장음표시 사용
401쪽
In lib. VII. Physi. Arist. Cap. IIII
sertur ractio non est. Ad hos duos modos multos alio reduci dicit,na ins ratio tractio clusea et , expiratio expulit Similiter operatri ines, quihus naturales uirtutes , aut alimentat aliunt, aut excrementa propelluci rami liter sputatio,& separatio.i .diuulsio, aut dilace ratio;& radiatio.i. motu, inistri,quod tenet mulieres, S deniq. uocabulo comuni tractiones,congi rgationes dici possunt quasi quod mouet, di quod in uetur, coniungantur. pulsiones uero disererationes. Vertigo est motus circularis, ut motus, quo trahitur rota .
Vectio uero , quo pondera supra alia se
Inter hos quatuor motus, duo eorum ad alios duos reducuntur. Ni vectio non distinguitur ab aliis tribus. Ratio est,quia quod vehitur, non proprio motu sertur, ted alterius, supra quod uel in quo est. id, si ipsum pellitur,trahitur, aut vertitur. smiliter etiam & ipsum vectum. Ulterius, vertiso non dii tinguitur a pulsione , & tractione: est enim ex utraque composita: nam quod circulariter sertur secundum unam partem recedit a mouεte, & pulsio est, secundum alteram accedit, ct tractio
est. Hi igitur motus ab extrins is ad pulsionein, S tractionem reducuntur.
Quod si in his simul sunt mouens, &motu , Ssecto in Oi motu locali ab extrinseco imul erut mouet,lc G mouetur. Est autem litera valde clara,ouauis r maiorem dilucidationem , & claritatem harum specierum non seruaui eundem ordinem in exponendo, qui in textu est.
cior motus. DIiscultas maior erat in mora proiectionis. Id n. et proiicit,no simul
ε est eo, Pyroiicitur, vi simul G. Ο id ostendit,illud et veru esse. Desi nil autem motum proiectionis esse, cum L inotu uehementiori, quam stapostulet natura, eo quod movens maiorEimpetum imprimit,& maiori vi ipsam expellit. Tamdiu aut durat iste motus, qua- diu durat illa vis, & expulso, Per quod vult intelligere ut dicit S.Ih.'immisia te mouetur proiectu ab aere coliguo pul- , curus vi cessante cessat proiectA. D. quibus colligit uniuersaliter quae mouent, '&mouentur motu locali, esse simul. L
At uero neque inter id, quod alte
OVod in motu locali docuerat, idε 3. vosa
in alteratione ostendit; magis in tur in aia explicuit propositu in pnti, nem teratianere quo qu0d mouet & quod mouetur, i.
mul sint. Dicit autem se loqui de alteran- mobae date ultimo,& de altero primo. Aliquando bro usa enim quod primo alterat,& quod ultimo simul . alteratur distant, ut cum ignis lignum a longe calefacit,& talia simul non sunt. Si
tamen alterans ultimum sumamus, limes erit cum alterato primo: ut aer ligno pro .
ximus,qui calcfictus, lignum calefacit. αhoe ultimuim alterans dicitur. Potest etiaintelligi ,eum aliquid alterat, si aliquid alteratur, non sunt simul secundum se tota, sed si cundum id, auod primo alteratur ex parte alterati: Sc quod pii mo alterat parte alterantis. Ideii, ultima pars alteran iris cum prima alterati in coniuncta, ut sit sensu Quod nunqua alteratio ulla cotin- sit, nisi sit aliquis tactus alterantis,& altetati,qui secundum extrema prinio fiti uel secundum proxima alterantia, dc alterata. Artificiose autem Aris. hoc probat. Ex- In φ .plicat tamen primo duo. Alteru est, in qui accidas bus accidat alteratio. Alterum, quae dican alteran tur alterari .Dicit igitur, quod quale alteratur,ut sensibile.i. secundu qualitates sensibiles alteratio accidit. Sunt autem sensibiles qualitates, quib.eorpora communiret disserunt,ut albedo, nigredo,calor, humiditas,siccita , Se reliquar, quae sunt passiones subiectae qualitatis, i. quae sunt termini passionum: subiectum. n.terininum vocat. Per has autem qualitates differunt corpora dupliciter. Aut quia eiusdem maῖis,vel minus participant: sunt enim quae1im calidiora, auaedam calidissima, εἰ sic in aliis , qualitatibus. A ut disserunt, quia diuerso habent qualitates. Explicat modo alterum.Quae dicantur L. alterari. Et dicit, secunda has omnes. qualitates alterari cor ca tam animat , quam ieran ... inanimata , dc partes animatorum inanimatae,ut pili,ungues, Sc aliae huiusmodi , quae anima careat. Haec enim omnia ces sunt
402쪽
sum, frigescunt, reliquasq; patiantur alteritiones siccundum tales qualitates.
Atque etiam ipsi se insus altera
D. Hiaal fi Liam peculiarem aberationem anis Hianis malib. dat, puta, sentire, quae non c5cessa alii vii, quae pati ut urs inanistrata,& patiuntur animalia,ut albe
uerisiis. seri, calefieri, & alia, quae fiunt aliquando
nobis non sentientib. Non enim animalia omnes inerationes ipsorum sentiunt; mutantur enim ipsis non sciitientibus saepe, ut accidit in alterationibus interioribus corporis.Inanimata autem non omnes a lterationes habent animalium, quia seniucarent. Quod autem senum alteratio sit, . osteridit: quia non si sensatio, nisi eor-Pore pariente dest non semimus, nisi in organo corporeo sensus recipiamus spe
classensibilium 3c hoc alterari quoddainest, ut alibi dicetur. constitui rationem constituis ad probanxur ratio dari inmamna. Alteratio fit ictu dum qualitates sensibiles , quae obiecta sensitum 2 ' sunt, sed haee agunt semper per medium
illius contiguum ;ergo inter alterans, & alteratum primum nullum est medium. Ostendit medii c&isuitatem. nam corpori est contipuus aer, similiter & visui:&se lumen agit in corpus ,& superficiem per aerem contiguum: & color similiter per aerem in uisum Similiter in aliis sen. . sibus hoc idem est.
. Similiter autem, & inanimatis. Tex. XIII.
. IN pro augmento, dc diminutione id m
iis, d. , 9 stendix mee loquitur de ea, quaest
arivitie in ipsis animatis.Cum enim ab in Mune, o trinseco fiat, manifestum est simul esse,*G--- auget,& augetur: sed de ea,quae in inani. malis est, quae additio , vel ablatio dicitur, in quibus notum etiam est augem,Scau&m:diminuens, vel auserens, & abi tum esse simul. Ex quibus omnibus uni uersaliter concludit, primum moti, Se vI.
timum mouentis simul esse, quia Blumam mediate duo se tanguat secundum ulunias superficio.
. sn motus, ct motum si uisent. Bio. II.
N hae dissicultatessit aliquot
argumenta, quibus mouen probatur agere in rem mota dii ante absq. eo, i agat iainediana.Sunt et argumcnta, quibus attrahens non uidetur simul cum attracto, quae duo sunt contra Arist. ut uisum est in tex. Primuin argumentum est.
Sol agit in ista inseriora calefaciendo, producendo metalla, de alia, tamen horum nihil patiuntur orbes intermedii, cum sine incorruptibiles, ct impassibiles. Est aut Sol in quarto ccxlo ergo aliquid agit in disam & non per medium:Secundo. Est pi isciculus, qui Torpedo de , qui facit obstupescere manus plicatoris, & tamen no obstupescit rete. Sc dicit Plinius, et si lagatur extremitate hastae, manus it nrntis hastam obstupest. Huius Torpedinis tanta est vis quod narrat A lbert. lib. 1 . de animalibus, Nota quendam extremitate digiti leuiter ipsu Torpia a tigisse,&ipsius brachiu ita fuit obstupe' iactum,ut per dilini diu annum loturis ealidis,& unguentis vix sensum receperit. Similiter dicit, et pisces ipsem tangentes obstupescitiat. Idem dicit Arist. lib. 9. Hist. cap. 3 7. Hic igitur piscis cum distantia et obstupescereticiat, videtur agere in me diata,& non apit in medium . Terit o. Dicit Avicenna, i homines sua . imaginat idne faciat pluuias,& immutant stes extrinsecas,& non per mediii, imo experimus imaginationem immutare partes eorporis distantes. Similiter sata natores nocent animalibus distantib. nihil tamen in his videtur in medio este. Quarto. Magnes trahit serium distans, nee is simul cum illo, nee trahit aere me r. puncdium.similitea electrum, seu ambra tra- dup&xa-hit distantes paleas . ut membra sibi tra- gent alte hunt cibum,in qui, non videmus coniun rum me-eboneni inter trahentia, di tracta. disia, crCiaca horum tutionem sit primum remorain landiti. ὀd mouens est duplex . Alis alterum tum mediatum,& remotum: Alterum im proxima, mediatum,& proximum. Immediatu est. imme-iriter quod,& rem motam , non est aliud diaim
moues, medium, ut cum ignis sibi lignum protimum comburit,mediatum vero. cit
403쪽
In lib. VII. physi. Asst. Cap. IL'
inter ipsum,& rem motam aliud mediativi cum ignis calefacit distantia, prius tamen calefaciendo medium aerem. Ista autem inediatio,vel immediato dicitur suppositum. Alia enim est immedi,tio, et mediatio virtutis Cum. n. aliquid propria virtute agit, dicitur immediatum immediatione uiuiatis: cum vero agit virtute tecepta,& dependente ab altero, agit mediate mediatione virtutis. Vnde lenis cum manum calefacit per medium aeta, dicitur mediatum mediatione suppositi, tamen immed:atum secundum virtutem,suia proprio calore assit. Aer vero licet immediatus sit secundum suppolitum, tamen mediatus eis in virtute, quia calore dependente ab isne calefacit. Aliquando etiam fit, quod timul sit mouens inam
diatum, quantum ad utrumque : ut cum
aqua sibi manum adiunctam frigefacit,&ignis calefacis. Hic autem attende, quod ista virtus ,
quae recipitur in medio a movete media . to quantum ad suppositum, & immedia-xo secundum virtutem,quamuis a tali mouente pendeat,tamen non omnis aequali. ter. Est enim uirtus. quae per parum temporis durat in medio, ut calor receptus in
aere:ob id sit idem essectus per illud tempus:etiam recedente primo mouente, licet non sit tam seriis motio. Quaedam vero virtus, nec per minimum tempus manet, ut lumen in medio,& virtus i arietis in aerei semper enim dependent huiusmodi virtutes a mouente immediato secundum
virtutem. unde absque illo nihil agunt in sibi proxima,Se immediata,vt sesilui ii
tum est . Sit secundum sundamentum ex Alex. I Met .com. 37. 5c etiam Themist quem re itat Aueri lib. 2.coeli,com. 2. Quando
aliquid a it in medium,& in aliquid distans non semper est idem essectus in medio si in distanti obiecto. Potest hoe ex Gplo manifestarit lignum per vitrum medium calefacit ceram, tunc cera liqueste , non tame vitrum,& hoc uniuersaliter est verum,quod idemiaccidens secundum varias dispolitiones subiectoriam, in quibus recipitur, potest varios esse s facere. v.*calor in quibusdam albedinein , in quibusdam nigredinem facit. Solis lumen , hic aurum,illic argentum illic plumbum Aest: & ex hoe prouenit s quo quamuli
idem accidens sit rereptu in medio, & in obiecto remoto, non semper idem 1 tur in utroq. essectus. Et hoc maxime est obseruandum: nam ex hoe Glutio pendet
Sit tertium sundamentum . Quod attractio est quadruplex. Prima , quia finistrahit ad se , quod ad finem est, quod i latrahitur, n5 trahitur per virtutem aliqua receptam, & impressam ab ipso fine, sed sua uimiae in proprium finem tendit. Vade, quia sic locus trahit locata', non recipiunt locata aliquam virtutem a loco , secundum quam feramur, ut bene notat hic S.Th. & Auer. sed ipsa propriis virtutibus in loca mouentur, nee de ista attractioii eloquitur hie Atili. Alia est attractio, quae sit secundum vacuum, cuius meminit Cotiliator in differentia, vel quae fit,cum aliquid atrahitur ι quia remouetur illi contiguum , quo ablaio datur vacuu, nisi illud tale corpus moueatur: & sie per fistulam absorpto aere
attrahitur aqua. Tertia attractio est, qua Auermes com . II. vocat aequivocam , & impropriam,
cum id , quod trahit , manet immotum. quod modo magnes , & electrum trahunt ad te: ille femina, hoc vero paleas , nec intili attractione moueriar magnes, aut electrum. Similiter etiam membrum, quod ad se cibum trahit.
Est autem discrimen inter id , quod sic
trahitur,& id , quod a loco trahi dicitur . Nam quod ad locum mouetur . non recipit virtutem a loco, secundum quam sertur,sed a se habet, vel a generante, vel ab alio. At quod ad magnetem sertur, recipit uirtutem,qua sertur. Vnde est notandum ex Riber. 8c S. Tho. quod sicut per grauitatem, aut leuitatem ntur res in loca propria, ita semam,&palea feruntur ad magnetem ,& electrum Per virtutem talem . Vnde sit, quod in his omnibus illa virtut sit instrumentum actiuum motus illius Caeterum discrimen est, quod grauia a & leuia non a loco, sed a stenerantibus receperem virtutes illas; at Setriam,& paleae a magnete,vel electro receperunt virtutes: ob id altera prius ab idisi ad eadem seruntur.
Adest etiam aliud discrimen , quod
404쪽
Mim graulum,& leui uni iraturalis est ex parte sor is ,& parte materiae:at ferro,& paleis non est talis motus naturalis, sed praecipue uiolentus est: quamuis non omnino propter aliquam conuenientiam tracti,& trahentis. Et hoc sequitur,quod grauia,& leuia a loco sin aliter:ilia uero a magnete, electro; similitera uirtute membrorum trahantur essemve. Quarta attractio est. Cum quod trahit, pariter mouetur, & suo motu movet tractum vehementiori motu, quam pollulabat ipsius natura, ut dictum est in textu t& de hoe praecipue loquitur Arils quamuis etiam uerum sit in omnibus tribus modi; in quibus contigit effective trahero , ut dicemus. His suppositis,sit prior eonclusio. Vbi nullum est mouens immediatum , passo nulla esse potest. Hoc est uelut principia omnibus Peripateticis. Non enim intelligi potest, quo modo aliquid eniciat id ,
quod nullo modo tangit, nec per te , nee per aliud.Cum. n. operatio sequatur esse , ubi res non est, nec ipsius operatio eriti caautem in medio non agit, quod est proximum obiecto distanti , tune nullo modo est ubi illa res est:& sie nihil eiscere psit γImo hoc est unuxi ualidum argum, quo Theolo i ostendunt pr lentiam Dei ubiq; quia ubique operatur. Avicen. aut e lib.de anima, par. 4.c. '. oppositum exilii mauit conuictus argumento tertio, quod iacile soluetur, a nobis postea. . Secunda conclusio. Mouens proximum, & motum semper simul, ct imme-dlata sitnt; ut si mouens primum sit aliquando remorum sim sappositum, tamen Em uirtutem immediatum est & se est intelligenduς Arist. quas uelit dicere, non . contingere morum, quin quod mouet, &mouetur sint simul: non tamen quod omnia mouentia smu i sint. iAd primum igitur areth patet solutio ex secundo su a metuo. t enim agit quidem in olbes medios , & in inseriora per lumen, & omnes suas uirtutes: at lumen non eosdem ubique effectus facit, sed orbes illuminat, aerem calefacit, & in terra uarios producit effectus. Nec hoc impedit coelum esse incorruptibile, ut notat bene Alex. loco citato quia lumen non est quali
tas destructiva, imo, ri inquit lunaidc
astra,quae eiusdem substantiae sint cumlo, lumen a sole recipiunt. Per hoe idem respondetur ad secundsi de Torpedine: est enim eadem qualitas in manu, & in retibus , sed non idem oper
tur; manum enim obstupefacit, non autem retia: & hoe sit etiam in aliis qualitatibus, ut dictum est. Ad tertium dico, quod homo per imam nationem tape se ipse in immutat; sed hoe non si, nisi spiritibus in imaginationis organo existentibus immutatis , per quos sit celeris immutatio partium corporis . Quod autem dicitur de fascinante orato non negamus; scd dicimus,vapores la riuos egredientes per oculos aetem ostendere, se aer nocit aliis, sicut homines peste tacti aliis etiam distantibus nocent, sed hoe non fit, nisi per medii immuta
Quod autem ἐξ de his, qui pluuias & alia multa faciunt per imaginationem : id salsiim est : saepe. n. prouenit arte Daemona uel ea tu aliquo, ut dicit Iand. Aliud autem est, cum miraculose accidunt euectus, ibi .n. virtus diuina operatur. Ad quartum de magnete Alex. lib. I. q. naturalium c. 23. recitatis aliorum sententiis, dieit moueri serium a magnete , tanquam fine propthr conuenietitiam , quam cum eo habet.
At ista sentensa non est tuenda. Omissis autem multis,quibus poteriit impugnari , id sat sit quod ut notant S. Th. Albe.& Auer. in quacunque distantia moueretur sertum ad magnetem , scut ignis ad situm
locum. Pranerea: quantum cum l. magna esset, traheretur , quae tamen duo non ita eueniunt. Prata crear quia si tingatur , seu ungatur alliis ferrum,aut magines, non trahit; ct similiter nisi motu comprimatur electium,ut calefiat, quod utique ostendie magnetem agere in serrum, ut diximus , unde agit quidem in serium, sed no pilus, nisi .immutando medium. Sed hic siint duo notanda; Alterum est, quod Conciliat. dita si .dicit, se expertum esse, magnetem unctum alliis sertum trahere. dicit tamen , quod si magnes,aut serruper diem sanguine hircino intingeretur , non es let talis attractio. nec eso dubito aliquido decipere illam experientia de aliis Ddd Cau
405쪽
In lib. VII Physi. Arist. Cap. III
Causa autem, quare allium talem virtutem habeat, exi istimo esse , quia calidum est,& calor eius mordax , & diuulsivum . partium subtiliorum , & ira appositum magneti diuertit partes calidiores , quae magis activae sunt,& ita impedit ab actione:& hine prouenit aliquando, quod non impediat propter debilitatem caloris a.
ν eis Alterum est, quod electru ob id prius Errum δε motu calest, ut dicit Albe ut fiat disgregab aleati tio partium , & facilius virtus possit 'ri , ut gere, quod si calore ignis calesat, non traatirabat ne qilia talis calor consumptiuus est vir paleara. tutis. Et quamuis hoc verum fit quantum ad hoc, quod est de ignis calore, existimo etiam calefactum attrahere, quia calor attractivus est ex se, unde etiam alia calida paleas trahunt, & calidum magis trahit minus,ut dicit Conciliator. Haec de m gnete,& careetis satis sint dicta : nam eadem susius persequi non est nostri muneris.
Quod autem ea, quae alterantur. Tex. XIIII.
ris .iVm alterans, & alterarum ta mul esse probauerit, idq; s i tam in qualitatib. tetriae spe. ciet ostenderit,nunc huius rationem reddit, docem,alterationem non esse nisi secundum tales qualitates, Ic quae alterantur , non nisi secun dum has alterari. Nota autem, Psant qualitates quartae speciei. quales sunt figurae, si forme: me etiam primet species,quales sunr habitus. Habitus autem sunt in triplici disierentia, quidam eo oris,ut robur,cinitas,dc alia: quidam antinae appetitiuae , quales sint virtutes morales: quidam animae intellectivae,ut scientia, prirdentia, ars, ει similes: Hoe etiam intelli e de habitibus oppositis: In omnibus his probat non esse altera
Praeterminit autem secundam speciem. Nam,ut di it s. hom. talis qualitas,puta potentia, vel impotentia, ni ratis ea , de non de nouo acquiritur, sed cum ipsa ι
Aliorum enina naaximum utique. Tex. X V. PRimo de figet is probat in quibus di
cit maxime apparere alterationem esse um sat remotio,& aequisitio ipsarum; at vere alteratio non est ad ipsis primo,ied ad aliquid aliud ,ex quo ipsae sequuntur, ut dolatio tendit ad partium remotionem:actio pingendi ad parsum uel accidentium appositionem, unde sequuntur figurae, sicut dealbatio primo ad albedinem tendit, a qua sequitur similitudo; ob id ad similitudinem non est alteratio per se sie ad figuras . Materia enim , α subiectum paliter est ad alias alterationes, ut densationem, rarefactionem, vel alias mutationes secundum artem : ex his consequuntur figurae , ad has tamen non est per se alteratio. Hoc autem orobat duplici ratione.Prior est . Quae alterantiar , denominantur aqualitatibus, secundum quas est alteratio , ita ut se praedicato s- qui uocari dest aequae uocis, nempe, qu alteratur scundum suam vocem praedicatur de qualitate,de econtra: at hoc non si in fisuris: ergo secundum eas non est alteratio. Maior patet.Dicim' enim, s est humidum,homo est albus,& e contra, album est homo, humidum est aes : at cum aes est statua , nec statua aes, sed aerea snee cathedra lignum,sed iisnea:& hoe est
non arraui uoce praedicari, r. naequa uoce, sed mutata , nam non aunim,sed aureum praedicatiar,non aes,sed aereum . Aliter
406쪽
, Amplius & aliter in conueniens
. bandum. R es cum sit, non dicitur. - a terati, est. n.alteratio rei iam sa- ctae,& exiliemis. sed eum res accipit Armam seu figuram fit.ergo per figuram uel Drmam non alteratur. Et hoc est, quod dicit,ridiculum cssse, parietem aut tegula esse domus alterationem, S domum alte: rari, cum tegitur,&tot parietibus elaudi..tur, m. n. tunc sit, fit,sed non alteratur . .Est enim alteratio persectorum, seorum,
quae iam sum. Et se est intelligenda ratio 8se,& non ut declarat Auer. ut dicemus in quεstione.
Mius suit,puta quod fit, non alterari essema fiat manifestum ,& dedimus nos rationem , seratio. quia nondum est res eum sit. Statim prosequitur declarare, non esse alterationem secundum alias qualitates a tertia Ocie, de secundo ostend it de habilibus corporis,& facit argumentum. Om . nis habitus, siue uimis, siue uitium sit, est ad aliquid: sed eorum, quae fiant ad aliquid , non est per se generatio, nee alteratio,ergo nec talium habituum. Explicat,
omodo ad aliquid sint ista,& primo desinitate . Sanitas enim est calidorum , & frigidotum commensuratio , aut eorum,qui sunt intra, aut quet sunt ad con
.ψMaiis Qu0d sic explicat Auerno per tempe iliariis caloris,& smsiditatis intrinsecae intelligit finitatem animalis: per temperiemeatoris,& frigiditatis continentis , sanitatem quae dicitur aeris vel aquae, secunda quam aer temperatus vel aqua sana dicu-tur ipsis animalibus.l Probat Aristo. quod alii eo OH, habitus sint ad aliquid, quia sunt dispositiones praesentis,& persecti ad optimum .
vi nota , quod habitus iuperueniunt
naturae persectae, Si potenti opera i, d adueniunt ad h c, ut melius operetur. Unde habitus corporis si ponunt naturam con . 7 situ tam , & pei sectam per sanitatem , &tem remem N ipsam ad operationes persectius supponunt, ut robur, & macies, per
maciem intelligit aptitudinem ad motus N. veloces, Sc curses, qui in obsiti non inest. V 'Hi igitur etiant, habitus ad aliquid sunt, ut sanitas,& hic est sensiis illorum uerborum , quod habitiis est dispositio perfecti
ad optimum,ut explicat bene S. Ilio nec expositio Auer.est ad rem. Hie attende maxime unum,quod dice
re hos habitus esse ad aliquid,no est aliud 'quam quod consequantur ex habiti die multorum inter se . Vnde sanitas ad aliquid est, quia consurgit ex certa temperie qualitatum:& pulchritudo,quae ex debita partium proportione,& dispositione procedit,& robur ex membrorum coaptatione.Vult ergo Arist. quod alterationes tetminentur in qualitates illas primo, vel in partes,uel in membra,& inde per accidcitates habitus sequantur. Unde caui fanat, ipsas oualitates temperat, & secundum has est alteratio : inde consurgit sanitas . Similiter in aliis corporis habitibus.
Neque igitur circa animae uirtu
tcs. Tex. XVIII. TErtio idem ossedit in virtutibus mori '
ratibus,& facit duas tones . Altera est, ut benedicut Them.& S.I h. , similis secundae rationi, quam secerat de figura.Cum res perficitur, non alteratur sed homo per uiritates maxime perficitur& consumaturi ergo non est dicendus si cundum illas tunc alterari, quia nondum est risectus homo. Piobat, quod homo perficiatur. dita tunc quodque maxime perscitur, cum attendit sium ma perfectionem sius nature ut circulus cum maxime circulus est: sed homo per virtutes maxime secundum staturam pei sectu, est,ergo per illa, si persectus; non ergo illarum est alteratio, nee oppositarum, puta uitio-raim; sed corruptiones potius sunt. Pro cto magna est uirtutis laus. Tune enim dicitur completus homo, cum virtutem habet,tunc diminutus,cum uitium.
407쪽
In lib. VII. Physi. Arist. Cap. III.
Pit igitur cum alteratur. lex. XIX.
A Lxeram rationem ponit similem ei,
qua probauerat in habitibus cor poti, non esse alterationem. Quia
virium hae ad aliquid lunt,& prae ivpp runt aliud,in quo fit alteratio, de quod ipse consequuntur.Vt autem explicet, quid est quod praesupponant vimites, dicit ip-eile impassibilitares, vel padiuum sic , id est palliones temper tas. Nota, quod Stoici, tunc esse virtutem pucabant, cum nullus eth in sensu appetitus motus,nec passionis ullius insultus, di ideo impallibilitates eas vocabant, quali ex tali passionii in negatione insurgerent virtutes. At Peripatetici tune uirtutem es.se exiistimant, cum passiones & motus lensuum secundum rationem staritati sunt:
unde licet insurgant contra rationem, in men ratione si perantur, & eas moderatur ratio.
At quia in praesenti nihil huius ex proscctb determinat, usus est distinctione,ctia
ut ostenderet, in quacunque opinione esse hoc cellum, quod virtus ad aliquid est &insurgit, cum alteratio iacta est in passio nibu,, secundum quam dominae sunt, &tiae natae, sicut dictum est de sanitate . Per victoriam enim , & superantiam passio
Ad hoc autem ollendendum,dicit, virtutem totam moralem potitam este in voluptatibus, &ti illitiis idcii, in domandi his passionibus appetitus. At voluptas,&tristitia sensus ipsius est: nam uoluptas, sciristitia, aut in actu praesenti, aut in memoria,aut in spe polita sunt: haec autem sensiis sunt ipsus. Explicat hoc. Nam inmemolia ob id eli voluptas, aut ii istitia, quia actus boni, vel mali praeitcnti similis iecoidamur; in spe vero, quia similem praesenii speramus , qu. v in sentibus sunt. In his igitur passionibus
limo accidit alteratio, per accidens autem in virtutibus ,
quae saoas alterationet sequuta
At vero neque in intellectu. Tex. XX.
Vario id in habitibus intellectivis
cistendit, Scutitur ratione d m. diiurna scientia est ad aliquid; nee est, nisi bui ita cum aliquid aliud alteratur, ruta sensus. rem Nam ex alteratione quae in isensias fit, puta, GM . cum expetientia paritu,& lingulariu acciuiritur,anima uniuersale colligit, & scit --sque mutauone , seu adteratione per se', nisi ex sensus alteratione. Et hoc est,quod dici quod cum si scietia , non est motus in nobis secundum aliquam animae potentiam , sed tantum per experientiam, quae fit in sensibus. Patriculariter tam ε ostendit, quod alteratio non sit scientia. Est autem duplex scientia,& actus , auter, qui eli etiam in liomine docto, Se scie. te,dc alter etiam est actus, qui est a princiapio, per quem si doctus. Sunt em m actus ante cedentes, & consequentes habitus. Dicit igitur de actus consequente, de . dixit,quod non est alterati Dicit modo,
quod nec ipsius est generatio, vel quod sicut nec est alteratio ita nee est generatio, quemadmodum vitio, gustatio non sunt generationes. Sed melius puta intellige dum, quod ipsius non sit generatio, quia non praecedit ulla alteratio ipsum in anseam, Ninullectu.
At de actibus primis hie uidetur dissi- PAM . cultas, ob id docet, quod nee ipserum est
per se alteratio uel reneratio , sed consequuntur alterationem in alio factam. E plicat hoc exemplo dormienti tu, de ebriorum,& etiam exemplo male habentium . Hi omnes, postquam recesierunt ista impedimenta, per nullam aliam aberati nem intelligunt: sed facta quiete hum rum i infestantium, nullo alio adueniente , sacta est scientia , ita tit in pueris de nouo scientia. facta enim quiete, & humorum peccatione,uel per aetatem,vel aliis causis, puta disciplinis,s: exercitio, accedit scientia nulla in anima alteratione ficta, sed solum in sensu,& corpore . non est igitur alteratio primo, nisi ad qualitates sen μὶ sad reliqua vero accidia est.
408쪽
ud qualitates tantum tertiae sp rici sit alteratio. viiii lio. III.
Restio lite tota erit posita in
rationibus Aratio. examinandis,&declarandis: ideoque proponemus argumenta contra ipsis. Primum est uniuertae. Ipse enim ad
'iralitat ex aliarum specierum docet, non alterati cm quia consequuntur alte. rationem foctam in alto,quod si ita est, sequitur etiam, quod ad multas qualitates Hiam sensibiles non es h alteratio,puta, al. dinem nigrediheimia omnes colores , smiliter raritatem,asperitate, & alias ommes secundas, auia istae non sunt,nisi ex anaecederate primarum alteratione . quia n. est alteratio seciitidum calorem, frigidi- . talem, Ichumiditatem,ae siccitatem, aliae Onsequuntur: ergo illanim non est alte-
'Secundo,contra rationem primam,qua
ad fguram non est e alterationem probar, . quia iubiectum de ipsa non praedicatur, uistin aliis qualitatibus,eli argumenta. . Vel semit figuram in abi tracto , & tunc sibiectum non praedicatur de ipsa, scut et subiecimn non praedictu de qualisatestasibili utin.non dicitur . cathedra est lisnum, ita nec albedo est corpus. Vel sum iein concreto,& tunc Haedicatur,ut .m dici
citur,album est corpus,& corpus est albu, ita lignum est fguratuin,& triangulare , ec e contra,& ita licet sumere nomina cocreta aliarum figurariam,quamuis opus sit aliquando sngere ea . a Tertio, corra alteram rationem,qua ducit, domus si,ob id non dicetur altera H.Si ista ratio ualeret,et nec calidum, aut si dum,cum sit calidum, aut frigidum , dicendum esset alterari. Quod si dicatur subiectum, puta corpus alterari secudum illo qualitato, ita nos profecto dicemus, lignum. aut lapides secundum tales fguras alterari. Vel ergo ratio nulla est, uel contra ipsummet probat. 6 Quarto centra id, 'nod dicitur,uirtu-.tes esse 'ad aliquid. Habitus sent ab se lutae qualitates distinctae ab his, in quibus alteratio poni: tergo profecto anima altera
tur secundum ipsas. Explico antecedens. Scientia non Glum est quies humorum , sed qualitas in intellectu . Similiter uirriates morales sint qualitates, & non ibi umquietes passionum . Similiter in corpore sanitas, re robur, ergo secundum has alteratio esse uidetur Quinto, contra id, quod dicitur, homi nem persci secundum uirtutem. Ueli quitur de pei sectione esset tali & hoe ninquia uirtus cst accidens, quod non perscit essentialiter sublimiam.Vel de pers ctione accidentali: & tuuc quodlibet eoi pus sensibile perscinari per accidentia, de secundum illa noa esset alteratimquod falsium est. Sexto,contra ultimam rationem. si ho smo in potentia scientiae acquisitae habet se sicut qui dormit. ergo sicut in dormiente,& ebito scientia praesitit, sta erat impedita, laetiam in puero.Quodsi ita est,sci . te est reminisci ,& de nouo non acquiritur scientia, quod est eontra ipsum Arist . I. I ste.c. i & 2. Poste.c. ultimo, qui in hoc a Platone dissentit. Septimo. Ibi eli alteratio, ubi est uera contrarietas, at in habitibus,& huiushi iactibus est contrai ietas, sunt enim asse sis contrarii, tui se mutuo expeIlunt,ut habetur a. Periheime. cap. .& I. Poster.cami et sunt etiam uitia contraria,erso siccum
dura lixe est alteratio. Ad primum aduerte, quod dupliciteri . ad aliquam formam est alteratio . Vno D V. modo per se, altero per accidens . Per se alteratio est ad illas sermas, quae sunt contrariae,ac mutuam habent inter se pugna, inuicem agendo,& patiendo. Per accides
alteratio eli, cum formae non sint contra. tW' ' s rix, nec inuicem agunt,aut patiuntur, sed
tantum conse uuntur ad eas, quae con
trariae sent , & inuicem agunt quomodo μ' alteratio dicitur esse per accidens ad similitudinem quae ex qualitate consurgit, si militer ad figuras, quae ex aliis formis
Alteratio autem per se duplex est,ait ra immediata, altera mediata. In mediata es ad qualitates, que contrariae fiant , de per se ipsas agunt,&patiuntur, huiusmodi sunt s.l aequatuor elementares qualitates, quae primet dicuntur, hae enim secum dum se agunt inuicem, ac immediatam habeat
409쪽
In lib. VII. Plus Arist Cap. III.
Irent conti arietate m. Mediata uero est secunduta qualitates contrarias quidem , .sed quae non secundum se a unx, ted secun
dum primas, ex quatum conii mone sui: . huius iii Odi sunt omne, qualitate, sensibi.
i les, quae s undae dicunturi, icυlOte, , sa-POres,& odores, S aliae huiuini odi. in his quidem vera est, di Pei te alici istic. , sum' contrai tae sint , α pugneiat, quamul, Pugna fit ni diis pili ni . S. i. Vnde siluitur argumentum. Est enim disserentia tuterssu am, & qua itales si cundas. Figurae ea ina nullo modo iniuae funi, nG secundum se , nec sicundum siti aliquid , non mi in e3 pris iis componuntur. At secundae contra rei tena habent,&. actionem,& passioneni mutuam, ex Primis fiunt.1. Ad iecundum nota, quod est duplex coli.x O cretum. Vnuni Priinu,quod ex sola inextis coeν.i,m sentia strinae in subiecio fit, ut album,caati. Aiua liduin, dicunt enim istas solas qualitates πιιι. iis. in sibi ino. Alteium imi dum, quod in hoc deducit ut, quod propter formam in sc biecto dicit mutationem si biecti secundum illam formam, ut dealbatum, calesa Cum,denigratu. Huiuimodi duplex concretum in liguris reperitur:&rrimum, ut cathedra : dicit enim formam in materia, i domus rea, εἰ reliqua, A seclidum, Ouod mutationem si iecit notat, ut uiangulare,
di ut dicam, cathedratum , fguratum, α reliqua. rata P Arist. ergo bene comparauit arcam, sta tuam albo,& calido, quia utraq; sunt concreta prima. Nec sunt audiendi, qui area, satuam , di similia putant abstram, sicut albedinem, & calorem: hoc enim salsum est, dicunt enim materiam tanquam par-3 tem haec enim inuenitur in subiecto. Est
enim duplex cocietum, abiblutum, ut as, aurum,& denominatiuum, ut ncum,au reum, terreum, ligneum. In accidentibus et to reliquis absolutum praedicatur,ut c . boum est corpus, terra, aut ignis: at in se mis non, sed denominatiuum, statua te rea, aurea, aut aerea dicitur , quae nomina denotant mutationem iaciam prius,ut c6sequantur tales spurae, ut dicitur 7. Metatext. o. in aliis uero non fit alia mutatio initi biecto, nisi secundum tales qualita tes .ut dictuin est. h t sic soluitur argumentum, quo euam pago soluit vitiae. hic enim latetur illa esse concreta, sta prini nputa statuam, & similia . Ad tertium aduerte, ut alibi diximus d 3.
quod telum figurae ma etiam habetu pro Ilio Portionem cum Mimi, iubilantialibus. Nentiri propriae formae si bilantiales res, & hab ipse specie, singulas tequuntur: ita mam 1 ιι οὐ gurae illae exterioro: adeo ut inulti, non cis fomita aliam elle subaantialem rei sorniam,qua Iis a inam exteriorem decepti exii imauerint. ι οὐ Ex quo si, ut sicut ex forma,& materia substantialibus fit unum per compo situm: ita etiam ex figura, ct subiecto proportione quadam compositum fiat quodammodo per se, ita ut in modo signim candi non disserant voces signiscantes inposita substantialia, ut homo, leo, capra,& voces significantes huiusmodi artificiata,vi statua, domus, lectus, immo aliquando sunt eaedem voces: soalpturas enim,S reium picturas eisdem nominibus nomi
Vide igitur quam bene procedat Arist. Ex Ae
ex hae proportione. Sicut generatio non est alteratio eius, quod iit: sed productio ,-is in substantiis . Ita in figuratis, si urae productio non est alteratio ipsius sgurati .
cum Orm fit homo, non dicitur alterari: simili ira etiam cum sit statua, non dicitur alterati .
Quod si dicas , subie m dicitur alterari, ut lignum. Respondetur, licet obi ctio sit bona , tamen iam in primo argu mento probauit Aristo non alterati sit biectum secundum figuram , sed secundum accidens aliud prius, unde sequitur sγ-ra. Et quia restabat: An saltem Pteretur componium figuratum;ob id adiecit hoe secundum argumentum,quo illud alter ri non probaret. Vnde argumentum de albo nullum est. Nam quamuis totum album n malleretur, si biectum tamen alteratur, in sin ta vero supposuit ex primo argumento ,
non alterati sit biectum,& in secundo probat,quod nec ipsum compostum ; εc se concluditur quod nulla ex parte secum dum figuram per se alteratio est . Ad quartum dico, uod no est eadε ratio de sanitate, pulchritudine,& similibus , ac de aliis habitibus alii mae . Existimo enim habitus animae esse qualitates distineri re a pauimbra sensus,di ab experientus a
410쪽
ter existunt in potentiis ad faciendas eas promptiores, ac siciliores in suis operationibus, ct haec est communis sententia. At in corporis habitib' existimo probabilius non esse te distinctos habitus ab ipsis sensbilibus . volo dicere,quod sanitas no est qualitas realiter distincta a qualitatibus primis , sed sunt ipse qualitates ad temperiem redactae, sicut harmonia, Ac consis nantia non est vox distincta, nisi multat voces ptoportionem habentes : similiter ipsa pulchritudo est persectarum partium
recta illa ordinatio. iEt patet, quomodo non est alterationisi ad qualitates pii mas , & ad partiam constitutionem. Nam pulchritudo,& s nitas sola ratione separantur ab ipsis, cum ordinem, de commensurationem superaddant. At de reliquis habitibus quo in o. secundum ipsbs alteratio non sit, cum nurae qualitates sint, dicetur in solutione alio
Ad quintum Auermes dicit, propterea id,quod perficitur, non alterari, quia alteratio est successiva, at quod perficitur, in
instanti pei scitur . Persectio enim in indiuisbili consistit. Sed hoc mihi non placet. Primo, quia ut dicit S.Tho. licet persectio iudi uisibilis sit, quia ultimus gradus rei est,qui in instanti acquiritur: tame corruptio non in indivisibili , quia potest
magis, se magis recedi a perscinone unde corruptio diceret ux alteratio . Et nota ,
quod loquimur de persectione secundum
Praeterea, quia ut dicit aegid. persectio latitudinem nabet: est enim, Si hi homo magis dc magis studiosus. Plaeterea, ii dicas, quod ultimum persectionis in instanti est, acob id pei sectio non est alteratio sprosecto hoc idem posset in quolibet accidente dici: summus enim gradus caloris, Et albedinis in duutibili consistit. Non ergo sic eli ratio intelligenda Alisto. sed vi dixi in textu:ob id,quod perficitur, non dicitur alte rati, quia non est , dum poscitur: alterari autem est eius , quod iam est. sed na ineta sumentrum 'nituum: cum enim sit persectio accidentalis, idem ponset dici de quocunque alio accidenti.
Respondetur, quod est peisectio acci-
. dentalis duplex. Alieni propria, ur per K sal. 2 sacri tem,quantum ad operationes propria duplicem speciei: oc talis est vitius in homine , Se perserio scientia: dc haec persectio videtur consum nem acciare hominem, ut nomo est: unde non vere dE: H m.
alteratur homo secundum hanc . Alia est persecti eomunis, quae tem quisem pe scit , sed non secundum talem speciem , qualia communia occidensa, dc sicundulixe alteratio est. Et nota , quod non negat Aristoti ali- rimat,
quam alterationem secundum virtutes , sed tamen non est tam propria alteratio ,
V is est secundum accidentia; nam per adhue subiectum sub ratione Parti culati poscitur. Ad lex uni mihi placet sentetia s. Tho. di aliorum: quod hie loquatur secundum
sententiam Platonis, quae communis erat. Plato enim ponebat habi: us. de species insitas a natura hominibu, cum incellecta ipso : impediebatur tamen ab operatione propter sensum: accidete autem alterati ne corporis, Sc senses,amma operabatur ,
nulla sacta in ea niuratione ι de lice signi ii 'eant illa exempla ebrii dormientis infirmi, quae Auetiori dicit esses Mandum Pla L
At vero alia est sententia Arist quae habetur in a. lib. de anima a tex. s s. usque ad Fiata. ers'. ubi ponit a natura selum habeti nudi Arist. ei. potentiam intellectus , qui postea alteia- ea habu tur ret, habitus : acquirit enim de nouo species, de habitus, dc his aequistis est in proxima potentia ad actum, S contemplationena . Vnde discrimen est interebrium doctum, de puelum, quamuis ma
ter contempletur. Puer enim non perue
niet adactum, nisi prius aequirat habita tat ebrius absq; noua acquisitione per quietem vaporum perueniet ad acium: ubi clare admittit esse aliquam alterationem secundu in habitus: sed vocat talem alterationem pei sectinam, quae improprie alta ratio est,praesertim cum sequatur post alterationem,quae sit iii sensibus, de in passionibus, quae proprie alteratio est . Ae propterea in praesenti etiam doce non esse alterationem veram, sed coniungi eum altera quae vera est. Plato vero nullam prorsis esse alterationem censebat.
Ad septimum rei p. quod non est vera 7- conuatietas inter habitus , dc actus, cum