장음표시 사용
131쪽
Ilae enim a ceteris potentῆs hoc opere atque manere seiungitur. l re l, detur itaque contrarium est te contrario nutrimentum , at non cuilibet qimui sed id et,quorum alterum ex altero no solum mutuis neratur,
sed incrementa etiam suscipis. Complura nam i contrariorum fiunt quidem exsese mutuor sed non issuta omnia contrar3s incrementa suscipiat, ut ex aegrotantesit sanum. At Nero nec illa modo eodem sibi mutuo nutrimentumesse videntur, sed aqua quidem alimentum es lan , ignis amtem non nutrit aquam. Etenim in simplicitas corporibus borum alterum alimenti, alterum eius,quod nutritur, maxime subire rationcm videtur. in Verum enim is locus dubitationem habere Nidetur.Sunt enim qui di- s.cunt simile simili nutriri quemadmodum est accrescere. cuibtisdam autem ti dia in unon haec sententiasd contraria placet, censentque isti non simile simili, sed contrario,contrarium,aliter etenim fieri neqstit, ut
inquiunt,νt a simili simile patiatur. Alimentum autem m. cratur,ars diaseritur,mutationemine rerum omnium,in oppositum,vel in medium esse constat. Praeterea, nutrimentum quidem aliquid patitur ab eo, quod Tra 'D alitur. Hoc autem ab alimento non patitur Ocquam,que madmodu ncca materia faber, sed materies,H patet, fabro, i quidon ex otio mutatur tantum ad operandum. ni et enim interest plane, si intrimentum si id, quod ultimo tandem adiungitur,atque additur,ari non hoc, sed id, quod primum ingreditur.avd si utrumque quidem est alimentum,est
rum tamen es,digestum, alterum indige tum, Niroqueprofecto modo, er contrario contrarium, simile simili dicere licet nutriri . Namsit ut indigestum sumatur,contrarium contrario alitur,sin ut digestum,simiale simili nimirum boc pacto nutritur. at repatet,illos Nirosque partim xem,partim an re u daeere,atque sentire. o Cum autem nihil nutriatur,quin habeat vitam,animatum id erit profecto corpus, quod alitur,ea sand ratione, qua est animatum. rare oe nntrimentum ad animatum per se refertur,o non per accidens. tqui diuersa es alimenti ratio, πt Tex. 77.
nutrit, auget.Nam uti am alimentum,quantumest,quodda, auget,
H est hoc aliquid, &substantia;ηutris. Consemat enim substantia, edi est eo isque profecto,quo νsque nurritur. Fuficu praeterea generationem ac ortu,non eius quod alitur,fd talis; quale est i quod tritur, iamini est ipsa substantia, s nihilset imgenerat,sed conseruat. p Quare ta- rix. 68. le quidem animae principium,Ῥis es tasis,ut id conservet,quod ipsam ba,
,ea nimirum ration Pa ipsam habet. Alimenta autem ad operandrH aeparare uidetur e uapropter alimento priuata; esse non potest. .at
ne res appellare, Diff. hi sanimae sit generatio talis, quale en od zrsim h ιbet,eris anima prima profectis icipiumgeneraudi Lisci Ram μοι id, P d hanc ipsam animamiraba. et ad autem, quo ημtris s
132쪽
,ia IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA,
duplex en: qnemadmodum id, tuo gubernator gubernat. Manus m-
luam,ct clarius,atque aliud m9uci,atque mouetur, aliud mouet tantum.
Necesse est arcem omne nutrimciuum naturae sit talis , quae diger offit..At digestionem egicit calorciquapropter omne animal habet calor . Quid igitur sit alimentum ipsum, uniuersaliter diximus , po Iea uerὐ de ipsis ex sperscrutabimur. CAPITIS QUARTI EX P LANAT IO.
Nεr67. a Enumeratis superiori capite Marmae potentiis,ad singuI
rum explicationem accedit : ac primila , quem dominae ordinem, ad exquisitam animae notitiam, sesui velit, proponit, aitque . declarizandum esse, quidnam sit quaeque potentia, &quae eam comitentur: id est, accidentia . organa , ali ue his .nilia , tum ad constituendam cuiusque potentiae n. titionem Uilquirendum prius , quinam sit eius aedis,&aim Cacium,quodnam sit obiectum, in quod tendit.b de atim ou od Acturus de anima vePetatrice, quae ceteris communior Viuere ab est, ut traditam a se methodum seruet,ait, sisteredum sibi prius esse de alimen. aia vegeta to, quod est nutritionis obiectum,itetmlue degeneratione, ceterisque actibus ua prio altricis animae. Este vero animam vegetatiua ceteris communiorem ex eo sua-rno est. der, quia vivere,quod omnibus viventibus commune est,ab illa primo tributia Quae codi tar. Item,quia procreare sibi simile.quod viventibus non solum commune.eisitiones ad non Oinn ibusled maxime est naturale. ab illa etiam proficiscitur. Ait autem, generan hanc actionem iis duntaxat viventibus competere, in quibus tres cernunt ueeu necessa conditiones. Prima est, ut iam ad perfectum statum peruenerint, id est, ut sine sae sint. in aetate ad generandum accommodata: unde est. 84rod pueri non generant. S
eundas vides ecta ,seu mutila non sint,alusve causis, aut narurae vitis S 3mpessita. Tertia; ne fini incitate genita,qualia sunt, quae ex pu resectione oriuntur,vCvermes,& culices, hec enim plerumque non generant,in quam fmientiam I g quae scripsimus lib. Dde coelo,c. 7. q. 7.all. 2.
Anima for c Id enim ipsum.JGenerandi actionem maxime naturalem esse probat ex finiatis, fina ne. Nituntur enim animantes illius interuentu, quoad possunt,perennitate tolis, ieeta obtinere,&aemulari immortalitatem diuinae naturae,ia quam ingenita prociens cauis pensione aspirant.
Q. est. d Duplex ea au em.J Obiter admonet, cum finis sit duplex, Dis euius, stumo. id ei Ad quem directo pergi tur; & finis cui, hoc est, cui res comparatur:
serpetuitatem esse finem quo vivetium, id est .quem unumquodq. vivens per generationem assequi contendita ipsum autem vivens esse finem eui. Adsera it autem,non omnia uiuentia ex aequo aeternitatis parti ei patione sortiriued alia magis,alia minus,licet omnia. quia numero non possunt, saltem secundu sp oena,se ipsa conseruare nitantur. Lege. quae in hanc sententiam luculente di struit Boetius,li.3 de consolatione philosophiae, prosa II. e Ect aurem anima.JDocet, an Imam in triplici genere causam esse. rorma. Iem,tum quia peream viventia intrinsece habent nautia esse subitantiala;tum quia est actus primus corporis organici. Finalem,quia, ut is,qui ratione,&a te operatur v. g faber, materiam gratia artificialis formae apparat .' ita natura propter formam naturalem, quae in rebus viventibus est alii ma, materiam exornat,ac disponit:& eius gratia,tanquam propter finem cui, tamam men inrum varietatem, & organorum distinetionem estiligit. Id quod Arist.1. Partibus animae. .&li A. degeneri animal.c. I.&Gil. I. de via partium d elarant. EfficieiMem denique,quia administrat actiones viventibus proprias,ut lationem,quia absquis utut etsi haec faculta non omnibus iusi: item set sonis
133쪽
son indis alteratio quaedam impropria est,ili aceretionem, reqlis id minus munia, quaerebus tantam animatis competunt.
etosophos:atque in primi S Empedoclem, qui causam acciemen ii plan lai u ale. cies causa tat esse elementarierram infra in radicibus: ignem supra ramis: Ita ut radices accretionis a terra descendente,rami ab igni superior lacum capessente augescerent. In plantarum quo dupliciter errabat. Primam,quia superiorem,& inferiorem locum in pla elementatis non e assignabat. Deinde, quia viventium accretionem non in ani- esse comminam, sed in elementa, ut in causam eflectricem perperam referebat. tus fuit. g Non enim eadem sint. J Quod radices non sint inseriores, sed superiores Impugnae. plantarum partes ex eo ostendit; quia os,& radices sunt eadem organai siqui- Radices iadem instrumenta dicuntur esse eadem, aut diuersa: quia sunt eiusdem, aut di. platis supenetis operationis principiarat os in animantibus,& radices in arbotibus sunt riores par principia eiusdem operationis: virisque enim alimentum capitur. Cum igi- tessiuit .aturos, & caput in animantibus ad superiorem partem spectent, etiam in arboribus ad eandem mectabunt. Ita veto non respondent superiores partes omnium uiuentium ae perioribus partibus uniueril: quia in mundo superi locus dicitur,quo tendunt leuia: ita ferior,quo descendunt glauia:omnium a tem vivesium para supera vergit ad terram,excepto homine,cuius positio situ uniuersi imitatur. Lege,quae de hac rescripsit Arist. I. lib. de his .anim.cap. 13.
h D.odo quid .R. J Oitendit,causam incrementi non esse eicinenta: qiria cu , illa natiuam propensionem ad propria loca ha nt, vel aliquid ea con tinet,
α eoercet: vel nihil: si nihil,oporteret illa confestim dissipari. Si aliquid, id
prosecto erit principium accretionis,idque erit anima. Qirare non est motus accretionis ab elementis, sed a larma ipsorum viventium. i Stinrauiam,ptibus.JResellit sententiam Leucippi,& Democriti existiman Refellillintium,ignem nutrition is causam esse, quod inter omnia elementa maxime nu- Leucipp,ι triti,& augescere videatur: id enim,quod maxime tale est,ceteris,ut talia sint, & inmota videtur causa esse. Fateatur erso in primis Ari stoteles, calorem nutritionis qui causam munus exequi,non tamen ut principem causam. sed ut instrumentariam, qua nutritionis anima ad praeparandum, &decoquendum alimentum utitur. Tum ita atru- igne dixe mentatur: Si ignis nutritionisi&acci ementi causa esset, cum ipse ex se nulla runt. incrementi lege teneatur, sed semper increscat,dum ei subest,quod comburat, i sequeretur, res natura constantes, hoc est,uiuentes s sumit enim hic naturam
pro vita & anima,ut interdum inblet in infinitum austeri posse,ita re nullum
etiam magnitudinis terminum sibi vendicarent, quod falsum est, cum omni bus viventibus certos limites natura praefixerit. Non igitur ignis nutritionis, di augmenti causa est, sed potius anima, quae rem ad congruentem magnitudinem prouehit. Idem in hunc modum confirmat. Terminatio quantitatis N5 mare rerum viventium non ad materiam pertinet,quae ex se est vaga, & errabunda, ria, sed foesed ad Almam, quae suopte ingenio materiam limitat, ac terminat . atqui ani ma vi uetia maest forma, ignis vero, ceteraq. elementa rationem materiae in mixtis obti- terminat. nent: ergo non element sed anima ipsa nutritionis,&accrementi opifex est. De terminis rerum tam viventium, quam non viventium disseruimus primo
cuit,motum accrementi,& generationem,ac nutri tionem esse ab anima. incipit disputare de potentia vegetandi, ad qsana Pertinent nutr1tio,& generatior eadde, & augmentat io: quia vero hae circa alimentum alio, & alio modo vem .santur, ut in progressu patebit,ac per ordinem ad illud distanguuntur, de eo tabi primum di serendum esse inquit: quo autem modo intelligendum sit, praeia x dictam potetitiam unam esse in progressu expendemus. l γι deturitas emitra me a coam rio nutrimentum. J Assirmat, alime
134쪽
tum debere esse eontra ni res,quae nutrireri siquidem mutari inem des,ei
Quo pG omnis autem mutatio est inter contraria ali Quo modo. navero contrario. rum non eadem natura est,explicat, quo pacto alimentum debeat esse contrais tu cotraria rium, nempe non ea ratione, qua lanum, & aegrumnter se contraria sint. Seesse debeat unum in alterum simpliciter mutatur: sed ea . quavn uni sic alteri est contra-
qu suu rium, ut, cum in illud conuertitur, ipsum augeat, quomodo se habeat aer adtritur. ignem, & aqua ad aerem. Aliqui c6- m geram erim is Deus. J Ad rem magis illustrandam vocat in disceptatio
tedunt de- neni,debeatne alimentum simile esse rei nutritae,an contrarium,ut paulo in here esse docuit. Sunt qui putent, debere esse simile. quia eisdem augemur, 3c nutr- sinite. mur: dissimile vero,& contrarium tantum abest, ut augeat, ut disperdat potius, Alssopo cum semper unum contrarium alteri perniciem intendat. Alii assirmant, alitere esse mentum oportere dissim te, atque contrarium esse: quia nihil nisi a dissimili, contrariin & contrario patitur .constat autem,alimentum pati a viueiate, dum ab eo immutatur,&decoquitur,ut si vivens ab alimento non patiatur: quemadmodum materia arti subiecta varie mutatur. & patitur ab artifices ipse vero artifex a materia non patitur, nisi quis passioliem vocet mutationem a quiete, di otio ad operationem,& actum. Hic aduerte, cum Aristoteles ait, alimentum pati a
vivente.non contra,haudquaquam repugnare sibi in I. degenerat.c Titex. 3. ubi ait,inter alimentum, di rem viventem dari reciprocam actionem,&patameiditur sicinem. Hic enim. ut annotauit Auertoes,com. s. non absolute negat .alimen
controuer- tum agere in ipsum vivens, sed Gere peraction , qua ipsum inise conue sta de ali- tat: illic vero de inione incommune agebat.
Iitudine co uersiam aiens, vitiusque partis assertores partim pro veritate stare,partim tio. trarietate- Nam alimentum simile este debet,&dissimi te,contrarium,& non contrarium. tecum vi. Simile, Se non contrarium in fine, seu posteaquam concoctum, &digestum Meote . eit,idq. probat ratio adducta pro priori opinione. Dissimile, & contrarium in principio seu eum adhuc crudum eli,di incoctum; idq. concludit argumen tum polierioris sententiae. Alimentit o Cam aureres nihil. Imaleulimentum sit, docet, a tensialimentum habere sectandum ordinem per se ad animatum: quandoquidem nihil potest ali, quod animaeae substantia vitae expers sit. Monet subinde,alimentum trifariam spectari posse. Vnom obiectu est do,quoad substantiam,si eq. est obiectum nutri tionis oportet enim substan- nutritio- tiae Deneficio partes substantiales viventis. quae actioneratoris naturalis pernis, accre- petuo dilabuntur, resarciri. Altero secundum quantitatem, & ita sumptum elonis secti alimentum est obiectum accretionis: augesciren m res accessione quatit iratis. dum quaa Tertio,quatenus est stiperfluun3 alimenti,& ita pertinet ad generationem.S litatem. ponit enim nira ex eo, quod redundate nutritione, rartem quandam alia Quatenus menti ex tertia decoctione, quae in quadam parte corporis ad id destinata, s est super. minariam, ae generativam vim acet ps t.
Buia, ad ge p M.te quidem. J Tradit potentiae nutritiua definitionem, quam dieit,neratione sumen iam esse praestantissimo fine,qui est generatio. Ita vero se habet defiapertinet. nitio. Potentia mittitiua est,qua vivens, in quantum vivens, se conseruat. Et Potei ianv quia dixerat, alimentum ad nutritionem praeparari, atque adeo nutriti tritiua est, nis principium esses explicat, qua ratione vegetatrix anima. ipsumque allia sua viues, mentum diversam principi, rationem sortiantur. Etenim anima est prinan quantu ceps causa essiciens nutritionis ; alimentum vero est id, quo tanquam mat
vivens, te tia, & initrumento quodam fit nutritio ; id vero, quod nutritur ,est corpus
Quid sit q-Defin it vegetatricem animam, non in uniuersum, anima ve- sedeam, quae inest viilenti perfecto, id est. quod potest ex semine progigneregeratrix. sibi simile. Anima, inquit, vegetatrix oli principium generandi tale, quale
ipsa habeninisllige principium primum, seu praecipuum : nam minus praeci-
135쪽
Tres alae vegetantis operari Ο-
isum, &proximum, est ipsa facultas generationis administra. r nutrit. J Quemadmodum, inquit, gubernator duo habet, quorum interuentu nauem regit, nimirum manum, , gubernaculum: Ex quibus manus mouetur a gubernatore, & mouet gubernaculum: ipsum vero gubernaculum iam non mouet aliud quidpiam, quod sit velut instrumentu. Ita anima duo libi vendicat, quibus ad nutritionis munus utitur; videlicet, calorem,de alimentum. Ex quibus calor assumitur,&quasi mouetur ab ipsa Calore, se anima,& mouet, siue alterat alimentum: ipsum vet. alimentum non iam vi- alimento terius mouet quidpiam, quod sit intermedium ad mouendum aliud. Haec vi- nutriti detur germana huius loci explicatio, in quo enarrando Graeci Expositores nis munustum inter se,tum a Latinis dissidem. Quoi una dissidium,qui legere volet, n- anima exesulat Philoponum, Simplicium, Averro , Diuum Thomam, Alexandrum, quitur. de Themistium . f, ostendit, calorem eatenus dici id, quo vivens nutritur,qua- Nulluvia
tenus concinio caloris opus est. Unde colligit,omni viventi necessarium esse uens sine calorem,cum omne vivens nutriatur,& omni1 nutritio calore egeat. Concim calore est dit, se mimis exquisite, atque uniuersaliter tantum de hisce rebus in praesentidisseruisse, acturus videlicet de eisdem alibi exactius. Nam de alimentis animalium, de incremento, decrementoque corporum, de natura seminis, deque alijs eiusmodi in libris de animalibus copiose disputat: praeterquam quod de nutritionen accretione in libris de ortu,& interitu accurate egit; ubi nos quoque eandem rem ex instituto pertractauimus. a
Utrum potentiae vegetatricis GLma inter se realiter dififerant . ARTICULUS I.
Superioribus controuersiis disi
tet uinius cum Aristotele de iis , quae ad animae potentias incommuin ne spectant: nutic de singulis potentus cum eodem d. istutabimus,atque in primis de vegutati c. s,quae Ordine generatio ais ceteris priores sui t. vegetaimcis animae functio nes tres recensuit Aristote Ita proximo capite, matritionem, accreti . nen ,& generationem ; quarum prima per et ad conseruarionem inodividui: altera ad eius persectionem, secundum moIem corporis rtertia ad propagationem, & conseruationem speciei. Est vero quastio, un iuxta munerum harumqρο- Λ rationum constituendae sint tres p. pereelaitatentiae realiter dili in uae, nutriens, pii augeas, & procrean . Pro parteas siolo v. c. 3. firmativa haec se onerunt argumen, & . 'ta. Primum, quod potentia avgun nTh. I p. distinguatur re a nuimme. Eu in o. 13 ae
vivens peruenit ad statum, scu coi - i. Argum. sistentiana, manet superiles , atque integra virtuS nutriens , pereui, te augetite , siquidem viveus quamdi quiuit, nutritura & tamen poli ila, B tum non iam accrescit: crgo virius nutriens distinguitur realiter ab au genie s alioqui eadem virtus man ret, Eetion maneret. D. inde iob. I. Argum. ieci uni nutritionis est allinentum, prout ςIi substalitia, obiectum a cretionis est idem alimentum,prout quanLum: ha autem rationes disse.
runt toto genere, ut subitantia, &quai ιι isas: sed ex tanta diversitate Db: Grum recte arguatur dillin bC ctio realis in potentia . Igitur facuvias nutriens & augens diuerunt rea,
liter inter se. Hane sevientiam sim Sut in haecutus est Magnus AIM s a. parte Opi. Alber. Summae, de Homine, quas de Motu Caiet. Iad. nu tuae, artic3. Caietaciis hoc in Apollin.
136쪽
argumeta, quae vim auigetem sta nutrientem realiter distinguebant.
Π1ne eonclusionem tuetur Duran eus in t . distinet. 3.1. pari. distinet. questione x.vallesius lib. . Controisueri. rapit. Io. & alii, qui , fauet Aristoteles proximo superiori capi-M, I ex. I x. illis verbis; Cum eadem vis animae sit , & nutriendi, & gen 'eandi. Aitruunt veto huius sententiae probabilitatem haec argumentarAb eadem facultate oriri potest generatio totalis, & partialis i sed nutritio est generatio quaedam partia- Iis r ergo ab eadem potentia, a qua
haec ori tur, potest illa oriri; maxime cum utraque similibus accidentibus materiam disponar,utraque formam vniat, introducatque in materiam; altera in totam, altera in partem. Item: per eundem calorem gignitur de Irouo ignis, & postea aggeneratur, conuersa in ipsius substantiam materia combustibili: ergo&vivens per eadem facultatem poterit ex integro produci,& post productioneni
nutriri. Non est enim, cur PutemuS,
maiorem esse ad hoc praeliandum vim caloris in igni, quam nutrientis neuitatis in vivente. Hactenus probatum a nobis suit,
neque facultatem augentem, neque generantem a nutriente realitet di
uingui. At enim ex eo facile quiuisitate liget, si potentia generans,&augens inter se conferantur, caseistialia inter se re ipsa non differre; siquidem non disterunt a nutriente. Namque in rebus creatis , cum aliis qua sunt idem realiter in uno tertio, in ter se q uoque re ipla idem lun t. Est igitur potentia nutrienS. augens. &generans una eademque facultas realiter, etsi non sit negandum,inu niri inter illas formalem distinistionein; ut constat ex di uersis earum do. finitionibus, quae proximo capite ab Atii totele assignatae sunt.
Nunc paratum aduersariarum a gumentis respondeamus. Ad primucorum, qllae ostendere contcndcbat, vim augentem a nutriente dist ingui; negandum est cuni vivens ad statum peruenit,extiligiti facultatem augentem Quicquid asserat Galenus in libro dc Nutrimento. Llccc enim non
A iam plus reponat, quam dilabatura
adhuc remanet eadem virtus, minas tamen firma, ac robusta, quam antea. Quemadmodum eadem potentia videndi in Socrate iuuene perspicacius& acutius intuetur, quam in eodem, iam sene. Itaque non est admittenis dum , post statum manere simpliciis
ter,ac non manere eandem virtutem
nutricem a lad manere eandem, minus sortem,ac validam. B Ad secundum respondemus; qua- uis actus augendi, & nutriendi sciramur in obiecta toto diuersa genere: non tamen eam diuersitatem sufficere ad arguendam potentiam re litet diitinctam, quando actus sunt inter se subordinati , ac necessario coniuncti,modo superius explicato. Ad primam vero rationem earum, quibus videbatur ostendi, generandi potentiam dissidere realiteranu- C tritiua,dicimus,potentiam generan di habere pro obiecto alimentum aquatenus interuentu illius gener tur aliud auid simile in specie: facuI- ratem vero augendi habere etiam .pto obiecto alimentum a sed prout accessit illius aggeneratur ipsum metvivens; ex hac tamen diuersitate non colligi ditiinctionem realem in P
tetiameq; id ab Aduersari js probari.
Ad secundam dicendum, ubicum-D que datur virtus nuuiens dari etiam Eignentem, cum sit una & eadem facultas; sed non ubicumque datur actus nutriendi posse confestim d ri actum generandia tum quia mai persectio requiritur in vivente ad hunc actum, quam ad illum, ut cum Aristotele in contextu docuimus ἔtrum ita fieri potest,ut facultas,quet diuertos actus sibi vendicat, impediatur aliquando,ne in aliquem vi E eorum exire queat; esto, alios in t rim exerceat. Verbi gratia,eadem vis, ut in libris de Generatione disseria iamus.&attrahit alimetum, &ipsum retinet; quemadmodum eadem vi tus magnetis ferrum allicit, dem
raturque; tamen nonnunqitam ex morbo euellit, ut virius illa attractoria in vivente priorem aetum asministret, non tamen possertorem A.
Diluinuaronesali tae prodiis stinctio inter pol tiam generandi, Mnutriendi.
137쪽
linaris quae t. p. Iauellus quaest. IS.& alii , quibus videtur suffragari
D. Thomas I par. quaest. 78 art. 2. &quaeli. 79. art. .lib. I. contra Gentes, cap. 89.
inspoten Quod vero attinet ad potentiam
via genera generalitem, plerique eam similiter nutrie distinguunt a nutriente. M. Albertus te realiter hoc in libro, tract. 2. cap.6. Zc . par disti at . Si immae, quaest.de Uegetabili, ari. 1.L Aegidius Quod lib. 3. quaest. I . Caietanus ad cap.4. huius libri, Ferrariensis ibid.q. 7. Iandunus quaest. II. . Fernelius lib. F. suae Phynologiae, . cap. 3 .&al I: Potis fere est, quod su- Argum. perioris. Nam obteiluuin facultatis generantis est alimentum, prout a 'tum. ut vivens illius internentu procreet sibi simile; quae ratio, ut ex dis is conitat, diuersa est ab ea, quam in alimento virtus nutriens spectat. Argum. Item virtus nutriens datur absque gignente, ut in iis, quorum aetas e Llaeta iam est,& in nonnullis.qui vel naturae desediu, vel ob alias causas gignendi carent facultate, qui tamen perpetub nutriuntur; sed quae ita sunt assecta,utvmim inueniatur sine alio.realiter differunt : ergo, &c. Deinde potest eadem opinio ita co-3. Argum. firmari; Quando alicui potentiae
conuenit aliqua operatio.quae alteri non conuenit, eae potentiae distinguuntur realiter; sed potentiae generanti competit aliqua operatio, quae non competit nutrienti: ergo. Probatur minor, quia potentiae generanti competit formatio membrorum,
quae est praecipua dispositio ; & prae-
. paratio ad introducendam formam viuentis: &tamen haec operatio non conuenit facultati nutrientis quam
doquidem si alicui abscindatur brachium , non restituitiar a neu Itatenu trient quae sane id resti tueret. fi esset eadem cum potentiagignente,st Ar Π. quae illud primo formavit. Accedit, quod altri x per totum corpus di - sa est, generans autem certam defiani tamque sedem obtinet, videlicet. vla superfluum alimenti seminaria vimaccipit. At quae subiecto disti Muntur, realiter etiam disserunt.
A tatem generandi distingui re ipsa a
conmiuimr pars negarina r diluuntur Adaresariorum rationes . ,
C Ii huius controuersiae prima conino clusio: Potentia augens nodistinguitur realiter a facultate nutrienis B te. Hanc complexus est Durandus in i .dist 3. a part.dicti quaeli. 1. Philoponus hoc libro, ad text. 6. Niphus ad text. 41. Uallesius lib. x
controuers. ni dic. cap. xo. de alii Eam vero probat haec ratio, ut cet ras omittamus: Cum natura compodio studeat , & paucitatem magis. uam multituditaem affectet, non solet potentias, ut nec res alias, abiaque necessitate multiplicare sedit uti C la necessitas cogit multiplicare potentias adactus augendi,& nutriem di : ergo una tantum dabitur potentia, aquai, administrentur. Probutur minor, quia cum aliqui actus sue inter se necessario coniuncti, S: su
ordinati, ab eadem facultate otiri queunt, sicuti ab eadem lucis vi progreditur illuminatio, &calefacito a quia eiusmodi calefacito subordin
tur, ac necessario coniungit utili D minationi. Cum igitur actus augen di ,St nutriendi sint inter se subordiis nati,ac necessarib coniuncti; ab una eademque facultate oriri Poterunt. Adverte autem , cuin dicimus,etum nutriendi necessario coniungi cum actu augendi, non aceipi Anobis augendi actum pro eo, quo vivens ad maiorem quatreatem prc mouetur; constat enim, hunc non
necessirio dari , quamdiu vivens nu-E tritur 3 sed sumi pro eo , quo vDuens quantitatem aequirit, siue maiorem, quam deperdit, siue m qualem , siue minorem. Quo pa-cio accretio, id est, acquisitio nouae
quantitatis,perpetu2 nutritionis e mes est.
Secunda conclusio: Probabisus est , potentiam generandi non dia
nutrietem poletia, Maugente actus subaordinati ab eade potentia essa possunt.
138쪽
Πsse eonclusionem tuetur Duran- sin t. distinet. 3. a. pari. distinct.qussione a. vallesius lib.2. Contro.
vers. capit. Io. & alii , qui fauet Aristoteles proximo superiori capiaee, tex. 3 2. illis verbis ι Cum eadem vis animae sit ,& nutriendi ,& gen eandi. Altruunt veto huius sententiae probabilitatem haec argumenta ἔAb eadem facultate oriri potest generatio totalis ,& partialis a sed nutritio est generatio qιxedam partia-
Iis r ergo ab eadem tentia , a qua
haec ori tur, potest 4lla oriri; maxime: cum utraque smilibus accidentibus materiam disponat,utraque sormam iniat, introducatque in materiam; altera in totam, altera in partem.
Item: per eundem calorem gignitur de rouo ignis, & postea aggeneratur, conuersa in ipsius substantiam materia combustibilirergo& vivens per eadem facultatem poterit ex integro produci,& post productionem
nutriri. Non est enim, cur putemus,
maiorem esse ad hoc praestandum vim caloris in igni, quam nutrientis lacultatis in vivente. Hactenus probatum a nobis suit,
neque facultatem augentem, neque enerantem a nutriente realitet dHingui. At enim ex eo facile quiuis A itates liget, si potentia generans,&augens inter se conferantur, eas
tiain inter se re ipsa non disterre a si- qiaidem non disterunt a nutriente. Namque in rebus creatis, cum aliisqcia sunt idem realiter in uno tertio, inter se quoque reipla idem sunt. Est igitur potentia nutriens, augens. &generans una eademque facultas realiter, etsi non sit negandum, inu nisi inter illas formalem distinctionein ivt constat ex diuersis earum definitionibus , quae pi oximo capite absolusitur Aristotele assignatae sunt. Humeta, Nunc partium aduersariarum a vim gumentis respondeamus. Ad primu
getem , eorum, quae ostendere contendebat, si nutrien vim augentem a nutriente di si ingui, em reali. negandum est,cam vivens ad statum ter distin- pe uenit extitig il facultatem augen
Rςbλnt. tem Quicquid asserat Galenus in libro de Nutrimento. Licet enim non
A iam plus reponat, quam dilabatura
adhuc remanet eadem virtus, minus tamen firma, ac robusta,quam antea. Quemadmodum eadem potentia viadendi in Socrate iuuene perspicacius& acutius intuetur, quam in eodem iam sene. Itaque non est admittenis dum , post statum manete simpliciis
ter, ac non manere eandem virtutem
nutricem ; sed manere eandem, minus forten ,ac validam.
B Ad secundum respondemus 3 qua. Solusiura
uis actus augendi, & nutriendi sta Diluinuerantur in obiecta toto diuersa gene- ronesali re: non tamen eam diuersitatem su D tae prodificere ad arguendam potentiam rea. Rinctione liter distinctam, quando actus sunt interpol inter se subordinati , ac necessario tiam geneconiuncti,modo superius explicato. randi, MAd primam vero rationem earum, nutriendi. quibus videbatur ostetidi, generan- Solatio ladi potentiam dissidere realitera nu- C tritiua,dicimus,potentiam generanis di habere pro obiecto alimentum aquatenus interuentu illius gener tur aliud auid simile in specie:facuntatem vero augendi habere etiam. pro obiecto alimentum ι sed prout accessit illius aggeneratur ipsummet uiuen s. ea hac tamen di uersita te non colligi di tinctionem realem in po-
retia; neq; id ab Aduersarus probari. Ad secundam dicendum, ubicum- solum
D que datur virtus nutriens dari etiam . Eignentem, cum sit una & eadem tacultas; sed non ubicumque datur actus nutriendi poste colastitim da- ,ri actum generandiu tum quia maloe iersectio requiritur in uiuen te adunc actum, quam ad illum, ut cum Aristotele in contextu docuimus riumurcia fieri potest, ut facultas,quq diuersos actus sibi vendicat, impediatur aliquando,Ne in aliquem unuE eorum exire queat; esto, alios inte- ,.crim exerceat. verbi gratia,eadem vis, ut in libris de Generatione disseruiamus.& attrahit alimetum, & ipsum retinet ; quemadmodum eadem vi tus magnetis serrum allicit, demori
ctoria in uiuente priorem actu. administret, non tamcn pollertorem.
139쪽
in ira meuliare obiecta in se suinpta differunt f c.e, prout vero feruetur in eadem, ut itant sub ra tone Decisca obiecit adaequati vitus,quq dicitur visibilitas, censentur unius
speciei .non quidem in se nec enim possunt in unam speciem infimam contrahi,ut diximus , sed eo pacto , quo homo , & nix, quatenus affecta
candore, conueniunt in unam speciem infimam, seruatis interim inmtrinsecis naturarum suarum dicti
Quom, His ita constitutis, cum dicimus, do acius potentias distingui peractus,& o,
eiusde po iecta, sumeiada sunt obiecta forna ditentiae. 1pα liters &actus prout tendunt in obie cie differe clum secundum praedictam forna tes , unius lena rationem: quae ratio semper est conis .esse una secundum speciem, ubi poten- eseantur. ria unius speriei est. Quali quam hoc
interest, quod potentia intelligendi ha homine, verbi gratia , est unius C speciei logic atque intrinsece: eius
vero actus spectati secundum eam considerationem , quam diximus, sunt omnex unius speciei Physicae tantum, ac secundum extrinsecam denomitiationem aratisne illa ser' mali, quam in obiecta reperiunt ia mi tamen alioqui secundum suas peculiares distarentias, quibus ii trinsece constituun uir, possunt ad diuersis species Logicas pertinere, out intelledio lapidis, de intelleuioleonis. Petes tamen, quo pacto deprehendi possit,rationum formalem. obiecti esse vi mdpecle,.exquad beat collini, potentiam esse specia. tax modo, unam. Respondemus, id deprehendῖ quo obie- ex modo, quo obiectum potentiametum pote immutat. Ab eo enim sumitur Uiria immu tas praedictae rationis sorinalis. Ita rat,depr . si is specie unus statam ratio forin
henditur, lis obiecti. quam potentia erit una Eniustatim secundum speciem. Unde,quia, e. inem son. omne visibile habet eunden, moduralem es. immutandi aspectum; visibile secuns nam dum rationem formalem est unum te, de se Itas videndi in omnis animatibus est unius speciei, diruxersa tamen a saevitate audiendi, - aliter haec abaudibili, alitet i, visibili inu uuatiic . Osod in adigressu,cum de sensuum dissinctione disseremus, pur u fiet. Similiter intellectus humanus est unus specie,
quia virus latum modus inuenitur, quo is ab obiecto immutatur, nimi-riim Jer phantasmata,quorum ope,& ministerio intelligibiles rerum imagines in eo imprimutur. Ea quo iam facile peripicies, cur potentia stpradicta iove formali intrinsece, ac Logice speciem capiat: Et tam et actiones eiusdem potentiae non nisi phy sice .& exmnisce conuenientia in una quasi specie ab ea mutarentur.
Nimirum, quia ratio illa immutandi per septimo, ac directo pertinez ad potentiam, quae immutatur, laonita vero ad actiones potentiae.
Existit tamen adhuc circa haec dubium minime dissimulandum, videlicet,qui fieri possit,ut, v. g. intelli gibilitas sit ratio una secundum specie,cum praedicetur in quid de multis intelligibilitatibus specie distimetis, videlicet, de ea,quq coia uenit lapidi, de ea,quae competit leon , quae non possunt non specie differre, sicuti & actiones intelligedi, quibus attinguntur . Sed occurrenduin, intel- Quom Iigibilitatem quod de ceteris eius- do intelliis modi rationitas ibrinalibus astar gibilitas meri ubi sitia accipi mimiruta , veI nt specie Ioui te, vel ut concernit modii im- una mutandi potentiam. Si iuxta priorOconsideratio in spectetur se dici da multis specie disterentibus, nec itauibuere unitatem specificam nostro intellectui, si iuxta posteriorem Assa speciem infimam . eoque pacto ruinunitatem conferre poten tiae. Huno in modum videtur nobis inici gemdum philosbphicu effatum de urit mctione potentiarum per actus,& o tecta: alioqui passim inexplicabiles
nodi an eo occiaciunt. in quibu&declarandis multi frustra laborant. Ad I igitis eo tu,quae inuio Proo solutinposuimus, reiecta quorunda solutione,quae in eo asserebatur disendum,
licet intellectus actiones specie di
uersas edatimiliter volutas,O- nestamen actus intellectus quato
nus tendunt in obiecta, vi stant sub ratione intelligibilis,induere rati
140쪽
ter actus voIuntatis , ut seruntur in ubiecta, quatenus spectantur sub ratione volubilis, ac secundum istiunmodi considerationes, actus intellectus tribuere 'eciem intellectui, &actus voluntatis voluntati. Ad secundum: Obiectum , quod materialiter sumptum est,unius speciei sortiri posse diuersas rationes formales specie distinctas snam color,prout cernitur, rationem unam visibiIistprout inteIlectu percipitur, ratio ae unam intelligibilis obtinet; similiter duo obieeta,quq materialicet spectata specie dissutiant, sub v- nam ratione formalem venire pon
A sunt, ut eandor.&nigredo subvih-bilitatem. Ad tertium , quosdam esse termi- 3 nos .ad quos actus ordina tur,ut sdi- Actiones ficatio ad domum, intellaetio ad re no distin- intellectam; alios,qui ordinantur ad gum tur Paetus ipsos , ut verbum mentis ad terminos intelliationem: ideo enim verbum internos .efformatur, ut per ipsum res intelle qui ad imetvi repraesentetur. Dum igitur ira ordinactus stinctem a terminis accipere diis uu. cuntur, id de priori Senere termino tum intelligi debet ii enim sitnt, ad quos per se actus respiciunt, de ad quos transcendenticiabitudine refe
c A P V T IIII, NEcesse est autem eum, qui de hisce confiderationem facturus est, Tex. ιι.qutinam sit unumquodque ipsorum accipere, denique quarere, persimiari , de histe, quae sequuntur, ac eo tantur. Quὸd si dicere porte.π, quid νnumquodque ipsorum sit, H, quid sit intellectivum, vessensitiuum,vel nutritiuum,autea dicendum est, quidnam sit intelligere, quid sentire. Nam operationes, actionesve, potentiis uiribusque priores sunt ratione. Quod si ita sit,atque tri4s etiam obiecta, quam ista eontes mari oporteat; Primism profecto de issis propter eandem causam,ut de alimento, defensibili, de intesti bili determinare oportet. b Quare de
inlimento generation e primo ditendum esse videtur. 2 utritiua nam anima, ct ceteris inest, ct prima est, ct maximὰ communis animaeuis, potentia, qua cuncta viuentia uiuas . curus sunt operationes omcia Negeirerare, nutrimentoque nrip bscenim operatio maximὰ omnium. Operationum uixeritibus est naturalis, umentibus inquam hisce, quae sunt perfecta non m mbris capta, quaeque non siae simine oriuntur: unum
quodqae, inquam, aliud sibi simile procreare, animal quidem animal, planta autem plantam, ut snt semper hoc pacta, conditionemque subeunt
ad possunt diuinam. c Iderum ipsum appetunt uniuersa, gratiaque ipsius ometia agunt quaecunque secundum naturam agunt. d Dupla est Tex. s. autem id, causa cuius cetera fiunt,atque unam est quo, alterum cui. Cum igitur semper esse, conditionemq. diuinam subire continuatione nequeant animantia, quia fieri nequit, ut caducorum, atque mortalium quicquam idem uuum Jue numero semper permaneat: ut unumquodque potest, sic Aternitatis conditionisque diuinae particeps est,aliud qui em magis, aliud nutcm minus, permanetque non ipsum, sed tale, quale est ipsum, numeroqvidcm non unum,specie autem unum.