장음표시 사용
111쪽
e ei sumi, intellestiuuin, esse tum animam, trum virtutem alumaeram utrum ,cum unam eorum tantum inest, atque ira in plantis viserativum esse animam. Cum veph plura insunt, id,quod excellit, animam euem in homine intellectivum et quod ira accipiendumest. vi v.c.v latiuum per se sumpam ex usu loquendi notet animam, cui is tantum gradus convenit: fi I, terque reliqua tria praedicara. Re enim vera unumquodque horum potestatini vel promima, vel pro potentia ἔ ut vegetatiuumpro facultate vegetatriam, quae manat ab eneatia anime plantalis, ves pro im anima plantat. Gr. citamen Interpretes volunt, potius hic contineri confirmationem sententiae propositae de potentiarum distinctione secundum rationem. Nimirum, eum uiuentia inter se differan quod alia plures, alia pauciores animae ficultates obtineant, nece tofitendum, eas saltem ratione distingui. Α
quem Graecorum explicatio sermanior videmi , illa prior aliquantulum
in Q --m aurem. Instituit,ex inuenta in Me rapite definitione, demonis motas mare eam,quam tradicisat capite susteticui. Sumit autem primo,quemadmo- 'iuere M. eum duobus seste , cimur. nempe scientia tanquam Arma, & anima tan- cimur, alis quam subiector item vi Lobus dicimur sanari, videlicet sanitate ut lar . minui in corpore, vel aliqua parte o oris ut labiecto: ita duobus nos dici vivere,al- ma, altero raro ut tama,altero ut materi inquamna inest. No enim semiam aetias ut mari, in quoli,t subiecto esse potest, sed certo & determinato: sicuti neque agens ria.
in quodlibet indiscriminatim agit, sed in id, quod idoneum aptumque est ad
eius impressionem recipiendam .n Anrma aumae. Proba animam esse lamam. la,quo uiuimus,est Arma; sed anima vivimus; ergo anima est se a. Minorem suadet, quia cum suta Prior an santia triplex sit, serma, materia, & compositum, ut iam superius dictum res definia Diueomm situm autem tit, quod vivit,&corpira, siue materia sitens poten- tio per potia, fieri non potest, ut eo vivere dicamur, sed ner animam, quae est actus . fleriorem Exsuperius dictis hunc in modum colligi potest demonstratio, qua Aristo- ostHirur. teles priorem animae definitionem per posteriorem ostendit. Id, quo primo mo in inviuimus sentimus, loco movemur, & intelligimus. est actus primus substan- ligendum. tialis corporis naturalis potentia vitam habentis: sed anima est id,quo primo anum neu viuimus, sentimus, Ioco movemur,&intelligimus; ergo anima est actus pri- esse eo Inus substantialis,&ci pus,neeGo Idaeis rem. J Ex superioribus quas corollarium deducie . rem sentire ne mim. eos, qui asserunt, animam neque esse corpus, nee sine corpore. si enim in m. actus & persectio corporis, corpus non est. Item non est sine more 3 quia, refi anima intellectiva separata cohaereat extra corpus 3 tamen sim te natura
est Dima ilIius, de naturali scius status est in corpore, ab eoque redet quoad ossicium insermandi. ν Non in Pythagores fabulari sunt,posse animam
iniustaminatim sibire quodvis corpus. Plane,inquit ulto secus res sese Mishet,eum videamus in singu lis viventium speciebus diversa instrui, aptarique animabus corpora. & in rebus anima carentibus perspicimus, non
enim serma, & actus in quolibet subiecto recipitur, sed in eo, quod natura aptum sit. Tandem colligi sireM defitutamine animam iniun. stalannatu corporis potentia vitam habentis.
112쪽
A decursu constat. Deinde non rectE
QVAESTIO UNICA. tradita si posterior anu
ms definitio , ct an per eam prior demonstretur. ARTICVLVS I. Videtur vi Duu inesse Lanimae deis finitioni. h. Argum. Aegidius quattuor animas ualuit,
oim tres tantummodo numerentur a.
ut suo loco planum fiet. Porro a tem definitio ita intelligenda est , re anima dicatur id.quo vivimus,id eri principium vitae internum 3 quod Deo respectu retum viventium nainnime competit . Licet enim Deus non cunctis redus intime illabatur m est princi- ferens illis esse: non tamen in trinis pia in re B cus eas constituit. Item,quattuor tu num vitae Rectὲ tradisam esse. Iae particular vivimus, sentimus,&c., noura non sunt accipiendae coniunctim, sed per distributionem; non ita quidem, ut fingulae a singulis disiun- Non Ioiastantur, quasi dicendum sit, animam conuenit . Ae id, quo vivimus, aut sentimus, anim I aut loco movemur,aut intelligimus, me tuae, sed ita ut disiunctio eum copulatio- eue id quone ad partes praecedentes fiat, dic viuunus aturque, Anima est id, quo luimus, &e. C aut etiam sentimus, aut etiam loco movemur, aut etiam intelligimus. o patet, non recte Simplicium putasse; hanc definitionem soli antismae intellectivae accommodari pota se. Item merito reprehendi Dionysium sophi stam, quod vitam denis
nierit ex motu matritionis, quasi a-ilius vitae modus non sit. Atque ex his plana relinquitur responsio ad duo priora argumenta' - - D Ad cetera dicimus, licet animar Reliquationalis in se spectata sit id, quod argumeta intelligit, collatam tamen ad ipsum diIuutur. compositum esse id, quo intelligimus: itemq. eandem separatam esse id, quo uiuimus,id est,suapte natura esse principium vita, vel, quod eodem recidit, esse principium, quo vituere &sentire possumus. Roximo capite hune in modum Aristoteles animam definiit . Anima est id, quo vivimus,senis timus, loco movemur. & intelligimus . Verum, quod hare definitio vitiosa sit,ostenditur. Primum,quia videtur conuenire Deo Opt. Max. cum Deus sit principium 'itae,& motus, &ipsius esse, teste Diuo Paulo, Actorum decimo stetimo. Quamuis, inquit. non Ionge sit ab unoquoque nostrum: in ipso enim vivimus, α & movemur,& sumus. Deinde,quia' ' hie definitur anima in commune snon minus quini in priori definiti . ne, ut significauit Aristoteles textu' decimo secundo: & tamen definitio soli animae rationali competit, cum ei duntaxat quatruor illae particulae simul sia mptae accommodari queant. t Rursum,quia alia ex parte non con uenit ei definitio ; cum animus particeps rationis non sit id,quo intes-
Iigimus , sed auod intelligit; siquidem est singulare per se subsistens ,
. cuius est per se agere. Item vero, quia anima a corpore abiuneta vere est anima, & tamen non ςst id, quo vivimus, & sentimus. Non est tamen ob haec argumemta, improbanda Aristotelica definitio, si probe explicetur, & intelli
tur. Non placet autem sententia serenda Aegidii existimantis, Aristotelem ilis animae de- Iis verbis non unam; sed quadrupli- finitio una cem definitionem tradidisse pro nu- est.&ex- mero animarum. Re enim vera prae-plicitur. dicta definitio una est, atque ut una Ninvestigata,&proposita ab Aristotele suil ι ut exsuperioris capitis
nis partem non paru Interpre- seant, pri-tes dissident. Nam Graeci, & eos se- ma ais decutus M. Albertus, alij que de Latinis finitionem non pauci, arbitrantur, secunda defi- per secuntnitionem
113쪽
Ea tanqua nitionem tradi per priora secundum
D causam naturam, ex eaque primam conclu- concludi. di tanquam per causam, demonstra aut con- tione propter quid res sit. Cui sei - rariu pi- tentiae fauetit in primis verba Aristomentur. telis initio capitis a. ubi significauit.
D. Thom. velle se definitionem, quae causam Malij. rei contineat inuestigare. Deinde, quia congruebat , ut Philosophus abesseistis potius ad caulam, quama eausa ad enecta definiendo procederet. D. Thomas, alij que nonnulli contrariam sequuntur opinionem, alantes, primam definitionem continere causam secundae, & hanc per illam demostratione propter quid, illam per hanc demostratione quod
res sit,olteiidi. Pro explicatione controuersiae aduertendum est, posteriorem animae definitionem dupliciter specta-Aiae ope- ri posIe. uno modo,quatenus tradi- rationes , turper principium operationum a- aut ut illi' nimaeraltero, quatenus traditur peresseitus , ipsas animae operationes; utrumque aut ut finis enim continet. Deinde,animae meis
siderari rationes posse expendi vel ut sunt
Postunt. estectus animi:vel ut sunt eius finis. Σ. Phy.c. 7. Cum enim unumquodque sit gratia Q. F. art a. suaroperationis , ut docet Artitote eratio les libro secundo de coelo, capit. 3. est aiae fi . tex. i . nihil mirum,quod operationis, nora- nes ait imae dicantur eius finis, non
men quo quidem, si anima spectetur praecise adessentia quoad si iam quidditatem , leu quo
considera. ad praedicata ipsi essentialia: sicut etae. nim essentia in se absolute sumpta non habet causam eiscientem, ut alibi diximus, ita nec fi nalem. Dicentur igitur operationes animae finis ilialius; si anima lii matur non quo ad suam essentiam ab solii te, sed quarenus accipit esse existentiae: siquidem, ut producitur, aulam eis cientem,&finalem obtinet. Nec solum ut proinducitur actu , sed vi potest produci: sic enim etsi non vendicet sibi actu
causam eiscientem, vendicat tamen
eam in potentia, habetque ad illam ordinem, similiterq. ad causam fina-
lem, quatenus potest ad ipsam a suo
' i. edaci. Hispositis sit prima conclusio. si
A retur, quatenus traditur per princia pium operationum ipsius animae,
potest demonstrari per priorem demorali ratione propter quid Inon autem prior per illam. Haec ita proba. Prob. T. tura Saltem nostro intelligendi mo- Prius est, do eri os eli, animam esse actum cor- aiam esse poris , quam esse praticipium sua eorporis rum operation uiri a S illud est ra aetu, qu1tio huius ι ergo definitio animae, operatio . quae traditur per principium vege. num prinB ' iandi . &e. Potest demonstrari per cipium.
eam, quae traditur per actum corporiris demonstratione propter quid . Antecedens ostenditur hunc in m dum. Sicut se habet esse ad operationcm , ita principium essendi ad principium operandi; quandoquidem eam proportionem habet esse:
etus ad effictum , quam causa ad causam, sed esse est prius sal tem n tura operatione ergo & principium C essendi, quam principium operandi. Atqui animam esse actum corporis, est esse principium essendi : sic enim actuat, componit, consti tui tresse vero id, quo vivimus, seu Veis petamur, est esse fontem, & principium operandi ergo, &c. Praeterea; Proba
Quia res habet tale esse , ideo est
principium talis operationis . non etauerso: igitur . quia anima est actus corporis, ideo est principium veg D tandi: 1gitur hoc per illud,non illud per hoc, tanquam per aliquid prius, τ ac veluti causam demonstrabitur. Sit secunda conclusio. Posterior x. concudefinitio , ut traditur per opera.
t sones animae tanquam per eius e
fecta , potest demonstrati demon- stratione propter quid perpriqrem;& haec per illam demonstratione quod res sit , non vice versa. V Probatur. ritas huiusce conclusionis liquet E ex eo, quia effecta possunt demonstrati per suam causam,& causa per ι
sua effecta, variata secundum eum I smodum ratione demonstrandi. Prior aurem definitio continet causam perationum animae siquidem re
ditur per eius essentiam , quae est causa vitalium iunctionum eiusdem: posterior autem traditur per os
secti. Quod Metist is, quatenu
114쪽
est: ta sint, nequeant apr ori m illam cicinonstrare, luce clarius cit. Iasectini ς litata huiusce conclusionis lentum conciti si o- vera est opinio D.Thotnae, quam suinnis sensii pra retulimus,dummodo tamen nou, sequelidus aduersetur conclusioni tertiae, quam D. Tho. mox sublIctinus. s. Conci. Sit tertia conciusio. Si posterior animae desinitio expendatur, prout - traditur per operationes an in q,qu i tenus animae ipsius finis sunt, poc rit per cam demonii rari prior de monti ratione propter quid . Haec cones usio intelligenda est de anima con siderata fecundum elim inodum, quo diximus posse reru naturas O tinere efficientem de final in camiam. Patetque ex eo, quia fecunda definitio ua spectata traditur per causam prioris. Iuxta huiusce con- elusionis sensum intelligi potest Ari- stoteles, e superi ut capite signi--ficauit, velle se tradere dc finitione, quae causam contineat. Quamuisia aliter exponat Caietanus, videlicet non de causa finali, sed fis ali, arbitratus, principium operandi respectu animae, esse pxsux in genere . . causae formalis, quam achum corpo .
A ris. Sed hanc interpretationem, quae suam quoque habet probabilitarent,
exclusit ea ratio , qua primam con clii sionem liabilivimus .
Ex dictis conitat , quid respon- Primφη
dendum sit ad argumenta principio nionis atquae itionis adducta. Nain verba ex gumenti initio capitis fecundi, de causa finx respoua, ii intelligi debeat. Praeterea; Cum tu Acilio teles in quari enda utraquc defit titione ex notitia operationum B nimae ad ipsius animae cognitione progressus fuerit; satis conita ton ea re secutum tu sie ordinarium Physicae ita uel tigatiOiIis modum ab eiseis diis ad causas , ad quem seruandum non opas fuit procudere a defiiiiii ne comprehendente effecta dunt xat ad eam, quae totam causam contineret. Quin vero utrumque otindinem , videlicet exqui sitae doctrinae, qui est a causis ad effecta i deprimae inuci ligationis phy sica, qui C est ab effectis ad causas , artifici se coniunxit, dum simul & a causis ad effecta, & ab essectis ad camias processit , secundum aliam Maliam considerationem , uti dixia
Α-a autem quibusdam omnes instat potentiae dictae, 'LII. busdam nonnulla sunt, ct quibusdam unam tantum inesse vid
.l no - or . A que potentias allumae diximus has nutritiuum, scismuunt,an tinuum,loco motivum,asque intellectinum. Et plantis quidem nutrirauum
en duntaxat i ali s au em di id ipsumosiensiuiuum. Quod si fessitu mitae tin petitiuum etiam ines: b nam appetitus cupiditas est,
ira, atque voluptas. Animalia vero cuncta Vnum exsensibus habent,
tanu qua minum. Atque cui sensusiness,ei voluptas etiam, Ior ines, ct perceptio iucundi,atque molesti. umb--em haec ιnsunt, ea cupiditatem etiam babent. Hae est enim appetitio eius , quod a scie xia. voluptate. Alimenti praeterea sensum balent. Tactus enim ρηβs est alimenti. Nam siccis, humidis, calidis,arque frigidis aluntur via uentia cuncta. Horum autem,ut patet, siensus est tactus. Ceteris vero se sibilibus per accidens nutriuntur. Toli enim conducit ad aliment--- si vel color, arat odor. Sapor autem unum quid est eorum, quae tam perci untur. AI ver)fames, sitisve crviditas est;sicciqm mct calidi
115쪽
dictum, mantium in am hisce,quae tactum habent, appetitu inel .c Dei magmatione vero non paret , se de hoc postea consideremus opomi tet. Nonnullis insuper oe loco motiuum etiam inest, a 'iis ratiocinariau, ae intellectus, ut hominibus, d o si quid sit aliud tale,Nelenum praena- Texdo. bilius. e Tcrspicuum igitur est, amanimae rationem esse perinde atque formae. Neque enim ibi figura ulla praeter triangulum est, ct eas, qua deinceps sunt collocata, neque hic ulla praeter eas, quas diximus . ..At ut
in figuris νna communis ratio fieri potest, qua cunctis quidem figuris a commodabitur , nullius autem erit figurae propria ratio, sic in anima bus dictu fieri potest. Quapropter ridiculum est, in his, in ceteris r
hus,communem quaerere rationem, quae quidem nullius eorum, quae sunt, erit propria ratio, nec in propria cuiquam accommodabitur, indiuidua . specie, rationem eam omittentes di finitionemve, quae cuilibet hoe pacto competere,accommodari' potest . f At Uero, quemadmodum infigu- .ris , sic in anima fit. Nam tam bifiguris, quam in animantibu in eo, quad deinceps est collocatum, id laesὶ potentia, quod illo est prius, in quadrato namί, triangulus,ct infensititio vegetatiuum inest, ut patet . uuapropter in singulus quaerendum est,quaeuam sit cuiusq, anima,υ ' quanam sit anima plantae, ct quae besti e , qua denique hominis. Quam autem ob : causam deinceps sic sese habent, considerare oportet . Sen uumnamisne veletatiuo non est: at a sensitivo vegetatiuum, in plantiss iungitur. RyrsusRue tactu nullus ceterorum sensiuκm est: .At ipse tactus sine cete- .vis est. Complura namque sunt animalium, quae neque visum,neque audiatum,neque sensim balent odorιs . Et eorum rursus areae sentiunt, quaedam habent loco motivum, quaedam non habent. g Postremum vero, quod minimum est, rationem habet, oe mentem. ii cuibus enim mortalium laest ratio, b is sunt continuo cetera cuum. At quibus unumquodque illorum lues, hisce non omnibus inest est ratio. Sed quaedam imaginatione vacant, quaedam hac siola viurent . De intellectu vero contempla o alia ratio en . Quae ctim ita sivi, patet, borum cum ue rationem,anima maxime propriam rationem esse CAPITIS TERTII EX P L.AN .AT IO.
AMima, tum a J Disseruit hactenus Aristoteles de an inam natura in se spectata: nunc de eius facilitarabas disputation tan aggreditur; ubi magi ltra sui Platonis doctrinam sequitur, qui lii Phaedro adirion et , in unaqitaque re primo essentiam considerandam esse, tum . quam vim ad agen-buiii & patiendum habeat explicandiim. Porro in hoc capite generalem qua . Quot sint dam potentiarum animae comprehensionem tradit, Occiat ni de eisdem in animae p.
pro 'ressu acturus . Enumerat ergo an inax potentiaS, ad quasccterae reuocan- tentiae. - tur; scilicci vim nutriendi ,sentiendi, loco naouetidi, intelligendi. Ex quibus . sola prima plantis conuenit,secunda& tertia Omnibus an nrantibus ζ qDarta
persectis tantum: quinta sola homini. b Nam ametitus J Probat. potentiam appetendi lcmperesse cuna senticndi . I Ratio. Dcultate coniunctam duplici ratione. Prior ita se habet: In omni ammante
116쪽
IIpperedi, reperitur saltem sensui tactus, sub quo gustatus comprehendi iur gustam, ii Isen laediq: tactus quidam est) ubi autem tactus,ita di delectatio,& dolor insunt: sed luec in
Porcii e nu si in t actus appetitys: quia delectatio est boni, dolor mali, bonum vero & maia quam sepa tum ad appetitum pertinet; ergo in quo uis animante potentia appetendi se
rantur. sum consequitur. Posterior hunc in modum concluditur: In omnibus anima- a. Ratio.
Vbi sensus libiis cernitur sensus alimenti; nimirum tactus, sub quo gustatus continetur. alimenti Namq. viventia omnia aluntur , sultentatura. rLbus siccis de humidis, calidis
est, ibi fa- & frigidis, quae omnia tactu percipiuntur: ibi autem sensus alimenti est, ibimes de si- inuenitur fames &sitis,quae appetitus quidam sunt: fames quidem sicci& --ris est. lidi, id est, cibi: sitis frigidi & humidi, hoc eit,potus. In omni igitur animali Quid fa- potentia appetendi cum s ensu coniuncta eii Quae hoc loco de fame si ii q. dicimes, quid possent,copiose a nobis explicata fluere in i .de Octu,& interitu. Aduerte auia situ. tem, cum Arilloteles ait,omnibus animantibus conuenire appeti tum:dubri in
esse, num id etiam de appetitu irascibi ii intelligat. Themillius inquituentire plurima animalia, quibus desit iracundia,& quae solum habeant tenue cupi- ditatis vestigium. Alijs placet, irae de cupiditatis appetitum coniunctu inesse, quod semper ira cup:ditati adsit. tanquam vindex, di propugnatrix aduersus
ea,quae obstant quominus animal bonum, quod optat,aslequatur; aut malum, quod fugit,declinet. Consille D. Thomam par. I. quarti .s I. art. 2.e De J Num imaginandi vis in quo uis animali externum sensum comitetur, nondum manifestum este adit, quod intelligit de imaginatrici facultate perfecta , qtiae rerum absentium imagines retinet, &in aliqua certa
Facultate ac definita animalis parae sedem obtinet Namque potentia imaginandi pers imagina di dia, vel imperfecta omnibus animantibus communis est. saltem im- d JAnabigere, Lutrumne supra holes sint Daemones intelia persecta lectu & ratione nraditi. vi Socrates & Plato aiebant. Qua de re mulsa Plato in Multu ani. 1.& io.de Republ. in Phaedro,& Epimonide,ali sq. in locis. Constat certe, sitia mal caret . pra humana natura esse angeloca, quae corporis expers est ,& i n rei lectu pollet.
e Perstimum igitur.JDiluit eam quaestionem,quam I cap. superioris lib. proposuerat; nnm videlicet una communis an inas de filii tio sit; respondet q. duplici pronunciato, similitudine quadam delumpta a figura. Primum est: Quem- Non datur admodum non datur figura una communis re ipsa a singulis figuris abruiicia, ala una, re sic neque dari unam animam re ipsa ab omnibus separatam; atque adeo pr ab omni b. poni haud quaquam posse unam definitionem, quae animae a singulis separate seiuncta. conueniat, ut non Miur communis aliqua figurae definitio, quae figurae per se extra singularia cohaerenti accsimmodetur, ut idearum assertores falso putabant. Alterum pronunciatum est: Sicuti generalis figurae definitio eli alicuius naturae communis, quae tamen in particularibus ita eit, nec ab eis auulsa est, ita & communem animae dcfinitionem sese habere. ut interfi- f Arvero quemadmodum. I Docet, ut in figuris aliae ali; spo Ileriores, pers suras, sic cliorcsq. sunt; ita&in animabus. Est enim inter eas ordo persectionis; siqui- anter ani- dem vegetatrix omnium imperfectissimaeli. Secundum locum obtinet sensimas aliae t tua. Tertium rationis particeps. Atque ut priores figulae in potierioribus in- aliis per- sunt,uerbi gratia , trigonum in tetragono,&ietragonum in pentagono; fies ores. anima vegetans ii sentiente, sentiens ita intelligente conti rictur. Deinde pergit ostendere,qua ratione vitae gradus per diuersa viventium genera di Illibuti sint, & qui quibus conueniant. Id sit g Poctremum in 1. I Humanam specletia appellat postremum& minimum rhumanam postremum, quia procedendo ab impei scetis ad persectiora obtinet viti niti, specie po- hoc est, perlaetissimum gradum inter corpora viventia:minimum,quia secari stremum , in alias species non potest.& minimu h emm mortalium. I intibus competit ratio, id est, intelligendi vis.
eae. eisdem conuenire ait ceteros vitae gradus. lummodo sint mortalia. Hanc vero
limitationem cur adiecerit Atilio telas, in quaestione inponem M. Deinde
117쪽
ouo intel ait.quatilam briata viuere sola imaginatione, non quod eam tantummodo sor lige dum, tiantur,cum sensu quoque & vegetandi facultate prsdita sint;Ied qma unumque da bru quodque viuere dicitur,quod in ipso praestantissimum est Loquitur hoc locota sola ima Aristoteles non de imaginatione imperfecta, & qua post senius apprehensi pinatione nem confestim qua nescit; sed de ea, quae manet, hoc est, qua rerum typos se vi here. uatin cum memoria coniuncta est, ut hic aduertit D. Thomas.
uctene tripartita animarum V rietas assio tur,an non.
Pro parte T Xcutiendum hoc loco est, rect&negante. D ne tres animae conumerentur: I. Argum. nimirum , vegetans, sentiens, intelligens. Nam pro ea parte,quae
negat, sic quispiam disputarit. vel,
qui tres animas faciunt, intelligunt tria animarum genera, vel tres species infimas.Non tria genera,quia nimus particeps rationis non est genus: no tres species,quia animi brutorum specie differentium , ut equi, leonis, & elephantis distinguuntur specie inter se , quemadmodum &btura ipsa; similiterq. animae plantarum, ut, pyri , cupressi,&platani. Nullo igitur modo asserendum est,
I. Argum. Deinde,quaeliber Drnia specifica, tam brutorum animantium, quam plantarum , addi t formae sui generis gradum quendam sibi proprium, ac
reciprocum, quo communem generis notionem limitet,& coerceat Ierigo sicuti anima intellectuia ob gradum , quem addi t, disti iactum membrum effcit in illa animarum pom tioner ita & reliquae tam animarum, quam plantarum species diuersa membra eficient. 3.Argum. Ex altera vero parte,quod pauci res animae numeranda lint,ita oste
ditur: Hantalis anima etia sensu pollet : Non igitur ab alijs separata inuenitiir: atq; adeo perperam in vuti gata ina diuisione a sensitiva, &im
A batur,quia plantae distinguunt utiles siccos ab inutilibus; nam illos attrahun t,hos respuunt; &,quod peculi ra: modo in quibusdam magis elucer,
salutaria prosequuntur, noxia declinant. Nam, V.g. cucunieres ad terrae Mira pIanuliginem, & humorem, quo afflueti- taruar tius irrigari optant,perreptant.Con- rtimq. nattra vero oleum, quo perfusi emoriun tura. tur, omnino auersantur, adeo, ut eo
stippq sito recurventur. Uitis a lauri B vicinitate refugit,quod haec sua caliditate illius incremeto ossiciat; similiterq. brassicain odit,quod terrς suo.
spicitur in arboribus, qua maris &foeminae nomine designantur; hς n que ut foecunditatem asciscant, sese mutuo complectu tur Quare videtur aliquis senius, saltem obscurus in elisse plantis. Adde etiarn,quod arbores 4. Argum. virent, & statis temporibus efflore- De sexu atC scunt, quae iuuentus quaedam earum boru lege est,ea emque ariditate, ut senio dis. Plin. I i. soluuntur . c. 4.& lib. Postremo,quae in aliqua serie oris I 6. c. dinatim disponuntur ea non censen- De hoc tur e scere plura membra, ut vivens, Platonis animal ,homo; atqs ita se hastient ani- dogmate ma vegetatiua,sensitiva & intellecti- lege Theoua; nam vegetatiuaenunciatur in re- dor. lidis .cta serie de sensitiva,&haee de intel- de Curan- Iectiva. Igitur non iecte anima in dis Graec. D haec tria membra diuiditur. ariet. Pla- In hac quaestione non eadem fuit to, Empe- omnium Philosophorum sentetia, H docles, Rinconstat ex iis, quae fciipsit Auctor Ii- naxagoras brorum de Plantis , qui Aristotelis inuete planomine circumferuntur,capit. I. lib. tas Omnes I. Platarchus cap. χε. lib. . de PIMI- existimatis, Clemens Alexandrinus lib. 8. runt. ΡΥ- Strom. Galenus Issito de Nauira I. Δ- thagorei cult. Nam Stoici plantas animatas ide peta esse negarunt, i cupiditate careant. Detioli Plato vero in Timaeo post Empedo- arbitra u
118쪽
sensu praeditas esse existimauit , di- Astingui tame a bi ut is, quod haec sensum acutum,& veluti vigilarem habeant . illae vero obtusum, &quasi
dormientem. Sensunt quoque,& an petitum plantis periectioribus d Resutatur. .dere PythaForei. Utrique tamen ax vel itate,dcia xerui. Stoici, quia non omnis vita cupiditate,aut sensu aestimanda est . sed motione ab interno
principio dimanante. Quod hauda dubie in plantis cernimus . Alij, B quia, si plantae sentiendi vim haberent, punctae , aut percu fiat, doloris signineationem darent sese contrahendo, uti animantes solent, quamuis imperfectissimae, ut spongiae&cochleae,quae, si quid etiam duri attierint,cotrahuntur protinus; si quid umidi,tundutur. Item, quia ubi est sen*s,ibi est vigilia, &somnus: nisi hi ero horum plantis inest Tertio. quia in disputat Aristoteles lib. I.c. C- 12.text. 66. natura plantarum admodum terrestris est,atque ita inepta adsensum.
Opinio, D. Augustinus in libro de Quan-
quae arbo- titate animae, capit.3I. eam Ofini res setien- nem , quae arboribus iensium dat, ru-tes iacit, Iticanain impietatem vocat. Non rusticana est,inquit, audienda nescio qua im- impietas a pie ira rusticana plane, magisque Ii- D. Aug. vo gnea, quam sint ipsae arbores, qui-catur. bus patrocinium praebet, quae dolere Draaniis si vitem, quando vira decerpitur, cre- in eodem diti Apps lar autem impietatem, pr errore e pter dogma Manici orum, qui, ut eunti ipse testatur in libro, ad Quodvult Deum, haeresi 46. ita plantis sensum
dabant, ut eisdem rationalem an iis
mam tribuerent. Unde ab arbore solium, fruebimuὰ excerpere, homi- c um putabant. Contra hunc eris rorem lege eundem D. Augustinum lib. 2. de Moribus Manici aeorum, - E
stituit ut Asietendum iritur cum Sch Uarietas la Peripatetica , Hamas nec catere animara , anima, nec anima sentiente praedi-quς ex di-ras esse , sicque dari animam veg Merso mo . t tem , quae lalis plauti sue sentien-- peran te quaecunctis animali sa rati se colligi, naum, Quae nomini tantum conue-
ur. . nia . Co igitur aut hic numerus ex diuerso modo operandi, quo atriis ama supra sormam rerum non viventium eleuatur. Eienim vel anima re- lνum vivetitium eo tant uua praeliat lsormis rerum non viventium, quod . harum & sunctiones , & minus 1 . principio externo, illarum ab interno oriantur; aut ulterius, quod talae .
operando utantur oblectarum rerum simulacris, scii speciebus.qus de, si materiales adhuc sint . aliquantulum a materia emergunt ; siquidem purioris S des catioris natura est similitudo coloris, cibi grat ia,qi iam iipse color aut denique qu5d utantur rerum imaginibus, non iam corpori l.
inlim entibus; sed prorsus immaterialibus. atque altioris ordinis. Primus modus competit animae vege-' tanti a secundus sentientis tertius ιntellectrus.Totidem ergo animΠnon iplures paucioresve numera sunt. Quo patet, non esse probandam opi- Rei innionem Platonis in Timaeo, ubi alia opinio Plaquandam animae diuisonem tradit I tonis. alid nimirum in irascibilem, concupiscv modo astalem, & rationalem . Qua quidem mam iii re dupliciter errauit. Primum,quia Venus.co pacto animam distribuit, clim tamen non sit distri enda, nisi iriodo , paulo ante explicato. Dcinde. quia . tres animauin eodem homine realiter distinctas constituit; quod procul a veritate abesse in libro de OG tu,& Interitu ostendimus. Ruamuis Lib. xα. non desint, qui hoc Platonis dogma quId. xi non de tribus animabus , sed de tri. bus eii isdem animae sacultatibus i
Respondeamus nunc ad argumta sol. i. arg. ta initio proposita. Ad primum dici. Cum tres
intelligi tria genera, nec tres species merantur; infimas sed tres animas distinctaS ex nec ura diuerso modo sese excitandi supra genera ,
materiam comparatam. Ita ut in hac nec tres iatri partita varietate cocineantur duo fim ς. spogenera; nempe anima vegetatrix,& cies eis:
sentiens' una species v est. anima dicuntur in rationis particeps. Ad secundum, concedendum est, Solat. 2.animam vegetatricem & sentiet tem distribui in plures species, tr
cte notat argumentiun ; sed quia
119쪽
6 fines regeratrices animae sortiun- Α contineri: similitemue sensititiam siciua, sed
tur inter se eundem modum Operan-& omnes similiter sensitiuae eundem inter se, propterea non diuidian imam in plura membra, quam illa tria; quia in ea diuisione non multiplicantur membra , nisi spectata kntaxat sola diuersitate operationum , secundum praedictam excit tionem maiorem, minoremve supra
materiam, in commune in sensitiva tantum ataque intellectiva: nam genus omne in suis speciebus formaliter includitur at vero in anima sensitiva tantum , id est, in anima bestiae, non inis esse Mi maliter vegetathiam tantum, siue animam plantalem; parique ratione, nec sensitivam tantum, id est, beluinam contineri formaliter in intellectiva,cum sint species inter se
ci ut, commoda trahunt Sotur, a
Solutos. Ad tertium respondendum est, B drsunctae. Hinc ergo perspicua iam quod plantae inutiles succos reiaciat,
utiles attrahant, non prouenire ex aliqua facultate sensitiva & cognoscente, quae in eis insit: ted ex viri uteattrahente, ει expellente, quae citra omnem sensum & cognitionem altrici animae famulantur, ut in primo de Onu . & Interitu ex professo docuimus. Item prosecutio illa, aut fuga circa salutaria, aut noxia, quae inqui biisdam plantis notatur,ex Datiuis eatum viribus,&Iatenti antipathia, ac Impathia otitur,nullo ad id praeeunte sensit,aut notitia iuuentus verti &senectus non nisi i per metaphoram eis, accommodatur, quem admodum & sexus, & maritari. Ut quartum argumentum diluas , sic babeto; Anima veῖetans inter dum generatim, atque ita in tota sua amplitudine si imitiir , quo pacto corpus animatum incommune, ut pars formalis, physica compositione constituit, atque hoc nomen sortitur, quod ab ea primum vegetandi potentia dimanet; sicque diuiditur anima vegetatiua in eam , quae tantummodo vegetativa est , qualis est anima plantarum: Sc matrimam senis sitiuam, ex qua animal in commune cod stat, quae ideo sensitiva nuncupatur, quia ab ea primo sentiendi s cultas nascitur; & in animam ratio. natem . tum rursus sensitiva in commune distribui iur in sensitivam tan- tu Ti, Prour, tantum, negatu laeti
Anima ve rem gradum in quae est anima bestia- gerativa mina;&in intellectricem. Quo pa-
tan unon ret,animam vegetatiuam inccinam uin
est forma ne, cum genus quoddam ad vegeta: cer in ista mi am tantiis , di ad sensitivam, &la.. uicia. intellactivam sit, in illis flamialiter relino uitur argumenti solutio. Et nim uiuisio animae sic iiitelligenda est , ut primum eius membrum sit anima vegetatiua tantum s secundum sensitiva tantum; Tertium intellectiva ; qua ratione non disponuntur ordinatim in recta serie unum sub altero. Illud tamen aduertes, animam vegetatiuam tantum dici contineri virtute in sensitiva tanc tum,& ambas in rationali,quatenus sensititia tantum non solum exercet
operationes sibi proprias,id est,filo,ctiones sensuum s sed etiam eas quas vegetatiua: smiliterque intellectiva operationes sensitiuae&--
sintne potentiarum genera quinque , τιμω m qua
P Riori parti controuersae respon- Quinque
demus, quinque csse primas,8e sunt vive- generales potentias rerum vi- tium pO- uentium: nimirum vim vegetandi, tentiae. sentiendi, loco mouendi , appetendi. intelligendi. Ratio huic s distin- Ratio proelionis, ut Diuus Thomas edocet t. positae do-Part. quaest. 78. articulo primo Wolli. ctrinae.
120쪽
gitur ex obiectis, circa quae viventium operatio insiliit. Vel enina o. biecti im est corpus coniunctum animae, vel est alis uid separatum. In coniunctum agit potentia vegetandi, quia occupatur in alimenti concoctione, Duilitatione. In separatu .m vero seruntur ceterae vires, velita, ut cius imaginem intra se haheant; quae si recipitur in organo corporeo, pertinet ad potentiam sensit tuam; alioqui vero ad intelle- et tuam: vel ita, ut in ipsum tendant tanquam in finem, aut tanquam interminum motus. Si priori modo. est appetitus, cuius est ferri in bonum, atque adeo in finem, si post riori ,est vis loco moti . Quare totidem sunt generales potentiae r
Sed ob jciat aliquis: Vis gignem
di continetur sub potentia vegetatrici,& tamen versatur circa obiectum separatum; videlicet, circa singulare uistinctum a aenerante.quod denuo producitur a Iconseruandam speciem . Igitur perperam diximus, potantiam vegetan A , sub qua D- nendi vis continetur, spectare mlaiectum coniunctum . Deinde, ut se habet sensibile ad intelligibile; ita appetibile per appetitum corporeum ad appetibile per immaterialem appetitum: atqui illa duo conllitiiunt duplex potentiarum genus; ergo &haec. Tertios facultas motiua tendit in v bi; led xbi non est aliquid extrinsecum rei, cum sit exilientia mobilis in loco, ut libr. 3. Physic. statuimus et ergo collectio illa potentiarum non recte te
habet. Hisce obiectionibus ita occurres: Primae,dicendo, etiam vim gignendi versari circa obire tum coniunctum, quia perficit seianen, quod in ipso vivente si ex alimenti superis fluo. in quod sorma tricem vim proxime agendo imprimit. Secundae, neganda est maior propositio. Non est enim utrobique par ratio; quia uterque appetitus, tam sensitivus. quam intelli clivus tene ut in obie
et uua sub ratione finis, nec distinis A guuntur propriis differentiis affobiectum, qua ooiectum est, perti- .nentibus , sicuti sensus & intelle. eius . uti diximus. Lege Ferrarienissem hoc loco,quaestione s Tertiae re spondendum est, facultatem motisuam, secundum opinionem illam, quam in Physicis amplexi fuimus, eatenus dici ferri in extrinsecum, ouatenus existentia in loco sumenca est in ordine ad spatium, cui re-B spon det, & quod res per motum I
Quod ad secundam controuersiae partem spectat, responde mus, quattuor esse gradus, seu genera viventium . Quaecam enim vegetantur , quaedam sentiunt, alia loco mouentur, alia intelligunt. In qua diuisione per ea, quae Ioco mouentur , des gnantur , quae motum progressionis subeunt. Non est opus, unam dari naturam . cum is motus primo conueniat. Non enim hic de veris tantum generibus se D inoes , sed de diuersis gradibus, sue ordinibus viventium , siue sint vera genera, siue non . Porro viventia ex diuersis vivendi modis dillinguuntur : hi vero ex diuolsa viiaiae persectione , quae illis duntaxat quattuor mod:s distinguitur. Sed aduertendum , haec genera disti ueta esse inter se, tanquam luperiora . & inseriora. Quatenus pri ra, absque I s, quae piaeriora su n i,
E seorsim reperiuntur I non contra . Arbores enim vegetantur non sentiunt; bruta mouentur, non
intelligunt; di tamen quaecunque intelligunt, mouentur; quacunque
mouentur, sentiunt; quaecunque sentium I vegetantur . Praeterea, d linuersi vivetidi modi sic ex diuersa vivendi persectione d stinguuntur, ut non quaelibet persectio suurn