장음표시 사용
421쪽
In lib. VII. phys Arist. Cap. V.
quod id versi haberet .Quando pars virtutis ad litie vincit totam teli lentiam. v. g si mouens, ut dece n, in buri restilentiam, ut quatuor per horam,& per in illiare, dimidium virtutis, ut quinque, ni uebit eande relistentiam, ut quatuor, eodem tempore
per dimidium, aut duplo tempore per idEmilliare. Idem de aliis partibus iecudum quamlibet proportionem.
Si uero diuo, & utrumque. Tex. XXXVIII.
Eptima regula est si aliqua virtus mouet aliquam resistentiam, per aliquod tempus, Sc per aliquod spatium,& item alia aequalis virios Diuali tempore, respatio mouet aequalem resilientiam: tune compositum ex duobus virtutibus mouebit compositum ex utraque resilientia per idem spatiunt eodem empore . . lV.g.Si virtus, ut tria, portat duo pondera per horam,& per milliare: εc altera similis viteturio tria, portat atra duo pondera aeqnali tempore,ct spati in tunc utraque
Virtus, puta, ut sex, portabit utranquere tas fiam ut quatuor,per unum milliare , dc una etiam norλ.
Num igitur sic est in alteratione.
ta,augmentatione,& alterarione. Sunt. n.in eis etiam quatuor, id inerat, seu quod auget:& quud altera tur, seu augetur: tempus etiam in quo sunt alteratio,& augmenta io : E loco spatii in avsment ea ipsam' quantum maius, aut minus: in alteratione autem magis, & ruinus Mimae.Conuiciat tune aliquot regulassere simile . Prima est. si aliquod alteram,vel au-sens mouet alterabile, aut augmentabile in aliquo tempore, in duplo tempore duplum alterabit,aut augebit:& hoc est, qadicit dui tum in duplo.
Secunda.vistus dupla in quali tempo re alterabit, aut augebit duplum tes& lioe
-est, quia diri aut dupli im in duplαὶ
Tertia est. Si virtus ais tua auget,aut ἁ- . iat mobile in aliquo tempore: eadem
virtu et dimidium sarietJn dimidio temporis: Schoc est, quod dicit, dimidium in dimidio . )Quaria est. Si uirtus alterat, aut auget mobi se in aliquo tempore siecunda quantitatem,vel qualitatem aliquam: medrum virtutis mouebit secundam , dimidium quantitatis, aut qualicatis in eodem tempore, ac hoc est,quod dicit, aut dimidio dimidium .)Excludit etiam regulas duas nega tuas, scut in mota locali. Si enim uirtus dimidia sit,non mouebit,si fuerit minor, ita iresistentia,tam in alteratione, quam linaugmentatio , ut dictum est de pondere iam citu locali.
regula b e uniuersaliter habeant uerum. Qui re
quae in examine harum re-g alarum posita est, breuiter tamen attingam ea, per q*n ipsarum veritas appareat. Est autem in oppositum argumentum primum . Intelligentia mouet civium tanto tempore,ct tam n non potest fu .ui aliqua pars huius virtutis, quar coeli partem monear, quod virtus ista indiuili bili seli, icuoi sis sncorporea ergon n habet locu in huiusnodi vii tutibus legul l . i. Secundo. sequeretur,l id,quod no milest moueri per aliquod spatium mouere .tur per ipsum. Patet.Sit homo, qui perceatum milliaria non poteli moueri,poteli ta. men per unum milliare moueri, & ferte unani libram. Est argument uim iste udam libram potest per unum multare portare: ergo centesimam partem poterit pes centum milli ria portare,quod est impossibile. IVaeterea. Non ualet, quod si per stadiu potest aliquis lapidem iacere , quod decimam illius partem possit per decem stadia iacere. Tertio, contra primari, regulum, secuit dum quam eli veruin, quod si uirtus , ut O,poc quam it pondera portare per stadiu,quod eadem virtus portabit duo pon
422쪽
. Tex. XXXVIII. Quaest. V. rog
i mentiam. Velocitas motus consilit in excessu virtutis supra resistentiam : e go pr portio velocitatis duorum motuu et consistet in proportione excessitum : sed P t. virtutis , ut O , excessus sis pra quatuor est tantum quatruor: excessus autem supra
'. duo est in sex; sed hi excesiis sint in sex qui altera proportione, ergo & unus illorum motus non in duplo , sed in sexquialtero erit velocior altero . - Circa argumentum primum Auermes γε AH. com. s. dicit, has regulas habere locum . tantum in virtutibus motivis corporeis ,
non autem in incorporeis, eo quia in his non est proportio unius ad alteram, quia sint indivisibiles: nee virtutis ad resistentiam, quia resistentia est in eorpore: At in diuisibile non est in proportione ad diui sibile. Quod si quaeras ab Auerroe, quare
una vir ut velocius mouet, quam altera,&in tanta proportione velocius , cum nulla sit proportio inter ipsas virtutes corpo-t A Respondet, quod hoc est ex eo, quod una virtus , & intelligentia est nobilior
R ieitur Sed mihi non placet ist a sententia. Primo, uomodo una est nobilior altera, nisii. I suo excedat illam in nobilitate ' Quod ii ex--iram cedit, iam aliqua profecto diuisibilitas Wr. in . put illius,in quo exce. lit,& illius, in
, Praeterea. Vbi est motus, & determinatus motus, ibi est virtuti , ct resilentiae aliqua proportio: at motus coeli ab intelli- sentia cli determinatus, ut non possit este velociori ergo ibi est proportio inter mo.
Praeterea. Quia ibi est actio,& passior ergo & proportio agentis,& patientis . Respondetur ergo, quod quantitas dusOL avib- plex est. Altera propria, quae est molis, &ris pii dicitur quatitas corporea, & dimensioniseem qμεν quae tantum rebus inest corporeis, & se cundum hane sumitur proportio aliqua . L ct uir in alia ouantitas virtutis, secundum quam mu0 . unum est Persectius alio , tanto plus, minusve . . , imiliter una qualitas a i ta est in tensior, &remissiore εἰ secundum hane etiam proportio elL Dicimus enim, cal rem unum duplo intentiorem altero : &huius generis quantitatem, diuitione , ac proportionem etiam in substantiis indiui
tibilibus finitis inuenire posivinus: & se
cundum hanc etiam veritatem habent regulae Aristoti Nota tamen , quod non sce una intelligentia, Se substantia est pei sectior alia , sicut calor intensas persectior est iemisib . Hi enim calore, sunt speciei unius: at illae persectiones non sunt unius speciei, sitnt tamen unius generis: & ita habent gradus in genere, & proportionem in genere, secundum quam una est persectior substantia quam altera. Et sic soluitiar argumentum primum . sunt enim tales virtutes in diuisibiles mole, sed non vigore,& pers ctione gradii ali. Ad sicundum, omi sis aliorsi responsio nibus,diso duo. Alterum est, quod loqui tur Aristoteles de vi te motiva sola , &similiter de relistentia . Declaro. Non est
idem mouens,& virtus motiva pura: cum enim equus mouet pondera, equus risi est
virtus motiva pura, sed simul habet resistentiam. Nam eorpus ipsius ei resistit, de non Alum pondus. Unde sallacia est existimare, la pondera esse resistentiam. Similiter cum iacitur lapis, non solus lapis est resistentia, sed aeris dcnstas, & raritas squae motivae virtuti resistunt. Vnde eum lapis multum minuitur crescit potius resistentia: nam minus ei cedit aer.
Debet igitur per mobile intelligi tota
resistentia , siue proueniat ex mouente , siue ex medii dentitate, siue ex ipso pondere: & pei mouens oportet etiam intelligere lum virtutem motivam, non mixtam cum ictistentia; & per spatium c lam antitatem absque testilentia: & sie procedunt regulae Aristot. nec argumentum quicqua iii facit contra ipsas . Dico praeterea alterum , suod adhue stipponit Aristote l. quod medium secui dum si iam distantiam non resistit, nisi ratione dei statis maioris, uel minoris: hoe autem debet computari cum mobili, S: resistentia. Hoc autem pacto sucile et i ii telligere rationes,& tegulas hasce . Tertium argumentum petit dissicultate: in quo consistat proportio velocitatis motuum, ut in causa. od est dice ei qui gnoscatur, quanto unus motus sit altero uelocior . ouatitor enim modis possiimus dubitare. Primo: an proportio velocitatis duorum motuum sit eadein proportio,quae est inter uirtutes motitias.
423쪽
In lib. Vis. Physi. Arist. Cap. V. Quaest vlt.
V g. Mouet virtus, ut octo, duo pondera :mouet virtus, ut quatuor, duo etiam Pondera : an motur prior sit duplo velocior , quia virtus, ut octo, est dupla ad uirtutem ut quatuor. Dico non se esse sumendam proporti nem velocitatis motuum . Secundo : an penes proportionem resistentiatum. v. s. Virtus ut octo unum mouet pondus: virtus,ut cluatuo mouet duo pondera, an ille sit duplo velocior motus, quia resistentia est dupla ad resistentiam , puta.duo ad unum . Dico,nec sic esse si mendam proportionem. Tertio: an penes proportionem excessuit supra relistentus, v. g. virtuK ut octo, mouet unum pondus: virtuς, ut quatuor , mouet etiam vau pondus. Virtus ut octo, excedit sta in resistentiam in septem : vi tus , ut quatuor, excedit in tribus an ille motus sit uelocior in tanta proportione ,
in qua ita fiant excessus: septem enim ad lita est proportio dupla sexquitertia dico nec sic eae sumendam proportionem. Quarto vero modo sum itur penes proportionalitatem virtutum ad suas resilientias , quod est dicere ut clare explicemus. Datis duobus motibus , considera in qua proportione virtutes excedant resistentias suas : iterum considera, quae proportio sit inter illas duas proponiones, nam in hac
erit unus motus altero velocior. V. g. Sit virtus , ut octo , mouens pon dera quatuor: sit etiain vimis,ut octo, mouens pondera, ut duo, prior uirtus est in proportione dupla ad stam resistemiam rposterior uero in quadrupla, puta, octo ad duo . Quia ergo proportio quadrupla est dupla ad duplam , ic iste motus erat duplo velocior. Hoe autem modo infalliabiliter inuenies proportionem velocitatis motuum : si tamen cognoscatur: in qua proportione sit uria ad illam : & sie patet solutio argumenti . Non enim illo modo est sumenda proportio velocitatis m tuum , puta, penes proportionem excensium, sed modo, qui dictus est. Haec de libro septimo. 'variis in vetitia
424쪽
Vtrum autem sectus est aliquando motus. Tex. I.
UNC tandem Alisto. de primo mo principio tractat,
motor prim'; ae mobile primum dissere. re asgreditud i , hoe ultimo Physicae ausculationis libro . . Prius tamen disicilem quanda determinat quaestionem de motus sempiternitate , ex qua, quae dicenda sunt postea, pendent. m. ouz In principio igitur quaestionem ipsam tractae. quie talis est. An motus princi-Arisia is pium hὸbuerit ita , ut non esset ullus antemesis, ta finem similiter sit habitatus ita, ut aliquando nullus sit futurus minus : ant meis. hci' cmper sderit.& semper futu- ius ι nec sit generatus in totum : nec cor rumpendus totus unquam , qui quidem motus sit, velut vita immortalis rebus hisce riaturalibus, & mundo huic sensibili. Attende , quod motum hunc dicit esse R. ,ita vel uu vitam, quia, ut notat Simplic non
κοπια prorsu vita . non enim omnia natura.
i lia vivunt, sed quae motus acti uu habent principium intrinsecum, ut alias diximus. . Sed aliquo modo motus hic uita dicitur , quatenus intrinsecus est rebus naturalib. Adde etiam, quod licet in particulari no si vita huic, vel illi rei naturali: tamen toti mundo in geneiali est veluti vita, quatenus in eo sent, & quae mouent , & quae
mouentur. Non est tamen omnino vita,
I b. de quia mundus totus non est unum composi . -υμ tum per se,ut animal quoddam: sed unum N 'μ- - est ordinata aggregatione.
is Circa hanc quaestionem A istotelis,du-- , bivin eli,de quo motu procedat. Auermes enim in Commen. r.eitati Aui. Alphara. Ac Auem pa. Arabes Hispanos dicentes , hie Arist.non lqqui de motu aliquo uno, Actinuo; sed in genere de motu ita, ut dubiussian motus semper fuerit,& temper fiatu , nis sit, siue sit unus, & idem, siue alius, α
Aueri vero hoc recipita sed quod sermost de uno motu continuo, qualis est primus et lorum motus. Ratio ipsius est i quia aliter rationes. quas indum Ariston essent dimidiae , quia non probant, quod si motus sempiternus continuus , nisi id esset in quaestione silppositum, At mihi non placet ista expositio. Vnde melior eli sententia Arabum, quae quidem est communis, & Simplicii expressa ,& S.Ibo. Et expositioni huic ratio sauet. sent O. Primo ex ipsamet questione, quae uniuera Simplo. saliter proposita est de motu omni u natu- Thom. γralium. Secundo ex ipsa prima ratione , AH r. quia probatur pars negativa de pluribus x motibus, non de uno continuo. Tertio, squia in serius per hoc principium comune venit ad probandum ui particulari unum esse motum prinium sempiternum.Quase . to,quia haee est methodus bona, ut ab uniuersalib. ad particularia progress is fiat. Nec ratio Averrois quicquam valet: nam ex his rationibus non concluditur, esse motum continuum senipiternum: hoc enim aliis viis inserius proliatur.
Esse igitur motum,omnes affirmant.
o Vssione proposita, alioru senten effratias circa ipsi proponit. Ac primo ponit id,in quo ori conueniebat, fg, postea id, in quo erant discordes. Omnes fessio naturaliter loquentes in hoc concor se. do
425쪽
In lib. VIII. Physi. Arist. Cap. I.
ruta rota aeri erant,nempe morsi esse Quod duplici signo ostendit. Prirnum est: quiana dum faciunt, id est, de mundi consti uitione loquuntur, sit ne in tempore, an non et qA quidem non Detiissent. nisi mettum ale ex stimassent. Alterum es : quia tractat de generacionibus,dc corruptionibus, quae vi dem sine motu, & alteratione praecedenti
Attende,quod dicit hos Philol. phos naturaliter loqui, quia qui motum negant,ut diximus in lib. i .non sunt Physici, tace ha turales '. qua natura est motus princii ium. In hoc igitur naturales concorde erant.. In quibus verbis,ut notat Simpli. respondet tacitae obiectioni, qua posset quis idisum redarguere , quare de sempiternitate motus dii at,& non primum statuat,motum ese respondet, id ab omnibus eoi cesum esse . Sed mihi videtur, quod haec Hiba nulli obiectioni respondeant. Iamen, m libro tertio exclusa ioli biectio tallis . Pollea vero proponit id, in quo Philobi hi concordes erant, at quamuis in motu non differant, vatij tamen sunt in eius sempiterni ate. proponit autem tres senis ientias Philosi, phorum. Prima sui reorum qui infinitos posuerunt mundos : quales fuerunt Democri ut, Leucip. Et iret. Hi enim mundum sempiternu ponunt, quod patet ex eo, quod non sint ut mundos pserebant , sed unum generari ex alio ita , ut si perpetua series mundorum generati num, ex quo multur, quod motu si sempiternus. Nam generatio non eis sne motu,& alteratione aliqua . Secunda opinio est eorum , qui unum
mundum ponebant. Et debet addi, & semdum, re et re suisse,& fore, nam haec litera manea visitam ae- detur .& ita exponit Simplic. Si Themist. Haec sententia est Arist. qui unum mundu, S eundem sempiternum facit. Nonnulli etiam,vi Simplic. Platoni quoq; hanc sem-tentiam tribuuntri sed verius est in contralia eum fuisse opinione, ut alii asserunt. Tertia sententia est eorum, qui mu . dum unum , sed non semper fuisse possit runt: quales Araxagora ,& Empedocles:& hi duo secundum rationem de motu di
puerna ixerunt, id est, quod dicebant de mundo, dicebant de motu . Qui enim sempiterna unum mundum di tu, pariter etiam motum ponunt sempitonuam; qui vero mundum nori sempiternum ponunt, piri etiari rationa m Num non Gnpitem uni ponu: Notandum vero quod Empedocles di-
si sitiise.de nouo insu*m, quia quamuis ne ies tenvitum corruptum dixis
set; tamen ponebat tempus, in quo non erat, puta cum chaos durabat. At Demo-c nus non ponebat nec inlians, in quo non esset aliquis mundus.
Praeterea ii diuelsos mundos dicebat . substantia. Enipedocles vero, non nisi v num. Hae igitur sunt tres opiniones
si igitur contingit aliquando nihil moueri. Tex. II.
TEniam opinionem impugnaturus. Π, Ita
qua motum ali ando no esse. pQ iere coniisse dicitur. distinasit dupliciter actis aree ρνα
dere, morum aliquando non es,e, sed ance rat muri. pisie. Vno modo, ut dixit Anax nempe, dum nen mundux sactus fuit de nouo tamen prae e sit chaos tempore infinito quiescens, ex stea incaquo ipsa mens, & Deus postea mundurii,
Altero modo. ut dixit Empedocles, et L . motu, incepit esse, noli sic. ut ante nullus fuerit: suit enim alius, di alius motus. sed quod post longam quietem laesis moreterat. Ponebat enim motum duplicem , ct cum ex insido per amicitiam fiebat chaos, ct tune ex multis fiebat unum, & cum per litem ex chao fiebat mundus, & ex uno multa fiebant, ruta, corpora ipsa natura lia. At quietem poncinat in spatiis inter mediis puta dum erat chaos, & dum erat
Alligat autem quaedam ipsius carmina, quorum sensus hic est. Eatenus fit motu quatenus ex multis unum, vel ex uno
multa sunt,& mutantur. id est, ex chao mundus, & ex mudo fit chaos. & se res non habent firmitatem , at in hoe habent conifantiam. & firmitatem , ' nunquam prorsias pereunt, sed secundum circuluntinuariabilem redeunt.
Ex hoc colligit Aristot. quod ponebat
quietem . nam dicere, quatenus mutantur, dc notatur, quod ex uno in aliud est mutatio. N ita ex quiete unius termini ad aliud mutauio est.. Dices a
426쪽
. diem cir qui morim de nouo factu nil ponunt, ne sie est, aut cum Empedocle, aut cum Airaxagora dicereλnam dariara.diud medium, puta, quod ite incepit m tus, quod nec alius motus, nec quicquam,
chaos praefuit sed ibia efficies causa, quod nos Christiani fatemur. Respondeo,Phoc omisse Arist. stipponens unum is, alui Mis Kon it .m ui ex nihilo nihil sit, sed ex aliqua inat ei ia , &pp hoc deceptus icit,u pollea dicemus.
BRopossim aliorum seratais,dicit esse
t admo ancile, hoc dis nitere, Se hoc maxime est utile ad duo. Alterum est ρd scientiana naturalem . Alterum est, ad scientiam de primo principio, qui Deus es quae scientia pars est Metaphysicae . i. ι D: s. quomodo hoc est utile ad philo phil in naturalem . Respondri Simplici is a.data in utrasi sempiternitate,Physicus colliget esse quoq; quaedam entia .aturalia, sempiterna, puta coelestia corpora, de quaedam alia corruptibilia. Est etiam line utile ad cognitione primi principii, quia motus est uia maxime apta ad indagandi sempiternitatem ipbus primae causae.siexim motus aeteritus ell, de ipsa causa erit seimpiterna.
lacipiemus autem primu ex de-tus . . Tex. IIII. IPtque iternitatem toni Nymi re
intendit. At pro prima praemittitvna prsncipia puta, mobile secunda mota praecedit illa motum, quo mouem re prM 'exu pol deambulare, quin sit deambulatio ptius e5bustibile, a qrcomburatur Hoe aut principium dupliciter ostendit. Primo ex motus definitione , a qua probationi sumit exordiu. Motus est actus mobilis, it mobile est. ergo nam bile debet existere ante actum ipsum qiii motus est. Vtcnim actui praesupponitur potentia, ita motui, qui actus et , mobile prae supponitur, quod est in potentia . secundo probat ex commetui colensu,
etiam seclusa motus desinitione, ut patet
per species motus, Sc mobilis. Oportet. n. praecedere alterabile, ut sit alteratio.& mobile localiter,ut moueatur,& cobullite, ut comburatur,& sic de aliis . Mobilei;itur semper motum praeced t.
Ergo & hae et necessarium est.
Tex. V. Ex hoc principio facit argumentum. Vir
Detur ille motus primus , qui erit nixit incepit ei Ie motu , tunc mobile debuit illa praecedere. Peto uel mobile illud fuit iactu per alii mutatione uel n5, sed sempiterno praecessit, repostea motu . . suit: notan. ditur medium inter illa: sed neutrum dici potest, ut probabitur, ergo morus nullus eli priinas, nec incepit.
Si igitur . factum est. Tex. XL
Rε probat priorem partem argumeti, Mobile
dc probat,quod ii 5 sit factum mota non esse te.Si n. factum eis, per aliquam inu factum . tationem sactum est: hanc autem per plincipium debuit praecedere mobile, & mutabile, quod si sactum est,erit alia mutatio , R de hae erit ide processus,dc praeterea iaille motus primus non erit primus, cum sit prior alia nautatio,& minus. .
Si autem quae sunt,ante erant. Tex. VII. Rr probat altera part piata, P pr ces
sit mobile aeternu sine motu: Dicit, qd hoc irrationabile uret iis, qui nihil dixeruntii .etii , qui selo intellectu s ςm utuntur ab '. habitu scientiae,quia 'ut dicit simpliciu ς' cum si mobile aeternum ,
& etiam mouens, non poterit a lignari ratio,quare modo,& non ante mcuerit. Vlterius probat At illine l. licens, quod rum progressis 3 idest, qui iam aliquid .dad:ceiunt, ratio contra hoc apparebit para existente mouente prinio, de mobili. t si aliqua do est quies aliqua do est ira tus, necesse est dare aliquam eau am quietis, qua stante, non erit motu ergo si ad motum postea transitus st,praecedit ali a mutatio a
427쪽
In lib. VIII phys Arist Cap. L
ivio,qua aufertur causa quietis: ergo ante primum motum praecessit alius, S iterum quaeretur, quare lita mutatio modo est,& non ante, & sic erit semper proces.siis insinitus. Quod aut aliqua dc beat remoueii causa,ut sit motus, probat. Nam quies est priuatio motus .at priuatio non eil, nisi aliqua ex causa motum impediete.
Alia enim mouent singulariter. Tex. VIII.
x. εκ par ostendisset, non esse motu alia
te moueri' , qu post quietem, nisi praecedenaetii, non p. mut tione, & hoc probasset ex paeost iis i. te mobilis,nunc id ostendit ex parte ino . . . uentis; ut norat Simpl. Et probat,quod tauere eι iri mouentib. quae ad unum determinata non nou sunt, ut ignis ad calefaciendum,& trigida ιis frigefaciendis , nunqua accidit fieri detem muta nouo actionem sine ipserum mutatione, in . quam etiam in ipsis,quae ad contraria determinantur,qualia sunt agentia per intellecta,& scientiam. Nam sicut frigidum n5, c.desaeit nisi per sui mutatione,puta, quia recedit & abest.& sciens non decipitur, nisi contrario modo se habeat, quam fm scientia, impossibile est igitur,l ages aliis quod quietem illam faciat,& pollea ni tum,nisi mutetur ut dicit Auertisaltem ex concupiscentia una in aliam, qua vult mouere,non erso erit ille motus primus. Vnde facit argumentum senerale in quocunq. mouente, impossibile est,quod aliquod moueat, bc aliquod moueatur,nisi
biit sibi inuicem propinqua, & proxima potentia; & si sic se habent,profecto seri etiam non potest, quin si motus.
Si igitur no semper mouebatuta
Tex. IX. e is rudi X principio posito in sine textus ia
mr isa cludit argumentum.si fuit illud moa. ratio. uen ,εc motu ab arterno,uel se erat ut essent in potentia propinqua, ut unumna ueret, altera moueretur, uel non. si sie suit motus aeternus. Si vero non: ergo praecessit alia mutatio , perquam unum, aut
vininque sibi inuicem essent propinqua, si tin relativis. Cum enim de nouo unust duplum ad alterum, praecia i mutatio in uno,aut utroque,ut se se habeant: Ira in mutuo, & mobili, quod si praecessa mutatio,iam non fuit ille motus primus e& praeterea, quia idem peti potest de motivo,& mobili Iesundum illam mutati
Ad hic autem prius,&posteriuri
Tex. X. AI teram iacit rationem, qua motus 2. sempiternitatem osὶEdit,quq simi pose 'vitura tempore: Ponti aut una prin serni tecipium:quod ubi est prius & posterius, ibi instus αest tempus:& ubi lepus est ibi motus' est. terior . Quia tempus, aut est motus , ut Antiqui
Ex hoc si argumentum. Tempus est
aeternum. nec incepit, nec desinet ergo & . motus est aeternus. Consementia. ceris . - esima est. Antecedens uero dupliciter probat. Primo ex consensit omnium philosis phorum praeter unicum Platonem . . Illi enim tempus dixerunt non incepisse : bid Democritus dicebat, impossibile esse omnia fuisse facta, quia saltem tempus no potuit fieri. At Plato dixit, factum, esse quia dixit tempus simul esse cum coelo, Scsimiliter dixit, coelum esse factum, consequitur ergo,quod tempus etiam sit sacta. Aliqui uolunt defendere Platonem interpretantes ipsam: sed parum resert nobis hoc, sequamur modo Aristotelem, qui se ipsam exponit, quique eius optimc me tem nouisse credendus est .
si igitur impossibila est esse. Tex. XI.
IDem probat ratione. Quodlibet nune Tmus temporis est simul principiu,& finis ,ssed impossibile est, quod si incepit ut hi s. '
desinet tempus, quod quolibet nunc sit Minναι principium,& finis, ergo tempus est aeternum,quod si tempus est aeternum , etiam erit motus sternus. Minorem probat. Nam cum tempus non existat nisi rati ne ipsius nunc, si inciperet tempus,utique
illud non, quod incipit, non esset finis , quia non.praecessit aliud tempus cuius
428쪽
esset gnis, sicut nee ultimum esset principium,si non sequeriar tempus. Non enim respectu eiusdem principium est,& finis , quod si uerum esst, omne nune esse huiusmodi, profecto non incepit, nee desnee
Dubitabis: Ni videtur petere principia
haec ratio debuit. n. probati,quodlibet nuceste principium,& finem, posset enim hoc negari, & dici, ν ira sis habet nunc, ut punctum , in linea autem datur primum punctum,quod non sit finis,& vltimum , quod non sit principium . MIM. Respondet Auere, quod non est eadem Auer. inatio . Nam nune non poteli sumi nisi in motu,sicut nec th:Vnde sicut ante quodlibet mutatum es te,datur motus , ita ante quodlibet nune sumptum in illo motu , datur tempus. Nam nunc respondet mutato ei se, tempus autem motui, cuilis est illud mutatum est e.
satisfacit:quia ex hoeno balinur, nisi quod ante quod libransieisare. ΠΤ tu est trempus, & motus. Hoc tamen non sufficit sacere motum, de . tempus aeterna,nec incaepisse. Nam quam i liis motus,& tempus finita sint, adhuc ta- .. men ante quodlibet mutatum esse,est mo- tus: & ante quodlibet nunc sum pium inmutato est e,eli tempus.
Propterea melius soluit D. Th. 2 nune omne esse principium,& finem ex eo probatur, et ubi est prius de posterius , ibi est tempus ; si ergo datur pti inu nunc, quod non est et finis, tunc prius illo nihil. e siet: ergo esset tempus; nam qui dicit prius,dicit tempus . Similiter,si daretur vltimum post illud, seu posterius nihil esset, igitur iam esset ips: nam post,& post rius diit tεpus:& sie non potest esse, et non sit principium, Se finis, idest V non antecedat tempus, de quod non sequatur tempus.
Eadem autem est ratio,& de eo. Tex. XII.
ατ Via in prioli ratione selli ostende
si ra*motu non incepisse,quia sem P labitur motus,& mutavo prior motu primo, nunc ostedit eadem rationepose probari,motum non habere finem , quia dabitur mutatio posterior ultima. Et ponit principium aliud. Nam sitat motum antecedit mobile, ita etiam post motum est mobile, ut post dealbationem manet corpus:& post combustionem conbustibile, idest subiectum mutationis.Similiter in actione, post motionem manet dimotivum, Sc post actionem manet
Et ipsum autem corruptibile. Tex. XIII. FArit argumentum modo. Si pos ulti
mum motum manet ipsum mobile, μυλ& motivum, cum illa corruptibilia sint,alia mutatione eorrumpetur,ergo dabitur mutatio posterior ultima It eiu post hanc mutationem mambit mutabile, &se alia corruptione corium petur, ut sit infinitus processit Nec reprobat aliam partem, quod illud mobile sit incorruptibile S duraturum sempiternum,quia esset ponere motum. Nam cum mobile sit, & motivum,erit aliquando motus, sicut a principio. Ex his concludit,quod motum dice Hre incepisse,& desiniturum, eli simile figmento , id est, est dictum,& non ratione probatum.
Similiter autem, fle dicere. x. XIIII.
Onuertit se eontra Empedo- clem dicens , este etiam sν mentum , quod dicit Emps cdocles, nempe , quod fit ista quie , t motu, per litem , Scamicitiam , quia sic res apta est sol . re hoc non probat, sed sumit tanquam prin 'cipium . Si enim peteres quare modo est xquies,& non lis, uel e contra . Dicebat, quia sic est natura rei, nec amplius cau- ' sam reddit. Hoc autem dicit Alistoteles ii esse figinentum, di absque ratione asse
429쪽
In lib. VIII. Phys Arist. Cap. II.
Fortassis autem, & unum principium. Tex. XV.
nunt, ut Anaxagoras,eadem ratione nuntur,puta,l claaos fuit ab aeterno, sed motus tempore iactus est, non alia ratione, nisi qa talis est natura rei, ut sic fiat. Hoc reiicit Aristote.duplici ratione. Prior est . Natura eii causa or. inis, & rationis, ac proportionis, at quod chaos aeterne quiescat, sc poli moueatur , nullus eis ordo, o Mulla proportio : ergo impossibile est', quod talis sit natura rei. Maior est certa ipsa expetientia , quae naturam ordinate in sitis operibus omnibus procedere Diledit: ut patet in coelorum cursibus, in elementorum dispositionibus, in animalium
caeterOium generationib. Minor probatur
Quia inliniti ad finitum nulla eii proportio, re ob id nec ordo. Y Vbi Aut rroes satetur authores suael Atiere. gis Sarracenos melius dicere, quam Anamelius Xagoram quia non in rei naturam, scit insig-aji diuinam reserunt voluntatem,quod munia ιm in clus incepit esse in tempore, quia Deuscepti,nil operatur,ut vult: sed hoc examinabitur istinii di posterius . Dinam ii. Posterior ratio est. Opera naturae,aut iantatem. semper eueniunt,aut si aliquando defici ut id sit ob aliquam cautam,ut notum eis. Diximus enim quod ellectus naturae, aut sunt semper, aut frequenter. At quod motus tempore incepit poli innnitum transac tum, non eii huiusmodi : ergo non eliopus naturaemon ergo cauta huius natu ..-- Mi tribui potest.
Quare melius est, ut Empedocles .
compara τ' M pedoclem coparat Anaxagorae in νιιν ιμαιε hoc, dicitq; melius dixisse qua Anaria Empa xagoram ipsam Empedoclo. Hic n. doctis .is ab aeterno posuit mundum modo quievissem.ntia se, modo esse motum,& sie tali variatione M'. semper se habuisse:in quo ordo quidam eii, puta, quod tempore aequali sit inotus,
alio vero aequali quies: oc sic semper. At etiam in hoe reprehedit ipsss mira
ratione . Philosephus non debet qui quam afferere, quod non demonium ne, aut saltem inductione ostendaciat Empedocles illius, quod dicit, nec causam , nee inductionem aliquam affert .ergo re prehensione dignus est , nee ut Prulos. plius procedit. Minorem probat, quia utitur lite, si micitia pro causis, hae autem non siissiciunt: nam litis, & amicitiae est constegare,&disgregare. Et hoc quidem itinctione potest oliendi. Nam homines amiciatia congregantur, lite i Darantur,& ita in inundo.At quod tanto tempore sit con gregatio,tanto disgregatio, hoc non indactione colligitur, nec huius causa sitf5eiens eli lis,&amicitia . oportebat ergo eausam huius assignare , quod non fecit Empedocles.
Omnino autem existi inare. Excludit responsionε. Posset quis di
cere. Eorum, quae semper stant, non esse aflignandam caulam. Imo ita se eit Democritus qui causas eorum, quae aliquando sunt,dediti eorum vero, quae semper fiint,noluit dare. Ad hoe respondet, et non bene fecit. Nam quainuis aliqua causam non habente rum quae semper sunt ut prima principila, siue incomplex a , ve Deus,siue coplexa, ut propositiones immediatae: tam S multa sunt seinperi&perpetua,quae tam e causam habent, ut triangulum habere tres angulos aequales ducibus re ictis, seper l est . Iat eausam habet,& huiusmodi multa. Debuit igitur assi ignari illius, quamuis perpetui,
430쪽
Contraria autem his non dissi cile. Tex. XVI. TRiplici uia, ut notat simplicius sta
bilitur aliqd problema. Prima est, adducere demonstrationes pro ipΩ.Altera est aliorum sententiam reprehε dete, & insufficientiae arguere. Tertia ethipibrum soluere rationes.Cum aut ε Aristoteles circa motus arternitatem duo priora praestitisset: nunc tertium exequitur. Aeetes rationes, quibus motum incepisset poterat probari, soluit e prius tamen ipso proponis: quarum prima est. Omnis mutatio est a contrario in contrarium: at nulla muta io, quae a contrario in cotrarium sit,infinita esse potest,cum contraria sui- te inter se distem,ergo non potest esse muinio infinita , & sic aeterna.
i. Ecunda ratio est experientia Aliquid
. de nouo mouetur, cum tamen de nouo sit motus in illo,& non ante fusiit, ut cum lapis, aut ignis mouetur, eis test uniuersum de nouo moueti, nutudo in univer prae deme motu .non e
go, si motus incipit; statim dabitur'm lux prior primo. si non potest de
nouo incipere motus in aliquo ; sequi. tur, quod quae mouentur, semper mouentur,& quae quiescunt, semper quiescunt: quod non est.
Multo autem magis quod ltale est.
i Via responsio In promptu erat ad x J algumentum secundum, puta. quod quamuis aliqua inanim
ta de nouo moueantiar. mon tamen motus
absolute incepit esse, quia nihil mouenirnisi aliquo extrinseco moto, cuius motus praeres sit,quod in uniuersis dici inpo- 'test. Ob id facit tertiam rationem magis apparentem in animalibus . Animalia n. mouentiara se, cum ante quiescerent, α non moto aliquo extrinseco: unde non fuit alius motus praecedens in alio: ergo ita erit in toto mundo, quod movebitur se post quietem non praecedente alio motu. Quod enim in inurido paruo, puta , antimali accidit, hoc etiam accidet inmundo niagno, puta, ipsi uniuerso. Hae sunt rationes contra motus aeternitatem. Addit, quod si mundus torus potest a se moueri, etiam infinitum a se movebitur, si tamen infinitum moueri potest.
I Neipit soluere rationes ad primam respodet primo. Et notat bene simpli. quod posset responderi facile eone dendo , quod quamuis una mutatio non possit esse infinita, attamen in genere pollini esse mores infiniti,unus post alium, hoe enim in piae senti sui sciebat. Tamen non dat hane solutionem: sed respondet, quod etiam poteli unus motus csit in uux esse iii finitus .ῖOb id dicit ad argumentum, quod bene in hoe dicis, quod unu amotus a contrario in contrarium non est infinitus, quduis rtasse possit esse unus infinitus hoe modo: si ab albo in nigra ,& iterum a nigro in album,& horum saeperpetuus regressus in uni eo subiecto: sicut cum chorda percutitur, nunc mou
tur starsum &deorsum, uel dextrum , di finis tum multiplicando motus, quod ii hie est unus motus , illud non ea abs lute uerum. Tamen si isti sunt plures motus, nee susscit unum subiectum,tune bone procedit argumentum. Hoc tamen in praesenti non detei minat, sed dicit, quod sat nobis sit, quod qst aliquis motus
aetemus,puta, circularis, quia non fit inter contraria, ut dicetur postea. Et ita . salsum est, oin nem ab G Q ii , lute li motum esse inter contraria. motu chorde,& an morus. reflexi eontinui sim, postea dissem rata.