장음표시 사용
181쪽
CAPUT XII. 7srat scire quod nescit. Vel etiam tertio modo: Prudes apud se esse dicitur qui vindictam expetendo, suas iniurias uruciscitur , quod sequens versus indicat nulli malum pro malo reddentes. Multi putant non eisse peccatum , si quis accepta iniuria se ulciscitur,& vindictam iterum sumit. Quod si ita esset, nequaquam Apostolus tale praeciperet: ac propterea dicunt aliqui etiam plerumque maius esse delictum, si malum quis pro malo reddiderit: luoniam potest seri, ut qui prius inglum intulit, quod peccatum aut malum esse ignorauerit: ille vero qui vindictam expetit, & vicem reddit, quod malum fuerit statim ostendit. Vnde potest ita intelligi quod malum in serre alteri culpa est: reddere vero malum pro malo peccatum est. Et dum dicit Apostolus, Nulli malum esse reddendum, fidelem qui videtur esse & infidelem tangit. Fidele i deo,quia frater est: & infidele,ut lucrari possit, Prauidentes bona nonsolum coram deo, sed etiam coram omnibus hominibus. Coram deo bona sibi prouidet, qui intimo corde ei qui secreta intuetur placere studet,
ct illum non cogitatione, non Verbo , non opere vult ostendere, nec offendit quantum valet. Providet & coram omnibus hominibus bona , qui verbo & moribus, Omnique conuersatudine in omni vita sua pro viribus suin inquantum valet, irreprehensibilem se pr. ebet. Si feri potest quod in vobis est, id est . quod vestrae congruit religioni , cum omnibus hυmrnibtis pacem habentes. Rem dissicilem dicturus praemisit dicens, Si fieri potest, quia vix aut nullatenus fieri potest, ut pax cum omnibus hominibus seruetur. Nam n paganum increpaveris, tEque contempserit, non vult tecum habere pacem. Similiter de Iudais intelligendum atque haeretico. Dicamus & aliter: Et quilibet praelatus increpat subiectos delinquentes. Dum enim eis displicet increpatio praelati, pacem cum illis sabere non potest. Et cum ita sit, unusquisque animum suum seruet pacatum & quictum,habes in se cum illis pacem,diligendo eos: quia dominus omnium anilior est,licet vitiis se ab illo separent. Hoc loco de inriequentibus prohibet contentiones & lites, quibus maxime pax violatur. Non vosmetipsos defendentes , charisii mi. Hoc dupliciter est intelligendum: uno modo de aduersariis nostris, haereti
cis videlicet fallis fratribus,qui in nos plerunq; sa uiui de
182쪽
quibus non debemus nos defendere,vindictam expetendo. Alio vero modo,ut si fuerit quis insidElium contra nos excitatus pro nomine Christi, aut causa alicuius iurgij. verbis contradictoriis prout ratio dictat parcamus, ut
mansueti & humiles appareamus, imitantes dominum, qui pauca coram Pilato respondit. Sed date loci in ira.Du bus modis locum damus irae:vel cum refrenamus animum ne vindictam expetamus,vel cum de loco ad locum fugi- ous. Date inquit locum irae,id est,eos qui contra vos irati saeuiunt, permittite vobis nocere , quia patientia vestra remunerabitur,& eorum saeuitia punietur.Vel date locum
irae,id est . nolite vos vindicare , sed fugite de loco ad locum, iuxta quod dominus praecipit dicens: Si vos fuerint periecuti in ciuitate una,fugite in aliam. Quod autem dicit Date locum irae,haec ira vel illius intellis tur qiu saeuir, vel futuri iudicis , qui in sequentibus loquitur per exemplum propheticum. Scriptum est enim. I. sibi vindictum subaudis reseruate,& ego retribuam vobis, qui patienter tulistis, praemia & coronam. & illis qui malum intulerunt, vindictam poenarum gehennae. QWia enim homo in vindicta modum excedit, nec potest te vindicare cum tranquillitate mentis. idcirco omnipotens deus praecipit sibi vindictam reseruari , ut ipse qui immutabilis est, iudicet illos. & qui non mouetur ad iram , iuxta quod ei eximius orator Salomon dicit: Tu autem domine cum tranquillitate iudicas omnia. Huius etenim iudicis iustum est iudiciu, quoniam non excedit modum: nec perturbatur in suo iudicio. Sed si esurierit inimicus tuus, ciba illum: ssitit, potum da illi. Si hoc seceris , tunc pro malo reddes bona , dc acci-rjes magna praemia. Hoc enim faciens , carbones ignis congeres super caput eius. Carbones ignis appellat in hoc loco seruorem charitatis dei & proximi. de quo feruore dominus dicit: ignem veni mittere in terram. Si bςc feceris cinquit)quae superius diximus,cibum videlicet de potum inimico ministrando , carbones ignis. id est, ardorem cha ritatis pones super caput eius, id est, suter mentem eius quatenus tuis veneficiis delebatus, incipiat diligere te. quem antea exosum habebat litantum vi dicat: Quid est quod egi contra hunc virum 3 cur ei tanta mala
n :uli,qui miui tot bona contuliti sine causa ergo insessus
183쪽
ei extiti. Quapropter quia tam benigne & patienter erga me agit, incipiam illum diligere ut charissimum fratrem, quem hactenus persequebar ut hostem.Si autem cibum &sotum tribuit idcirco hoc fecerit, iuxta quod quidam vo-uerunt inrelligere ut carbones ignis,id est, poena inseritiei praeparet,dum eius beneficiis honoratus eum non dilexerit iam hoc non est charitas, ideoque melius est ita intelligi ut supra diximus in primo,de ardore charitatis. Quod vero dicit, super caput reae per caput mens, id est, ration bilitas ac principalitas animae accipitur: quia sicut omnia membra reguntur ἱ capite,ita cositationes & volutates mente disponuntur. Mili vincia malo. Noli inquit in vinci a malo, id est, ab aliquo vitio, non ab ira, non ab odio non ab iniustitia. siue noli vinci a malo,id est, diabolo. a quo vinceris, dum eontra inimicum tuum iracundia accenderis,quia ad suam voluntatem te trahit. Aliteri: Si tuas iniurias ulcisci vestieris,a malo vinceris quia ei qui tibi maluin fecit,similis efficeris. Quandocunq; enim diabolo vel vitio alicui obedimus vincimur ab illo. Dum malum pro malo reddimus, ab illo vincimur, qui nobis iniuriam fecit & cui vicem reddimus, quia nos similes sibi facit. Si autem commotum animum refrenamus, ut vindicta proximo no inseramus, tunc victores existimus,& de peccato ad salutem acquirendo fratre,triumphamus.sed vincei, bono malum Vince in bono malum id est, in deo diabo' ium. Vince in bono malum, in patientia si pera inimicum S aduersarium tuum, praebendo ei cibum & potum, vestimentum & calceamen tum. Dum enim tuis beneficiis prouocas illum ad hoc,ut te incipiat diligere eo modo quo si perius diximus, quodammodo superas illum. Vel vince in bono malum , id est, in virtutibus vince & supera vitia dc peccata,accipiendo ex eis palmam victoriae.
CAPUT XIII. Mnis an apsessatibus Iublimioribussi ditissit.
In exordio sancta ec lesue ex omnibus cono ditionibus veniebant ad fidem, & ne serui. ancillae, seu quilibet subiecti dicerentin ipsi qui cosecuti erat libertatem omnium peccatorum.& filii dei effecti, in dignum esset ut seruirent secu
li potestatibus, dixit Apostolus: Omnis anima d est omnis
184쪽
hmo liber & seruus fidelis S infidelis, potestatibus sub
limioribus subditus sit. Omnis auima dicit pro eo quod est omnis homo. l n sacra enim scriptura, frequcter sola anima totum hominem significat, sicut hic , & in Genesi,ubi G ἡb , dicitur, Quod ingressus est Iacob in Aegyptum in anima-ba, bus septuaginta,& in Actibus apostolorum , Eramus in- quit in naui animae ducentae septuaginta quinque. Potestatibus sublimioribus dicit, regibus & principibus,tribu
nis,centurionibus dominis,omnibusque praelatis. Hoc &Petrus praecipit: Subditi inquiens) estote omni humanae creaturae, id est omnibus hominibus, vobis praepositis, de hoc propter deuita, siue propter amorem domini. Inquantum quippe homo non offendit deum , obsequi & obedire debet celsioribus. Nam homo constat ex anima & corpore. Et in anima quidem debet seruare inuiolatam fidem deo, in corpore vero debet seruire sibi dominantibus secundum seruitutem praesentis vitae. verum si contra fidei
propositum viderit sbi imperari a principibus huius seculi siue potestatibus,vel dominis, tuc pro fide usq; ad mortem satagat laborare, ne quod maius est,animam videlicet perdat: quoniam licet illa potestas interficiat corpus gladio, animam autem non potest occidere. Non es enim pο- testas, nisi a deo, omnis potestas , siue maiqr , siue minor. quae hominibus praestatur : aut ex voluntate dei Paut ex permissione consituta est, sicut dicitur per salomonem: Per me reges regnant, & principes decernuntium sitiam.Si autem quae linus,quare hae potestates ordinatae sint: id dicedum, quod genus humanum bestiale effectum, beluino more contra se coepit sevire, in tantum , ut primi parentis filius in fratrem consurpens, intersecerit eum. Bestiarum enim est & homines discerpere, & se inuicem lacerare atque deuorare. Verbi gratia: Leo deuorat hon)inem & vrsum, ursus & lupus deuorant homines, boues,& oues. Hac de causa omnipotens deus bestialibus hominibus principes praeposuit, ut eorum terrore acerbitas animorum illorum reprimeretur. Sunt etiam pisces alios deglutientes, quos imitantur homines in alios facientes, quorum temeritas principum formidine sedata est. V euutem simi , iubaudis potestates super alios , adeo ordinat siue quae sunt iura potestatum , a deo ordinata punt. Potcstates
185쪽
Potestates etenim vel iura potestatu qiare in mundo principantur , a deo constituta sunt, sicut iam supra diximus Unde dominus dixit Pilato: No haberes in me potestate, nisi tibi datu esset desuper. Quibus verbis indicatur, quod siue bona potestas ut David, seu mala fuerit,ut Nero, non
est nisi aut volente aut permittente deo. Hoc autem totum
idcirco prosequitur Apostolus,ut potestatibus subditi sint, quia nonnulli sicut iam diximus)ad fidem venientes, pristinum obsequiuin & seruiti ii, quasi liberi essecti, dominis S principibus suis nolebant reddere, cum dominus testis
non venerit conditiones mutare, sed animas inaetermini
victuras fatuare. Dicebant enim Romani credentes: Nos cui diuinis legibus parcnius,& deo seruimus,no debemus seruire neq; honorem praebere Neroni, aliisque potestatibus terrenis. Quapropter Apostolus talia scripsit eis. Poterat nanq; scandalum nasci dominis & principibus,si serui & subiecti eorum Christiani essecti, a seruitio illorum
efficerentur alieni Noceret quoque ecclesiae, tum no permitterentur alii credere, cum magis meliores debeant domini seruos suos recipere,fideles Christi effectos. Hoc &ipsa veritas per semetipsam praecipit,dicens: Reddite ergo quae sunt Caesaris, Caesari:& quae sunt dei, deo. Itaque qui resistit potestati ei ordinationi resistit fruebona stilla potestas, seu mala, quicunque ei resistit, subtrahendo seruitium ab ea, defiegando tributum, & honorem non praebendo,quε ei debet praebere, dei ordinationi resistit & dispositioni, cuius ordinatione illi principantur. Quidam male sentientes, has potestates interpretati sunt daemopes, de quibus in epistola ad Ephesios dicitur, Non est nobis colluctatio aduersus carnem & sanguinem, sed aduersiis principes& potestates. . Sed iste sensus valde est superfluus, quia in nullo debemus subdi daemonibus. Qui autem resistunt potestatibus, regibus videlicet, & principibus, & dominis suis, ipsi bi damnationem acquirunt. Pro qualitate enim culpae acquirunt sibi vindicta, quia iratae illae potestates dum
subditi eis parere contemnunt,aut occidunt eos, aut in caccerem mittunt,aut etiam in exilium dirigunt. si quaesierit aliquis, cur dominus danauerit servum,aut princeps subiectum, responde resistebat mihi,& idcirco vindictam ac ce2i ex illo. Considerandum autem,quia no de damnatio-
186쪽
tἰonem sensus. Dicatur itaque hoc modo: Sumus igitur nos babentes donationes secundu gratiam quae data est nobis a deo, differentes,& abinuicem distantes, sicut & membra
corporis.Verbi gratia. Oculus non est auris, nec auris oculus. Sic sunt in ecclesia qui sunt oculi,& no sunt aures,sunt res & non sunt oculi, sunt doctores,sunt auditores, sunt
ςleemosynarii,&caeteri ordines, in quibus diuisa est gratia. Gratia dicitqr gratis data, de quicquid habent fideles donorii & donationii, gratia dei est, quia sine suis meritis illud perceperiat: siue prophetia iubaudis quis habet, fecundurationem Dei, habet illa quia fides hoc promeruit. Si enim
non credidissemus, prophetiae spiritum nequaquam accepissemus. Legitur Agabus proprietasse post domini ascensionem,& quatuor filiae Philippi. Ipsi etiam Apostoli pro-yliptae fuerunt, quia futura praemia electoria & poenas reproborum praedicabant suis auditoribus. Alio modo prophetia hic pro doctrina possiimus accipere,ut sit sensus, siue prophetiam i doctrinam quis habet,secudum rationem fidei dispenset illam nec plus sapiat quam oportet Dyere. Rationem aute fidei,veritatem catholicae fidei dicit, tecudumquam debet quilibet doctor dispensare praedicatione sua, ne forte a veritate deviet. siue ministeriu, subaudis quis habet, in mini'ando. non plus capiat quam oportet sapere. in ministerio etenim gratis a deo sibi collato, nemo suo perbire debet, id est , non plus sapere qua oportet sapere. Habes quod ministres pauperibus & orphanis, noli superbire: quia gratis tibi a deo datum est. Potest & de ministe- rio ecclesiastico intelligi, de quo nemo debet superbire, licet sit episcopus,licet presbyter,aut pater monasterii constitutus: sed magis debet se humiliare, alte dens illud quo adicitur, Omnis qui se humiliat,exaltabitur:&,quanto magnus es,humilia te in omnibus. qui docet in doctrina subaudis quae illi a Deo gratis data est, non debet plus sapere
quam oportet sapere. Haec autem doctrina in veteri & nouo testamento intelligitur. Qui exhortatur, in exhortando,
subaudis non debet plus sapere quam oportet sapere, quia
non oportet inde superbire. Hoc autem animaduertendit,
hucu que subaudiendum esse a superioribus huius epistolar, Non plus sapere quam oportet sapere . Exhortatio est species praedicationis & doctrinae, & maxime ad dolente de
187쪽
& desperantem re spicit. Verbi gratia: sunt multi doctores qui sapientia diuinarum scripturarum pollentes, pari-tErque eloquentia verborum florentes , tota die alloquuntur populum,disputantes de rectitudine fidei, de appetita Virtutum, & execratione vitiorum, de felicitate perpetui regni,& perditione inferni:& protelato sermone pene viaque ad solis occubitum exemplum consolationis lapsis minime proferunt.Interim vςro dum audit aliquis ex circun- stantibus poenas inferni,quar ab illis minantur his qui criminalibus delictis tenentur obnoxij, & recolit se aliquo1 facinus grauissimia perpetrasse homicidiu videlicet, adulteri u ,aut aliquid horii ob immanitate sceleris sui tristitia desperationis perfunditur,quia non audiuit verbia cosolationis a praedicatoribus . que si inuenerit quilibet simplex pr dicator, statim tercolando perquirit ab eo cuius rei cauia tristetur, moestutiq; incedat, & coperta causa consolatur illii verbis simplicibus , quibus valet, stimitq; hortatur nodesperet de venia salutis,tans pariter excpla cosolatoria, ac dicens Quid in desperationis malu laberis 3 Considera
si vales misericordias domini quatae sint,de quibus Psab Ua 33.
mista dicit: Misericordia domini super omnia opera eius. Nunquid Dauid no erat rex & propheta,quando simul patrauit adulterium cum homicidio 3 & tame veniam meruitii scis. Nunquid Petrus postquam electus est a domino, nonne negauit illum ter dicens: Non noui illum & tamen pius dominus postea praefecit illum Ecclesiae suae. Nunquid &latro non meruit audire, Hodie mecum eris in paradisis 3 Talibus verbis exhortaturus illum alloquens, qui in despe rationem ruerat, in spe veniar sistit. Ecce quomodo exhortatio species est praedicationis. qui tribuitin plicitate, id est , qui eleemo*nam pauperibus largitur, & doctrinai nscio, ideo faciat. ut deo & non hominibus placeat. & est subaudiendum, Ita qui tribuit, in simplicitate tribuat. qui praeest in solicitudine, subaudis debet praeesse, ut sibi commis sos non negligat. Haec solicitudo,id est magna cura , circa animas maxime debet eae, qui misecretur, subaudis paup)ris, cibum esurienti porrigendo , dc potum sitienti , vestimentum algenti,& tectum vaganti. in hilaritate 5c gaudio mentis hoc faciat, quia hilarem datorem diligit deus. Cum gaudio etenim metis eleemosyna danda est,& mise
188쪽
ticordia praestanda. securus sit de mercede qui huic operi inlistit, uia qui parua tribuit ac teporalia, recepturus est maxilla a praemia & aeterna: quonia eleemosyna quet pauperi largitur in terra a domino recipitur in coelo.sicut beat. Ambrotius dicit. Ipse idemq; dicturus est electis in die iudicis: Quod enim uni ex his minimis meis fecistis . mihi fecisis. At qui de mercede aeternae retributionis dubitat, in hilaritate cordis eleemosynas no erogat. No enim prodest quod porrigit,quia & hic amittit quod tribuit,& in futuro praemiu ves mercede non recipiet. Dilecto sine si utitione, subaudis adimplenda est. Omnis dilectio quq secundu deunon est, de pro dei amore no agitur , simulatio & fictio vocanda est. Ideisque qui fratre diligere dicitur , si non correxit m eum errare viderit simulata charitate erga proxima habere conuincitur. Odientes malum, id est, diabolii & mεbra illius atq; omne peccatu sitis odientes. Notandum autem.*odiu hic inhonam partem accipienta,quoniam est di odium malum quo odimus fratrem nostrum. adhaerentes bono id est deo, qui est summum bonum, & membris eius, atque iustitiae, omnibusque virtutibus. Auntatem ratemitatis ιnmcem diligentes, id est, cum charitate fraternitatis sitis
vos alterutrum diligentes, quia unus est pater vester qui in coelis est. Omnes enim qui unam fidem habent, & uno baptismate sunt abluti, ita se inuicem diligere secundum
deum debent, veluti fratres ex uno matris utero egressi. honore inuicempraeuenientes, id est, inuicem honorem vobis
impendite,praelati subiectis,subiecti praelatis, quia humilitatis virtus,etiam ethnicis placet, sosicitudine non sitis pigri. id est, in cura subditorii non stis desides & torpentes, ne foria cum seruo inutili dainneinini,qui ligatis manibus& pedibus missus est in tenebras. Et non soluin qui praeest, veram etia omnis subiectus , studiosus & velox debet esse ad omne opus bonum. θiritu feruentes, id est, calorem αferuorem Ipiritu lancti habeatis. vel spiritu. id est, mente non sitis tepidi in dilectione dei & proximi, ne sorte audiatis: Quia nec frigidus es,nec calidus, incipiam te euomere ex ore meo. De huius ignis feruore dicit dominus iis euangelio: Igne veni mittere in terra &c. domino servietes, non cliuitiis,neque vitiis , siue delectationibus illi domino seruiunt,qui eius praecepta seruan t. spe ga dentes. spes est
189쪽
expectatio futurorum bonoru.Inde dicit Apostolus modo: spe siue expectatione praenitoria coelestiu sitis gaudentes
etiam in angustiis. in tribulatione vobis illata a persecutoribus, situ patientes id est in animositate non reluctantes, de non requirentes praemiii in praesenti, orationi instantes. quia quod humanis auxiliis neq; nostris viribus obtinere & agere non possumus Mecesse est ut orationibus a deo impe-rrcinus sicut de Daniele & sociis eius legimus. necessitatibus an Torum commhnicantes. Non dixit, sanctis eleemosynam prςbete aut facite, sed honestiori verbo usus est, vestra
bona sanctis participate . Eo tempore quo Apostolus ista scribebat, credentes suis facultatibus privabantur , unde laudando dicit in epistola ad Hebraeos Iudaeis credetibus, 'Et rapinam bonorum vestrorum cum gaudio suscepistis. Ideoque illos qui facultatibus propriis adhuc non erat priuati,hortabatur Apostolus,ut expoliatis pro Christi nomine subsidia teporalia administraret,illaru indigentiam sua .
putautes,bonis teporalibus cum eis in commune utentςs.
Dei etenim dona commimia, non debent feri priuata. bospitalitatemhectantes, Non dixit, hospitale estote vel hospitalitatem sequimini sed dixit hospitali tem sectamini. Plus enim dixit. Sequitur naque hospitalitate,qui rogantes
suscipit sectatur: ro, qui etia non rogantes cogit & quaerit, ne sorte in vicis.& plateis extra tectu remaneanti Magna etenim virtus est hospitalitas, percua multi placueriit
deo angelis hospitio susceptis, sicut Abraham & Loth &alii multi. Benedicte persequentibM vos, id est benedicite illos , & bene loquimini cum illis qui vobis vim inserunt.
benedicite π nolite maledicere, id est, malum dicere. Verbi gratia: Detrahere alicui aut blasphemare, vel contumelia. facere,maledicere est. iasi dicat: Licet ipsi male loquantur de vobis , dicentes vos magos esse & dis hipulos seductoris hominis, nolite ideo illis maledicere, sed patienter ferte illorum opprobria. Quod apostolus in semetipso im- .plebat , hoc utique suis auditoribus implere praecipiebat. Dicit enim alibi: Maledicimiar, & benedicimus. Gau- i. Cor. . detre cum gaudenti tu . Non praecipit gaudere cum his qui gaudent de transitoriis & caducis rebus, sed cum his qui gaudent quod nomina eorum scripta sunt in coelis. Neque .
enim quibuscunque gaudiis Christianorii gaudia socianda i
190쪽
sunt nec quibuscunque fetibus lachrymae nostrae Iungendae sunt. Verbi gratia: si videmus gaudere aliquos luper quaestum pecuniae, aut possessionum ratitudine, non debemus congratulari illis,quia istorum gaudia luctus sequuntur & lachrymae. Vnde dominus non solum de talibus, sed
etiam de hoc admonuit Apostolos non esse gaudendi na, . quod daemonia eis subiecta erant, sed potius de hoc uel nomina eorii scripta essent in coelo. & est sensus: Si videritis hominem digna opera agentem , quae merentur scribi in coelis de illius salute congaudete. fere cum sentibus curate: non cum his qui lugent & dessent amissionem rerum tem poralium, sed potius cum his qui sua aut proximorum de- sent peccata sicut Sa inuel deflebat Saul, eo quod recessi-set dominus ab co: de Paulus multos Corinthiorii, qui post
fornicationem non egerant poenitentiam. siue etiam cum
his lugere praecipit,qui lugent quod differtur regnii coelo - rem, securium de praemio. de quibus omnibus dominus di est: Beati qui lugent,quoniam ipsi consolabuntur. idipsum inuicem sentienses. Hic sermo apertius habetur in Grae . Est autem sensus, Sic sentite de alio, sicut de vobis,id est, sicut ' vobis bona optatis,sic & aliis:& sicut vosipsos diligitis, sic alios diligite ivel ita aestimate vos diligi a fratre, veluti a vobismetipsis. non alta bentientes,id est,superba, sed binitibus consentientes, ut & vos humiles exhibeatis . Discite a me,inquit dominus, quia mitis sum & humilis corde.Humilibus autem consentit,qui cum humilibus se humiliat, non praeferens se illis, sed socians & expectans quod dominus promisit, Onanis qui se humiliat, exaltabitur. Quicunque enim humilitatem veram habent, utique eandem humi- itatem in aliis venerantur. Nolite esse prudentes apud τορ metipsos, Apud se prudens est, & non apud deum , qui sapientiam quam habet, non authori omnis sapientiae de
putat , sed sibi sussque meritis dc ingeniis siue studiis suis. Quo vitio deprehenduntur laborasse philosophi gentium, de quibus dicit idem Apostolus in exordio huius epistolae: Qui cum cognouissent deum, non sicut deum glorisca uertit sed evanuerunt in cogitationibus suis, id est vani facti fui r non reseretes deo gratias de collato sibi dono sue suis meritis. Aliter: Apud se sapiens vel prudens est, qui cutit sultus apiente se putat esse,& gloriatur in se: quia sp