장음표시 사용
141쪽
e EII autem anima corporis cauto,primc iam mentis. Atqui ct multifariam haec dicantur, anima pari modo tribais determinatis modπcauti est. Nam eIt ea causa, a qrea profluit motin est etiam gratia cuius cetera fiunt: inseper, Yt forma corporum animatorum substantiame. tque cautim HLbstantiam animamrim se,non est obsturum. Causam nam ' e cunctis, ut sint, formam i ais, a que substantiam sepatet. At Uiurre viventium est esse, cuius sanὰ causa est,ut constat, atque
principium.anima. 'Praeterea a ,seris, quod est potentia, ratio est ei dem. Ato a viventis est corporis anus. Patet etiam, animam esse .causam, ut id gratia cuius cetera fiunt. N.rm Ut me sic natura alia
c ius varia facit, quod quidem ipsius e t finis, atque tuis est is ipsis via
Mentibus anima, secundum nazuram. Vniuersa namque naturalia com
pora,iam MPmalium, q etiam plantarum i sius animae sunt instrumenta. suo fit, vi ipsi sint anima,sime controuerm,gratia. Duplex eIi aut id,Hidix res, causa, cuius cetera fist, atq; unum est quo,alterum cui. At veris eoinat,animam id criam esse. Vnde primu motus ad locum accomodatus emergit. Veram haec vis non Tnvestinis inest viventibus. Fit etham per an 'mam, alteratio, est accretio: seu res enim alteratio quaedam esse vid tur, fonti q. nihil, quod non habear animam. Fademeri de accretione decrement e ratio. Nibri enim incrementa naturaliter de omentave
pus pit,quod non nutriatur, nihil prorsus nutriti r,vod non ita pamriceps fit. f Atq; hac in p.rrtes tentia Empedoclis en pos habenda, qud quidem hoc non rectὰ dixit, ac addidit, ideo incrementa plantas suscipe xe,tum in radicibus infra, tum in ramis etiam supra, quia terra deorsium D. te natura, ignis sursum identidem per it. Primum namque non rectὰ accipit in plantis di ferentias dictas Ura inquam,ac supra. g 'nenim eadem 'it omnitim rerum,ctvniuersei, supra infra. Sed quam habet rationem in animalibus caput, eam subeunt in plantis radices,si in trumenta diuersa, vel eadem operationibus offici De dicere asserere oportet. I, Deinde quid est, quod contivet terram ignem νο, quae quidem hi contraria loca feruntur e di trahentur mim profecto, nisi ahquid sit,
quod i a prohibeat atq; detineat quod si sit at quid:id en profectὸ ani-
ma ipsa,quo si mris a sit et endi causa,nutriendivo, non elementa, que-admo m isserui mat. i Sunt autem, quibus ipsius ignis natura causa simpliciter mitritioni, accretionis esse videtur. Iose namque solus omnium corporum,ot elementorum nutriri, ac augeri ν detur. Quapropter
in plantis, ct is animalibus putabit quiyiam, ignem id ipsum ine, quod operatur, Nertim non ita est. Sed cum comitetur causam, est ob id ipsum quodammodo,no simpliciter causa, id talis est potitu Mima. Nam ignis . quidem accretio in infinitum progreditur, er eo νβque fit, quo Ulue si
combustibile, at eorum omnium, q natura contiant, est finis tam magi utudinis, quam accretionis, haec animae sunt, non ignis, O rationis potitis, quam materiae . K ci m autem eadem vis animae sit c tris di, O generandi, primum de alimento determinare necesse est.
142쪽
Hare enim a ceteris potentiis hoc opereraque manere seiungitur . t rex Al. detur itaque contrarium esse contrario nutrimentum , at non cuιlibetque ui sed id et,quorum alterum ex altero no stolis mutuis eneratur, sed incrementa etiam suscipit. Complura nam i contrariorum fiunt quidem exsese mutuo: sed non Uuis omnia contrari s incrementa suscipi ut, vi ex aegrotante sit sanum. At Nero nec illa modo eodem sibi mutuo nutrimentum esse videntur ,sed aqua quidem alimentum est igni; ignis autem non nutrit aquam. Etenim insimplicibus corporibus horum alterumas menti, alterum eius,quod nutritur, maximρ subire ratiorum videtur. in Vermis enim is locus dubzationem habere videtur.Sunt enim qui di- T s.cunt simile simili nutriri,quemadmodum Cr accrescere. Quibusdam autem es diximus non haec sintenti sed contraria placet, censentque isti non simile simili,sed contrario,contrarium,aliter etenim fieri neqstit, νt inquiunt,νt a simili*nuis patiatur . Alimentum aruem πιαatur,ati diseritur,mutationempre rerum omnium,in opposivum,vel in medium efse constat. Praeterea, nutrimentum quidem aliquid patitur ab eo, quod Tex θ', atitur. Hoc autem ab alimento non patitur qmcquam,que madmodu ncca materia faber,sed materies,ut patet i fabro, i quidem ex otio mur tur tantum ad operandum. ni et enim interest plane, si intrimentum si id, quod ultimo tandem adiungitur,atque additur,an non hoc, sed id, quod primum τι reditur.Qvd si utrumque quidem es alimentum,ali rum tamen est,digestum, alterum indigestum, Niroqueprofecto modo, ct contraris contrarium, simile simili dicere licet nutriri . Nam sit ut indigestum sumatur,contrarium contrario alitur,sn ut digestum, μle simili nimirum boc pacto nutritur. Quare paret,illos virosque partim vect/,partimnan recte disere,atquesint be. o Ciam autem nihil nutrιa- Tex. μtur,quin habeat Niram,animatum id erit profectὸ corpus,quod alitur,ea sand ratione, qua est animamm. Ore ct natrimentum ad amisatum perse refertur,o non per accidens. atqui diuersa es alimenti ratio, H Tex. s. tris, ' auget. Nam Hipsam alimentum,quantu-est,quodda, auget,
H est hoc aliquid, TDistavitia;nutrILConseruat enim substantia, eneo ν, que profectis,quo νsque nutritur. Escu praeterea generationcm ac ortu,non eius quod alitur,sd talis; quakes i quod nutritar, iam iniistes ipsa substantia, nihilse ipsim generat,sed conseruat. p Quare ta- Tex. 8 r. le quidem animaeprincipium,Nis est talis,ut id conservet,quod ipsam is,
143쪽
- IN II. LIB. ARIs T. DE ANIMA,
duplex en: qnemadmodum id,quo gubernator gubernas. Manas m-
luam, clauus,atque aliud mmct,atque mouetur, aliud morere tantum.
Necesse est antem omne nutrimetuum naturae sit latis , quae diger of
FLAt digestionem escit calor apropter omne animae habet calorem. Quid igitur sit alimentum ipsum, uniuersatirer diximus , DI tea uero de ipsis exactins perscruta Ar. CAPITIS QVARTI EX P LAN AT IO.
NSe6la a est. I Enumeratis superiori capite an :mae potentii s ad singuI
rum explicationem accedit : ac primi , quem doctrinae ordinem, ad exquisitam animae notitiam, sequi velit, proponit, aitque , declaxandum esse, quidnam sit quaeque potentia, & quae eam comitentur: id est, accidentia . orsan a , aliaque his sinat Iia , tum ad constituendam cuiusque potentiae dehiritionem Uilquirendum prius, quinam sit eius aedis,& am te actum,quodnani sit obiectum,in quod tendit.b Para de alimen Dd Acturus de anima ve elatrice,quae ceteris communior visere ab est, ut traditam a se methodum feruer,ait,disteredum sibi prius esse de alimen. aia vegeta to, quod est nutritionis obieetum,itemque degeneratione, ceterisque actibustiva pri- altricis animae. Esse vero an imam vegetatiua ceteri S communiorem,ex eo sua-mo est. det,quia vivere,quod omnibus viventibus commune est, ab illa primo tribui-Quae codi tar. Item,quia procreare sibi simile.quod viventibus non solum commune.eisitiones ad non oinnibustaed maxime est naturale, ab ilIa etiam proficiscitur. Ait autem, generan hanc actionem iis duntaxat viventi Scompetere, in quibus tres cernunt ueeu necessa conditiones. Prima est .ut iam ad perfectum statum peruenerint, id est, ut sine laesim. in aetate ad generandum accommodata: unde st. quod pueri non generant. Meunda; ut deiecta ,seu mutila non sitit,alsosve causis, aut naturae vi HIs impedita. Tertia; ne sint sponte genita,qualia sunt,quae ex putrefactione oriuntur, v vermes,& culices, hec enim plerumque non generantian quam sim tentiam I g quae scripsimus lin. de elo, T. q. 7.art. 2. An ma sor c Id enim apsum.JGenerandiatiionem maxinae naturalem esse probat ex fi- malis, fina ne. Nituntur enim animantes illiuS interuentu, quoad possunt,perennitate inlis, Stesti- obtinere, & amulari immortali tatem diuinae naturae,ia quam ingenita procleas cau- pensione aspirant.
tacit. d Dutiae octav em.J Obi ter admonet. cum finis sit duplex, Enis euius, seu quo. id est,ad quem dilectis pergitur; di finis cui, hoc est, cui res comparatur:
serpetuitatem esse finem quo vivetium, id est quem unumquodq. vivens per generationem assequi contendit: ipsum autem vivens esse finem eui. Adi erat Cautem,non omnia uiuenria ex aequo aeternitatis partieipatione sortiriued alia magis,alia minus,Iicet omnia, quia numero non possunt, saltem secundula ciem, se ipsa conseruare nitantur. Lege. quae in hanc sententiam luculente diclaruit Boetius i.3 de consolatione philosophiae, prosa I T. Ect autem in ima.JDocet, animam in triplici genere causam esse. rormolem,riam quia peream viventia intrinsece habent suum esse substantiate; rem quia est actus primus corporis orga ilici. Filaatem,quia, ut is,qui ratione,&aμα operatur v. g faber, materiam gratia artificialis Drmae apparat : ita natura propter formam naturalem , quae in rebus viventibus est anima, materiatu ornat,ac disponit: S eius gratia, tanquam propter finem cui, tantam me inrum varietatem, & organorum distinetionem estingit. Id quod Arist. i. da - Partibus anim.c. s.&lib. . de generi animal .c. .&GaI. I. de vi partium deis et arant. Effi iei,tem denique,quia administrat actiones uiuentibus Hoprias,ut lationem,quia ab inomauu et sivstaec facultas non omnibus iasit: item se sonti
144쪽
Eon in alteratio quaedam impropria est,& accretionem, reteraque id venus munia, quaerebus tantum animatis competunt. .
- f A quo ba/ιn parte. JEx setis occasionem sumit coarguendi veteres Phis Empedia osophos. atque in primis EmPedoclem, qui causam accrementi plantatu ale. cies causa tat esse elementa:terram insta in radicibus: ignem supra ramis: Ita ut radices accretionisil terra descendente,rami ab igni superior Iocum capessente augescerent. In plantarum quo dupliciter errabat. Primum,quia superiorem,& inferiorem locum iu pla elementatis non recte assignabat. Dean.e, quia viventium accretionem non in ani- esse commmam, sed in elementa, ut in causam effectricem Feram referebat. tus fuit. g Non Urim eadem sunt. J Quod radices non iant inferiores, sed superiores Impugnae. plantarum partes ex eo ostendi si quia os,& radices sunt eadem organa; siqui- Radices iadem instrumenta dicuntur esse eadem, aut diuersa: quia sunt eiusdem, aut di. platis sirpeneris operationis principiarat os in animantibus,& radices in arboribus sunt riores paeprincipia eiusdem operationis: virisque enim alimentum capitur. Cum igi- res sum. tutos, & caput in animantibus ad superiorem partem spectent, etiam in a horibus ad eandem isectabunt. Ita vel O non respondent superiores partes omnium viventium superioribus partibus uniuerit: quia inmundo superior locus dicitur,quo tendunt leuia: inferior,quo descendunt Paula:omnium a tem vi uitium pars supera Vergi t ad terram,excepto homilie,cuius positio si iuvniuersi imitatur. Lege,quae de hac re scripsit Arist. I. lib. de his .anim. eap.r3.
lib. 1. de coelo, p. 2 lib.4.de ear t.anim. Io.& de iuuentute,& senectute,cir. . Ih Dtinia,quid εILI Ostendit,causam incrementi non esse elementa: qui acu ,
illa natiuam propensionem ad propria loca ha nt, vel aliquid ea continet, di coercet: vel nihil: si nihil,oporteret illa consessim dissipari. Si aliquid, id prosecto erit principium accretionis,idque erit anima. .are non est motus accretionis ab elementis, sed a forma ipsorum viventium. i sententiam Leucippi,& Democriti existiman ReseIIuturtium,ignem nutritionis causam esse, quod inter omnia elementa maxime nu- Leucipph. triti,& augescere viriatur: id enim. quod maxime rate est,ceteris,ut ta Ita sitit, & inmota videtur causa esse. Fateatur ergo in primis Aristoteles, calorem nutritionis qui causam munus exequi,non tamen ve principem causam: sed ut instrumentariam, qua nutritionis anima ad praeparandum, &decoquendum alimentum utitur. Tum ita argu- igne dixe. mentatur. Si ignis nutritionisi&acci ementi causa esset, cum ipse ex se nulla runt. incrementi lege teneatur sed semper increscat,dum ei subest, quod comburat, . sequeretur,res natura constantes, hoc est,uiuentes clamit enim hic naturam pro vita & anima,vr interdum assolet in infinitum auperi posse,ita ut nullum etiam magnitudinis terminum sibi vendicarent, quoa falsum est, cum omni bus viventibus certos limites natura praefixerit. Non igitur ignis nutritionis, di augmenti causa est, sed potius anima, quae rem ad congruentem magnit dinem prouehit. Idem in hunc modum confirmat. Terminatio quantitatis No mare rerum vi uentium non ad materiam pertinet,quae ex se est vaga, & errabunda, ria, sed sorsed ad seimam, quae suopte ingenio materiam limitat, ac terminat . atqui ani ma vivetia maest servia, ignis vero, ceteraq. elementa rationem materiae in mixtis obri. terminat. nent: ergo non element sed anima ipsa nuti itionis, de accrementi opifex est. De terminis rerum tam viventium, quam non viventium disseruimus plimo
Κ Ctim autem eadem vis araxi sit l, nutriendi , ctgenerandi. J Postquam do cuit,motum accrementi,& generationem,ac nutritionem esse ab anima. ine pit disputare de potentia vegetandi,adqsana Perti sient nutritio,& generatior eadde,&augmentatio: quia vero hae circa alimemum aIio,&alio modo versamur, ut in progressu patebit,ac per ordinem ad illud distinguuntur, de eo Ghi primum disserendum esse inquit: quo aurem inodo intelligendum sit, praeis i. dictam potentiam unam esse in progressu ex penuemus. - 1-ωσιrario irimmium. J Assirmat, alime
145쪽
tum debere esse contrari m rei,quae nutritur: siquidem mutari in eam dei, Quo pa- omnis autem mutatio est inter contraria aliquo modo. Quia vero contrario. alime- rum non eadem natura est,explicat, quo pacto alimentum debeat esse contratu cotrariu rium, nempe non ea ratione, qua lanum .& aegrum inter se contraria sum, deesse debeat virum in alterum simpliciter mutatur: sed ea, quavn uni sic alteri est contraret,quq nu rium, ut, cum in illud conuertitur. ipsum augeat, quomodo se habeat aer adtritur. ignem, & aqua ad aerem.
Aliqui co- m Ad rem magis illustrandam vocat in disceptati
tudunt de- nem,debeatne alimentum simile viseret nutritae,an contrarium,ut paulo ant4bere esse docuit. Sunt qui putent , debere esse simile. quia eisdem augemur ,&nutri- sinite. mur: dissimile veto,&contrarium tantum abest, ut augeat, vidis podat porrus, Ri:jopota cum sempcr unum contrarium alteri perniciem intendat. Alii assirmant,alitere esse mentum oportere dissim te, atque contrarium esse: quia nihil nisi a dissimili, contrariu. & contrario patitur constat autem,alimen tum paria vivente, dum ab coimmutatur,&decoquitur,cts vivens ab alimento non patiatur: quemadmodum materia arti subiecta varie mutauit.&patitur ab artifices ipse vero artifex a materia non patitur, ni si quis passionem vocet mutationem a quiete, & otio ad operationem,& actum. Hic aduerte,cum Aristoteles ait, alimentum pati ivi uente. non contra,haudquaquam repugnare sibi in I. degenerat. c.7itex. I. ubi ait,inter ait mentum, re rem vi tatem dari reciprocam actionem,&pas. Deciditur sonent. Hic enim. ut annotauit Averroes,com. l. non absoluteiregat,alli aen
controuer- tum agere in ipsum vivens, sed agere peractionem, qua ipsum inise conue sta de ali- tat: illic vero de ratione in comesu ne agebat. menti sitiai n At enιm iMeroi numme Numsit id. J Componit excitatam cotur Iitudine co uersiam aiens, virilisque partis assertores partim pro veritate stare partim ii iatrarietat Nam alii nentum sinule esse debet.&dimini le,contrarium,& non contrarium.
Ne cum vi. Sunile, ge non contrarium in fine, ibit posteaquam concoctum, & d: gestum ueste. est, idq. probat ratio adducta pro priori opi nione. Di nimi te, & con trai tum in principio seu cum adhuc crudum est,& incoctuna;idq. concludi targumentum polierioris sentetula . Alimen tu o Ciam auton nisi, J Quale alimentum sit, docet, aiens Alimentum habere secundum ordinem per se ad animatum: quandoquidem nihil potest ali, quod anima,&substantra vitae expers sit. Monet subinde,alimentum trifariam spectari posse. Vno in obiectu eit do,quoad subitantiam, seq. est obiectum nutrmonis oportet enim lubstan nutritio- tiae beneficio partes subitantiales viventis. quae actione caloris naturalis pernis, accre- petuo dilabuntur, resarciri. Altero secundum quantitatem , & ita sumptum tionis secubal:mentum est obiectum accretionis: augescit en nares accessione quatit itatis. dum quan Tettio,quatenus est superfluum alimenti, di ita pertinet ad generationem. ritatem. ponit enim natura ex eo, quod redundat ei tu tritione; partem quandam alia Quatenus menti ex tertia decoctione, quae in quadam parte corporis ad id destinata, loeli super. minariam, ac generativam vim accipit.
suu , ad ge p tale J I radit potetitiae nutritiuae definitionem, quam dicit,neratione sumenciam est ea praestantissimo sitae, qui est generatio. Da vero te habet defi-
pertinet. nitio. Potentia nuttitiua est,qua vivens, in quantum vivens, se conservat. Et Poterianti quia dixerat, alimentum ad nutritione ni praeparari, atque adeon uiriti triliva est, nis principium esse s explicat, qua ratione vegetatrix anima, ipsumque ali- sua viues, mentum diuersam principii rationem sortiantur. Etenim antina est prinan quantu ceps causae sciens nutritionis; alimentum vero est id, quo tanquam mat
vivens, se ria, & instrumento quodam fit nutritio 3 id vero, quod nutritur, eli corpus
Quid sit q-vegetatricem animam, non in uniuersum, anima ve- stis eam, quae inest viventi perfecto, id est. quod potest ex semine progignere se auia. sibi simile. Anima, inquit, vegetatrix eli principium generandi tale, quale ipsa habet; intellige principium primum, seu praecipuum': nam minus praecipuum a
146쪽
Hum, de proximum, est ipsa facultas generationis admini lira.r Idm rem,q is nutrit. J Quemadmodum, inquit, gubernator dito habet, quorum interuentu nauem regit, nimirum manum , de gubernaculum: Ex quibus manus mouetur a gubernatore, & mouet gubernaculum: ipsum vero gubernaculum iam non mouet aliud quidpiam, quod sit velut instrumentu. Ita anima duo sibi vendicat, quibus ad nutritionis muniis utitur; videlicet, talorem,de alimentum. Ex quibus calor assumitur,&quasi mouetur ab ipsa Calore, anima,& mouet, siue alterat alimentum: ipsum vero alimentum non iam vi- alimento teticis mouet quidpiam, quod sit intermedium ad mouendum aliud. Haec vi- nutriti detur germana huius loci explicatio, in quo enarrando Graeci Expositores nis munustum interscitum a Latinis dissident. Quorum dissidium,qui legere volet, n- anima exesulat Phi Iomnum, simpIicium, Averroem, Diuum T mam, Alexandrum, quitur.& Themistium. f Nees. s. J ostendit, eatorem eatenus dici id, quo vivens nutritur,qua- Nullu via
tenus concoctio caloris opus est. Unde colligit,omni viventi necessarium esse uens sine calorem,cum omne vivens nutriatur,&omnis nutritio calore egeat. Conclu- calore est dit, se minus exquisite, atque uniuersaliter tantum de hisce rebus in praesentidisseruisse, acturus videlicet de eisdem alibi exactius. Nam de alimentis animalium, de incremento, decrementoque corporum, de natura seminis, deque alijs eiusmodi in libris de animalibus copiole disputat: praeterquam quod de nutritione,de accretione in libris de ortu,& interitu accurate egit, ubi nos quoque eandem rem ex instituto pertractauimus . .
Utrum potentia vegeratricis anima inter se reaiuer di
Superioribus controuersiis di G
iet ulmus cum Aristotele de iis . quae ad animae potentias inc munu- ne spectant: nunc de singulis poten- iis cum eodem . . putabimus,atquem primis de vegxtrui c. bus,quae Ordine generationis ceteras Aetores sunt. vegetair cis animae suncti nes ites recensitit AristoteIes proximo capite, nutritionem, accre M. nem,& generationem quarum prima pertinet ad conseruarionem imdiuidui: Hiera ad eius perfini nem, secundilin molem corporis Itertia ad propagationem, Be conseris uationem speciei. Est venti quali io, rarum lumi mum a luminRM-Α rationum constituendae sint res p. pernelaitatentiae realiter distinctae, nutriens, Phoaugens, & procreans. Pro pars eas siolo r.e.3. firmativa haec se offerunt argumen. & . 'ta. Primillia, quod potentia augens r v. distinguatur ie .i nutriclite. Cum s. sciat vivens peruenit ad itatum, scu con-,Argum. sitentiam, manet superiles, atque integra virtub Duιriens , perem Heaugente, si luidem vivens quaind: quiuit, nutritur; & tamen poli ita, B tum non iam accrescit: ergo virlu nutriens distinguitur realiter ab au gente I alioqui eadem virtus man ret, de non maneret. D indei Ob- i. Argum. ieci uni trutritionis est allinentum, prout ςli Iubila litia, obiectum a cretioo; ε est idem alimetitum, prout quansum: hae autem rationes disse.
xuiit toto genere, ut subitantia, &quam itas et sed ex tanta diruersitate ob: ectorum recte arguatur is min- I , C ctii malis in potentia. Igitur facubras nuti iens & augens deflemo i rea liter inter se. Hane sevientiam sic. Sut in haecutus est Magnus Albe s a. Parte opi. Alberi summae, de Homine, quas de Morii Caiet. Iad. nutritiuae, artic3. Caietat lis hoc in Apollin.
147쪽
IIane eonclusion tuetur Duran- A iam plus reponat, quam dilabatur a
dus in r.eistinct. 3. a. pari. distinctiqusione xvallesius lib.2. Onermura . capit. ἔα & alii, quibus mei Aristotelas proximo superiori capice, tra. 3 x. i llis verbis s Cum eadem vis animae sit, & nutriendi, & gene- , randi. Astruunt vera huius sententiae probabilitatem haec argumenta et Ab eadem facultate otiri potest g neratio totalis, & partialis 3 sed n tritio est generatio quaedam part a- IIis rergo ab eadem tentia, aqua oritur,potest illa oritis maxime cum utraque smilibus accidentibus materiam disponat,utraque formam lat , introducatque in materiam; vitera in totam, altera in partem. Item: per eundem calorem gignitur de Iouo ignis, & postea aggeneraritur, conuersa in ipsius substantiam materia combustibili: ergo&vivens per eadem iacultatem poterit ex in- c gro produci,& post productionem nutriri. Non is enim, cur putemus, maiorem esse ad hoc praestandum vim caloris in igoi, quam nutrientis multatis in vivente. Hactenus probatum a nobis suit,
neque facultatem augentem, neque generantem a nutriente realiter diquingui. At enim ex eo facile quiuis A irates Iiget, si potentia generans, Maiagens inter se conferantur, eas eis Itiain inter se re ipsa non disterrea si-qDidem non disserunt a nutriente. Namque in rebus creatis , cum aliisqvia sunt idem realiter in uno tertio,irerer se quoque re ipsa idem sunt. Esti uir p Mentia nutriens. augens. &generans una eademque iacultas realiter, etsi non sit negandum,inu nisi inter illasse alem distinctioneur; ut constat ex diuersis earum d
finitionibus , quae proximo capite ab Isolusitur Aristotele assignatae sunt.
argumeta, Nunc parti um aduersariarum a quae vim gumentis respondeamus. Ad primu augetem , eorum, quae ostendere contendebat, di nutrien vim augentem a nutriente dili ingui; em realiis hegandum est,ca D vivens ad statum ter distin- peruenit,extirigut facultatem augenguebant. tem. Quicquid asserat Galenus in li-4viqiua. bro de Nutrimento. Lice enim non adhuc remanet eadem virtus, minus tamen firma, ac robusta,quam an tia. Quemadmodum eadem potentia videndi in Socrate iuuene perspicacius di acutius intuetur, quam in eodem iam sene. Itaque non est admittenis dum , post statum manete simplicia
ter,ac non manere eandem virtutem
nutricem ι sed manere eandem, minus forten ,ac validam. Ad secundum respondemus qua- uis actus augendi, & nutriendi scirantur in obiecta toto diuersa genere: non tamen eam diuersitatem sufficere ad arguendam potentiam re
Iiser distinebim, quando actus sunt inter se subordinati , ac necessario coniuncti,modo superius explicato. Ad prunam vero rationem earum, quibus videbatur osteι da, genera di potentiam dissidere realitera nutritiua,dicimus,potentiam genera di habere pro obiecto alimentum aquatenus interuentu illius gener tur aliud quid simile in specie:facuti tem vero augendi habere etiam. pro obiecto alimeatum 3 sed proueaccessu illius aggeneratur ipsummet vivens; ex hac tamen diversitate non Olligi diuinctionem realem in P retia; neq; id ab Aquersarvs probb iaAd secundam dicendum, ubicumque datur virtus nuuiens dari etiam gignentem, cum sit una & eadem facultas a sed non ubicumque datue actus nutriendi posse confestim d ri aethim generandiu eum quia mai
persectio requiritur in vivente ad hunc actum, quam ad illum, ut cum Aristotele in contextu docuimus δω quia fieri potest, ut facultas,qι diuertos actus sibi vendicat, impediatur aliquando,ne in aliquem unueorum exire queat; esto, alios in t rim exerceat. Verbi gratia,eadem vis, ut in libris de Generatione disseruiamus.& attrahit alimetum, & ipsum retinet ; quemadmodum eadem vi tus magnetis ferrum allicit, dem
raturque; & tamen nonnunquam morbo euesiit, ut virtus illa attractoria in uiuente priorem actu. as ministret, non tamon pollers Orem A
Diluuiuersinesali tae prodistinctione inter pol tiam generandi, renutriendi.
148쪽
DIut. 1. Ad terilam, quicquid fit de veritate maioris propositionis. ad min tem dictatum, negari ab Aduersarios non posse, consorinationem membrotaim praeliari etiam a nutriente Hebroru facultate. Id enim conspicuum est informatio a arboribus , in quibus praecisi rami potetia nu denuo pullulant,& iustam magnia trieIe etia tudinem, ac debitam figuram asso Praeliatur. quuntur; utique non alterius virtutis, quam nutrientis ministerio, Se' opera. Idem quoque videre eit in hominibus .praesertim infantibus, in quibus non taro aliqua membra s lita regenerari consueuerunt; & in adultis, in quibus id interdum accidit. Immo & extremi dentes, quos
sapientiae vocant, prouecta laniata-- te oriuntur,efformanturque. Itaque delineatio membrorum et lam nu trienti iacultati conuenit; etsi cuin in opus totalis generationis incumbit, quemadmodum tunc rem non
Partiatim, sed ex toto producit; ita praedictam delineationem non partiatim,ut postea decursu aetatis facit, sed ex integro rei genitae confert. Neque obuli, quod amputatum brachium non restituitur a uiuente: non enim id propterea accidit, quod vi Virtus sor- tus nutriens a formante, & gignente matrix rv re ipsa distinguatur ι sed quia,ut re-hementior creati Galenus in lib. de Semine, eli in semi eap. 1 r. virtus delineans, seu formasne, qua in membra, non tam vehemens de effi-Prole , ad cax est in prole genita ad reficiendacius mebra eius memora, praesertim solida, fleficii radi. ea. quae plus operae exigunt, cuius.
A modi et thrachium . quam extititialemiae ad illa de integro coagmen tanda. Quod a nobis i .librile ortu i& Interitu animaduersum iam fuit. Ad ultimam,concedendum est L sol.vIti stricem virtutem diffusam esse Meomnia membra, sed hanc ipsam si cultatem, certa quadam parte corpo ris, ad quam detinur superfluu ali menti,de quo supra diximus,imbum In quo in re istiusmodi suserfluum virtutes .su virtus miliaria ad exequendam generatim Seneras senem. Itaque facultas generans,qua- m toto cottenus eadem est cum altrice, per tO-pore , Ω tum corpus spargitur, etsi quatenus quo in par praedictam vim imprimit, consistati te certa. in definita parte corporis, quae ad id, tum propter suam, tum propter liarum qualitatum coiicursum, a commodata est. Hic aduerte, quod iam loco cita- Vis gignEto commonuimus,uirtutem gignen- di in semia C tem. quae in semine residet, uiuer, ne distinissam este tum re, tum natura ab ea, suitur requae in vivente ineii. Re, quia est ipsa ab iI- in subiecto realiter distincto. N la, quae in tura, quia illa, quae inhaeret viven- in vivere. ti, eil potentia vitalis, cum semen non actu, sed potestate duntaxat ubues.s sit. Quare, cum in hac quae.1tione statuimus. virtutem pen rantem non distingui realiter ab alente. de illa tantum locuti fuimus, quae
D in vivente in eit. Nam eam, quae se mini communicatur, tanquam vIc ma eius, quae est in vivente , ex proxime dictis planum est, re ipsa ΔΩ ferre a nutriti ua.
a autem his; primam de omnisensu eommi Peride I inde de unoquoque dicamus. Fit itaque sensus, cum mouetur, at
que patitur aliqui uti diximus. Nam im sensus alteratio quaedam esse videtur. Inquiunt aratem quidam , cta simili simile pati, quod quisdem quonam pam fieri potest,aut non potest,in uniuersatibin de actione Tmst. Prmonibus passonEve diximus. b Habet autem is locus dubitationem ambiget' non muria quispiam, cur sensuum inorum sensus non fit, o cur siue iis, qua sunt extra , non efficium sensum, cum insit oe ignis , o terra,ceperas elementa,quorum est perse sensus υesper e qua ipsis
149쪽
.etuunt. e At enim pate sensitisum non esse actu sed potentia tantunt. D propter non semit : quemadmodum combustibile non uritur intimper Iesum, quod ipsum surerepotest. I reret enim sciu , ct non iu- digeret eius,qui actu est ignis. d -νπὸ,quoniamsentire bifariam di- Tex. seere consuevimus,fnam ct id,quod potentia videt, ct audit, videre audire , dicimus, etsi fortὸ dormiat, oe id identidem, quod iam operatur I ρlieiter ipse sensus profectis dicetur, quidam v potentia,quidam viae . Similiter o i um sentire, ct quod est potentia, ct quod est actu.
Ῥpimiam itur idscire oportet: sinquam,quasi sint eadem pati, mous Tex.sri,ae operari, ita nunc vis vii, ac dicere, motus enim eri quidam actus, ἱmperfectus tamen, ut in aliis diximus. Ea vero cuncta,quae patiuntur, isque mouentur, ab iniust, ct eo, quod est acta patiuntur, atque mouentur.Idcircὸ,υt tum a simili sibi,tum a dissimili res omnis pariatur, Ut diade M ; patitur enim ea, qua est dissimilis, aut cum est passa, tum similisen, ut patet. e Deinde distinguendum est de potentia,atque actu; nune Tex senim de bis ipsissimpliciter dicimus. Nam est bocpacto qui piam sciens, ut si dica usu ominem se scientes quda homo est talis suapte natura, in sit sciens,atque scientiam habeat.En etiam hocpacto quippiam sciens,
ut bo nem eum iam dicimus esse scientem, qui Grammaticam habet. Atque horum uterque non eodem modo potes, potentiae ,subqcitur: sed alter quidem ex eo,quia genus ipsum en tale materie eralter vero pr pterea quia, cum voluerit contemplari, res id ipsum facere, nise quid externum fort/prohibeat,impedimento , fiat. At prae eri os ense, qui iam eontemplatur, ct en actu, proprie , sciens hoc A. f Ambo L Tex. Dr iiti primi potentia quidem sunt scientes, vi diximus. Verum unus in-ddet alteratione per discipliriam, qua quidem nonnunquam etiam ex habitu contrario, dispositioneque mutatur . Alter halet quidem sensum,ut
Grammatis. ,sed indiget operationis, in ex otio tandem, operationis , vacuitate agat,ac operetur. Atque hic moduspotentiae diuersus en, ut
putetiabantea dicto. g Ad verὸ neque ipsum pati simplex esse videtur, Tex. sed aliud es 2 eontrario corruptio quaedam, aliud est silus potatu eius, quod est potentia ab eo, quod est actu, iles perinde atque potentia sese habet ad .ictum. Fit enim contemplans,quod Mentiam habet, quod quidem aut non en alterari Cm ipsum enim fit incrementum, oe in auum perfectionemve aut aliud alterationis est ereus. Quocirca non rectὰ se habet,dicere, ipsum mens, eum sit alter ι; la sicut nec aedificatorem, eam .dificar.Quod imur in actum ducis,ex eo,quod es luteirigem poten- sa,atque sciens,id non doctrinam appellare oportet, sed aliud nomen enaequum habere. t At quod, qua en in potentia,discit accipiti scientiam H eo,quod est acta sciensiatq; abi o docente d aut non est iacendum pathae alter hasu duos adterationis esse modos fateamur oportet,eam, im
quam, mutationem, qua ad priuatiuas est dil=ositiones, ea, qua en M'. abitus,atq; naturam. K Haec cum ira sint,pr ana quidem muratis ρη' - , m ab eo,quod1enerat, P.cum autem ortum ac generarum est, habet iam,
150쪽
i1. IN II. LIB. ARIST DE ANIMA
sensim perinde atquescientiam, sentire actu: simile est e cotemplari l Disserentia tamen est. Nam ea,quae am sens- esciunt, extra sunt r . . inum,inquam,visibile, audibile, sensibilium cetera. Cuius causa hec est, actu namque sensus singillarium est,scientia verὸ vnmersassum es ihaec arcem in i a anima quodammodo sunt. Quapropter intelligere γλ' dem cum qui iam voluerit,in ipso est situm: Sentire autem non colloca
tur in ipso. Necesse est enim sensabile ipsum adesse. m Pari modo res sese habet in scientiis sensibilium,σob eandem Hiq; causam quia sensibia
lia si gularia sunt, extra, sicuti diximus. Sed,ut de his exactius dilucia ταε, . diu Vedicamus,dabitur nobis rursus occasio.n Nucidsita nobis determiana um,cum simplex non sit id luod in potentia dicitur sed aliud quidem, ut puer, quem militare posse diccis licet, aliud autem, Whisce, quil iam aetate militaris arte aptus euasit ad militandum; sensitirunn simiter se
habere . Atque cum ipsorum disserentia nomine careat, determinatura
. autem sit ipsa se diuersa, ct quo pacto diuersa sunt,necesse est ipso pati,
ac alterari a quam Propriis nominibus wi. o Ipsum autem sensiuiuum
potentia tale est,quale iam ipsum sensibile est actusculi diximus.Tatiturgitur,cu est non simile, as passum euasit simile, o est tale, ale es illar. CAPITIS QVDἰTI EXPLANATIO.
a ExpIicata potentia vegetatrici,gradum siete
ad selisitiuam,quae sectando loco se ossest, utpote ceteris post vegetati nem communior. Ac primum de ipsa, more suo,generatim disputat,d eens,quo pacto sese habeat ad sensibile in continum. In hoc igitur capite duo potissimum docere instituit. Alterum est, sensitivam potentiam esse passiuam. Alterum,quid sit id, quod potentiam sensitivam ad actum excitat. Sumit autem hanc hypothesim, sensum,id est, sensionem tunc esse, cam aliquid mou sur,&patitur,vi cap. . t. xt 48.di etiam fuit: siquidem id,quod sentit,alterati nem subit; quod veto lubit alterationem,eam recipiendo patitur. Et quia in Promptu erat quae illo,a quonam potentia sensitiva patiatur,a simili,an a disis ili; respondet iam,hoc ab se declaratum; videlicet in libris de ore. S: Inter. b aurem is Deus dubita/ronem. J Vt propositam quaestionem diluat,alia teram subnectit,quod, ut aduertit Theophilus, facere consueuit , cum post moris controuersiae solutio aperit, quomodo praecedenti respondendum est. Ea vero est; cur sensus se iesum non sentiat, verbi grana,cur sese aspectus novideat. Praeterea,cur sensibilia, ut eIementa, non nisi iam extrinsecus moti ne percipiantur, citis vel ipsa, vel eorum quaIitates intactu insint. Sensus no C γει mram. JEdisserit, quod proxime proposuerat,aiens, quia sensus ex se erit in potentia est,non actu,ideo perie non posse in actum erumpere, nisi excitetuactum, nisi ab eo,quod est actu, id est, a sensibili: quemadmodum combustibile, uia est
excitatus in potestate, ut comburatur,non ignescit sponte sua, sed opera, ac vi alterius, abeo, qa quod possit urere. Itaque non laten,habere fensorium in te qualitates eleme torum, ut eas sensu rcipiat, quantumcunque eoniunctae sintss,1 oportes sensum, quatenus est in potentia ad reeipiendam speciem . deducrin actum astu sibili eiusmodi speciem producente. Hinc etiam dilui potest inera dubiis ratio, cur sensus neque se, neque suum sensorium dignoscat: videbeet, quia
ruria potest moueri a se,neque a suo stasiuuo,scii ab auo externo agente.