장음표시 사용
331쪽
In lib. V. phys. Arist. Cap. I 1IL
praeterea ratione Descendat eanis a media regione aeris incessanter, & in m dia via moriatur : tunc motus hic continuus videtutiat mobilia specie dificiunt. Nam canis unus est animatus , mortuus vero inanimatus. Idem argumentum est de gutta aauae cadente , quae in medio fiegrando,& lapis. Tertio Contra id quod dieitur motus diuersae species non posse continuari , videtur salsium. Nam res diuersae speciei
continuas experimur in multis: primo dei virga una, ius medietas aruit , dc vitam amisit, reliqua manet viridis , & alterius speciei,de tamen ibi est continuitas P terra de homine moriente saepe, cuius p des primo vita destituuntur,ae aliam io mani habent substantialem, & tamen capartibus animatis continui sunt.Similiter, de circulo,& circunserentia, & semicircit-lo, de chorda, quae continua sunt: curuum autem, Sc rectum, nec non linea,& si per-
scies specie disterunt.Praeterea, de lapide, qui a caendit,oc statim defendit: ubi videtur esse continuatio ascensus, & descen
sus differentium specie. Idem de pila,quasi percussio, sc repercusso. Praeterea ponatur, quod sit spatium ab
una parte circi nserentiae terrae usque ad alteram per centrum, ut sit velut quo
dam soramen ; tunc si proiiciatur lapia .sne dubio descenderet ad centrum , dc ascenderet ex alia parte:tune esset motus hie ascensus,& descensis , & tamen continuus, res igitur specie dissetentes continuari possunt. Quare in argumentum. Motus accidens quoddam est, sed accidentia unitate numericam habent a stibiecto , ergo unititas motus ramum a mobili silini debet,
non a tempore, non a termino. Quinto. mpus unicum est, & contis nusi, non interruptum nostris actionibus, eum sit in motu coeli , qui continuus est, . f. r. non ergo oportet exprimere,ad unitatem e deli motus opus esse unitate temporis , cum
motui es sim per th unu sit, nec plura esle possita
se eomi- Pro determinatione huius, sit primum nura , fundamentum. Aliud est, motus esse si . utilia ca- muloliud esse canti tuos, vel consequentinuos , tes, aluid continuos. ut duo motus simul liud μ dicantur, opus est,ut eadem prorsus tem-
piari. Parie meas eamur, siue stat in diuersis mobilibus, scue in uno; ut si mota quis deambulet,& modo quis calefiat, siue idem, siue alius, motus hi simul en
Contigui vero dicuntur, qui iunt in Gpore cotinuo non interrupto aliqua quiete amen non utra parte mensurantur, sed una uniri,altera alter, & hoc, siue in uno siue in diuersis mobilitas sit, ut si deam. bulem modo,&postea cessante ambula. tione,calesiam, ita ut nullum sit tempus medium, in quo ambulem, aut calefiam, tune isti motus contigui, seu conseque tes, sed deinceps dicuntur. Potest autem unus plus temporis durate, quam alius, cum non eadem temporis parte mensi
At continuus motus non est, nisi cum unus est terminus ad quem numero , scunicum tempus,& unicum mobile, vidisctum est supra textum. sit secundum iandamentum. Ad m rus continuitatem non opus esse unitate motoris, niti ex accidenti, cum motor, &mobile idem sunt, nee opus est ipsius spatij continuitate. Aliquando enim motor,ia mobile idem sunt,sicut cum ali id se
mouet, tunc non potest unicum esse mobile, quin & motor unus sit, Aliquando motor mobile diuel si sunt, sciit in his,
quae ab alio mouentur, tunc autem dicimus motus unitatem non constitere in unitate motus. Possunt enim plures esse
motores , de motum unum numero,nde motu grani lato ab una formica, de postea incelsanter ab altera x de motu illius facis,quae ab uno,postea ab altero sesttur,ut diximus rex. o.
Ratio autem huius est, quia motus inmobili, ut mobile est, non in motore sit biectatur, id suam unitatem numericam ab ipso sumit. Diximus etiam ulterius , quod non opus est motus unitati, & cotinuitati ipsa medii continuatione iide si lapis ab igne
usque in terram caderet, profecto esset motus continuus, at elementa,per quae tra
sit, non sime sibi continua. Et huius ratio est. Nam ad motum illa continuitas est necessaria, quae sui scit ad unitatem loci Diximus autem , quod potest elle, duas esse si perficies in se, & discoctinuas, di in ratione loci esse unum
332쪽
eontinusi,vt si baculus sit partim in aqua,& partim in aere, duo illa unum sunt in ratione loci, quia quamlibet locari partε
ambiunt nulla relicta,aut intercepta. bitteretum fundamentum . Elle unum numerum dupliciter contingit. Uno modo formaliter, & per identitatem': ut lignum hoc,& quaelibri res singularis una
est numero . Altero modo extrinsece, Scvelut euectute, quia iacit unum numero, uoniodo duae partes eiusdem continuit cuntur unum numero : non quod sit una eadem cum altera e hoc enim esset, si
essent unum priori modo, sed quia sa-
Hec duplex unitas in motu attendenda est,& extrinseca, de formalis : & haec unitas est aut in ipsis toto motu , aut in
sngulis partibus per se. Est etiam alteravnitas, secundum quam duae distinctae partes unum numero dicuntur, quia unicum continuum saciunt.
His igitur suppositis, sit prima con-
elusio. Ad unitatem intrinsecam motus,&formalem, opus est unitate mobilis numerica omnimoda: ita ut sicut lite albedo est in tali sabiecto, quo mutato,& de structo iam non est alia eadem albedo:
ita hic motus, qui in hoc subi so est,no potest esse in altero subiecto.
Haec conclusio nota est, quia cum motu sit accidens ipsitis compositi,hoe destructo . pariter destruitur motus. Secunda conclusio. Ad unitatem altera motus, idest,ut dicatur unus, quia unum sacit motum continuum, non opus est omnimoda unitate mobilis. Declaro sicut duae partes motus diuersae unicum motum continuum faciut, ita
potest esse,quod mobile non sit omnino idem, sed aliter sit, una parte motus,aliter sub altera se habeat. Impedi ut enim, ut unus sit motus, sep posita mobilia, cum diuersis materiis, sicut Petrus & Paulus: impossibile enim est, quod horum sit unus motus cohu nuus. At cum non se sint diuersa, sed materia sit eadem , ut cum recedente sorba a Petri, flaccedit sotina cadaueris , profecto non uideo, cur non possit esse unus motus continuus, si adsit unitas temporis, &termini ad quem.
Nec talem diuerstate mobilis, ubi est
materia una Gnsiuit Aristoteles, impedi continuationem Solum enim hoc coi uincit, quod illa pars motus praecedentis mobilis non est pars motus sequentis, sed diuersa pars: tame ob id illae duae partes non erui continuae,cum sint ei usilem speciei,& tempus unum, & mobile secudum una sin partem, quod satis est unu . Multi tamen motum contiguum putant,ut est motus canis uiui,& mortui, Scguttae ea sentis, ut diximus in tertio argumento:& quamuis hoe probabile sit, inihi saltem probabilius uidetur, illos in tus continuari propter unicam eandem materiam, i cum inhaereant accidentia ista materialia,ut dicemus primo de generatione, fit,ut licet denonii native compostum sit quod mouetur, tamen dum ma
net eadem materia. licet mutentur composita, non mutatur motus,sed id, quod amotu denominabatur. Et videtur ratio huic fauere: nam cum
in hac deni materia illo instanti,quo canis corrumpitur, si uerum dicere, nunc non est motus canis, & immediate post hoc erit motus cadaueris , uidetur, motus illos esse continuos, cum unico termino communi copulentur. Adde, quod in quocunque instanti, de in illo mutation; s, est uerum dicere, motus est:ergo motus illi continui fiant. aliter enim in instantino conceditu motus est, nisi quia continuatiuiim motus tunc est. Ad singula tamen argumenta refrondere oportet.
Ad primum. Circa illos textus Aristotelis dicimus, quod in textu i. loquitur
de continuatio ine Dei eda inter duos motiis,& tunc dicit,ut duo motus cotinuenti ir debent habere terminos eiusdem speciei imaginatur enim, ac si essent diuis, sicut dii e a litae. Ita duo motus, & hi continuantur,ri; in terminia; a quo unius est
eiusdem spretrica rura lino ad quem alteri u : sic enim coni:nuantur. At s.cta continuatione unicus termii us nunM: O manet S sice e continuum, S unum numero, idem est, & ad uti unque unus debet esse terminos numero ad quem. iAd secundum respondetur, A primo illum lorum Aristoc dico, non esie intelligendum de motu, qui in chorda est : inaumus chord. et motus discontinuus est abs s alteru
333쪽
In lib. V. phys Atist. Cap. IIII '
altero alterius, sed de motu pulsanus tcborda enim,ut spatium consideratur. Ad
illud de eane, iam diximus in posteriorieonclusione.
Ad t. tertium sunt Thomistae, qui concedant, virgae illius partes elle discontinuas,
tantum esse contiguas: similiter partes mortuas hominis cum partibus vivis non
sed ego non possum hoc mihi persu
dere, ni manifeste contradicat i sui , imo & rationi,nam cum partes vivae paulatim moriantur, concedere debent,quod mortuae iterum continuantur cum mortuis, de sic sunt innumerae continuationes
S di continuationes, quas ipsi possunt credere, o non positam. N i. vati Vnde dico illas esse continuas,cum norid. ιδιι specie persecta, sed imperfecta:
multate ea alterius priuatio, diis praecessit continuitas,& deinde fiante .dissi furii co tinuatione materiar, licet no c5-
fictis. Hi u tione formae:Quod si Alistotele, dis ' xit, res diuersarum specierum non posse continuari, id intelligi sic debet, quod cuduae res diuersae specie suerint, disciet & disiunctae, nequeunt continuari manentes sub suis speciebus. sunt igitur omnia illa tria continua, partes ne e vimae &hominis,& linea recta cum circulari: sed hoe nihil iacit ad probandum motum esse continuum alteri diuersae si eciei, cu
G. vi L periecta specie disserant. --, Ad illud de lapide dicimus, quod O mlapiΑ Iussim proiicitur,dc descendit, parsi quiescit in puncto descenses. Similiter de' motu percussionis, δέ ratione illius quietis tempus iis terrumpitur: & ita illi duo motus non sent cotinui, inter quos quies quantumuis minima intei cessit
Ad illud de illo foramine, quidam nolunt concedere lapidem ultra centru tr sturum, quia ascensus,& descensus essent continui. Dico tame, quod dupliciter potest graue descendere. Uno modo naturi hier, cum secundum velocitatem suae grauitatis descendit. Altero modo, violenter, eum impcius etiam ab extrin eco imprunaitiir: ut cum proijcitur ab aliquo deo sum,vel eadit ex magna distantia, tune
. enim aliquid violentiae quodammodo acquirit, propter rationem quam alibi euacabit MDico igitur, quod eum nanuali tanta impetu nicendit, quescit in centro:at violeter descendit, non est dubium quin
per aliquam distantiam ultra centru m uebitur,& postea regreditur: & tune tales motus,nempe desaensus usq; in centrum, ide astansu a centro,erunt continui, non en erunt diuersae spetiei, Quia cum talis des ensis fit violentus, debet ipsius ter . minurreputari, non centrum, sed locus , in quem ob impetum fertur. Nec est ullum inconveniem, assaensum& descensi in aliquando continuari, non
silum in eas. allegato, sed etiam in alijs. Verbi gratia proiicitur sursim lapis , aut pila, di dum sirium ascendit, antequam quiescat,ingens lapis deorsum cadens, ei
obuiat, nec sinit quiescere, tune videtur continuus ascensis cum descensit.
Verum est, quod si subtiliter hoc feci
dum exemplum cosideres, inuenies, quod non est ibi continuatio vera, nam pila,cuet occurrit lapis,quiescit in ipsis lapide parum, id est, non mouetur motu proprio, sed motu per accidens, quatenus cum lapide i pG desertur sie non est descessis per se ipsius pilae . Descensus autem, α
ascenses per is eiusdem cotinuari neque-um,nisi uterque sit aut violetus, aut unu per se, alter per accidens. Posset etia dici, illos motus tacto foramine continuari ma' terialiter,scilicet, lecundum entitate motus , sed non formaliter, ut motus sunt, quia s-ndum hane rationem formale, unus est sursium, alter deorsum, & ita ratio eorum formalis est discontinua, licet materialis ratio motus, & entitatis ipsiussit continua.
Ad quartum respondetur,quod n5 hic'
consideramus unitatem numeraten, e
triti in motus,haec enim a subiecto est, secundum quam accidentia etiam genere diuersi, si eidem insint, unum numero dicuntur, sed consideramus unitatem intritu secant ipsius indiuidualem, & haee a uidi. sumitur, ut dictum est. Ad quintum dicimus, quod totum tε--μpus continuum est in se, tamen di coni nuum vocamus,cum quiete aliqua motus interruptus eis Cum i itur duae partes tε poris sumuntur, in suibus est motus, ita,
ut inter illa sit medium tempus , in qu quies ruit illi plura tempora vocamurid eis a
334쪽
dist vimina, licet in ipso tempore inula . non sit discontinuatio .
Amplius autem determinadum. x. XLVI.
est puta,motus ab albo in nigro, non hi
tu reii sibi contrarius .Declarat tamen qa quamuis unus motus fit a contraria in contiarium,i. re,ratiore tamen diuersitate aliquam habet. pii ut ille naisius est acquisitio rei mini ad quem A deperditio termini a quo,& eii accessus iad unum, rccessis ab altero .
Neque qui est ex contrario. Tex. XLVI M.
Ostquam de unitate motus disseruit,tunc de eius contrarieta e tracta ac docet,qui motus cui motui, de quae mutatio cui mutationi . &quae quies cui quieti,& quae quies cui motui opponantur,& contraria sint. A motus tamen contrarietate incipit, uam diuisionem argumento colligendaicit. Facit ergo argumentum quinq; partib. constans. Si motus csitrariatur motui, tune aut illi motus erunt contrarii, cuius terminus a quo unius,est terminus ad quε alterius: ut motus a sanitate, & motus in sinitatem. Aut secundo, quoium terminia qui b. sunt contrarit,utimotus a sanitate, motus ab Uritudine. Aut tertio,quorsi termini ad quos sunt contrarit,ut morus in sinitatem,& motus in aegrirudine. Aut quarto, quorum terminus a quo unius est contrarius termino ad que alterius, ut motus a sanitate, & morus in sgritudinem. At tandem quinto, tuorum termini a quibus,& ad quos inuicem stini contrarii, ut motus a sanitate in aegritudinem, & mo abnritudinem samtatem.Concludit, aut unum ut plures ex bis modis habere c5tratietatem, non. n.aliter termini secundum contrarietatem disponi possunt.
Est autem, qui ex contrario ei. Tex. XLVII. INcipit excludere aliquos modos ex di
ctis, in 'iiib non est motuum contrarietas. Et primo excludit quartum, ne recum terminus a quo, &terminus ad suem sunt contrarii Et ratio est. Unus&idem motus non poteli sibi esse cotrarius motus a contrario in contrarium unus
Excludit secunda modum, nempe a Exeiadia
termini, a quibus fiant contrarii: & iur scian probat tripliciter i terminis, a quib. dus insisnon consistere motuum contrai tetialem. an s. Primo, quia possunt esse termini a quibus i. Ratis. diuersii& eontrarii, ta tamen unus terminus ad quem:& ita motus illi propter terminum ad quem unum et sit eiusdem si eciei, & non contrarit,ut motus ab albo inlataim,& a nigro in sulcum. At quia hoc argumentum nihil conclu debat. quia postea tex. s 2. dicturus est, illos motus esse contrarios,& medium induere rationem duorum , remittit se ad dicenda:& iterum secundo probat alio argumeto,quod potius in terminis ad quos contrarietas ci stat, quam in terminis, a quibus. Argumentum est. In his magis contra mi
rietas consistit, quae magis uiget,dum motus sunt,S sunt:at dum motus sint,sit aecessus ad terminos ad quos , & recedunt termini a quibus: magis ergo in contra rietas in terminis ad quos; aliter.n .m rus contrarit,dum magis rendunt, minus esent contrariLProbat tertio. Quia a quo sit mirar no- I. Rmis .men,& definitio,debet di iunii species, &contrarietas id aute in terna inus ad quenon ergo ex terminis a quibus contratietas prouenit. Ex hoc colligit duos modos contrarie in . ratem habere. Nempe, tertium, &quin tu 'ad terminos contrarios, &atei minis contrariis in terminos contrarios . 'Repetit autem morum a contrario in contrarium esse idem, S unum re,ratioue 'uero diuersum, ut dixit superius, Siros inserius examinabimus.
335쪽
In lib. V. Physi. Alist. Cap. V.
Quoniam autem differt mutatio. Tex. XLIX. Vult reducere ad unum modo ill os
duos, puta tertiuin ad quin tu, iaostedere, i, nicitus illi sunt cor talii qui sui ex c5tra iis in c5trarios terminos. Repetit autem diiset iam motus , ac mutationis, quod mutatio non a cotrario in contrarium procedit,motus vero sic. Ex quo argumentum si imitu omnis motus ad contrarium ex contrario procedit,ergo quae sitiat ad terminos contrarios Vere ex contrarii etiam prccedent. In his ergo conuarietas est , qui e contrariis in contrario, ici minias tendunt, ut in tus a
sanitate in s gritudinem, de ab aegritudine in ianitatem conuarii sunt.
Manisest si est autem, & ex inductione. Tex. L. I Nauctione per singula motus genera
diuersoru in illotuit contrarioru exe. pla ponit In alteratione. rati corporali, aegrotare,& sanari cotrarii iura motus. In alteratione secundum animam,discere,&ab alio decipi Diucere. n. eu acquirere scieti alii ab alio,& huic opponitur decipi ab alio: Nam inuenire, ' eii scire per se, 'pponitur erraue per te,d: a se. Similiter in motu locali, motus sursum motui deorsum contrarius eii secundum longitudia nem: motus ad dextra motui ad sinistram secundum latitudinem, motus ante,motui retro iecunduin profunditatem. Secuduni m.cuiuslibet dimentionis terminos stimitur motus localis contrarietas. De motu augmentationis notum etiam est.
Quae autem est in contrarium solum. Tex. LI.
Ostendit modo contraiietate in mutationibus. Mutatio. D.non est a cotratio in contrarium, sed in cotrarium solum qualis est mutatio accidentalis, at ex non albo in album, aut in subiecium, vel non subiectum, cum non est cotrarium, ut in mutatione substantiali. In in tione igitur contrarietas simitur secundum primn m modum dictu sit- perius,de quo n. hil dixerat, puta cum tetminus a quo unius,est terminus ad quem alterius, ut generatio quae est ad elle coa-traria est coiruptioni quae cist ab esse . Non aut in de e sumi penes non e sequia id negatio est in qua contrarietas noconsistit, scd penes elle, quatenus una mutatio est accelliis ad esse, altera recessiis ab eodem esse. unde generatio ignis c5traria est coli iptioni igitis, Et contrarietas consistit in hoc, quod generatio accessiis est ad ignetn: ab eodem autem curruptior sessus est.
Qui aut ad me diu motus sunt. Tex. LII. DE eo, quod sepelius dixerat,nuc ser
monem iacit, puta cum a rei minis contrariis tenditur ad terminu, ad quem medium, ae docet illos motus esse contrarios,& medium tenere locum diuersorum cottariorum, si ad diuersa comparatur, ut suscit ira respectu albi nigrum est , ob id motus ab albo in suis, ni est deni statio. at respectu nisti album est , ob id motus a nigro in fulcia dealbatio est Sunt
igitur motus condiarii enam, qui ex contrariis ad medium sunt.Concludit motus esie contrarios, qui a terminis contrariis in contrari ostendunt. Atque haec de mo
sint duo motus re crim aliquid ex
comi aias in contrairum movetur.
'aee tu istio mouia circa tent 47. ubi motum a cotrario in
contrat luna ui tu reuocat, d-
ne tamen diuersum. Quo aut pacto sit hoc intelligendum, uaria est opin. Primo D.Tho. 5c Albet.&Averr. si per illum textum, Dicunt in elle plures morus a contrario in contrarium,ut ab albo in nigrii . subiecto uero sunt una, alius enim est motus albi, alius motus nigri. at quia simul in eodem sunt sibiecto,
Pro hac sententia est ualidissimum a
336쪽
gumentum. Cum ex albo sit quid nigrum ibi est i luxus albedinis, qui motus eli, &iluxus nigredinis, qui motus eii, sta albedo , & nigredo realiter di istinguuntur, ergo sunt etiam motus realiter ditiineti: naquisque motus, ct fluxus a suo termino,&forma non est realiter distinctus , ut dictum est. Haec sententia non mihi admodum placet. Primo,quia Aristoteles, unicum remotum dicit, & unius speciei a contrario in contrarium , non igitur sunt duo motus; essent enim ijecie distincti. Praeterea, quia cum quis ex nigro sit albus , si ellent duo motus, tunc qui ue ex contrario in contrarium procederet: at non eii nisi unus , qui ex contrario in contrarium procedat. Altera opinio eli Pauli veneti super hunc textum. Dii linguit enim,motuna dupliciter sumi: Uno modo, materialiter pio ipsa forma. Altero modo formaliter pios uxu Si priori modo consideratur; tunc duos esse motus satetur re, cum tint duae forma: comvariae: at si posteriori modo pro fluxu,tunc est unicus motus. Probat sitam sententiam. Primo , Ubi est unus terminus ad quem, ibi unicus est motus:at cum albedo deperditur, & nigredo acquiritur, quod sit in motu ab albo in nigrum , unus est terminus ad que : unus ergo est re motus. Minor patet . Nam deperditio albedinis in nigredinem terminatur, sicut acquisitio nigredinis. heundo. Si illi luo motus es 'nt, sequeretur, quod unus natatus haberet duos motus contrarios, quod salsiam est. Sequela patet, Nam acqui titio albedinis has retpro contrario deperditionem albedinis,&acquisitionem nigredinis, ii duo sunt motus ex albo in nigrum .
Tertio. Sequeretur etiam , quod unum duobus motibus contrariis moueretur,
puta, deperditione albedinis, S acquisiti ne ni redinis. Qv d autem hi motus contrarii sint, patet. Nam ac tu: stio nigredi. nis terminatur in nigredinem , deperditio vero albedinis in albedine ira, sitiat autem hi termini ad quos cotrarii. ergo Sipsi motus. Cum autem hoc esse non possit.vmiserit motus ab albedine in nig cd intro. Haec sententia no omnino mihi placet . Nam eum in motu ab albo in nigrum sit
recessus ipsius albedinis in se,& acquisitio ipsius nigredinis, re vera, no potest intelligi,nili quod sint duo fluxus, nisi uoccs Luxum unum compositum ex illis duob. noenim accidit elle duo distincta, quorum Utrumque mutetur in tempore, nisi duos
fluxus in illis intelligis. Tertia est quorunda opinio, qui dicunt in motu ab albo in nigrum esse duas mutationes . Altera est termini a quo, secundum quam ex albo si non album, Altera est termini ad quem , secundum quam ex n5 nigro fit nigrum: Altera est generatio ,
altera vero corruptio accidentalis. Motus ergo ex utraq; mutatione c5stat. similiter in aliis contrarias , est ergo unus motus a contrario in contrarium, duas vero habes
Ista sententia non videtur admodum exacta. Ni tune motus esset unum perae 3. sensecidens,nempe aggregatum ex duplici mutatione specie diueria, quod re uera sal
sim est. Vi equid ergo dicatur, siue s cundum hanc, siue iecudum illam opinionem, videtur, disiicile ad sit stinendum. Dicam,quod nihi consorinius ueritati , α Alistoteli videtur.
Aduerte igitur primo, quod terminus a quo no est intrinsecus, nec de essentia motus,sed solum terminus ad quem. Cum enim motus no sit aliud, quam actus entis in potentia.i. Processus, & opeiatici aliqua tendens in actum persectum, di conluniatum, re uera , mortis de se non dicit, nisi . viam in terminum ad quem, ipse enim est qui procedit, unde motus ab albo in ni j cegrum non est aliud , quam nigredinis procellus, &uia quae quidem intrinsece inci- iv xpit initiatiue ab albedine . terminue
Ut qui tendit in diui Petit ecclesia vere
non habet nuxiani, se motum, nisi in spatio quod locum habet termi iri ad quem. Collat enim spatia ex multis terminis ad quos no ultimatis , at terminus a quo est extrinsecus, puta, to is, a quo incipit via: at ille locus no e st via, nec viς pars, nec deessentia viae, nisi quatenus finita est. Ita motus in Digium non est aliud quavia, de processus in nigrum , qui proces lux est realiter in nigredine N ex riniece ii cipit ab albedine: non quod talis tγrminus pars sit ipsius motus, quamui, sine ilici
Et haec est ratio,quare species, unitas ,
337쪽
In lib. v. physi. Atist. Cap. V.
eormiteras a termino ad quem sumatur, tanquam ab esentiali motus. Et quod est valde notandum. Aristo. .mserim dixit motus contrarios , quorum termini . ad quos sunt contrairi intelligens,l e eL pim A. se inti in secum motui. puta terminum ad quem : Pollea dixit, ta non stet moti, esse
in contrari si, nisi a contrariis,motus a conerariis in contraria stant contrarii, quasi id ei et per accidens,& contra, ct non ad naturam motus, ut motus eis pertinens: αhaee doctritia est notanda. , Aduertendum secundo , quod in moram,iis a c. a contrario in cuntrarium , cum extrema serii. iri tutariunt intentionem , sunt tres motus , coniraj:M S mutationes,& unumquodq;ex his cum I ei terminos distinctos. Prior mum,mihi ἔ ratio est termini a quo,quae corruptio se-sioni ni cundum quid est,ut in motu anigro in ala .m .i, i, bum: mutario est, ex nigro fit non nigra . O diis, Altera mutatio est termini ad quem, quae mutitiis 'generatio sccundum quid: puta ex noalbo sit album. Motus autem hi sint.In termino a quo est imotus temissionis, quatenus ex nigro sit minus nigrum , termini sunt nigrum , di minus nigrum . Iii termino autem ad quem, poli quam iam producta est alioua pars, est motus intensionis i minus albo ad magis album. Distinguutur autem hi motus inter se, ει nautationes inter se realiter, sicut & i
sa contrariam gredo,& albedo , motus vero a mutationibus non nisi ratione.
At motus tertius est simpliciter ab ipsis I nigio in album, quo motu subiectum ip-
' sum mutari dicitur ab uno contrario ad aliud: Ethic differta motu intensionis ratione tantum: nam motus a nigro in alba dicitur ex se incipere extrinsece a nigro,&est totus proces ius albedinis, at intensio
per se,incipit ibium ab aliquo gradu albedinis,& eii uia in perfectam alludine Nota igitur hos omnes motus , ta mutatio, ne ,& ip tum terminos distinctos. His suppositis, sit prima conclusio. Motus ab albo in nigrum , & uniuersaliter a contrario in contrarium unus eii, sicut est unus te minus ad quem. Haec conc isto patet ex fundamentori ori. Hic enim non est moriis,nisi via ipsus termini zd i uem , incipies a tet minoa quo,nece i iit quidlim, sed cxii inscce. Dkitur
cum igitiat virus si terminus ad FLUM
Secunda concl. Iste motus, cu unus sit, secum seu mutationes duas,& termini a quo,& termini ad quem. Haec conclusio est nota . nam in omni motu datur generatio unius extremi, α corruptio alterius. Nota quod motus essentialiter generatio termini ad que: est enim via in terminum ia,quem, qui non est sine
Nota tamen,quod motus no distinguitur realiter a mutatione termini ad quem ut diximus: distinguitur tamen a terminoa qua de ipsius muratione . Et per soc set uitiar argumentum pros. Tho S: aliis. Dicimus enim in motu ex contrario in contrariorum esse duos fluxus
sed sblum fluxum termini ad que esse motum amni ni vero a quo fluxus mutatio quaedam est . Tereia coclusio. Illa via termini ad γε,
quae motus dicitur, licet re unus sit, at rationem diuersam habet: est enim recessus a termino a quo; accestas vero ad termianum ad quem: de sic intelligendus est Aristoteles.
Notandum vero, quod latitudo tremi ad quem seeundum intensone, vel extensionem,se habent sicut spatiuin in motu locali in hoc,quod in illo est motus, non autem in termino a quo spatii . Ad argumenta Pauli respondetur . Licet enim pro nobis sit, tamen quia aliter intendit Paulus dicere, solui debent. Ad primum dico, quod deperditio albedinis
n6 est monas,sed mutatio, cuius terminus vltimus est, non album extrinsece .n. terminatur in nigrum : Ob id distinguitura mutatione, quae est acquisitio nigredinis , quae ad alium cerminum habet. Ad aliud,nos satemur illos non esse motus , sed mutationes . Ad tertium negamus acquisitionem albedinis, S deperditionem nigredinis esse motus contrarios , & probatio est salsa. Nam deperditio nisi edinis non terminatur in nigredinem, sed in non nigredine , non nigredis autem , & albedo opponuntiar:ob id nec illae mutationes, nec motus, quamuis motus esse sateamur , quod quidem non ita est .
338쪽
diremisi onem euin aliquid ex nigro si alhum,tunc intensio terminatur in albuni, remissio in nigrum: ergo simul stat contrarii motus. Dico, quod intensio non in album, sed in magis album terminatur, remissio vero non in nigrum,sia in minus nigrum tendit. Minus autem nigrum & mauis album
non sitiit simpliciter contraria, sed minus nigrum magis nigro, magis album minus albo opponunturi ob id illi motus n6 sitiit contrarii ai autem sunt. Ex minus nigro in magis nigrum, & ex magis nigro in minus nigrum, nempe intensio, & remissoriusdem formae,& hi motus nunquam simul sunt. Diuersarum veto formarum non sunt contrarii, imo simul sunt, nec unum absque altero fit.
tale motuum, nunc de contrarietate quietis cu motu tractat. Pi imo in ostendit, aliter motum motui, aliter quietem motui esse contrariam. Mi. tus enim motui est c5trarius simpliciter, idest,psecta contrarietate. at quies opponitur motui priuatiue, priuatio aut Equodam modo contraria dici potest. Supposito tamen qui et E motui esse contrariam,dicit, non quietem quamcunque, sta quae est eiusdem generis opponi m tui: ut quies in loco motui in loco, quies in qualitate motui in qualitate opponitur similiter in quantitate, Hoc tameeli loqui in communi, & in uniuersali: adhuc enim restat examinan dum, quae quies in loco cui motui in loco ponituri quies in tei mino a quo motui ab illo termino , an quies in termino ad
quem. Idem ea dubium in aliis motibus. Et aduene, quod quic scere i aliquo, eliab illo, ad aliud non moueri, sed in eo in re: ut esse album ; est quies ere in albo. Idem eii in alijs motuum generibus, α speciebus.
Mani Sestum est igitur, quod quia
Ostesurus, quae quies motui oppona D,-Laetur, dis liguit duos terminos in qui id tu quolibet esse, accosequeter duas euimο- quietes. Est terminus a quo Sc quies in ter sit eurimino a quo:esi terminus ad quem,& quius iram. in termino ad quem. Ex his duabus quis
tibus ea,quae elum termino a quo contra
Hatuc ipsa motui, ut quiescere sub albo, opponitur motui ab albo in nigrum , non autem quies re siti, nigro. - Consequenter, quietes sub terminis a qer quibus motuum contrariorum, sunt inui- eui quiet cem contrarim, ut quies sub albo, quae op H esura ponitur motui ab albo in nigrum,& quies ruti sub nigro, quae opponitur motui a nigro in album . mod autem hae quietes c5trariae sint, probat: quia inconueniens et , in motus sint cotrari, & non quietes. Quaudicat: quscunq; sunt contraria contraris , sibi inuicem sentcsitraria. sed quietes tela minorum a quibus, sunt contraria motibus contrarii: ergo & ipsae sinit cotrariae. Maxima est Topica illa maior. Vnde concludit, quod quies in sanitate opponitur quieti in aegritudine, & opponitur motis a sanitate in aegritudinem .
Est autem, quae est ex aegritudine
in sanitatem. CVm dixisset quietem in sanitate op
poni motui a linitate in Uritudine, dicit modo non opponi motui ab aegritudine in sanitatem , tune.n. esset iam οπρη quies in termino ad quem, quod est absq; ratione, luietem in tali termino ad quem motui opponi, & probat. R. ario autem est. Motus ex se tendit in i . Datio. quietem termini ad quem, in quo stat,&Quiescit res: unde motus quietatio quκ-dam, id est via in quietem dici pote ii, quae pallim eii cum ipso motu. Nam quod moueriar,partim quiescit sub parte termini ad quem, si partim ad reliquas mouetur partes,ergo non eli contrarius ipsi quieti :non enim contrarium in suum c5trarium tendit. Dices. i
339쪽
Pubrim. Dices.Quamuis quies sub termino ad
quem morias, non sit contraria motui, noob id ei it contraria quies stib termino a quo illius motus: sed quies in terinino al
Subula. utem reijcit Aristotel. tanquam manile ite falliini. Vnde concludiaur, quietem sub termino a quo es e motui
. Et possumus nos aliam ratione huius manifestiorem dates Quia illa quies, motui opponitur, quae ponit potentiam ad illum motum, est enim quies priuatio
sed quies in termino a quo ponit potentiam ad motum tunc enim nondum est motus factias Cum autem ei l .quies termini ad qtiem,iam amplius motus n5 est, cum sit consumi natus: illa ergo quies termini a quo' minui opponitur. V.g. quod quiescit in albo, est in potentia ad mota ab albo in nigrum, non autem quod quiescit iii b nigro. Quod enim in actu est, nocti in potentia au actum Illum.
Quibus autem non sunt contraria . Tex. X V.
INtendit modo docere, an mutationi
quies opponatur. Ac primo repetit, qu .ae mutatio mutationi opponatur,
cum inquit. Mutatio si in his, quae n5 habent contrarium,id est, fit non inter contraria' nam mutatorum contrarietas est pones eundem terminum postiuum, quatenus una est ab ipsse, altera est ad ipsum mutati omon autem est, sicut in ea mutotione , tuae est ab ente in ens, id est a contrario in contrarium, quae motus est. Ostendit secundo,quod in mutatione non est proprie quies, sed immutatio quq dam: ut esse igneiri ei lini mutatio quaedam Opposita mutationi ab igne in non ignem. Ostendit tertio quod eum in mutati ne detur unum subiectum sub vir , ter. mino contradictorio, puta materia extremum enim unum non est simpliciter negatio, sed priuatio ponens subiectum i npotentia) tunc immutatio sub termino a
quo, Opponetur mutationi, sicut quies motui, ut es e non ignem opponitur mutationi a no igne in ignem, dc etae ignem mutationi ab igne in n5 ignem. Idem iamutatione accidentis. Pari ratione quietes terminorum a quibus sen immutationes qpposita sunt, ut ui mi Dei minutatio sub ente immutationi stab non tionis ορ- ente Idem in particulatibus terminis. pontis'
quod non est. Vin dixisset, illud non esis dictis P
stibiectum aliquod, dubium ponit, si illud non esse esset pura negatio & nihil , tunc immutatio in ente cui
immutationi opponeretur nam non esset non entis,& nihil immutatio. Haec autem verba rationem indicant. V. G. propter quam non ens dicatur subiecta, quia nempe immutatio sub ente non haberet contrarium:& ob hoc Arist. no soluit dubium, qnia ipsius ratio est ad in-
Piobat autem duo, quae dixerat. Alterum est , quod illaini mutatio non sit dicenda quies, si enim quies esset, tunc non omnis quies esset contraria motui, quod est contra communem sententiam. Id.n. quiescit, ouod moueri aptum est. Aut si quitur,quod generatio esset motus,quod etiam salsum esse sit perius dictum est. Verum est,quod licet quies non sit, habet se tamen sicut quies, ruta utraque priuatio est; haec motus, illa mutationis. Alteraim,quod dixit, est, quod immutatio sub termino a quo opponitur mutationi,& hoc dicit, puta, quaes, seu immutatio, quae est sub ente, opponitur mutationi si bia onerite. aut nulli, si non ens nihil est. Opponitur praeterea corruptioni, 'suae est abente,& non generationi. Rationem eandem dat,quia generatio tendit in ipsam immutationem sub ente, coma -ptio uero recedit ab ipsa : ergo talis immutatio 2b ente est corruptioni, quae ab eme est, non autem generationi, contra .ria: est. illa autem est re minus a quo icorruptio. nis. De e*tra etietate reris ea mu
340쪽
1 ubitabit autem aliquis. Tex. LVI.
λωι m. π mendit alium modum cotrarietatis in i e ira motibus,& qui tibus constituere, nem natis, r m secundu violentum, &naturale, ac malibus, ob id dubium quoddam proponit. Nepe, o quisii quare in motibus sim locu inuenitur quid. Mi sese dam secundum naturam, quiddam praeter πιι HOI naturam, non autem alii; hoe motibus in Lerna- esse videtur .Quod in motu locali id sit, nomole. tum est; luod vero no insit ali et motibus, inductione manifestat,disciarrendo per comita . uarios motus,& mutationes cuiqsque senetis, in quibus uterque motus contrarius secundu naturam inesse videtur . Et literantis est nota : sunt enim exempla varia.
At si est,quod violentia sit. Tex. LVII.
Eterminat dubium, dicenx: dod si . - - - praeter naturam dicatur id, qavi aliqua fit, puta, ut violentu dr: utriq; accidit et omnibus alus motibus, & muta tionibus violentum esse,& naturale: & si equa da est corruptio violenta, quaedam naturalis. Sinriti generatione, Sc in augmentatione,& diminutione: ut quae augetur praeter tempus,propter alimetum delicatius, dicuntur augeri violenter, quae vero secundum tempus debitum, naturaliter. . . Notandum est autem, quod eorruptio seu mors,si ad materiam nudam reseratur naturalis dicitur: at si ad dispositiones coramur,quaedam est naturalis, puta, quaeri desectu dispositionii in se prouenit,ut est mors in senibus:quaedam violenta,quq ab exti inseco prouenit,ut intersectio: &itae dicitur mors praeter satum.
In alteratione autem quo pacto. Tex. LVIII.
In esset alterationibus docet. Est. n.
quaeda violcta, quaedam naturalis, ut sanari in diebu, lud e . toriis,' cri icis, naturale est:at sanari in diibus no iudicatoriis violentu est. cat. n. dies iudicato sos, quibus morbus,& natura sensibiliter pugnatmon. n. pugna cotinua est semper. Concludit generationem c6trariari corruptioni,& alteri generationi, siliars una est naturalis, altera violenta: similiter de
eorruptione.Nec hoc est inconueniens: ngcontrarietas secundia violentum , & naturale est, ut sic. i. secundum qualitate: at eaeon rarietas, quae est inter generatione, de eorruptionem, est secundum specie & lubstantiam,quod supra declarauimus.
Omnino igitur contrari; motus. Tex. OMCO cludit sie, notus,& quietes csitra
rietate habere: est .n.contrarietas mo
rer si secundum speciem , quae est pe
nes terminos ad quos: Cum tamen uterq; motus est naturalis, aut violentus, & tunc
motus hi cotrarii sunt diu iser si mobiliu,
ut motus ignis sursum , & terrae deorsum 'eontra iis sunt Est alia contrarietas motu si sin violentum,& naturale,& sic duo in tus eontrarii eiusdem mobilis ei se possunt, ut motus ignis sursum,& eiusde deorsum.
Et quietes etiam similiter. Tex. L X.
Vietes et cum motibus sin violen eulito
rsi, & naturale opponi docet. si etiam eam .n. quies naturalis est, motus vio trari,
lentus est, eum vero quies violem est,mo secumtus naturalis est, loquὲdo de locali motu, dum uis ut quies lapidis deorsu naturalis est, eius tinium e5trarius motus a deorsum in sursum vio is nati lem ulterius,quies lapidis in aere violeta est, eius asit contrarius motus in deo sim naturalis est. dii militer in aliis mobilibus.
Habet autem dubitationem. Tex. LXI. D i liquot proponit, quorum pri r 6Mum
mum est, An quies,quae non senis quies' est,qualis est violenta generetur,ta Mi Otima producatur,& quiescere sit idem, stare, generinidest cipposito quod quies in motu si ita