장음표시 사용
391쪽
In lib. VI I. phys Arist. Cap. I
onait duri has simul eoniungi cum ulti
sed intellige,m C, incepit moueri, nec B,motum fuit, quousq; ad ipsi in petu nit C, ut diximus. Hoc casu posito , dicit, cum B.tra stetit duo A, ipsum uero C. a uor A. Git tenipus B,dimidium ad lepus G, nam in singulis B,aequale tempus condumptum est. Tuc ulterius sinuitur, quod B, transiuit per omnia Q in illo medio te pore.Cum l. tantum temporis sit costi mptum in Q quantum in A,ut ipse inquit ,
Et nota, et dicit, ut ipse in uit nam
re vera plus temporis confirmit B, in uno quam in uno Q. imo dum duo A, transi, percurrit quatuor C: nam Auixum est, C, vero contra ipsum mouetur. Et in hoc coiistit deceptio,&cauillus unonis. Haec
est expositio clara textus huius dii scilis.
At uero secundum eam, quae in contradictione.Teclxxxiij. AU duo a menta soluit, quibus
motum esse negabatur, & quavis multa ea esse Zenonis putent, mihi non placet, quia ibium quatuor rones esse ipsius dixit. dc praeterea psellus expositor Graecus,has non tae Zenonis,sed seliora, dicit. .idquid tamen sit, ratio proponitur,quia mutationcm non esse, probatur praesertim eam quae inter contradictoria si,ut ex non albo in album . Argumentum est. Dum res mutatur, nec est siri viro extremo, nec sub altero. Cum aut extrema sint contradictoria, dabitur quod neuti si contradictorium unicoperat . ut nec sit album, nec non album. Respondet Aristotcl. hoc argumetum nihil concludere Nam tunc es et inconueruens, si unum totum nec esset album nec non album iii mutatione. Sed hoc salsim est,nam cum mouetur, partim est album Partim non album, nam cum album di.
tar aliquid, nihil uerat habete partes aliquas nigras. Similiter diceturno album, quamuis habet partes aliquas alba . Fit .n. denominatio a pluribus siti praecipuis partibus. No ergo, propterea quod non si sub albo, nee sub non albo , ob id inferriri Quod is nun non sit albu , α totum non sit non album, erit n. partem habe in albo,partem in non albα Idemq; diremi de aliis extremis contradictoriis, ut ceesse,& non et e in generatione. Hic aduertriet, Aristotiloquitur hic demutatione albi ex n5 albo, & de mutarione generationis,quibus si album uel alia
quid secundum partes extensionis tunc. n. quandam partem si b uno, quandam ab altero habet extremo. Noli tamen loquitur degeneratione, quae in urtica parte, ct demutatione, quae in instanti stitui Cn. v
est sicundum partes diuersas mobilis:M dicenda est, i, est Lb termino ad quem
In mutationibus n.inliataneis simul sunt mutatio,& mutatum esta. ut dicetur in lius. Modo tamen non de his loquitur, de quibus illi Antiqui forsan non argumen tabantur, sed de mutationib. quae successiue secundum extensionis partes sunt, qua uis non omnes successiue extensionem acquirant,ut alibi dicetur. E
Alaera iacit rationem ipserum. Ae
cidit id, i moueri dicitur, no mutate locis,nec secundu totum,nec secundum partes in tempore,ergo usi mouetur. Antecedens patet de sphria, quae dum circulariter mouetur, nec totum, nee lyartes locum mutat,cum circi idem seu per uoluantur,quod si motus non est circularis, nec alius motus ullus erit. Quod si dicatur, adhuc sphaeram moueri, utique motus, & quies simul erunt, quiescit iucum locum non mutet .
Primo namque partes. Tex. LXXXV.
Soluit argumentum: Et primo negat ,
partes no mutare locum mutat enim singulχ.Vt s cos deles parto octauae sphxrx,quae sub nona mouetur,partes no rae sphaerae continentes octaua non respodent semper eisdem partib. octauae . imo una octauae succedit ubi elat altera, dc alia ubi erit illa. Secundo negat et totum non mutare locumaino mutat locum. .
392쪽
Aduerte autem, v in aliquo circulo possumus multos circulos sit mere si incipiamus a variis punctis illius circuli: tamen. isti non sunt omnino distincti. Cum unus sumatur in alio. Disserunt autem, sicut ho
. homo albus : unum enim alterum
includit. Ex quo sequitur, quod corpus circulare , quod mouetur interius tota ,st semper in alto,de alio circulo,& loco: α hoe pacto dicit Aristoteles etiam i tum mutare locum, dummodo in circum serentia sit,quae incipit ab A, modo in ea, quae incipit a B, modo in ea,quae incipita; C,S sic in aliis. TH. Aduerte praeterea, quod in non circularibus etiam inuenimus loca, quorum unus est alterius pars. Vt si ego sim in hoc ioco & parum discedam ita , ut non
deserat a totum, tunc locum alium ii beo. Sed non omnino, quia iste partem. habet alterius . Corpus igitur illud circulare cum in quolibet tempore mutet locum , di ipsem, & ipsius partes non quie- ωnt, sed mouebitur in illo tempore,&sic
subiecti, ut exponit s. Tho. Sc hoe significatur per nautam in naui. Mouetur autem pars ita in toto, quod Aiarem. habeat alium motum ab ipse toto . alius uestim renim est motus partium singularum, alius Meldenitotius. Na qualibet pars parte motus existente, in se mouetur,&inde potest scpani ire acciata moueri. at accidens non habet alium desis, e motum a motu totius, nec separatum pos si tam .set moueri,& huic similatur punctum Quod autem partes singulae suis motibus ni oueatur, dicit hoc ostendi in sphaera . si enim partes profunditatis considerentur, quae propinquiores sunt centro, tardiorem motum habent , cum breuiorem circulum desci ibant , quam rei notiores maiorem describentes circulu. Non tameob id intelligas,esse motus partium, di totius diuersis actu,sed potentia,actu enim unus est motus continuus. Indi uisibile igitur mouetur per accidens, ut in sibi scio accidens, Per se autem nullo modo .
Mutetur enim ex A B, in B C . Tex. LXXXVII.
Demonstratis autem his. Tex. LXXXVI. Q tud
mori rei pransit Aristoteles ad unumpi oblema determinandum.
Nempe,an indivisibile moueri possit. Explicat autem primo se de indivis bili in quantitate loqui ut de puncto, linea, superscie, non de aliis indivisibilibus, puta, secundum forma, qualiter species ultima indivisibili ,ea,cu in plii res species diuidi nequeat.Vel de indivisibilis undum individuum, ut Petili, indivisibili, dicitur in plura illi' speciei singularia de his non est sermo . Respondei igitur, et indivis bile meu ri potest per accidens ad motum magnitudinis , in qua est sicut natura movetur admotum nauis. At nequis existimaret, indivisibile moueti per accidens, sicut pars ad morum totius, explicat, quod non siemouetur, staficut accidens ad motum
TRipliri ratione probat, indiuisbile IMA M
Detur P moueatur ab uno termino moneo
in alium siue motu loca li, siue quocunque se alio, & sit tempus motus aliquod . Tunc i. Mist in hoc tempore, aut est in termino a quo, terminu aut in termino ad queml, aut partem habet in In inpartem in alio. Si dicas iii alia quo esse termino, erit iam quies, cu sit illud tempus.Si dicas tertium,erit iam diuisibile. dicete autem quod nullo modo est in terminis, esi imp .ssibile, ergo tale
indiu sibile, vel bi gratia, non potest in ueri per se sbium.
Quare non contingit id. Tex. LXXXVIII.
posset affirmare, pactum per se uti ueti. Puta, si tempus tantum ex in di santibus componeretur, Fc tunc in quoli ρbet instanti esset in aliquo indivisibili. 1.ara m Hoc reiicit primo,quia tempus ex iustanti tbita non componitur . . secundo
393쪽
In lib. VI. physi. AHst. Cap. I T
-ndo,quia tune in quolibet instanti esset mobile mutatii , & tune non esset' ' motus; nam motus non esset , nisi plura mutata essent. Hoc autem reprobatu est, nullum enim continuum ex indivisibili componitur. Hoc enim supposito, illud esse non potest.
Amplius autem & ex his. Tex. LXXXIX.
2. A L era facit rationem. Omne, quod apa s. mouetur per spatium maius se , i debet prius traii re minus Sc aequae sibi, ut notum est. Si ergo punctum mouetur per spatium maius, transibit utique Prius per minus, aut aequale sibi. Per mi nus non potest, ergo per aequale. Si totam linea transit semper, & non nisi tagendo aequalia:em linea componitur expunctis,cum menseretur a puncto transeute per totam lineam,& non nisi perpun- .cta. Illud autem impossibile est, ergo punctum per se moueri non potest. Idem in-
tellige de linea, quae per lati indutem , &superscie,quae per profunditatem, io porsant moueri,nis magnitudo ex indivisibilibus componatur .
pore. Tex. XC. ρ r 'Ertiam ratione facit, quae ducit ad
remora. hoc iuc5ueniens, quod esset iapus minus quocunq; motu: quod est impossibile, cum motus, se tempus aequaliter dividantur. Supponit autem primo, P omnis motu, est in rempore: & quodcunque tempus est diuisibile. Moueatur igitur τ est indiuiti bile, ab uno in alterum indivisibile: cu iste si moruserit in aliquo tempore; hoe quidem tempus diuisibile
est , motus autem ille non, cum in uno puncto selo no sit motus: ergo medietas illius temporis erit tempus minus tali mo Eud A tu, quo minimus est . od autem talis
medietas sit lepus minus, patet: nam tota immu tempus erat aequat toti motui.
νωψ. Ex hoc autem absilrdo sequitur, quod aliquid mouetur in t pore aliquo, ct in ' minori non potest auaus mouet nisi in . diuisibile diuidatur. Posset quis dicete, quod a puncto in
punctum in instanti mouetur. Hoc reiicit sicut superius:tunc enim ex suam. muratis componeretur motus, & ex indiui ibi lib.quodlibet continuum, quod fieri non posse demonstratum est superius.
Mutatio autem nulla est infinita Tex. XCI. Ex his omnibus, quae circa diuisionE Non
mutationum dicta sulit, ne quis in s muralis ani tam esse mutationem arbitraretur am concludit tandem nullam esse mutatione nita. actu inlinitam, ita ut sit extrema insnite distantia. Probat autem hae ratione.Omnis mutatio fit ab uno extrerno in altera motu . extremum siue contrario, siue contradicto irem, o rio: sed talia extrema finitam habent in- tomum. ter se distantiam ergo & mutationes silitae sitnt; non enim ultra extrema sta si gulae sunt. Et in augmentatione, ac diminutione explicat, quae sint extreuis, quia hic uidebatur res obstiarior, quia quantiis certa terminum non habet . Dicit illud esse extremum augmenti, puta quantitatem , quam unumquodque se undum sitam naturam attingere potest: & huius remotio est terminus diminutionis. Vbi uides,tes terminari certo termino magnita iis, &
Latio autem sic quidem. Tex. XCII.
De motu locali, qui secundum vola- x. R. detatem si, non uidetur certum quo in tutica extrema sint desti mina propter ii, qui si ea alia ratione ostendi nec talem motum sectu mi is nitu seri posse . Impossibile est mota ti,ia e
seu mutationem esse, cuius mutatum esse tem .
est impossibile sed secundum motu infinitum impossibile est esse motu, vel mutatum: ergo ille motus impossibilis est. Maior si b exEplo, seu inductione ponitur. Im 'possibile est diuidi, fili quod impossibile est esse diuisum,& generari,isecundum in impossibile est,esse genitum,& mutari, te 'cadunt quia imp bile est esse mutat At
394쪽
nem ess θ π.At quia impossibile multipli iter dici- mn, od non potest fieri, do quod dii sculter hi dicit, se loqui de eo, quod non potest ficti Ac propterea dixit, quod esse diuisam est in , ossibile tale, ut non contin-
sed si esse possit sic, ut tempore sit. Tex. CXIIII.
Eat, nec possit esse diuisu na, hoc tale impos c, Stendit, quomodo in mutatione pos m in sibile est diuidi sit in sinitas reperiti : in una enim GEt attende literam nam quidam infinitiai,de praesenti, quidam de praeterito fit - mendi sent, ut exposai: quamuis in litera omnes sint de praesenti: ob id parum halbet ob ciuitatis.
Tex. XCIII. Conchidit, in motu locali, cum nonii t motus, nec moueatur aliquid nisi possit secundum talem motum, esse mutatum , non erit motus infinitus,ut nunquam habeat finem. Similiter quacun que alia mutatio eiu salta.
per se, quae ad determinata exus msi i matendit, non potest esse,ut dictum est: a moi mei in una per accidens, puta. per coit ita reperiri nuationem ratione temporis essὴ potes . Vt si alterationi sicce sat generatio , ct g reram ni augmentatio, ct huic latio . Sehuic iterum generatio . Hoc mo. nihil prohibet No enim est una mutatio securi- dum extrema at in unico eo tinuo motu id non est, praeter motum circularem , de quo libro octauo dicetur : in eo enim stant quodammodo plures motus S circulati nes, quamuis propter continuitatem unus dicatur . Et ita ab oluit librum Aristote les.
395쪽
Omne , quod mouetur , necesse est ab aliquo moueri. x. s
Icet ea, quae ab Ariae tradun tui in hoc libro , rationib. tantum dialecticis comprobentur, eadE-que postea ab πιν eodem Arist. --υ in s. li. susius, S accuratius pertractemur , adeo , ut liber hic Alexam nothus, ct adiecti ius visus suerit, quam etiam ob causam , Eudemus, &Themistius veteres Aristot. interpretes , eius expositionem omiserunt. Tamen cetniam Simplicio, la. Tho. aliisque graui iu-mis Peripateticis dignus vijus eiu quem ipsi interpretarentur; nos etiam non in utile sere arbitramur ii ouae in eo docet Aristot. breuiter more nolito , & summatim prosequamur.
Post inam ergo de motu quid sit, quae ipsus species. quales ipsius partes, disse uit: nunc de ipsb essicienti principio tractat quod facit in octauo libro . At in praesenti aliquot statuit principia maxime ad id
indasandum necessaria. Diuidititique in duas partes liber nici In priori quaedam theoremata proponit circa motus principium. In posteriori de motuum comparatioue loquitur , quo duelocitatem,& tarditatem. Proponit igitur in textu primo The 'rema hiae. Omne , quod mouetur , ab aliquo alio mouetur. Hoe primo inductione uadam manifestat, postea ratione demonrat . inductio est. Nam quae mouent ar aut a principio externo mouentur,.vt proiecta:
aut a principio interno, ut uiuentia. Et loquitur de activo princ pio. In his, q ab externo moueatur, satis cohat ab alio mou ri: at in bis, si ab interno,no ita costat. Sedes lixe ab alio mouetur: na hent duas Pa res,alieri, q mouet, altera si mouet, Sc duni
mouetur, per accidens mouetur, sicut naa
ra in naui Nauim enim v mouetur, nauta mouet, di simul nauta mouet motu nauis. sicut igitur, quavis nauis tota no moueae ab aliquo extra navim, no propterea di tur moueri a se, ita nec illa, quae ab intrinseco mouentur. Et qui dies ea a se moueri, nescit distinguere partem, quae mouet,& partem, quae mouetur.
Hoc est, quod Arii l.dicit. Sumatur inquit, A, B, quod mouetur secundum sev tum,& non quia pars mouetur, chie enini loquimur de his , quae moueri dicuntur, quia tota mouentur, Sc per A B , intelligit vivens vel id,quod ab intrinseco mouetur dicere, quod A B, mutetur a se,quia tota videtur moueri, bc non ab extrinseco, est simile,ae eis et si unicum totum D E p, motum, ius una pars E F, mouetur ab altera D E.&ob id totum mouetur. Et quis propter ignorantiam duarum harum partium existimaret moueri a se : Quasi dicat: illa talia mota ab intrinseco habere partem
aliam mouentem, aliam motam. Et quia mouens mouetur per accidens ad motum partis motae,totum moueturi cumque non appareat extrinsecum mouens, tib
matur a se moueri. sed non ita est, ut ostendit in exemplo de naui , .& nauta. Couligitur
ergo, quae mouentur, ab alio m ueri.
396쪽
Amplius id, quod a seipso. Quoniam autem omne, quod mo
IDem modo demonstrare eontendit.sumit autem uia. Primum est, Quod as4p' mouetur, non desinet moueri, quamuis quodcuoque aliud a se, et mouetur,quiescat,& moueri desinat. Quasi dicat: motus eius, quod a seipsis mouetur , non pendet ex alterius motu,ita ut si alteram assat moueri, cesset & ipsi m. Alterum principium ex hoe inuitur. si quod mouetur, cessat moueri, quia aliud celsat moueri:tunc illud non a seip
Tertium est,qg mouetur esse diuisibile. N a j pii .igumentum, Detur mobile risu. . iςipso moueri dicitur, & auede, in loquimur de motu secundum se tolli, Jstoc mobile A B, diuisibile erit pertemurrincipium Diuidatur ergo in duas partes in B Q& A C.
Peto,uel quiescente una parte, puta, BC,mouebitur, vel non. Si mouebitur e tum,cum no moueatur nisi ratione unius partis A C, iam non totum primo mouebitur. De hoc enim sermo est. Si aut non mouebitur,ergo desinet moueri, quia a-luad, puta, pars mota quiescit, ergo per primum,& secundum principium, totum illud non a seipsis mouetur. Potest autem tota ratio sic in forma ordinari.Omne, quod mouetur, cuius si aliqua para quiescit, totum quiescit, non mouetur a se, sta ab alio: omne, quod mouetur est huiusmodi, ut quiescat, si eius alma pars quiescat,ergo omne, quod mo- uetur, non a se, sed ab alio mouetur. Ratio haec in quaestione postea examinabitur cum aliis.
Ex hoe uniuersali theoremate insere νsecundum particulare. Quod localiter mouetur, ab alio mouetur. Et A uis contingat unum ab alio,& hoe ab at 'tero,& hoc rursiis ab alio moueri, non tamen potest esse in infinitum processus: sed peruenire oportet ad unum primum 'movens,l rursus non ab alio mouetur .
Si.n. non, sed in infinitum abibit. 'Tex. IIII.
Exempti. Vod omne motu localiter ab alio
moueatur,non probat,quia in ratione praecedenti de quocunque motu uniuersaliter probatum est . Quod uero in mouentib. non sit processus in infinitum, modo demonstrat. Exemplum ponit.Si A, mouetur a B, hoc rursiis a C,& hoc C, rursus a D, non
erit iste processus in infinitum , sed erie in aliquo uno status. Statuit ad hoc aliquot p incipia. PH-mum est,Quod simul mouebitur A,& B,
ct aliorum unumquodque Ratio est, quia quod mouet, dum mouet, mouetur. Cum igitur A, mouetur, B, mouetur: sed dum n, mouet, mouet umergo dum A,moueriari etiam B, mouetur, & dum B, similiter et C, ob eandem rationem,& caeterorum v- numquodque. Alterum principium est. Motus cuiusq. horum finitus est; Sc unus numero, ut mistus, A,& motus, B,& motus, C,quamuis . n.infiniti omnes sint,unusquisque tamen finitus est extremis est enim ab uno loco in alium determinatum locum.
Aut enim numero accidit. Tex. V. OCeacone illius, dixerat, singulos reἰ
illos motus esse finitos,sc quemq; pli iur
pro se unum esse numero morum. unu/ .
Distinguit,tripliciter dici morum unum, numero, genere, specie. Unus numero est , qui ab uno numero termino a quo ,
397쪽
In lib. VII. Ph1s Arist. Cap. I.
ad unum numero terminum ad quem,in uno numero, 3 non per quietem interrupto tempore fit. Vt ab hoe albo in hoe nigrum, in hoc tempore.Vnus genere, qui est ad terminum unius praedicamenti. φ. nus specie, tui ad terminum est unius speciei. Quae omnia laus expolita iam sint in libro quintia.
Accipiatur igitur motus ipsius A. Tex.V I.
Supp. r. I Onit tertium prinespium .Qu'dcumas,tui si motus A,sit finitus, erit in temporenuus erit finito, & sit R.Ponit autem nomina in tempo motib. illis, motus A, diςitur E,motus d. τε sinuo. dicitur F. motus C est inmotus autem ipVisianis sius D,sit H. Ex his omnibus colligit ase rim gumentum. Motus ipsitis A,est in tempore R, finito. sed oes teli ciui motus sitiit simul cum motu, A , ut dictum est in primo principio, ergo omnes illi motus runt . . in tempore sinito. At illi motu, infiniti sunt. motus ergo infinitus est in tempore festo, quod impossibile est . At quia posset quis dubitare, An motus A,& aliorum sint aequalesatespondet, parum hoe reserre, siue enim aequales, siue inaequales sint, motus totus inlinitus est, rempus autem finitum est .
Si igitur uidebatur demostrari.
Tex. VII. Ossicit huic rationi. Non enim uide
tur demon lirare intentum. Na mo
mἔμνο--in tempore finito. At cu plures iuntu:n motus, mobilibus existenti b. infinitis, noui detur repugnare possunt enim multa simul moueri. In praesenti autem casi ille motus non est unus, cu mobilia sint mutat ob id nullum sesiuitur inconueniens.
sed si id, quod mouetur primo.
ἔνωδε - xcludit obiectionem, sipposito uni- ' eo findamento. Quia secundum locum immediate mouetur ab altero
mouente motu corpores, necesse est illi esse continuum per tactum,aut esse conti nuum. Ex hoc argumentatur. Cu illa moebilia sestem sint contigua, ponatur, T continuetur. Non enim minus miri gua, qua continua occupant spatium: nec minor .,
motus est in illis,quam in his. Sum Muri- gitur ut in una magnitudo , ABCD. m tus tunc unus erit ex ipsi pura, EFG linerit igitur iam motus unus infinitus tempore finito quod impossibile est, siue magni ido,& mobile finitum sit,sive insui
tui Vtro'ue enim modo motus infinitus
tempore sinito ei te non potest, ob id nihil refert, quo mobile sit finitum, aut in sinitum,si motus infinitus est. Ita haec verba Simplicius exponit,& se excluditur obiectio,& perficitur demonstratio.
Tex. IX. INfert coclusionem Quod non erit pro Insertur
cessus infinitus in mouentibus. sed ad eo ulmo primum deuenire oportet. uo autem tradi adiungit,quae sampta sinit in textu praece na νε ροdenti Alterum est, quod ponatur illamo e. mirabilia continuari. Posset quis dicere, ratio, in ira onem esse nullain,quae ex suppositione pro in men cedit. Ad hoc respondet, quod suppositio tibiis ne uti,cum id, quod petitur, est possibile, non officit rationi. t in possibili posito in esse nullum sequitur inconueniens. Est igitur modus argumentandi iste , ex uno ' possibili dato, puta, quod illa continuentur, inferre unum impossibile, nempe , Sunus motus infinitus esset in tempore finito,ut inde colligatur.Cum hoc impossibile non inuatur ex hoc,quod continuentur nam possibile non insere impossibile, proiecto sequetur ex eo, uod infinita mo .
bilia sint,& ita hoc erit impossibile. Naimpossibile ex impossibili sequitur. Alterum declarat, quomodo, quod mouet , α quod mouetur,simul sint.Dicit aut duci. Primo est,* loquitur de mouente inceste. Nam quod mouet,ut finis, potest distare a re,quae propter ipsum mouetur. Alierem, oeiod omne mouens, & mota sit
smul, ira quia no sit inter ipsa medi in id e se inuicem tangant.
398쪽
elu tat, ira probatur omne, quod mo
Aetur, ab alio moueri. nunt. I.
R ima ratio , quo omne, quod mouetur, ab alio moueri probatur tripliciter impuenaturi. Pi imo a Galeno, ut relin Simpli. Galenus, enim diccbat,quod non ne insertur, illud mobile non moueri per se,quia pars quiescat, & pars moueatur . Quod enim per partem suam mouetur sper se moueri dicitur, & sie Averrori explicat argumentum Galeni.
Secundo impugnatur ab aliis, ut resere simplicius:quia ratio illa petit principisi: tiam petit partem quiescere, partem moueri & hoe idem, est totum no per se primo moueri. Nam quod per se primo mou
tur, secundum zmnes partes mouetur.
Tertio impugnatur ab Avicenna, quia petit unu in impossibile. Nam si tot sperse primo mouetur,impossibile est, quod pars ipsius aliqua quiescat, & ob idolio nulla est, quia incompossibile sipponit. Posterior G psit ad buc tripliciter impusnari. Primo,stipponit, P cum vno mouetur,reliqua mouetia simul mouetur. Hoeaut videtur salsum.S:et enim lapide sie-erii moueri,quiescente proiiciente, ci elementa moueri, non existente generante .
Secundo impugnatur. Quia ipse sumit
motum infinitum ratione partium subi cti, & non ratione partium saccessionis. Motum autem infinitum, sic non repugnat esse in tempore finito, nam secundum tales partes non diuiditur ad diuisionem temporis,sed sibiecti. Tertio impugnatur. ia existimat possibile,illa mouentia cotinuati,& tamevidetur impossibile , quia specie diiueretia impossibile est cotinuati, ut dictum est in quinto libro . Haec igitur sint obiectiones contra Arist. quae iam sunt disi luendae. Prima emo obiectio Galeni nulla est,&siluitur facile ab Auerme. Na mr se moueri dupliciter dicitur.Vno modo, ut distinguitur contra P accidens, & sierita, quod ratione partis mouetur, per se mouetur, &boc probat Galenus . Altero modo,ut distinguitur contra per accide,, &secunduraue,ut quod secadum se tota mouetur ,
per se moueti dicam ti de hoc loquitur
Aristo. Constat aut et si una pars quiescit, no per se mouetur,hoc modo, unde nulla est obiectio contra Arist. Cim secundum, & tertium ar men- Ad fita maior est difficultas. Auermes duplici- - si/ter costituit demonstrationε Arist. Primo sc. Omne, quod quiestit ad quiete alterius, mouetur ab alio, sed quod mouetur , omne quiescit ad alterius quietem , ergo omne,quod mouetur ab alio mouetur. Dicitq; hane rationem eonfici ex maiori de necessario, & minori de possibili, ex quibus sequitur conelusio de necessario. Obiicit tamen sibi. Nam minor uidetur
impossibilis, siquide singulares habet impossibiles:coetu . n.mouetur, ius aliquam
partem quies ere est impossibile. Respondet, P coelo,quatenus eorpus est, non repusnat partem quiescere: & sie debet minor intelligi,quod mouetur,ut corpus est, non repugnat,ipsius partem quiescere. S.Th. merito reiicit hane responsionem vir aurpropter duo,quae dicit Avicenna. Primu,t aliqua propositio impossibilis est, eum L pr icatum repugnae ἰsubiecto ratione speciei, licet non ratione generis, ut homo est irrationalis, est impossibilis, licet non ratione animalis : ita coeli partem quiescere est impossbile. Alterum est, quod eodem modo postumus dicere, quod mouetur per se, quiescere non esse impossibile, quia quod per se mouetur ut cornus est . 'uies et potest. Et sic nullum esse inpossibile, quod insert A rist. in sua ratione, stilicet quod per se mouetur, quies ere. Vnde dico non esse illam rationem sic coit ruendam. Nam A tisi. non absolutas , sed conditio natas silinit propositiones. Propterea etiam Averro. altero proponii μianem, vi diximus in textu: Nempe. Omne, id niouetur, cuius si aliqua pars qui
scit, tota quie scit, mouetur ab alio, omne motum est huiusmodi,e go omne motu . seu quod mouetur, ab alio mouetur. Et notat s. Th. quod coditionalis propositio, vera esse psit, quamuis utraq; parsiit imo libitis,si tame una sequitur ex altera. Vnde impossibile est ut dicebat Auicena ui pars illius,quod per se primo mouetur, quiestat. Impostibile et est v, omne quod mouetur, eius aliqua pars quietat, tame hoc est necessarium, quod si cuiusq; Ccc i mobia
399쪽
In lib. VII. phys Arist. Cap. I.
mobilis per se ali a pars cruiescat, totum quiescet. Et hoc sumit Ailii oteles ad probandum: omne, quod mouetur , ab alio
Et sie Gluitur ratio Auitanae, quae erat irrita obiectio, ex hac doctrina D Tho Non enim petit, quod pars quiescat , nec quod e otii , sed conditionali usus est propositione. Vt sentia, demonstrationis ci ius si ille. Si aliquid mouet se per se primos utique motus eius a nullo alio dependeret: sed motus cuiusque mobilis totius dependet ex partibus,& ipserum motibus: cum si ipsae quiescerent, totum quiesceret:
non aut e m e contra: nam potest una pars moueri, non muto toto: ergo motus uon
ineli alicui toti habenti partes a se primo. Est autem omne mobile partes habes : ergo omne, quod mouetur, ab alio mou tur, S per partes inest ei motus . Dubitat Auermes, An sit demonstratio causae. Et dicit,quod est signi tantum. S. Tho m. autem dicit este per causam. Pollemus utrunque cocilia: r. Auermes enim considerauit terminos demonstrationis, puta, quod mouetur moueti ab alio per hoc medium , quia quiescit, alio quiescente.Quies autem signum videtur, quod ab alio mouetur: non enim est cauia motus. At S.Tho. profundius rem coa- siderauit. Res enim lixe est propterea m bile ab alio moueri,quia motus eius a partibus dependet. partes autem licui sunt causa totius quoad elie : ita motus partiucausa sunt motus totius: ipsum enim c6ponunt. Ob id per causam pro cedit,& siepoteli utrunque conciliari loquimur autem de partibus etiam integrantibus. At circa alteram demonstrationem nominor eli dissicultas , quamuis argumentum primum facile sit, de quo est pugna
inter Galenum,& Auerr m. Galenus. Π.existimat dictum Aristotelis , si primum
mouetur, reliqua mouentur, etiam esse verum de quiete:uin primum sui escat, reliqua etiam quiescant. Vnde id erit priticipium motus primum, quo moto,reliqua mouentur: quo quiescente, reliqua qui scant. Hi ne insere contra Aristotelem , quod cor non eiu principium primu motum anti liii, cuia ipse inquit, se experia ille, animalia moueri , corde ablato runde ce te corde, motus minabiolum
non cessabit. Auermes vero dictum Ariastotelis, de motu tantum intelligendum docet. Vt si primum moueatur etiam reliqua moueanturi non tamen de quiete. Potest enim primum mouem quieuaere, aliis motum habentibus, ut patet in proiiciente. Aueri etiam contra Galenum aliam ex. perientiam, quod ipse vidit arietem ambulantem abscisib capite, non igitur cerebrae ii principium motus, ut vult Galenus . Etiam docet Albertus sis vidisse cicadam abscisso capite ambulantem per dimidiumillitate,& cantantem,sicut Prius . . In hac controuerita dico primo, Quod motus sunt in duplici di fierentia. Quida essentialiter subordinari, quidam vero accidentaliter.Illi sint essentialiter subordi.
nati, cum mouens, & mobile sic ordinan-.tur, ut non sit motus mobilis sine motu moventis, quomodo coelorum motus, ocelementoru ordinati sint. Non enim ros sunt elementa. moueri. nisi exillante m tu coelorum. Illi sunt accidentaliter si bordinati, qui licet unus ab altero procedat,
non taliam dependet in esse semper, sicut dictum est supelius in cau sis , ubi ilia dis incito data fuit. Si de priore motu sei mo fiat, veru dicit Galenus. Si de posteriori ,
veru dicit Averroes S de hoc procedit a girmem M. At in praesenti Artii de motibus essential::cr ordinati, loqu: tur, alias omnia mobilia non mouerentur si inui. Dico secundo quod neuter loquitur ad mentem Aristotelis Ipsi enim sumunt piimum , & supremum mouens,& dicunt, quod hoc moto inseriora mouentur. At Aristoteles non hibe, sed ultimum sumit , puta, si ultimum mouetur, superiora m uentur, ut manifeste patet in textu . Dicit enim, si A, mouetura B,& B,a C, & C, a
D, quod si A, mouetur, & reliqua supra ipsim mouentur. Dico tertio, ut nulla experientia cui γ 3.7 si quam ostendit,nec pro una,nec pro altera parte. Na cum cor, .ut cerebrum moueat
parte, distantes ined iis spiritibus, euenit, . - ut principio abscii so, i, aliquod tepus maneat virtus a principio impressa spiritibus per qua ille fit motus , sicut in lapide proiecto , manet adhuc impetus, quiescente proiicente. Et sic soluitur primum arg. Circa secundum dubium,quod proponit Builaeus, re vera, magnam habet vim
400쪽
.edintra rasonem Aristotelis . Nam solum concludit, quod infinitum continuum secundum omnes suas simul partes , locum
mutaret tempore finito. Hoc autem nihil proli: bet: nam motus partium, cum unus
non sit pol f alium, nihil prohibet este simul. Repugnantia esset , si in sinitum se .cundum omnes sui partes absolueret, &ttansiret spatium finitum, aut inlita itum . sed hoc non concludit Aristot. Unde dicerem , quod intelligitur ratio Aristotelis , quod si una esset magnitudo infinita, tunc
unum continuum infinitum moueretur
tepore finito. Hoc autem impossibile est: quia continuum insnitum moueti no potest, non soluin tepore finito, sed nee insinito, ut demonii ratum est in ii. s. Philici Nota autem, quod per istam rationem Aristoteles concludit,quod deuenire oportet ad unum primum , qtaod non moueatur ab alio extrinseco, siue ipsum ni oueatiar a principio intrinseco, siue sit omnino immobile. Ad tertium re si Ments.Th. & Alber- tu quod quamuis in ratione specifica repugnet illa continuari, tamen sub ratione communi, qua quanta, & corpora mobilia sunt, non eii impossibile continuari. Hie autem sub tali ratione communi consderamur, ut mobilia sunt.
Nec putes, quod illa potentia, per qui dicuntur pone continuati, sit potetia physica , quae ad actum te ducetur; sed eii potentia logica, secundum quam, quod fieri non repugnat, possibile, α seri posse dici tur. Reliqua in textu dicta latu.
. Quoniam autem tres sunt motus. Tex. X. Via Aristoteles simi si in ratione praecedenti mouens,&motum es e simul, & immediata . ob id non prohibe. re continuati post '; id modo probat, di non soli im in aliquo motuum genere, sed in omni uerum id este, ostendit Ideoque triplice motum distinguit, pu a,Alterationem , Augmentationem , &
Diminutionem, & Localem. Incipit autem in locali motu id ostendere tali ratione. Omne, quod localiterni ouetur, aut ab intrinseco, aut ab extri
seco mouetur principio: sed in utroq; nio tu, mouens,& motum simul sunt remo Sin omni motu locali. Minorem probat, &quidem pro altera parte satis nota esst . Quae enim ab intrinseco mouentur, simulli ni,& quod mouet,& quod mouetur, cum unius partes sint . in his uero , quae ab extrinseco mouentur , non est ita n
tum,quare in his probabit idem.
P Robaturus in his, quae ab extrinseco ,
mouentur, & quod mouet, est quod is mouetur, simul est e, hos motus Io- ab cales ab extrinseco principio prius distinguit in quatuor: postea reducit ad duos,
Motus igitur ab extrinseco loco les qua morsum: Pulsio, actio, Vectio, Vertigo.
Pulsio est motus, quo aliquid uel a te, 'V , '
uel ab alio in aliud pellitur. A se: ut cum . quis se proiicit in mare, uel deiicit se e tur i. Ab alio; ut cuin liber proiiciturta ma- φνις' nu : quamuis etiam posui intelligi illud uerbum a se, & quod inseri ut dicitur indefinitione pullionis, ut sit sensus. Pulsio est motus,quo aliquid a se, uel ab alia r mouet aliquid. Huius pulsionis duplex ponitur spectes, s Mi MII inpulsio,& expulsio. Impulsio est, cum quod pellit, non remouetur apulis in t elui sporto motu . Expulito uero cum deserit ip cies.su in pulsem. Ut cum aliquid extra se mi tit aliquid,licet non sit semper simul cum illo quod miriitur.
Et adhuc huius ponitur species alia in Aserius,quae est prosectio. Cu quod pellit, relinquit quidem pulsum, sed imprimit et
motu sortiorem, quam sua natura post v labat, ut qui lapidem etiam deoisum mittit ut malo: i,quam ipse descenderet. Tractio est motus oppositus, cum aliaud ad se uel ad aliud trahit aliud, ct hoc
maiori movi,qaam res secandum se mo- m ueretur. Cum est motus ad se. dicitur AG - tracti ocu ad al iud, Exiesio dicitur.Quod a cst maiori motu, quia cum res suo motu si non sertur,