장음표시 사용
101쪽
t. IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA,
omnino formam , etsi non eandem Aomnino materiam, seruant. Ex quo Pater, illorum alarinas apud Aristote-
Iem indivis biles esse s alioqui una
cum materia fluerent, mutarenturq-
Obicino. Obijciat tamen quispiam: Motus animalis est ab appetitu & phantasia: at haec habent in animali certam, ac determinatam sedem. No igitur manent in qualibet parte animalis infecti; ex quo sequitur,eam re ipsa nooccurri- viuere. Sed occurrendum, in eius m .
turcidem. di animantibus phantasiam & appetitum aliter se habere,atque in aliis; nec enim obtinent determinatam omnino sedem. unde fit, ut secta vivant; di immodo diuisio non fiat secundum longitudinem, sed per uaf- uersum,& pars secta,quae vivere debet, non sit admodum exigua, ut ait Albertus 1.de Anima. Iam ani Alteram sententiam, quae soli anima ratim mae rationali ex omnibus sorinis nolem esse substatialibus inditiis ionem tribuit, indivisibi tu en Mir Durandus in I .dill. 8. Quaestilcm, qui 3. Aegidius eadem dist. quaest. vlt. A
nam luci- gentinas quaest.2.art. 2. Gabriel in a. tui. dist. I 6.quaest.vnica. Iandunus hoc in lib. q. Apollinaris q. 6. Toletantis q. 2. art. 2. Marcellus in suo i. de Anima, cap. 9. Th Garbius tract. 1. q q Commentator i. de Substantia O bis,&3. Physiccorn. 78. In eandem.
que inclinat Richardus in x. dist. is. in z.princ.q. M & ut videtur, Alensis
a. par. q.6 memb. I. atque eam suo tempore communem fitisse testatur Caiet.I-par. q. 76 art. 8. Nituntur viro hi Auctores hisce potes inum a LACurn. gumentis: Id quod est ad 2unam Ieriae, eique penitus immerium, so ti tur condi tiones materiae, Κ no om-Mes, saltem eam, qua materiam eri , mo consequitur, quae est extensior atqui omnes sorinae physicae, excepta intellectiva,lunt immersq in m
teriam, eique omnino affixae,cum extra illam cohaerere non pollinis ergo .mnes , praeier intellectivam, sunt extensae & diuisibiles, non secus, ac farinae accidentariae, quae materiam comitamur, praesertim cum in viri Lx que aequa ratio esse videatur. Secur eo: formae,. aede potet tale materiae excitantur, ita sunt asseeir, ut paradet parte, totum de toto educatur. Sicut enim tota forma leonis , verbi gratia , non videtur praeexistere inquantumlibet exigua materiae pomtione, ita nec putandum est, rotam equalibet parte eximi; sede toto, si, nailiterque partem de parte. Igitur cum omnes fbrmae.ptaeteriniel secti-uain,eli clatitur de potentia materiae, Omnes ex telisio irem habebunt, ac paries , 'uibus de tori materiae , &eius parti Dus rei polus eant. Tertio 3 sActio.qua anima ,etiam perfecti ani-mantis .dena pro homine, producitur. est diuisibilis; siquidem recipitur il subiecto quanto;ergo cum eiusni odiactio sit idem cum anima ; nec enim
potest a suo termino re ipsa distingui; oporici ipsam quoque animam diuisibilem ei Ie,& cxtentam. Quar- Φth; Dissicile intellectu est,quo pacto anima equi sit in diuisibilis; neq; t men spiritalis substantia non est, Vt patet;ergo neque indivisibilis.
VTraque earum opin ionum,quas articulo superiori ex elicuimus,
videtur admodum probabiIis. Qua re utrius e argumenta di Iuemus , Ad I. ara. ut quam vomue volet amplectatur; Ut pro e etsi nos rem libentius tueamur. ma ita tulis Ad primum eorum,qitibus prior co tur, Ces ac ficinabatur, respondeinus , formas solas ani- imperfecto runt animantium respi- mas Peι Iccere non modo totam materiam, sed clom an retiam partem,ut perfectibile, in quo maliti esse permanere possunt a formaet verb indivisibi persectorum haud ita se habere 3 8. les. deoque in parte materiae asseritari Certa ra- non posse; non quod omnes indiu D men asi-r- sibiles sint, id enim soli intellectivae tio est, anianimae competit; sed quia, quis sis ma rati ma persectior est,eo maiori accidem nalem essetium apparatu, ac pluribus eget ora indivisibillanis,ut in corpore seruetur; qii o, lem .
102쪽
Ena, iam citiis sedibus dultibula
sint facta diuisione confestim perit. Iolamnar Quale ex eo, quod an una pei stet
Tationes P rum animalium pariem materiae 1ndivisim seorsim informare nequeat. non rene anim fete colliuitur,eam indivisibilem narum perse turam outinere; sed nobilioris notae ctorum ν esse. Neque aliud probant Ioca Ariis sinistu. stotelis ex capit. I. de Iuvent. & cap. x. huius, quibus tantummod5 hab tur,viventia impei secta viuere; non autem eorum duntaxat sermas diuti uas esse. Ad secundum respondetur, in aec etione dici, manere idem secunia . . iam formam. non autem secundum
materiam , quia res, quae accre me tum sumit, semper manet eadem secundum rationem suae speciei ; saepe De hae re enim apud Atiliotelem forma prodisseruim' specie, reique definitione sumitur tii Lot. de non manere vero idem secundum
Generi ci materiam, quia materia continenter
s. q. I x. fuit. Atque lige interpretatio est. D. Thomae I. par. q. II sartI I. ad L. quam,qui sequi voὶ uerit,dicat, Aristotelem loco illo l. lib. de Ortu de Interitu, non de solis persectis vitientibus, sed de omnibus uniuersim loqui. Argumenta etiam, quae pro secumda Opinione adducta sunt,pari faci- olutio I. Iitate diluuntur. Ad primum dicenis dum, esto extensio sit primaria allectio materiae , non debere proinde omnes sermas, quae materiae affixae sunt.illius extenuonem sortiri. Nec obitat,quod eam subeant omnes larmae accidentariae materiales, ut candor , di frigus, ceteraeque id genus aliae namque ita pendent a materia, ut ei inhaereant interuentu quantitatis,atque ita magis illi addictae sunt, magisque eius conditiones sequuntur: substantiales autem formae non ita se habent, ut perspicuuin est . a. A d secundum negandum, quod assumit, drcendumque, semiam persecti animalis totam praeexistere potentia in unaqua ue parie materiae, totamqtie de qualibet parte educi, non tamen ut de toto perfectibili ;seu ut de eo .cui tota respondere possit, dum corpua insisImat. A Ad tertium dicendum, actionem, qua perfecti animalis is a gignitur,esse idem re cum illa,&'indi uim hilem beneficio termini, a quo india uisibilitatem mutuaturi ac quemadmodum forma ipsa, licet indivisibilis sit, est nihilominus in materia diuisibili non inhaesiue, sed subiecti-ue, ita & actio, qua ossicitur. Nam quod est idem cum subitantia, non potest esse in materia per inhaesi B nem . Qua de re lib. a.de ortu & i teri tu ex proseo egimus. Ad quartum respondetur; Iicet omnes spiritales substantiae indiuis biles sint, non licere tamen rediis Procrare,ita ut omnes etiam subita tiae indivisibiles spiritales censea tur. Ea enim tantummodo spiritalis substantia dicitur,quae ita insectis lis est, ut immaterialis sit, hoc est,extra materiam cohaerere possit. AC quo, cum omnes formae. excepta rationali, longe absint; fit, ut nullo
modo spintades iubilantis appellari
Sitne tota anima in corpore,cst tmta in quati bet eius D parte.
ARTICVLVS I. Disceptatio pransita dubita ianis . Non vocamus in quaestionem, Quaesti
sitne anima in sanguine, cet. nisi ius risque humoribus. Iam enim primo de Generatione statuim iis, tum hurimores,tuna alia quaedam, etsi anim E lium partibus utcumque anuum er tur,& anima, & vitae muneribus d sit tuta esse. Erit igitur quaestio de nima comparata ad corpus, quoad eas tantum partes, quae vita praeditae sunt. Qus Ilionis vero sensus cst. vir si anima in corpore ita sit, ut nulla pars corporis careat anima, & ita in qua- 'libet parte,ut in singulis insit tota. . Negativa pars controuersiae se- a. Argum F cun
103쪽
cundum priorem sensum A rurid,quod infra summae '
suaderi potet t. Primum, lula an in avide iure sic tantum in cerebro : tum quia congruit, ut id,quod totius coria Potis regimen obtinet. in cerebro tanquani in arce habitet. Deinde, Quia in solo capite ex clibant sinulomnes intcrn , externi me lenius, qui rei Lin intelligendarum inter- nunc i, SP quas apparitores sunt. Tertio, quia ratiocin .di Licialias in
Denique,indiuisibile non nisi diuisibili adςquatur: ergo una nulla Pars corporis indivisibi lis sit, nulla anima indivisibilis erit in aliqua patre corpori S.
Accedit postremo locus Aristot Iis in libro de Motu animalium capiate 7. ubi perspicuis verbis asierit,antimam noti in qualibet, sed certa qua-elS,quor: m mcntngcs lasu liii. t per B dam parte corporis sedcm habere turbatur; quod argumento est, illic inteuceium, animanti uel plana residere: non autem in I:j, partibus corpi, ris, in qui ruis simili in ollensio-
2. Argum. Ruri is vero , qu bd animalia cor. lis reces tu duntaxat collocanda sit, inde probatur; qitia cor est fons vitae, cuiu, benefic: o omnis vitae administratur.&a quo calor pcr 11ngulas corporis Partes diffusus o ni C. nia menala a soli et, suisque viribus initi uis ; tum quia cor ad velic mentes animi commotion cS, ut iram, inrotcna . cup:ditatem 1ehementius infla inmatur. Pro quo etiam faciunt vel ba illa Seruator: s noliri, Matth. s. de corde exeunt cogitatiot: essquo ex loco D. Hieroi yin. libr. 2. Commentariorum in Matthaeum ad idem caput colligit, animam non in
A nimal, inquit, ita consit tutum es haudicare debemus ut ciuitatenilebus b r.e instructam S. temperat.
ιil hac enim , poliquam administri IIDnis ratio semel instituta est, nihil Oportet absentcm principem rebus singulis,quς geruntur,inieresse in o vero quitque ossiciis iungitur sitis, ut mandatum est, ct aliud post aliud ex consuetud:ne administratur,& institui iurrin animantibus a tum hoc 3plum per naturam cilicitur;
quod singula qliaeque membra ita
conli ituantur, ut ad munera sua exe-
bro animam inesse: sed cum in certo principio consistat, reliqua membra, quod illi adiut. gantur, uiuunt,atque ossicia per naturam obeunt tua.
cerebro, ut i lato 'ebat,sed in corde D nis partem attinet, ema quSritur, esse ex Christi disciplina. 3. Argum. Ilcm; fornia debet materiae pro . portione respodere; sed anima, pr ut est sorma corporis , est es lentia quaedam simplex: ergo non respondet ei multiplex materra, qualis ess, quae organorum ciuersitate coiislat, quare non est anima in partibus o ganicis. g. Argum. Praeterea, eadem videtur esse pronum in singulis partibus tota insit anima , probarit aliquis, non ines.se singulis, hunc in modum: Anima niouetur ex accus late ad nam
tum corporis , in quoeli, simillic que eo quiescente, quiescit .9Igitur si anima sit tota in singulis eius partibus , cum eodem lcmpore manus quiescat, S: pes moueatur; &altera manus sursum , ast cra deorsum portio animς ad corpus,quq intelli- E agiletur 3 tota anima simul moue gentiae motricis ad sp hqram coelo item : ergo, quemadmodum intelli-- gentia non est in totas phqra, ut d cet Aristoteles 8. Physic. c. lo. lext.s . sed cereo & definito loco; ita nec
s. Argum. Ad hςc, si arteria vinciatur, non mouetur quod infra nodum est; er-
go,cum motus sit ladex animς, vide.
bmir,& iota quiescet, eodeinque
bit. Secundo: cum aliquid totum est alicubi, nihil illius extra est; emgo si anima tota sit in capite, nihil illius in pede erit. Tertio: In QP libet parte humani corporis est i ta anima hominis 3 ergo quolibet pars honii uix homo est. Probatur
104쪽
consecutio, quia integra hominis es- A, sentia corpore & anima continetur.
Placia Philosophorii, iii qua corporis pati d
sideat. Mitan d. li. I. de Exa
RUerun tur varia Philasobant nδεν mala, ct conm msur vera sententia.
IN hac quaestione non una fuit
terum sententia, ut, praeter alios, Bresert Diuus Gregorius Nisienus in libro de Hominis opificio. capit. II. Labantius libro de Opificio Dei, pit. i 6. Tertullianus in libro de Ani ina, Cicero lib. I. Tuscia lan. quaestio
pite, velut In arce, conitu uerunt ι equibus Xenocrates in vertice, Hippocrates in cerebro, Herophilus in celebri concavo, siue basi.1In membranulis Strato,& Erasiilitatus. In Cluperciliora meditullio Strato Phy.sicus. Alij in aliis partibus. Parmenides & Epicurus in toto puctore. Philo Iudaeus libro, qui inlcmbri ur; Quod deterius potiori insidietur, ii Icade. Stoici itein in corde, vel in spiritu circa cor. Diogenes in arie. ria cordis concalia. Alii in abdito quopiam loco, e quo quasi aranea pro rerum opportunitate per totum corpus ducurreret. Diid velo Plato hac in re sensim
xit, explicat Alcinoi s lia libro de eius doctrina, c. 23. hunc in modum: Animam homini, immortalem a primo Deo suscipientes d i mortalium gelierum conditores pacies illi duas
mortales, ut diximus, adiunxerunt. Veturi, ne vis animae immortalis, atque diuina delirari Cntis morta
libus inficeretur, in ipsa corporis arce sedem eius, utpote principis Eomnium,itatueruiti. Etenim habitaculum eius caput esse voluerunt,
ea figura, qua mundus est elabor,tus. Reliquum corpus huic ad mi nisterii, in quasi vehiculum subiect- riint. Ipsis velli mortalibus porti nibus proprias singulis prouincias assigna iunt. Iracundiae quippe pri
cordia' cupidini locum medium im
ter umbilicum, atque di aphra a 3 ibique vi in eam velliti harioluin de agre ite animal ligauerunt. Pro explicatione huiusce con- Totum tritrouersiae animaduerteiadum est. im pliciter surum, quod ad praesens inllitii tum initur. attinet, sumi tripliciter. Primo Onim motio dicitur totum integrale , seu quantum. Secundo, totum piateitate. leu virtute; quod videliacet multas vires, seu potentias continet, quae tamen ab Aristotele in his libris nonnunquam parteS v
cai. tur. Tettio, totum estentiale,
quod partibus essentiae, seu Physicis, seu Metaphysicis constat. Necvcro illud ignoranduin , animam esse totam iii qualibet parte corporis . b fariam intelligi posse. Uno ,
modo positive, ita ut anima secun - . . dum omnes paries, quibus re ipsa cocutituitur , insit in qualitat parte corporis. Altero negatiue, ac si di ceretur, non secundum unam Pa tem esse i ta v ira parte corpo ri S, ta Ie cundum alteram in alia; sed quidquid habet, siue e partibus coalescar, ii ue non, id totum in qua lib. t parie
Sit priina affertio: Anima tam di- Assertior. uisibilis , quam indivisibilis informat qua in libet pacto a corporis . Η , quae traditur a D. Thona a lib. 2.contra Gent. capit. 72. S aliis P ripateticis communi conseni. exco probatur, quia nulla substantia Probatu . corporea vivit, nisi quia habet antimam , qtiae est vitae fons, & princ:-plum. Igitur , cum singulae parures corporis animati vivant; si quia don omncs nutriuntur , plane siquitur , quam liuet partem corporiris animati informari ab anima Adde, ciun , nicta que composito nati rati una tantu'n mut forma subitam tialis, ut primo tria o de ortu&iniatem tu oltcii dimus , necellario animam in toto corpore esse; alioqui
aliqua materiae pars esset omm ibi ma substantiali destituta; quod nata viribas neutiquani fieri potesta Acoe dic testimo irati Atiliocelis hu
105쪽
e i ii qmsin parte eorporis aeram vitaid enim, quod insectile est, ubicunque est,totum est.Qgo ad lacu dam vero partem similiter ostendi-Mir eadem assertio , quia, cum anima indivis bilis constet emibus int grantibus,eatenus dici potest secum dum prςdictam considerationem tintius primo modo spectati , esse tota in quat ibet parte corporis,quatenus aisn obtinet unam putem integrat tem in una corporis parte, aliam in alia.
Explicatio argume uorum mmi articuli.
mutio ae A Rgumentorum, quae primo a sumento- αλ ticulo proposuimus, dilutio m. ita se habet. Ad primum dicendum, luco I. ex eo non concludi,animam,quoad suam substantiam, non esse in ungulis panibus corporis : sed duntaxat quo ad aliquas ipsius potentias,fun- Onesve peculiari modo qui Ddam eius pinibus inesse; ut in capite
quo ad omnes externos sensus, excepto tactu , qui per omnia membra Permeat , itemque quo ad intereas sentiendi facultates utriusque intelis
Iectus famulas, &adiutrices. Quod vero, cum men inges Iaesar sunt, iudicium perturbetar, non piovenit ex eo, quod anima in cereurotantum insit, sed quia oportet intelligentem vii satellitio phantasiae,eiusque id la speculari. Vnde,si ea turbata se
est,nequit anima ossicio rationis rite MIulio 1. desungi. Secundum etiam argumen tum tantummodo conficit, animam esse in corde, ut in fonte caloris, &spirituum ossicina, ac sede appeti tus sensiliuia quo variae perturoationes oriuntur; non verb illic duntaxat se- solutio 3. candum informationem esse. Ad te
tium die,etsi forma sit quidpiam unuseeundum essentiam, eue tamen vi tute multiplex ob virium, quas ex se prosundi t. v berta tem ideoque ad eo-riim ossicina distinctis organis ege-νolutio 4. re. Ad quartum. Cum quaubet pars A viventis vivat, oportere in qualibe
eius pane esse animam. at coelum non est vivens,nec intelligentiaco pus coeleste informat,sed ei tantum. vi motor assidet. Ad suintum; Idcir- DIutionco arteriam ligatam infra nodum n6 moueri,quia motus arteriae est a motu cordis,qui per constrictionem impedituri non autem quod infra nodunon maneat anima.Αd sextum; Indi , solutio uisibilis quaiuitatis non posse adae
B quate respondete nisi indivisibile. Verum indivisibili substantis,cuiusmodi est anima, cum virtute diuisibi Ple quidpiam sit, posse diuisibile re- .spondere;quod etiam patet in Ang -- lis,qui indivisibiles cita sint,ias
tio tamen diuiduo exiliunt. Quod ad locum Aristotelis citatum ex libro de Animalium motu spectat: Simon Portius ti bro de mente hum na,cap. 7.colligi ex eo putat, nimam . τC secundum Aristotelis lententiam noesse in toto corpore: sed non recte sentit, non enim At illoteles illud pronunciat de anima secundum sua substantiam, sed quo ad potentiam motricem, de qua inibi erat quaestio. Hane veto statuit in corde,ut in omnium vitalium functionuin ptinc, pio,ac fonte. Ad primum verbeorum, quae se Quo paccundam quaestionis parem attin- ctomoueaD gunt, respondet D. Thom. in I. dist. tutanima,
37.quaest. . arti c. I. Capr. in .dist, , mota fulgi'. I. articis. & Caiet. ad arti 3 .qum manu. stionis 76 primae partis,mota manus animam nec per se, nec ex acciden N . . , Tmoueri; quia immateriales subitanistiae nullo pacto sub:re motum diu cuntur, nisi cum id, in quo definitive sunt, mouetur: anima vero non est definitiue in manu. Alir, in quibus iest etiam D. Thomas de spirituam E bus creaturis, quaestione unica, artiaculo . ad 7. Aegidius in primo d. 8 2. par .distinctionis,pri ncipio quisti nis tertiae,minime absurdum putant. 'concedere, moueri simul animamae qui cicere, cum ipsa in se eiusmodi
uietem,& motum non recipiat,sed . . . . viii eris partes corporis, quas insor
mat squanquam id in iis, quae per se mouentur , aut quomodoli t
106쪽
in se motum recipiunt, fieri nequit. Alii denique fatentur, animam moueri per accidens ad motum manus, negant tamen. simul quiescere, qui nte pede . Nam cum quies sit pri- ratio, quae absolute motum nerit, non dicetur, inquiunt, anima qui scere, nisi totum corpus, in quo est, motu vacet. Ex his tribus soluti ' nibus etsi nulla o. inb displiceat, prima magiS placet. Non qui- Adsecundum,negari potest in prilibet para mis antecedens. Ut enim res alι homin:s bi tota esse perhibeatur,ut est, nihil diciturno illius non esse, ubi tota contineri di-
A eitur: ves admitianir, iis iis tam quae alicubi definitive, aut circumis scriptiue sunt, ut in primo. &adat. quato suo prefectibili; quo pacto rumiae indivisibiles non sunt in quamlibet parte corporis. Atque haec solutio est D Tnomae in quaestionibus disputatis, quaestione deminia , arti
Ad tertium, neganda est consecuis io . Non enim homo dicitur id , B quod constat ex anima rationali, &quacunque materia sed ex ea. quae sit primum,&adaequatum ρerfectibile. quale non est pars materia
- ra. Λ T a enim eum ex obscuris quidem,magis autem manifestisfiat idax notum,quod est dilucidum,ae notius rationerenitendum en rursus hoc p.rcto de ipsa anima pertractare. Rationem enim diffinitam non s significare,ut complures dicere di xitiones videntur,scd etiam in ipsa cauisminesciae apparere oportet. b Nunc ainem di 'initionum complures,ut conclusiones esse videntur. e V elati,cuid est quadratio, confecti figura laterum aequalium, angulorum 1, reborum aequalis ait ra ex parte lannori figurae: atque definitio talis conclusi juis occupat I cum . At ea, qua quadrationem inuentionem esse media, dicit,inius rei rem3. profect) caum,ut patet,vignar. d Dicamus igitur,hinc considerati nit initio sumpto,animatum ab tuanimato vita Liungi. Atque cum multia fariam viuere dicatur: etiamsi unum tantum istorum insit, vivere illaddicimus,cui inest,νt intellectus,sensus, motus Deo,ac flatus, ct insuperum.1 . moria nutrimento accommodata,ct aceretis decretisve. e Quapropter
Er uniuersa planta videntur vivere. Quine eam videantur in se ipsis vim habere talem,atq; principium quo ad contraria loca tam increme ta,quam decrementasusci uia. Ponenim sursum quidem accrescunt, deorjum autem non accrescunt,sed D utramque similiter differentiam, ετ omni ex parte semper , nutriuntur ,σeo usq; vivunt, quousq; pos mors. sunt alimentum aeripere. f Atque hare quidem vis a ceteris seiungis pararis potest, cetera autem in ipsis mortalibus ab ista nequeunt separa
vi. Quod quidem in ipsis peficitur plantis, num enim prorsus in ipsis,
ut patet, allapraeter hane, anima potentia atque oscium inest. Uluere Mur ob hoc principium viventibus competit. Animai autem est ob se rem si primὸ. Nam ct ea,qua non cientur motu,nec mutant locum, sensum autem habent, nonsolum vivere dicimus, sed etiam animalia nuncupare
gemin simul. - νπὸ ex sensibus tactus pinis inutis animalibus ineR. Atqui,
107쪽
vegetatiuum a tactu, μέ omni, sic a reteris tactussepirari
sensibus potest. Eam autem partem anima vegetamam dicimus esse, cuius σ planta participes sunt. Auimalia verὸ cuncta ipsam v b beresentienditam Nidem/r. g Atque mob causam istorum v- MONtrumque', ponia dicemus, ac explanabimus. h Nunc eo usque tantum dicatur,ammam,inquam, principium se eorum, sua dicta sunt, σhi esse disrutam, vegetatiuo, sensitivo, intellectivo, etiam motu . vendum autem en ,νtrum horum νnumquodque sit anima, an aruma 'pars, o si pars, utrum hocpacto, ut sit separabile rasione solum, an
etiam Isco. i iaeque de nonnullis quidem istorum videre,discemereque Text. o. farium mus,nonnum autem dubitationem habent. Nam,viminiano acta diuisa, seiunctae , videntur vivere propterea, quod anima,quaest in istis,actu quidem in Unaquaque planta est πω, potentia veia D res, sic re circa risias ridem M anima disseremias fieri, eum inrid intur animantium ea,qua insecta camur, utraque namque partium o sese sum habet, o motu loco cietur. Quὸd si sensum hia et, ct imaginationem,ct appetuum etiam habet. Imnamque ensensus, ibi dolor etiam existit, atque uoluptas . Ar usi sunt Me, ibi necessaris cupiditas etiam
ineri. K De tutellectu uer),contemplativa potentia non quicquam in Text. M. manifestum,sed uidetur hoc animae genus ese diuersum,idque solum m inde,atque perpetuum ab eo,quod occidit,seiuniis arariquepotest. CG Text. a. teras autem anima partes ,separabiles quidem non esse, ut quidam asi ruerunt, ex iis, qua diximus, patet. l Rarione uer) disterre non obscurum ejemdetur. Sensitini namque rario diuersa en ὰ rationeprincipi opinandi. si quidem diuersa μα stet re ac opinari, O unumquodque dictorum similiter. At ueris quibusdam animantium cuncta partes, ut Trat Ιἰ patet, insunt, quibusdam nonnulla: Suntoequitatuna tantum inesse indetur,atque id j dfferentias animan iam fari quam autem ob eam
sim ita si , postea perscrutabimγr. Eadem oe circa sensus fieri sane undemus: quadam enim omIes, quadam aliquo quaedam unum duntaxat habere utuntur, tactum, inquam, ipsi , qui quum est omnium maxi-mὸ necessirius. m sinuam autem id, quo uiuimus, quόuesentimus, bifariam dicitur, perinde atque iri quo scimus, ct id etiam, quo sanis mus,atque ualemus,fluoddam enim scientiam, quoddam animam dieiamus . Gippe cum utroquescire dicam ιs; aliud initatem,aliud partem corporis aliquam, uel totum dicimus corpur, atque horum utrumq; tam sicie illa , vim cavi as, forma quaedam σψ αια est, e ratio , O tauquam actis fiscipientis,scienna quidem scientis ,finitas autem sani. Actus num agentium in eo, quod ραιtur, a que di ponitur inesse rademtur. n Aetima autem, iden, ut patet, quo utamus, or quo senserius, ,
aemtesiuimusρtimui a profectis ratio quatim erris forma,sed non ut materies,a quesabrectum. N im eum obstantia tripliciter dicatur, Textas. ut dixims, quadam enim est forma, quadam materies, quadam id, quod ex utrisque come isti materia quidem est, ut paret, poteraria, .
108쪽
ra IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA.
forma autem a G I eism igitur, ut diximus, sostiuia diraetur trifariam, auimans, id sit, quod ex viris, corpore, inquam, ma conis stat , corpus profecto non est actus animae, sed ipsa corporis alicuius enisus. o Idcirco rem admodum putant ij, quibus anima neque esse sine corpore, neque corpus aliquod esse νidetur. Etenim ipsa corpus quidem non est, es autem corporu aliquid. Et inen ob hoc in corpore, atque ineorpore tali: p non in quovis sine discrimine ullo, quemadmodum vel res ad corpus ipsam accommodabant, nihil prorsus determinante,quo nam illud ct qualesiit corpus,atque non rectὸm patet . amne cum nouvideatur quod vis sine Ulla discrimine quodcumque suscipere. Hoc a tem pacto cum ratione etiam sit Ianὸ : actus enim uniuscuiusque in eo, quod est potentia, ct in propria materia suapte natura fieri, esses solet. Animam igitur perfectionem quandam eiu er actum,ac rationem esse,
quod potentia babet. huiusmodi si ex hisce, qua diximus innotescit. c.APITIS SECUNDI EXPLANATIO.
Α r a mimia ex obstinis. J Aliam traditurus animae definitionem, animarum species distinctius explicesimethodum,niodumque doctrinae statuit,uti sacere consueuit cum grauis controuersia exiliat. Ait ergo,veIIese ex obscuris natura, sed nobis notioribus, ad ea, quae secundum rationem magis nota sunt, progredi; tradereque definitionem,qus causam contineat; oportet enim non lotum, quod res sit, sed cur sit declarare. Quae autem dicantur nobis, quae natura notiora, obscuriorave, satis longa disceptatione in primo Physicae Auscultationis lib.exposuimus . o teaineatuum d itionum. J Definitionum tria esse genera,constat ex primo Pomcapit.7. dam enim traduntur per formam, vel materiam . Quaedam per causam finalem, vel efficientem. Aliae utrumque causae genus comprehendunt: & quae ex uno constat genere, dicitur interdum conclusio, pr ut demonstratur per aliam;interdum medium,prout aliam demonstrat. Quae autem ex vir ue coalesci t. appellatur demonstratio positione tantum, seu eollatione differens ι quia continet medium & conclusionem, ex quibus deis itratio coagmentari possit, accedente serma fullogistica. Talis est hac definitio 3 Homo est animal rationis particeps ; constans corpore in coelum erecto: potest enim ex ea confici demonstratio, qua causa materialis per sormalem, seu quasi formalem de homine ostendatur, hune in modum. Omne animal particeps rationis constat corpore in cςlum erecto: sed homo est animal particeps rationis: ergo constat mi re in coelum erecto. Propositum
vero Aristoteli est, talem animae definitionem tradere, ut ex illa, & ea, quam superiori capite assignauit, fiat una, quae fit demonstratio positione disserens ira nimirum,ut una ex alia demonstrari possit. e Ue i. quid ere cis. J Vt ostendat, quasdam esse definitiones , quae rei causam explicant,alias quae non ita se habent, exemplum subimta -- metria petitum. Quod ut intelligatur, aduertendum est, dato uno quais drangulo rectilineo, posse dari quadratum aequalem aream co lectens. Est autem quadrangu Ium fi- Quadratum vero est figura item
109쪽
aatem quadrangulum est inuenire quadratum squale spatium con- titiens quadrangulo. Hoc autem fit per mediae litieat inuentionem . Media linea est ea, quae inter latus maius quadranguli,& latus minus ita se habet, ut, quam proportionem obtinet maius ad ipsam, eandem obtineat ipsa ad minus, exempli gratia. Si latus maius quattuor habuerit palmos, Iatus vero minus unum 3 Iinea media duos complectetur, quia,sicut in duplo superatura maiori latere, ita in duplo sup xit minus. Ex media igitur linea, tribusque alijs ipsi aequalibus consectum qua, cratum, aequale est quadrangulo dato. Talem porrb Iineam sie inuenies . Quadranguli latus maius ,&minus, quae ad punctum anguli A. concurre- in rectum extende, & super totam eam lineam describito semicirculum reti ima puncto coniunctionis A erige perpendicularitea , siue ad angulos rectos lineam usque ad circumferentiam: illa igitur erit media, ex qua conficitur quadratum aequale. His positis, sciendum, quadrationem, quae dicitur tetragonismus, dupliciter definiri. Uno modo definitione non redden. te praedictam causam quadrationis, nimirum: Quadratio est confectio quadrati aequalis quadrangulo; vel reddente eiusmodi causam: scilicet; Quadra. tio et inuentio mediae lineae inter latera inaequalia quadranguli. Haec enim definitio continet causam illam quadrationis. Hoc exemplum eo spectat, ut doceat Aristoteles, velle se tradere alii mae definitionem, quae rei causam Dixerat, se progressurum aposterioribus, siue obscuris natura, & notioribus nobis ad ea, quae natura sunt notiora: eam me. thodum seruat. Progreditur enim ab animato ad animam ; constat vero,animitum esse posterius natura, quam animam I siquidem animatum dicitur,
ruod animae particeps est, denominaturque ab anima: quod vero ab aliquoenominatur, posterius illo est. Constat quoque , animatum esse nobis manifestius, quam animam quia compositum , & totum prius menti oc-eutrit, intellige quo ad conlatam cognitionem θ quam eius pars: anima autem pars est corporis animati . Conliat irem , animatum quo ad co. gilitionem distinctam esse ignotius natum , quam animam, sicuti &omne totum sua parte. Procedit ergo Aristoteles ab animato explicans discrimen inter animatum εc inanimatum : videlicet, quod animatum vi-uat, hoc est , a se ipso moueatur , & actiones ab interno vitae principio suadat. Unde recte annotat Simplicius, vitam , Graece ζωή dici ἀποτοῦ hoc est, a feruendo, quopiam ex te, Ze intrinsecus feruet, hoc est, agit,
e Ledi prop1εν uniuersa pianμ videntur et tuere. I Quia vitae multipliciistet dicitur; siquidem quattuor sunt vitalium operationum genera, nutritio, sensio, motus progressionis, & inrellectio a docet, ut aliquid vivere iuratur, sat esse unum vita opus exercere. Vnde colligit, Plantas, inquihus vitae munia minas illustria ερ conspicua sunt, re vera vivere, argume to, Muod versus omnem loci differentiam sese porrigant, Sc increscant. Namque naturalia ad unum determinata sunt; viventia autem ad opposita sese habent. f Au iubae pririan. 3 Ex quattuor generibus vitalium operationum, quae paulo ante numerauerat, quadruplicem vitae gradum colligit. Primus est eorum, quae vegetantur, seu quae aluntur , augescunt de decrescunt; se. Euclid. I. Elem. dis
quattuor operatio. nibus viis tali, una.
110쪽
s, IN II. LIB. ARIST DE ANIMA,
Ex qmt- Tertius eortina,quae vegetantur,&sensu praedita sunt.1Maturque motum tuor vita- Eressionis. manus eorum,quibus non Iesum tres superiores gradus,sed ia-Iliun ope. L et gradus intelligendi competit. Docet vero, hosce gradus inter se distinis rationum gui. In plantis enim primus sine aliis reperitur. In quibusdam animalibus generi bus duo priores sine reliquis. ut in iis piscibus,qui ad saxa adhaereseunti In bestijs
quadru- perfectis tres priores absque extremo. In homine omnes quattuor. ItaquePlax vitae in iis gradi bus eiusmodi ordo est ,ut priores absque posterioribus possintes' gradus col se, non contra. I gitur. g Aη--Cur nutriendi vis inter ceteras animae facultates,& tactus inter omnes sensus locum primum habeat , expliciturum se in progressuinis uuit. Est vero eius rei causa, quia nutritoria facultas vitam primo seruat,dum nuxum materiae,quam cal diripit,continuo rependie,atq; instaurati Praet rea tactus noxia declinat, salutaria prosequitur, quo negimo disaiatin viatae fundamenta ruerene Meundam h -e is Ut .a Ex dictis animae desnmonem concludit. Nam cum antis animae deis matum ob inanimato differat operatione vitae,ab anima ipsa ut tuitae princis finitionε pio orta; cumq. quinuor sint viventium genera,quadruplici funiuonum v ex dictis rietate distincta,reliquum est,ut anima probe dicatur principium vegetandis concluditi sentiendi,loco mouendi,intelligendi ,seu quo vivimus, sentimus,llaco mou mur,& intelligimus. Deinde diislicem proponit quaestionem. Vnam,an haec
quattuor, nempe vegetatiuum enfitiuumdommotiuum,intellectivum,animae partes, facultatesve sint: vel potius anima ipsa; vi. virum vegetatiuum siepotentia insita animae ad vitae munus obeundum: an vero anima ipsa veget trix. Alteram,esto sint facultates. non animae,utrum ratione tantum.& defini.
tione, an Ioeo,de subiecto distinguantur. Timaeus enim ira nitiam in corde, appetitum in hepate,sensum in cerebro collocauit. 1 -nonnullis quidem is m videre. I Diluit posteriorem quaestione, ut ex ea prioris explicatio facilior evadat: continetur autem solutio hae sententia . Non est dissici te, videre in quibusdam potentias loco, & subiecto non distingui::n aliis difficile.id est,constat tamen,omnes ratione,definitione 'eIn stirpita inter se differre. Porto huius sententiae tres partes santi quarum prima, si dedi insectis stirpibus. & insectis animantibus,&de potentiis, quae iis competunt, sem
animanti- sit,mani sestam habet veritatem. Etenim partes divulis a planta retinent vina hus poteti vegetatricem, & altricem. non nisi,quia & anima plantae,& eius vires per i lias animς tum corpus diffunduntur. Itemque lacerta in duas partesdiuisa,adhue mou non distin tur. & sentit: motus vero, & sensus imaginationem &appetitum sequuntur.
Iii subie. Sunt igitur haec per lacertae membra & artus expansa: alioqui s definitiso, clara sedibus contineremur, in iis ramam sedibus remanere possent, si quando
Κ minum . I Haec est secunda pars sentciuiae, qua ostendit. dissicila esse, Vis intelli de adhuc ambiguum an intellectiva potentia urto organo definita fit. quia
gendi eor nondum satis explitauit, an sit facultas organica. videri tamen ait, animam Pori assixa intellectivam alterius esse rationis, atque ordinis. & immortalitate a ceteris non est. 63rmis rerum sublunarium distingui. Ex quo sequitur. vim intelligendi mahaerere in corpore. pineque ab eo seiungi.non ita vero ceteras potentias,cam organis addactae, ad x ue sint, ut ex superioribus patet; etsi non defuerint. qui eas quoque separari po& a materia affirmari ni . Probat, a- l Metisne Dero.I Tertiam sententiae partem, videlicet, omnes potentias e nimae po tione, seu clafinitione distingui, confirmat ex earum operationitinet potentiae
tentias ra. namque peractus suos distinguuntur. Quare, ut sensus & appetitus diuersostione, ac aetias edunt, utpote ad diu tendentes obiecta , ita & Giversam defin definitio. tionem, rationemque sortiuntur. Deinde in illis verbis a At vero qui Lne dirim vim, ut Diuus Thomas interpretatur, priorem diluit m ionem, aiens,
tui. unumquodque t iura quatruor Praedicitia, nempe te imminu stafitiuum, ioco