장음표시 사용
431쪽
amilus descriptus a primo mai6r est, puta aequinoctialis . Dico autem, quod sit a puncto maxime distantimam si alios es
Milos sumas, fiant minores, quam octauasphaera : sie igitur mensuratur velocitas. duorum corporum rotundorum. Dices, nonne, si sormica moueatur per circulua ,&vno tempore maiorem parte circuli tran eat,& alio a riuali tempore minorem,dicetur ille motus velocior penes spatium, sicut in motu recto λ ergo eadem in ratio vitiusque.
s. . Respon ita se habere motus per circu tu inter se, cum idem ssit, & rinos inter se:at rectus cum circulari nullo modo, quia pars circuli ad citculum proportione habet, sicut recta pars ad rectum spatium. At recta pars nullam habet proportione cum curuo; nec potest esse aliquota pars curuum reia,nec rectum eurui, ob id nohabent mam mensaram velocitativae propter ea comparabiles non sunt: Et hoc est quod docet Arist.& hoc aduerte.
n. motuum constituit, ante quas proponit: T mouet, mouere aliqd mobile in aliquo tempore per aliquod spatium : unde conueniunt in motu ista quatuor: Virtus motiua , quae dicitur movens : Resiste ria, quae mouetur , quae dicitur mobile: Tempus, Sc Spatium , in quibus motita virtus resistentiam mouet. igitur prima regula, si aliqua virtus mouet aliquam resistentiam per aliquod spatium in aliquo tempore eadem virtus mouebit dimidiam resistentiam in eodE tempore per duplum spatium. v. g. si mouens potest portare quatuor pondera per unum milliare una liora, portabit etiam una hora duo pondera per duo milliaria. , Altera regula est. Si virtus aliqua in ali.
Vm motus comparabiles esse ostendisset, & qui essent comparandi; nunc qsio coparandi sent,tractat; ae scptem regulas ptoportionuquo tempore mouet resistensiam aliqua per aliquod spatium . eadem aut aequalis virtus mouebit dimidiam resistentiam iadimidio tempore per aequale statium v. s. si in vita hora mouens potest portare decem libras per milliare, in media hora portabit, quinque per idem milliate. Harum regularum dat rationem,quia sc inquio seruatur eadem proportio,pura,spatii ad tempus,& mobilis ad mouct. Pro quo aduerte,quod motus prouenit excessit virtutis mouentis sepra res iratiam mobilis. Nis enim seperet virtus, noetu motus. Vnde s quod quanto saperat virtus resistentiam in motu, tantum de beat diminui de tempore,vel addi spatior quia velocior in minori tempore transitae uale,aut in eodem maius matium. Caigitur in prima regula virtus sit dupla, octempus sit idem Aebuit spatium duplicari: in secunda vero cum spatium sit identi debuit tempus diminui ad subduplum, nam secundum utranque regulam , virtus est dupla ad resistentiam.
hoc. Tex. XXXVI. TEi iam regulam constituit, quae sa
tis nota est. Si aliqua virtus mouet aliquam resistetitiam aliquo tep re per aliquod spatium; eadem,aut aequalis virtus mouebit eandem resistentiam,
ire dimidio illius teporis,p dimidiu spatiu.
Est notanda litera horum textuum,narer virtus mouens; per B, mobile,& te
silentia, ner C, spatium; per D , tempus tutellisi debent.
Adiungit quartam regulam. Si A, m uens virtus m uel resistentiam B. per tempus E , in spatio F,dimidium virtutis mouebit dimidium resistentiae,in eodem tempore, per aequale spatium a vocat autem virtutis dimidium E, resistentiae vero dimidium RV g. si mouens ut sex, mouet resistentiam ut quatuor,per milliare in hora: tuemouens, ut tria mouebit pondus ut duo, per miliare idem in eodem tempore. Rationem assignat; Quia eade est proportio virtutis, Si resistentiae, seu grauit
cito ius ad totum; de dimidiae ad dimidiam Utis.
432쪽
,ret. I sis ,ἀiam resistentiant,erit ergo tempus aeqirale, similiter.
Et si ipsum v, ipsum F, mouet.
vinta regula est negatiua,ex qara tamen summi r affrmativa. R ula est. Si virtus aliqua, puta,E, mouet relistentiam P, in aliquo tepore in per aliquod spatium non eis necesarisi , eadem virtus moueat duplam resistentiam in eodem tempore per dimidia spatium. Adde tu;nec quia moueat in duplo tempore per idem spatium . V. g. si mouens,ut sex, mouet resistentiari quatuor per horam,& per milliare: noest necessarium,quod eadem virtus ut sex moueat resistentiam, ut octo, quae dupla est ad prioremmee per duas horas in dimidio milliari,nee per duas horas .in e dem milliari . Ratio huius est: quia a Droportione minoris inaequalitatis non est actio, id est, nunquam aequale agit in aequale , sed in inaequale.Vnde actio, S passio est, esi virtus,& resistentia inaequales sunt, de viterius,id,quod minus est, non agit per se in maius, sed maius in minus. Unde minor virtus non potest mouere maiorem se resissentiam: quod si haec regula valeret, utiq. minus ageret in maius, ut in ipso exemplo
7 . . Ex quo semi potest, quod haec re gula
Valet.Cum dupla resistentia adhue est minor, quam sit virtus. V.g. virtus,ut decem, mouet resistentiam, ut quatuor, per l, ram, S per milliare : ereo virtus eadem, Vt decem mouebit resistentiam duplam,puta ut octo,in hora una
per dimidium milliat verer ide milliare duabus horis.Propte
. 1t . rea Aristoteles . . non dixit,
R egnum se tam ponit etiam negati c
uam,ex qua iterum assirmativa stimemus. Regula est.si virtus A, mouet resistentiam B, in tempore D, per spatium C: non est necessarium, ut dimidium virtutis, puta, E, moueat ipsum totum B, per dimidium spatium in toto tempore D, imo nee per ullam spatii panem, quaesit in eadem proportione,& analogia, ad totum spatium, in quanta pars virtutis E. est ad totam virtutem A; ae si dicat: ter et ttia pars virtutis non mouabit idem mobile per tertiam partem spatii, sicut nee dimidia virtus per dimidium hiatium, nec quarta per quartum spatii. Denique pars
virtutis non mouebit totam resistentiam nee quamouis tempore,nec per quamuis partem .spatii , propter idem inconumniens. V.g si movenς, ut sex, mouet resistcn fam,ut quatuor, per horam,& milliare , virtus ut tria, non mouebit eandem resistentiam ut quatuor,nee per minima partem spatii in quovis tempore: quia mu
Ponit aurein unum inconueniens, quod Rati. αὐsequeretur ex hoc, puta, quod unus solus exemplo. homo traheret nauim . V. g si diuidatur virtus, & spatium se . Centum homines
trahant navim per centum milliaria ce tum horis,si regula esset vera, centesima pars virtutis puta unus homo, traheret totam naui in eodem tempore percentesma
partem spatii,nempe per milliare: quod est impossibile . Ex noc seluit sophisina Zenonis. Zeno MMQenim dicetrat, ut quaelibet panicula millii Zis,orii
etiam minima saceret semini in aere, quia silaiiari totus modius granorum simul sacit stanum. Hoc non valet; quia quamuis csi to to modio saciat, id est, quia uincit resistentiam aeris: at per se non vincit.
Vnde docet, quod pars in toto facit ali Nesa - quid , quod separata non siceret, quia 'dum est in toto, unum facit actu cum ip. se, nee per se est, nisi in potentia . Idem dici potest de parte quavis alterius co poris.
Hi ne potest sumi regula assiima tua,
433쪽
In lib. VI Lmys Arist. Cap. V.
'uod id veru haberet. Quando pars virtutis adhue vi hcit tot ana iesistentiam. v. g. si mouens, ut dece nimbuet resistentiam, ut
Quatuor per l, oram,& per in illiare, dimidium virtutis,ut quinque, mouebit eande relii lentiam, ut quatuor, eodem tempore per dimidium,aut duplo tempore per idEni illi are. Idem de alii s partibus secudum quamlibet proportionem .
Si uero duo, & utrumque. Tex. XXXVIII.
et ' γὼ C Eptima regula est. Si aliqua virtus mouet aliquam resistentiam, per aliquod tempus, e per aliquod spatium,& itersi alia aequalis vlitos equali tempore, respatio mouet aequalem resilientiam: tune compostrum ex duobus virtutibus mouebit compositum ex utraque resistentia per idem spatium eodem Umpote . V.g.Si virtus, ut tria, portat duo pondera per horam,& per milliare: & altera si- initis vimis, ut tria,portat atra duo pondera aequali tempor di spatio: tune utraque virtus, puta, ut sex, portabit utranque reli-stenuan ut quatuor,per unum nulli are ,
QVaerit, an ita sit in aliis motib. p
ta,augmentatione,& alteratione.
Sunt n.iri eis etiam quatuor, qd inerat, seu quod auget:& quυd alteratur, seu augetur: tempus etiam in quo sunt alteratio,& augmentatio : & loco spatii in au*mento et Limni quantum maius, aut minus:in alteratione autem magis, & minus formae. Constituitque aliquot regulassere si miles. Prima est . Si aliquod alterans,vel angens mouet alterabile, aut augmentabile in aliquo tempore, in duplo tempore duplum alterabit, aut augebit:& h oc est, qadicit dui qum in duplo. Secunda.virtus d. la inaequali tempo re alterabit,aut augebit duplum tes& lioe-est, quod dicit aut duplum in duplo.)Tertia est. Si virtus at squa auget, aut al- . triar mobile in aliquo tempore: eadem virtut dimidium sariet in . dimidio temps ris: Schoc ell, quod dicit, dimidium in di
Quarta est . si uirtus alterat, aut augetmbiae in aliquo tempore secunda quantitatem, vel qualitatem aliquam: medrum virtutis mouebit secundi im . dimidium quantitatis, aut qualicatis in eodem tempore,& hoc ei quod dicit, aut dimidio dimidium.
Excludit etiam regulas duas negativa sicut in motu locali. Si enim utitus dimidia sit,uon mouebit, i saerit minor,quas iresilientia,tam in alteratione, quam in augmentarione, ut dictum est de ponde:e in
regula hae uniuersaliter habeant veru m. au L. V. On est modica dissicultas ,
quae in examine harum .it gularum posita est, breui tectam attingam ea, per q eipi rum i eritas appareat. Est autem in oppositum argumentum primum . Intelligentia mouet eculum tanto tempore,ct tam n non poteli sit . ut aliqira pars huius utitutis, qua coeli partem mo. arte' quod virtus ilia indiui ubilis et , . in si incorporea: ergo non habet locu in huiusnodi vii tutibus reguli . secuti do. Sequeretur, v id quod no itest moueri per aliquod spatium moueretur per apsum. Patet.Sit homo, qui per a tum milliaria non poteli moueri, poteti tamen per unum m iliare moueri, & ferre
'vn m libr in Esi argumentum. Iste udain libram pinest per unum nulli are portare: ergo Gntestimam partem potecit per centum milli ria portare,quia est impossibile. Prae erea. Non ualet, quod si per stadiu potest aliquis lapidem i acere , ouod decimam illius p tem posse per decem stadia iacere Tertio, iatra primam regul m,secundum quam est veruin, quod si uirtus , ut O, pol qu Aa i r pondera portare per stadiu,quod eadem virius portabit duo pondera per duo stadia leo se tempore, &sic erit motus i duplo x cior. Ea cistra hoc
434쪽
argumentiam . Velocitas motus consistit in excessu virtutis supra resistentiam : e go pr portio velocitatis duorum motuu consista in proportione excessitum : sed e virtu: is , ut octo , excellias si pra quatuor '. est tantiam quatuor: excessus autem supra P . duo est in sex; scit hi excessus sint in sex qui altera proportione, ergo Sunus illorum motus non in duplo, sed in sexquialtero erit velocior altero . Ad r. Circa argumentum primum Auermes τε AH. com. s. d cit, has regulas habere locum . tantum in virtutibus motiuis eorporeis ,
non autem in incorporeis, eo quia in his non est proportio unius ad alteram, quia sunt indivisibiles: nee virtutis ad resistentiam quia resistentia est in corpore: At in diuisibile non est in proportione ad diuisibile. Quod si quaeras ab Auerroe, quare
una virtus velocius mouet, quam altera,&in tanta proportione velocius , cum nulla sit proportio inter ipsas virtut si corpotem Respondet, quod hoc est ex eo,quod una virtus , & intelligentia est nctatior
R Phur Sed mihi non placet ista sententia. Pri- SOL Atie, mo,quomodo una est nobilior altera, nisii. Ratio excecat illam in nobilitate ' Quod ii excedit, iam aliqua profecto diuisibilitas Meri cil. puta,illius,in quo excedit,& illius,in
, iri aeterea. Vbi est motus, & determinatus motus, ibi est virtuti , & resistentiae aliqua proportio: at motus coeli ab intelligentia est determinatus, ut non possit esse velocion ergo ibi est proportio inter mo.
Praeterea. Quia ibi est actio,& passio i ergo & proportio agentis,& patientis . Rei 'ndetur ergo, quod quantitas dusal. ση b plex est. Altera propria,quae est molis, &ro, dicitur quatitas corporea, & dimensioniseem qημ' quae tantum rebus ineli corporeis, & se cundum hanc sumitur proportio aliqua . Mir in alia quantitas virtutis, secundum quam tum . unum est persectius alio , tanto plus, minusve . Similiter una qualitas alia est in tensior , &remissior: dc secundum hane etiam proportio est. Dicimus enim, cal rem unum duplo m ent orem altero . &huius generis quantitatem, diu ilione , ac
proportionem etiam in subitantiis indiuisbilibus finitis inuenire possiimus: & se
eundum hanc etiam veritatem habent regulae Ariliota Nota tamen , quod non sce una intelli- sentia, di substantia est pei sectior alia , sicut calor intensas persectior est te misso . Hi enim calores sunt speciei unius: at illae ilia, unire ectiones non sunt unius speciei, siando , O tamen unius generis: & ita habent gradus p ffecti. in genere, & proportionem in genere, se- nil acundum quam una est persectior sit bstan- , iat. tia quam altera. Et sic soluitur visu mentum primum . Sunt enim tales virtutes in diuisibiles mole, sed non vigore,& persectione gradii ali. Ad lacundum, omissis aliorsi responsio --, nibus,diso duo. Alterum est, quod loqui. 'tur Aristoteles de vi mite motiva sola , &similiter de resistentia . Declaro. Non est
idem mouens,& virtus motiva pura: cum enim equus mouet pondera, equus no est i ,
virtus motiva pura, sed simul habet resi- . istentiam. Nam eorpus ipsus ei resistit, Sc ' et non solum pondus. Vnde fallacia est exi- . . . . stimare, la pondera ei te resistentiam. Sis militer cum iacitur lapis , non solus lapis est resistentia, sed aeris densitas, & raritas ;quae motivae virtuti resistunt. Vnde eum lapis multum minuitur crescit potius resistentia: nam minus ei cedit aer. Debet igitur per mobile intelligi tota res stentia , sue proueniat ex mouente , siue ex medii densitate, siue ex ipso pondere: & per mouens oportet etiam intelligere silum virtutem motivam , non mixtam cum rc sistentia; S per spatium c lam antitatem absque resistentia: & sie procedunt repulae Aristot. hec argumentum quicquani iacit contra ipsas . Dico praeterea alterum , quod adhuesipponit Aristotel. quod medium secui dum solam distantiam non resistit, nisi ratione densitatis maioris, uel minoris 1 hoe autem debet computari cum mobili, Seresistentia. Hoc autem pacto sacile est i telligere rationes,& regulas hasce . Tertium argumentum petit dissicul- 1
tale: in quo consistat proportio velocitatis motuum, ut in causa. Quod est dice et petatur qui gnoscatur, quanto unus motus sit 8r portis altero uelocior . Quatuor enim in 1sposiimus dubitare. Primo: an proportio te velocitatis duorum motuum sit eadem proportio,quae est inter uirtutes motritas.
435쪽
virsutum rum Seeundo nec penes
In lib. VII. physi. Arist. Cap. V. Quaest. vlt.
V g. Mouet virtus, ut octo, duo pondera r Ouet virtus, ut quatuor, duo etiam pondera : an motur prior sit duplo velocior , quia virtus,ut octo, est dupla ad uirtutem ut quatuor. Dico non sic esse sumendam proporti nem velocitatis motuum . Secundo: an penes proportionem resistentiatum.v.f.Virtus ut octo unum mouet pondus: virtus,ut quatuor, inouet duo pondera, an ille sit duplo velocior motus, quia resistentia est dupla ad resistentiam , puta,duo ad unum. Dico, nec se esse si mendam proportionem . Tertio: an penes proportionem excensitu si pra resistentias, v.g. virtus, ut O , mouet unum pondus: virtus, ut quatuor , mouet etiam unu pondus. Virtus ut octo, excedit clam resistentiam in septem: virtus , ut quatuor, excedit in tribus an ille motus sit uelocior in tanta proportione ,
in qua ita sint excessus: septem enim ad tria eii proportio dupla sexquitertia dico nec sice se si mendam proportionem. inario vero modo sem itur penes pro quarta ἰportionalitatem virtutum ad suas resilien pruinistras , quod est dicere ut clare explicemus . in vetii Datis.duobus motibus , considera in qua rate 3 proportione virtutes excedant resistentias sumῶ suas : iterum eonsidera, quae proportio sit iur penes inter illas duas proportiones, nam in hae proponiserie unus motus altero velocior. πιιι-εV. g. Sit virtus , ut octo , mouens pon- prep. cadera quatuor: sit etiam virtus,ut octo, mo nM Mirais uens pondera, ut duo, prior uirtus est in tum ad
proportione dupla ad suam resistentiam et I 3 rebia posterior uero in quadrupla, puta, octo ad stemio. duo . Quia ergo proportio quadrupla est dupla ad duplam, &iste motus erat duplo velocior . Hoe autem modo insuliabiliter inuenies proportionem velocitatis motuum : si tamen cognoscatur: in qua proportione sit una ad aliam : & se patet solutio argumenti. Non enim illo modo est sumenda proportio velocitatis m inum , puta, penes proportionem excensuum, sed modo, qui dictus est. Haec de libro septimo.
436쪽
rtim Caput Primum. Vtrum autem sectus est aliquando motus. Tex. I.
re asgreditur hoe ultimo Physicae ausculationis libro .
t . Prius tamen dissicileni quanda determinaequar ionem de motus sempiternitate , ex. qua, lux dicenda sunt postea, pendentiqua in principio igitur quaestionem ipsam
ν tractari p'ponit, quae talis est. An motus princi . Arisberi piuxn habuerit ita , ut non esset ullus ante Mis, ta mox us, ct finem similiter sit habitulus ita, ,- is vi aliquando nullus sit sumtus moius : an princip. semper suciit. S semper futurus , nec sit generatus in totum : nec eorrumpendus totus unquam , qui quidem motus sit, velut vita immortalis rebus hisce naturalibus, & mundo huic sensibili. Attende , quod motum hunc dicit ellesti ,ita veluti vitam, quia, ut notat Simplic non
4m . pro ses vita: non enim omnia natura.
i lia vivunt, sed quae motus atauu habent principium intrinsecum, ut alias diximus. . Sed aliquo modo motus hic uita dicitur , . quatenus intrinsecus est rebus naturalib. Adde etiam, quod licet in particularino sit vita huic, uti illi rei naturali: tamen toti mundo in generali est veluti vita, quatenus in eo sint, & quae mouent , & quae
mouentur. Non est tamen omnino vita , νην. de quia niundus totus non est unum composi a motis tum per se,ut animal quoddam: sed unum ς qu. - ordinata aggrestatione.
- is o Circa hanc quaestionem Aristotelis,du- η'. bium eli,de quo motu procedat. Auer es enim in Commen. r. citat. Aui. Alphara. 8e Auem pa. Arabes Hispanos dicentes , hic Arist.non loqui de motu aliquo uno, Sctinuo; sed in genere de motu ita, ut dubia sit,an motus semper fuerit,& semper filiuriis sit, siue sit unus, ct idem, siue alius, de
Aueri vero hoc recipit: scit quod sermo ad fit de uno motu continuo, qualis eli primus coelorum motus. Ratio ipsius est i quia aliter rationes, quas inducit Ariston essent dimidiae , quia non probant, quod si motus sempiternus continuus , nisi id esset in quaestione suppositum, At mini non placet illa expositio. Vnde melior eli sententia Arabum, quae quidem est communis,&Simplicii expressa ,& S.Ibo. Et expositioni huic ratio fauet. Sem a. Primo ex ipsanaei uestione, quae uniuera Simp D. saliter proposita est de motu omni u naturalium. Secundo ex ipsa prima ratione , ω μεν. quia probatur pars negativa de pluribus ruminibus, non de uno continuo. Tertio, squia in serius per hoc principium comune venit ad probandum in particulari unum esse motum primum sempiternum.Quan- to,quia haec est methodus bona. ut ab uniuersalib. ad particularia progressus fiat. Nec ratio Auerrois quicquam valet: nam ex his rationibus non concluditur, Auἐκ esse motum continuum senipiternum: hoc enim aliis viis inserius probatur.
Esse igitur motum,omnes affirmant.
O V stione proposita, alioru senten rati e Gratias circa ipsa proponit. Ac primo ponit id, in quo in conueniebat, postea id, in quo erant discordes. Omnes fessio naturaliter loquentes in hoc concor si des
437쪽
In lib. VIII. Physii. Arist. Cap. I.
et sis. 7 Hades erant,nempe morsi esse. Quod duplici signo ostendit. Primum est: quia mundum faciunt, id est, de mundi constitutione loquuntur, sit ne in tempore,an non Aod
uid: in non petiissent .nisi matulumle ex
imassent. Alterum est: quia tractat de generationibus, dc corruptionibus, quae 'uidem sine motu, α alteratione praecedenti non sunt .
Attende,quod dicit hos Plillo 2phos naturaliter loqui: quia qui motum negant, ut diximus in lib. i . non fiant Physici, nee qaria rates : qua nitura est motus princii tum In hoc igitur naturales concordes erant.. In quibus vestis ut notat Simpli .respondet tacitae obiectioni, qua posset quis idisum redarguere, quare de sempiternitate motus diiserat,& non primum statuat, motum esse respondet, id ab omnibus concessum esse . Sed mihi videtur, quod haec iba nulli obiectioni res niteant. Iani enim libro tertio exclusa soli biectio tit
s. Postea vero proponit id, in quo Philo
bi hi concordes erant, at quamuis in motu non differant, vari j tamen sitiit in eius sempiternitate. proponit autem tres sententias I 'hilosi phorum. Prima sui reorum qui infinitos posuerunt mundos': qualesia fuerunt Democ inus , Leitcip. Epicuri Hi enim mundum sempiternu ponunt, quod . patet ex eo, quod non stimul mundos p nebaist, sed unum generari ex alio ita , ut sit perpetua series mundorum generati num; ex quo sequitur, quod motu i sit sem piternus. Nam generatio non eis line motu,& alteratione aliqua .
. Vnum Secunda opinio eii eorum , qui unum f. . ., A mundum ponebant. Et debet addi, di sem vi, suisse, si sore,nam haec litera manca videtur. Si ita exponit Simplici de Themist. Haee sententia eis Arist. qui unum mundii, de eundem sempiternum sacit. Nonnulli etiam,vi Simplic. Platoni quoq; hane scit tentiam tribuunti. sed verius eii in contraria eum suisse opinione, ut alii asserunt. Tereia sementia est eorum, qui mu - . dum unum , sed non semper suisse posii ηρ--runt: quales Anaxagora , dc Empedocles: Noem &-secundum rationem de motu dixerunt, id est, quod dicebant de mundo,
dicebant de motu . Qui enim sempiternuvnum mundum diculat, pariter etiam ni
tum ponunt sempitcrnum; qui vero mun
dum noli senipiternum ponunt, piri etiaritationet mosum non piternum:onus Notandum vero quod Empedocles di
sit se ille de nou'mii m, quia quamuisns ies cenes tum ac corruptum dixis
set; tamen ponebat tempus, in quo non erat, pura. cum chaos durabat. At Democritus ponebat nec instans, in quo non esses aliquis mundus. Praetet ea ista: diuersos mundos dicebat . substantia. Empedocles vero, non nisi v-num. Hae igitur suiu tres oriniones cit
si igitur contingit aliquando ni hil moueri. Tex. II.
TZi iam opinionem impugnaturiis qua motu ali uando no esse s le dicitur. distitioit dupliciter ac fidere, motum aliquando nbii esse sedili cepi ke. Vno modo, ut dixit Anax nempe, munduς iactus luit de nouo tamen prae cessit chaos tempore infinito quiescens, ex quo ipsa mens, dc Deus pollea mundum se motum fecit. υ Altero modo. ut dixit Empedocles, et motu, incepit esse, noli sic, ut ante nullus fuerit: suit eniim alius, Et alius motus. sed quod post longam quietem ta 'u nam Merat. Ponebat enim motum duplicem , dccum ex insido per amicitiam fiebat chaos, de tune ex multis fiebat muni, de cum per litem ex chao fiebat mundus, & ex uno multa fiebant, ruta, corpora ipsa naturalia. At quietem poncbar in spatiis inter mediis puta dum erat chaos, Si dum erat
Allegat autem quaedam ipsius carmina, quorum sensus hic est. Eatenus fit motu quatenus ex multis unum, vel ex unoni ulta fiunt, Si mutantur. id est, ex chao mundus, & ex mudo fit chaos. Si se res non habent simitatem , at in hoe habent constantiam, dc firmitatem , t nunquam prorsas pereunt, sed secundum circuluntinuariabilem redeunt.
Ex hoc eolligit Aristot. quod ponebat quietem. nam dicere, quatenus mutantur,) dcnotatur, quod ex ino in aliud est mutati dc ita ex quiete unius termini ad aliud mutatio est. . . Dico a
438쪽
diem tur qui morim, nouo fastu inponum, necessie cum Empedoclo, aut cum Anaxagora dicerepnam datura. illud medium, puta, quod sie: incepit m 'tus, quod nec alius motus, nec quicquam, chaos praefuit sed sola efficies causa, quod nos Christiani fatemur. Respondeo,* hoc omisit Arist. sep ponent ununt in Mis K Quam ui ex
Utalo nihil sit sta ex aliqua materia , dcrp hoc deceptus sest,u postea dicemus.
Considerandum igitur de hqc. Tex. HI.
PRODSiis aliorum seiugesis,dicit esse
ita moduntile, hoc discutere , & hoc mari me est utile ad duo. Alterum est M taratrum naturalem'. Alterum est, ad scientiam de primo principio, qui Deus est,quae mentia parsinest Metaphysicae . it. Dicus, quoihodo hoc est utile ad philo hilam naturalem . . Respondri Simplici a.data motam sempiter tale, Physicus litot esse quoq; quaedam entia natura. lia, sempiterna, puta civlestia corpora, di quaedam alia corruptibilia. Est et lainhoe utile ad cognitione primi principii, quia motus est uia martime apta ad indagandi se opiternitatem ipbus primae causae. Si enim motus artemus est, & ipsa causa erit sempiter a.
intendi . At pro prima praemittit una bi sincipia Futa, mobile secunda mota praecedit illa motum, quo mouerat e prvix est et tot deambulate, quam sit de ambis latio pthseobustibile, na q,rcomburatur Hoe aut principium dupliciter ostendit. Primo ex motus definitione , a qua probationi sumit exordiu. Motii, est actus mobilis, ut mobile effet go m bile debet existere ante actum ipsum,qui motus est. Vtcnim actui praesep ponit nepotemia,ita motui, qui actiti est, mobila praesupponitur, quod est in potentia . secundo probat ex commetui cosensu,
etiam seclusa motus desinitione, ut patre per species mutus, Scinobilis. Oportet. n. praecedere alterabile, ut sit alteratio. Si mobile localiter,ut moueatur, SI cobustile, uecomburatur,re sic de aliis . Mobile luitur semper motum praecessit. '
Tex. V. EX hoe principio facit argumentum.
Detur ille.motus primus, qui erit Aris
debuit illa praecedere. Peto et mobile illud fuit iactu per alii mutatione, uel no, sed sempiterito praecessit, de postea muta . fuit: non. n. ditur mediuiri inter ista: sed neutrum dici potest, ut probabitur, ergo moras nullus est primas, nec incepit. i
Re probat priorem partem argumeri, Mobile
sic probat quod nis sit factum mota n esso Ie i n. sactum est,pbr aliquam inu factum . tationem factum est hanc autem per pi incipium debuit praecedere mobile, S mutabile, quod si factum est, erit alia mutatio,& de hac erit ide processius,de praeterea iatile motus primus non erit primus, cumiit prior alia mutatio,& minus. .
si autem quae sunt,ante erant. Tex. VII. Rrpmb t altera pari puta, et, prices M. i
sit mobile aeternu sine motu: Dicit, η'qd hoc irrationabile ue et lix, qui si ς -- n bil dixerunt l.et ii , ii ut solo in dilectu r utuntur absq. habitu sicientiae,quia hi dicit simplicius, eum sit imosite aeternum ,
& etiam molam , non poterit assignari ratim,quare modo, se non ante mouerit.
Vlterius probat Aristote l. dicens, quod 'ariana progressis 3 idest qui iam aliquid did: ceiunt, ratio contra hoc apparebit para existente mouente prinio, o mobili. Et si aliqua do est quies, aliqua do est inotus, necesse est dare aliquam cau am quietis, qua stante, non erit motus ergo si ad motum postea transtus fit,praecedit aba matarios
439쪽
In lib. VIII Phys Assi cap. I.
tatio,qua aufertur eausa quietis: ergo ante primum motum praecessit alius, & it rum quaeretur, quare ista mutatio modo est,& non ante, & sic erit semper processis insinitus. Quod aut aliqua debeat renio ueli causa,ut sit motus, probat. Nam quies est priuatio motus at priuatio non est,nisi aliqua ex causa motum impediete.
Alia enim mouent singulariter. Tex. VIII.
CVm ostenditis, non esse motu alia ii post quietem, nisi praecedememutatione, de hoc probasset ex parte mobilis,nunc id ostendit ex parte mouentis; ut notat Simpl. Et probat,quod tain mouentib. quae ad unum determinata sunt,ut ignis ad calefaciendum,& stigida ad frigefaciendu , nunqua accidit fieri de nouo actionem sine ipsbrum mutatione, quam etiam in ipsis,quae ad contraria determinantur, qualia sunt agentia per intellectu S scientiam. Nam sicut frigidum nocalefacit nisi per sui mutatione,puta, quia recedit & abest. Sc sciens non decipitur, nis contrario modo se habeat, quam fm scientia, impossibile est igitur,l ages aliis quod quietem illam faciat,& pollea m tum, nisi mutetur ut dicit Auerti finem ex concupiscentia una in aliam,qua vult mouere,non et So erit ille motus primus o Vnde sacit argumentum senerale in quocunq. mouente, impossibile est,quod aliquod moueat,& aliquod moueariar, nisibnt sibi inuicem propinqua, & proxima potentia; & si sic se habent,profecto seri etiam non potest, quin sit motus.
Si igitur no semper mouebatuti x. IX. EX principio posito in sne textus es
cludit argumentum.si fuit illud mouen ,& motu ab aetemo,uel sis erat ut essent in potentia propinqua, ut unum moueret, altera moueretur, uel non. Si sienit motus a ternus.Si vero non: ergo praecessit alia mutario , Perfuam ullum, aut
utrunque sibi inuicem essent propinqua, sicut in relativis. Cum enim de nouo unu
st duplum ad alterum, praecedit mutatis in uno, aut utroque,ut se se habeant: Ira in mutuo, & mobili, Pod si praecessit mutatio,iam non siit ille motus primus e& praeterea, quia idem peti potest de motivo,&mobili secundum illam mutati
Tex. X. AI teram iacit rationem a motus 2. ratis sempiternitatem ostediti qui sumi pro sempitur a tempore: Ponti aut una prin temtinecipium: auod ubi est prius & posterius, ibi matαι α est tempus:&ubi lepus est ibi motus est. se 'r . Quia tempus, aut est motus, ut Antiqui
Ex hoe si argumentum. Tempus est a ternum. nec iiicepit, nec desinetiergo & . motus est aeternus. Consecruentia inceris sma est. Antecedens uero dupliciter probat. Primo ex consensu omnium philos, phorum praeter unicum Platonem .i Illi enim tempus dixeriint non incepisse i4bid Democritus dicebat, impossibile inbomnia fuisse facta, quia saltem tempus no potuit fieri. At Plato dixit, factum, este quia dixit tempus simul esse cum ovio, Scsimiliter dixit, elum esse factum, consequitur ergo,quod tempus etiam sit facta. Aliqui uolunt defendere Platonem litterpretantes ipsem: ta parum resere nobis hoc, sequamur modo Aristotelem,qui se ipsem exponit, quique eius optime me
Si igitur impossibile est essed i
IDem probat ratione. Quodlibet nune τὸ pus temposis est simul principiu,& finis , ineae sed impossibile est, quod si incepit,aut pisse H
desinet tempus, quod quolibet nunc sit Graiis x principium,& finis, ergo tempus est aeter itine. num,quod si tempus est aeternum , etiam erit motus sternus. Minorem probat. Nam cum tempus non existat nisi rati ne ipsius nunc, si inciperet tempus, utique
illud non, quod incipit, non esset s nis , quia non prataeuit aliud tempus cuius esset
440쪽
P. I .eret gnli, sicut nee ultimum esset prinῶ- pium, si non sequetur temptis. Non enim aespectu eiusdem principium est,& finis , quod si uerum est, omne nune esse huiusmodi, prose inon incepit, nee desinet
Dubitabis: Ni videtur petere principi si haec ratio debuit. n. probari, modlibet nuceste principium,& finem,posset enim hoc iugari, & dici, ν ira se habet nunae, ut punctum , in linea autem datur primum punctum,quod non sit finis,& vltimum , quod non sit principium . Respondet Auere,quod non est eademinatio. Nam nune non potest sumi nisi in motu,scut nec t :Unde sicut ante quodlibet mutatum est e,datur motus , ita ante ouodlibet nunciumptum in illo motu , dariar tempus. Nam nune respondet mutato ei se, tempus autem motui, cuius est illud mutatum esse.
Ista responsio no satisfacit: quia ex hoen5 bal ur,nisi quod ante quialibet nucsimi tum in motu est tempus, & motus. Hoc tamen non sufficit sacere motum, de tempus a tetna,nec incaepipe. Nam quamuis motus,& tempus finita sint, adhue tamen ante quodlibet mutatum esse, est motus: de ante quodlibet nunc suinptum inmutato est e,est tempus. Propterea melius soluit D.Tb. nune omne esse principium,&finem ex eo probatur,t ubi est prius di postellus , ibi est
tempus ; si ergo datur primu nunc, quod non esset finis, tunc prius illo nihil. esses: ergo euet tempus; nam qui dicit prius, dicit tempus . Similiter, si daretur vltimum post illud, seu posterius nihil est et, igitur iam esset ips:nam post,& post rius diit id pus:& se non potest esse, et non sit principium, Se finis, idest i non antecedat tempus,& quod non sequatur tempus.
Eadem autem est ratio,& de eo. Tex. XII.
Via in prioli ratione sol si ostende ra motu non incepisse,quia semo labitur motus,& mutabo prior motu primo, nunc ostedit eadem ratione poste pro ii,motum non habere finem , quia dabitur mutatio posterior ultima.
Et ponit principium aliud. Nam sitat
motum antecedit mobile, ita etiam post motum est mobile,ut post dealbationem manet corpus:& post combustionem conbustibile,idest subiectum niurationis.Similiter in actione, post motionem manet motivum, & post actionem manet activum .
Et ipsum autem corruptibile. Tex. XIII. FAcit argumentum modo. Si post ulti
mum motum manet ipsum mobile,& motivum, cum ista corruptibilia sint,alia mutatione corrumpetur,ergo dabitur mutatio posterior ultima. Iteiu post hanc mutationem man bit mutabile, de se alia eorruptione coriumpetur, ut sit infinitus proces lus. Nec reprobat aliam partem,quod illud mobile sit incorruptibile S duraturum sempiternum, lula esset ponere motum. Nam cum mobile sit, & motivum rit aliquando motus, sicut a principio. Ex his concludit,quod motum dicere incepisse,& desiniturum, eli simile fiugmento , id est, est dictum,& non ratione probatum.
onuertit se eontra Emped clem dicens , esse etiam figmentum , quod dicit Empedocles, nempe , quod fit ista quies, bc motu, per litem , S: amicitiam , quia ne res apta est fieti . renon probat, sed sumit tanquam principium . Si enim peteres quare modo est quies, S non lis, uel econtra . Dicebat, quia se est natura rei, nec amplius cauis iam reddit. Hoe autem dicit Aristoteles esse figmentum, di absiue tatione assemium.