur etiam generatio, & corruptio, ut dicium et t.
Ad i. Ad Aristotelem dico, selum negare generationem esse motum illius, quod generatur, bc motum proprie, non tamen respes οβ materiae .
Ad secundum, negatur prorsas de ratione motus in eommuni esse siccessi is nem, ut diximus:sed eli de ratione motus illius, cuius spatium,ves terminus,qui ac-vititur, habet latitudin cum resilien-Ma,quem proprie,&stricte ob id motum
Mat. Ad ternum dico, quod motus proprie particulat iter dictus, inter contraria fit,
non tamen motus in communi sumptus: se enim comprehendit etiam mutatio. nem,siue inter contraria, siue inter contra
dictoria fiat. Sie autem sumitur in libro tertio.& sic nos generationem, & coramptionem dicimus motum, late sumpto uocabulo, quia videlicet est uere actus entis' in potentia
Quoniain autem omnis motus. Tex. IX. liti
Concludit ex tribus mutationib. dictis,unam esse motum, puta, ea quet
est a subiecto in subiectum. Q naear. inter contraditiosos terminos si sit, mittationes dicuntur. Explicat autem per subicctum intelligere contraria, aut media , aut priuatiua, quae assi in aliua signiscant
ut nudiam, tenebro um, mortuum,caecum: quae pro contrariis reputantur.
Statim motum, qui a sibiecto in lubiectum si diuidit in tres s ecies, in ea , qui secundum quantitatem, Ec eum, qui secudum qualitatem,le eum,qui se dum locum iit: tuorum s afficientiam probar, Gi-urdendo pres dicamenta, & excludendo alia stetem, ad quae non est per se motus.
Caput secundum. Secundum substantiam autem
Neipita substantia, dicens,n6 - - imesse motum in substantia.Ratio est. Motus est inter contra .iia,at sibstantiae nihil est con ,
trarium, in ipsa ergo non est motutis inriliter nec ad relationem: Quia Milat, inquit, unum relativum acquirere r lationem line aliqua sui mutatione, ut si ego sum albus,& aliquis sit albus atouiro absque aliqua mei mutatione similitu . t idinem, noli ergo ad relationem motuς est. Probat ulte rius de actione,& passione. St. n ista permotum acquirerentur , tunc motus ipsius esset motus , di mutationis mutatio,quod esse nώ posse statim prob
Duplex tamen hic occurrit dubium. At D tib. cretum est, quomodo in sabstantiis no sic m. iis
contrarietas cum elementa sint contraria.
Praeterea, vel loquitur de persecta contra Gisrietate, non. Si loquitur de persecta , irarim prosecto nec ad quantitatem,nee ad loca est motus,in ipsis. n. non est rei secta contrarietas si non loquitur de pos cta contrarietate, sed de oppolitione a dam extremorum positiva cum in sibilatia inueniamus duas formas sic repugnantes, et is profecto inotus. Sine dubio no est facile hoe dubium soluere. Mouet dubium simplicius ac Auer. de Gn. Crieodem,&citat Alexandrum dicentem,elementa esse proprie contraria, eo et existimat, qualitates es e formas substantiales elementorum Ad Aristo .autem dicentem substantiis nihil esse contra min. respodet
quod dupliciter intelligi debeta Vno m do de si inantiis c poscis de mixtis,his
. n. ncm mest contrarium . Aut secundo, lnulla substantia est contrarium habens ratione mate: imbene tamen ratione formpIsta lententia, quamuis non si in praesenti examinanda .mihi n5 placet Primo, tur sem. quia qualitates sabstantiam eleniatarum Aux. existimati di quod est passio, cu sernia c5sundit. Secundo, quia adhue non declarat Aristotelem. Na pollet dici; quod sufficit conuarietas Hiarmis, ut sit in si brum motus
318쪽
. motus: na mutario secundum sorinas se. Averro. et dimenta contraria putat , sed ratione qualitatum: S.Th uero etiam ip-: sis sormas aliquam contrarie atori habe- re docet, secundum quod substantiae omi nes inaequalitatem habent in persectione subluantiali . .i
Sed quicquid de hoc sit, vo video, quid
ad Aristotelem dicendum iit, quoni o in substantia non sit contrarie in.& sit in quantitate. 1siliis Aum .dicit, sermonem Aristotelia esse ursent. probabile: i S polle dici. substantiis esse Aisere. aliqv d conti a rum. Sed hoc profecto nonis rem solvete. Dub. l. oporteret igitur niaxime perpolet lnera. etiam in praec denti quaellione coeli dice-M . re. Hic 'tiliot. non vocare propriam contrarietatem, sed tepugnantiam duaru sormatum determinatant,quae est in qualita te.& quantitate : nam a maiori in mino. rem:& .econtra,deteriri inate proceditiu ,
. di a loco siti sum in deorsum, & Econtra . At in si ibi famiis non est ista determinata sermarum repugnatia, ut diximus : ob id non si inter contraria mutatio substantiae & hoe nota . Alaetum dubium est, quomodo relatio absq; mutatione acquiratur. Aduerte igi- P Mr tur, quod s. Meta cap.r s.duple, relativorti et si rum genus ponitur ab A ristotele. Alterum
ne ημω- est mutuum, puta. quod ad terminii sium e. . &terminus.ad ipsum mutua relatione reali referuntur,ut filius ad patrem, pater ad N iu stium, album albo similitudine mutuare sertur. Alterum est non mutuum, quod n6
resertur unum ad aliud,nisi quia hoe resertur ad ipsum,ut scibile non refertur relatione reali ad scientiam,sed ob id dicitur flabile, quia scientia refertur ad ipsum Deptiori relativorum genere est semis . . Circa quod notandum est, quod relatia uorsi natura non solum est dependens inter ie,sed etiam asundameto,puta, ab alio accidente abibluto, cum quo simili produ '-- eitur.& deliruitur. Notat vero S tho. unum dignum cor Meratione in prisenti Quod ciam produ*tur unum sundamentit,ibi in virtute, &in radice producitur relatio: &cum inliugit alterum relatruum, tune colu matur relatio.V g. cum quis sit albus, iam in virtute, α radice fit limitis: sormaliter veru cu
t est alterum album: unde eum aliud album sit, tunc insurgit similitudo in altero non per aliam mutationem, quam illam quae erat ipsius sui damenti. Est enim depende.
Primum. n. dupliciter cotingit. Tox. XI. M viiii a summis prebare nitiair ad
inctum non esse motus, nec muta nou
tio niurationis Piimo tamen dictinguit deplicem sentiam huius propositionis mutationis est mutatio, eu triis motus est motus. Alter est, quoi motus,& mutationis fit mutatio laqua subiecti, ita ut motus dicatur moueri. sicut homo moueri dia citur,& alterari. Et hune sensit in reiicit,dicens motum non esse eorum , quae subis primη .eta sui, sed potius ipse in subiecto est. Nee aliter id probare nititur, quia satis notum
est,inotus non esse sic motum.
Aut ex eo, quod aliquod aliud .
Tex. XII. ALterum sensum ponit. Nempe et
mutationis sit mutatio, ut termin ,
ita ut sicut aliquod subiectu ex una forma in aliam mutatur, puta,ex sanitate in a glitudinem,ita ex una tractatione unius speciei in alteram sol mam, id est, in alterius speciei mutationem per se mutetur .
Et ostendit hoc fieti non posse, nisi per
Perpendedus est sensis, nam ratio in ii i ν, A Ltera est valde obi ira..Supronit itaque Ψ cuod admotus,& mutatio quaelibet inter duos ter non nos oppositos fit, differenter tamen, co fi m Mustrarios, si laetit motus, contradictorios , nee a musi fuerit generatio, uel corruptio, t. ionem Facit ergo hane ratione. Si ex una muta muraris. tione in alii mutatur aliquid, tune exterminis unius mutabitur in terminos alterius, ut postquam per sanationem muta. tu, est in sanitatem ex aegritudine, mura. bitur ad aliam mutationein, sed postquam in una mutatione mutatus est,no est lipus ad aliam mutari, quia potest quiescere in ea,ergo per se non est mutatio ex una mulionem esiam.
319쪽
In lib. V. Physi. Arist. Cap. II.
dicat. Omnis mutatio ex suis terminis procedit per se , quibus positu non .pus alia mutatione alios habente terminos, quod si ponitur,id non est per se,ut
Ulterius procedit. Si ab una mutati ne in alii proceditur, erit hoc maxime in contrariis mutationibus: sicut ab albo innisrum mouetur , ita a sinatione in aegrotationem,quila si hoc est , unum mouebitur motibus contrariis . Nam per sanationem ab aegro in sanum, per aegrotationemo . a sano in aegrum moueb:tur,& hoe simula. quia quod mouetur,simul est sub terminoa quo, Si ad quem. Id autem impossibile est. Haec est ratio Aristote. paulo uberius explicata. Addit tamen,quod per accidens potest esse,quod idem ab una in aliam mutationem mutetur,ut si a sanatione in deabulationem mutetur, & ab obliuione in recordationem ,& sic accidit unam mutationεia aliam tape terminari, sed non per se .
Amplius autem in infinit n. x. XIII.
i. V ad C Ecundam rationem iacit ad idem,quai . di probat mutationem non fieri alia mutatione,nec morum alio motu & to nominoris obscuritatis est in litera. Si ea est componenda.si generatio, aut motus fit per alium motum , hic etiam seret per alium,3c hic rursus per alium, eum n5 sit maior ratio unius, quam alterius,eritque
processus in infinitum. Quo admissis,sequitur,quod nullus erit motus. Et probat. tapposito, quod rus , dum sit,nondum est, time si res per motast,ergo nondum est .dum fit, sed secunda quid tantum est. God si rursus motus etiam fiebat ergo dum motus se, non est ulterius, si ille rursus alio motu sebat, pariter non erit, dum sit. Sed non datur primus motus quo motus fiat: ergo nullus eiit matus, aut mutatio. In infinito enim non datur primum .i od si dicas ; Ista ratio Q uideret bα
S.I rati, na: nam no datur sm Arisaeptimo, homo, nis. tamen reliqui homines dicuntur esse . . c. - . Respondeo, quod noa est eadem ratio.
Navi homo unus no ea subordinatus rex
se alteri, cum possit absque illo consistere. at motus,qui fit, est subordinariis morui, per quem actu fit,nec sine eo consistere potest.In his autem, quae per se subordinata sunt,non potest esse talis procelliis, Ni ἀenim detur primum, impossibile est dati ultimum, ut si hoe lumen dependet ab illo,R hoe ab alio,& id a sole, nisi. n. detur primum,.non dabitur vltimum.
Amplius eiusdem est motus. x. XIIII.
TEt iam sarit ratione .si motus sit mo stu,eadem ratione quiescctet motus& corruperetur mot' alia corruptione.Ni cuius est unum contraris,est et alterii.Tue si motus ipsius est corruptio, peto, vel coma napitur,antequam sit,& hoc non quia nunc non est,at quod non est,no eorrumpitur . vel cum est. quod si eu est eorrupitu tunc etiam generatur, quia mota esst,est motum sera, ergo simul generatur,& simul corrumpitur, quod esse non spotest,non ergo mouis si motu.
Amplius oportet,materiam sulis esse. Tex. X V. QV ita sicli ratione.Quod sit m
teti alio, ut patet. In eo, et altera 'tur, est corpus,aut aia. Similiter in eo,ae augetur: in aliisq: . Si ergo motus si alio motu,oportet dare materiam cum qua fiat,& iterum aliam pro alio motu.&etiam,que materiae nonnint.
Notandum, quod aliis dictum est, sorma non fit, sed copositum, non albedo,nonigredo,sed album fit, Si nigrsi. Similiter in substantiis. Si igitur motus fit, non ipse, sed cum aliquo subiecto st. Hoe aute noest,nam sebiectum est formae,quae cii motu sit, non ipsius motus, non emo motus
alio fit motu, sed ipse est,quo alia fiunt.
Et rursus aliquid in quod mouentur. Tex. XVI.
Qvinta rario est. Terminus motus av. quid debet ese, in quod mot' termi
320쪽
netur,ut in eo quiescariat mot , di mutatio non est huiusmodi, ut in ea cesset motus: ergo non est per se terminus motus, sed aliqua forma manens. Sexta ratio est. Quia motus esset motus, est et unius speciei uterque, ut generarionis peneratio:at hoc non st,non.n. est disciplinationis alia disciplinatio, non erso motus ipsius erit motus, nisi sint motus alterius rationis,praeter aflignatos; quod nullo modo verum est .
Amplius si res species . Tex. XVII.
s moisa esset motus, ut termini,aut ut sit bie cti, toede alio unus praedicaretur,
n mutatio alteraretur,& alteratio losa non comoueretur,quod nullus admisit.
ιραμ. Forsis ista non est noua ratio, sta pars
e praecedentis Nam postquam probauit permotum eiusdem speciei non produci moriun, ostendi tmodo,quod nec per motum alterius speciei.
Postea docet, quomodo unus moe moveatur nempe per accidens ,ratione subiecti,in quo est, et accidit simul alio motu moveri, ut currens frigefit , at quia hoc est per accideris,dicit esse relinquendum , sermo enim est iam de motu per se.
Quoniam autem neq; substatia. x. XVIII.
Concludit,cum nec in sebstantia, neque in Ad aliquid, nec in Actione, S Passione motus sit, cum non siteontrarium in ipsis, solum erit triplex spe . oes motus,ad Quantitatem,Qualitatem, di i. Imponit autem nomina his, motus ad alitatem dicatur alteratio. Explicat autere non de ovalitate substantiali,qualis est disserentia, loqui, sed de accidentali,qualista praedicamenti quarti. Motus ad quantitatem,non habet unum commune nome,
tamen dupliciter nominatur.Si suerit ad persectam,dicatur Augmentatio, si ad imperfectam,dieaturDiminutio. Morus uero ad Ubi, non habet nomen nec in communi,nec proprium, at dicitur Latio, quamuis hoc uocabulum no conuearat, ii iii his,qua: naturaliter monetur,nec in ipse tu hesis cultate motum incipere, aut sinire: ista enim proprie dicuntur serri. At uorabulum extendatur iam ad quemcunq; morum,secundum locum. tDuplex hic occurrit dubium. Alterum est, quo Ari .L omisit alia tria praedicamera,ad quq videtur motus pcinere: Nam insitu motus est in statione ad sessonem, si liter in liabitu, a nudo ad uesti tu, similiter in tempore ab uno in aliud. Simpli. mouet dubium, & citat Them solutiphrastum dicentem ad omnia praedicame Simpc inta esse motum. Ipse dicit, 'uod Ari.omisit Thevhri ista tria, quia sunt extrinseca subiecto, habitiis. n.& tempus externa sunt.
Sed mihi non placit hoc Nam locus et
extrinsecus est, de debuit praetermitti Prae S. Sim. terca,quia situs non est omnino extrinsecus:dicit n.ordinem partium cum loco.
Praeterea dico, i aliud est elle mutum , ad aliquid, aliud, esse per se motu: Motus /quidem est ad omnia accidentilago quod motu aequirantur: sed non est ad omnia per se motus,eo quod non omnia sint perie, & immediati termini motus . Et hae est, et Aristoteles docet: unde ad situ non est per se motus, sed ad ubi,quod sequitur situs. Similiter ad tempus non est per se motus, sed ad id, i, est in tempore. Ad habitum uidetur per se motus, at quia habitus non est forma naturalis, sed artisci lis,ab ipse Arist. est praetermisius. Alterum dubium est. Quare in qualita -- te non fuit duplex nomen, sicut in quantitate λRespondeo:quia in quantitate reperitur contrarietas una totum genus amplectem: puta, maius,& minus, persectum, &impei sectum, at in qualitate non est una communis contrarietas, sed multae particulares,ob id unum nomen fuit omnibus communiter impositum, puta ali ratio, in quantitate uero duplex,augmentatio, & diminutio.At in particulari multa sunt Nomina in ciualitate, siciv - , dum multos motus