장음표시 사용
161쪽
uisibilem ella: nee enim similitudo A
in omnibus conuenire deber . I
mo, si in ea facienda vis est , inseret ex eadem poteli, speciem no esse indivisibile, saltem ex parte basis,cum 'conflat, hanc extentam ac diuiduam esse. Appellamur autem a D. Augustino species sensuum spiritales eo modo , quo ab Aristotele Voca tur Arms nue materia,quod iam sulla exposuimus. Ad illud de edu- ione e potestate materiae, qua de Ire ex proseo in Physicis diueruimus respondendum est visor M. - cidentariae educantur de materiae potestat non requirere praeuiam alterationem , aut transmutationein
successivam, sed sat esse, dari in subiecto naturalem potentiam ad illas recipiendas easdemque pendere.quoad suam effectionem,& conseruati nem ab eodem subiecto, seu tem p De poten- re.seu momento producantur. Quae ctiamateria du conditiones,cum speciebus 1en- spes tam sibilibus competant, non est, cur
Cuntur. quta neget exciri illas e gronio m cotra So- teriae, in qua recipiuntur. Aduerte Cinate li. tamen germanam rationem , quae Metaph.q. probat , species sensuum esse diuimου. biIes, non esse,quod exeante potentia materiae. Nam animae brutorum animantium perseetorum exeunt emateriae potentia, & tamen, ut est grauium Auctorum sententia, indi- rui fibiles stini, atque inextenIae. Le-
γ gitima ergo ratio cit, quia inhaesiue recipiuntur in subiecto ex tela: quod
vero ita recipitur, ad naturam recipientis sese accommodat,manetque
extensum, di diuiduum, si illud tale sit, MIul. 4. Ad quartum, negandum est, in
ei es se iasibiles nobilioris naturae eLst quam accidentia. quae ipsae reprῆ- sentant,& a quibus effutiduntur. ' Re emna vera persectius quid est color , quam eius imago , ob idque est ei iiiagiirum intentio itale, id est, diminutum , 3e impersectum nun- pes qua cupatur. Nec species absolute dia: pes no est cendae sunt sorinae mediae intei ma-hiectoῖ- terialia, M spiritalia accidentia,qua- . citor . si ιnter ilia medii. in dignitatis locum obtineant ; scd qaia aliquanturum e materia emergunt,eum non cadant sub sensum, ut ea, quorum similitudines sunt:& tamen ad spiritalem naturam non pertingunt. Necpropterea, quod vitalium functionum instrumenta fiunt,ad alti rem naturae rradum erou huntur, praesertim cum ad eiusmodi fu etiones no concurrant,nisi tanquam formae vicariae obiectorum,quorum locum subeunt, ut paulo post dic mus Hoc tamen non obstat,quo mianus species in telligibiles materi lium accidentium excellentia naturae us accidentibus lonse praestent,
eum simpliciter spiritales sint . .
DVo in hac quaestione pertramis
da supersunt. Alterum est.qu Nam modo species eum potentia adactionem concurrant. Alterum, num
species externis sensibus impressae, praesente duntaxat obiecto , in iis conseruentur. Ruod ad primum a tinet. Sitnrquieutent,species uincurrere tantum in genere materi lis causae,dererminado videlicet potentiam, quae indiscriminatim se habet ad percipiendum quodli bet particulare sub obiecto tuo comprehe- sum, ut paulo supra diximus. Quod
enim non concurrant cum porentia
uti causae partiales activae ad eudem effectum ex eo probant, quia actio vitalis a solo principio vitae, quale species no eli, pio ficisci potest. D inde,quia quς libet diis causae partia Ies activae ita comparatae stini, ut V-na sine altera queat vidictum edere, saltem imperscctum ; ut duo lumi- 'nosa, quorum vniamquodque producit lumen, etsi minus littensum , quam ambo simul: at nec lpecies sine potentia,nec potentia sine specie valet per se operari. Verum,licet liqc sententia suain probab Iitatem ha- specierbeat; mulio verisimilior tamen est potetia
contraria.quae statuit, spcciem con- actioni currere etiam acti ire curn potentia concurad eius actionem . Hanc sequitur active. I x Scotus
162쪽
Scotus in primo disinet. 3. quaest. 7. Α& in quodlibet. qtiaest. I s. Thomas
Prima parr.quaeli. 6. art. I.&lib. I. contra Gent cap. I. sa. 3 &quod-lib 7.art. I. Magnus Alberius . parta si immae de homine, in tractatu de sensibus animae. Capreolus in I. distinc .3 . q. I. art. I.& alis; probaturque ex eo, quia anima constitui-
Iur per speciem in actu primo ad intelligendum, flauti ignis per calo rem ad calefaciendum; nulla vero Bratio est. cur potius calor cum igni, qualia species cum anima active con- .
Secundo qu ia omn is forma agentis,cui per se assimi l atur effectus, co- currit active, ut principium talis efficilis, siue sit forma substantialis , siue accidentaria, ut, verbi gratia, forma equina est principium effecti-unm l Orm. aecqui geniti , quia huius forma est sit nilis formae illius. Spe- Ccics autem,quae peractionem cogno 'scendi producitur produci ve potest, est similis illi speciei, a qlia actio cognoscendi oritur. Tertio idem confirmatur, quia, ut docet Diuus Augustinus nono libro de Trinitate,ca.II. cognitio rei efficitur a cognos cnte,& cognito: cognitsi vero cum non per te, sed tui speciem & smi li-tudia: cm ita potetitia insit; conse- qtiens est, ut similitudo vicem illius Dhabens, tanquam semzn generantis, cognuionem quasi prolem gignat: atque adeo fatendum cIt, spccicin a- et me concurrete. Quod si petas, an tota virtus activa potentiae sit virtus activa speciei ; quemadmodum tota virtus ignis est calor. Resp'ndemiis, non ita se rem habere ; sed potentia sibi venci care luam peculiarem virtutem ad agendu iri, limiliterqlie speciem sibi vendicare suam; ita viainin Ebae tanquam duae partiales causis,diuersae tamen rationis, seu tanquam duae partes unius integri agentis immediati vires suas conferant, iungantque adactione ni cognolcendi . Nam quod species luam habeat activitatem. probatum est. Qiiod vero illa non sit tota activitas potentiae, ex xo olfenditur,quia saepe accidit, ut potentia ex eadem spec e ell-ciat intensorem notitiam; quia nimirum profert ex se maiorem c nati im; quod non csset, nisi ipsa haberet propriam activitatem disti Etam ab aetiuitate potentiae. Aduerte autem, speciem concurrere non solum aestue ad operationem,uti diximus : sed etiam form Iiter, quatenus concurrit ad specificationem actus determinando potetiam ad hanc poti iis, quam ad illam operationis speciem. Item, qua te nus praestat unionem obiecticu potentia inesse cognoscibili; ouae viaio est proprius effectus causae formalis. Et vero, uia prius est, potentia virl-ri intentionaliter clim re cognita, quam tendere in obiectum: prius se habet species .ut principium formale.quam ut principium e sciens. ANque hoc, quod de catis ali late formali,& activa speciei asterimus,conu nil tam in speciem sen sibilein,quam intelligibilem : immo & in ea , quae obtinent modum speciei intelligibilis respectu potentiae intelleis et titae, ut essentia diuina respectu intellectus beati , & stibilantia Ania geli comparatione intes lectus ipsius Angeli, cum hic se perluam metesia sentiam intellig t. ini Adsi obiicias, inci suta
nullam substantiam creatam poste satia pol- esse immediatum principium opera. sit esse ina.di; atq; adeo non poste subli aiatiam mediatum angelicam per se concurrere active agedi prinad actionem intelligendi. Occur- ciplum. rela d tam erit, nullam subnam ui cre tam p'sse esse principium proximum cI citiuum acitis per modum pol n-tiae & vli tutis; polle tamen per modum obiecti, quando illa simul est obiecti ima tua te, maxime cum in eo circiatu non integra, sed partialis tantum calisa actionis sit. Igitur ad primum contrariae Opinionis argumentum dic; licet cognitio ab specie proficiscatur; oriri nia
hilominus ab anima vi a vitae sonte, praecipuaque vitalium Lincti num causa , cinus instrumenta sit nipotentia despcc es. Qilod si argunrcita hoc vim haberet, pari modo Pr baret, clim isti cilcctus, aut voluntas
163쪽
QUA EST. II. ARTI C. III. ia 3
per habitus virtutum sibi inhaeren- Ates operamur, talam operationem non essὰ viralem ; vel eos habitus neutiquam posse active concurrere: Ex duabus quod a communi Philosophorum, causis par- Theologorumq. sententia abhorrer. tialib' no M secundum,dicimus, non,quotieSSOper quς- duae partiales causae ad aliquem est libet se so- ctum confluunt, quamlibet earu in Ia effectu pol se perseeflectum edere,videli ccr, producere cum ita concurrunt, ut secunda non vaIet. detur a natura ad facilius opera ncu, B sed ad simpliciter operandum, quo pacto se habet species respectu mi liae, nec erram potentia valet absque specie ullo modo operari.
Maneatne Quod ad dubium secundum sp
species in chat,videlicet,num rerum imagines. Aesibus ex- quae externis sensibus imprimuntur terni Samo a praesemia obiectorum ita depento obie- deant,ut ijs amoris illico evanescat. cto. Negativam partem secuti stini nonnulli Aristotelis Interpretes in Ii- Chro de sensu,&sensibili, & in libro
de insomniis,concedetes,ai noto sensibili, dari adhuc per breues quasdasensiones elicitas ex speciebus non-Pars asstri dum extinctis. Potest vero haec senis N ans qui- tentra ita comprobari. Huiusmodibus probe species habent suam intensionem.&1iar. incrementi gradus, secundum quos succelsiue augeri, imminuique possum. Igitur si obiectum subito a in Deatur, adhuc secundum aliqi upam Die tuae intensionis in sensit crus manebunt, poteruiatque sensus usad continuandam sennonem ut L Anteis cedens ostenditur, quia ideo ob: ctum,quanto visui magis appropim quat, seruata tamen conuenienti distantia tanto distinctius videtur, quia species magis de articulatur, Mperfectius aetuat potentiam seclineum nouos sui gradus. Iccirco etiam ex eodem loco sonus,& odor, si a- Ecrior sit,percipitar, non veto si tenuis I quia ille efficaciorem, & inis rensiorem speciem iacit. secundo.
AIbedo, & odor inhibita causa eLfectrici & conseruante vi hilominus in subiecto perseuerant; ergo & l p ales potenti, obsignatae saltem squanto tempore seruari in iis po-wrunt, licet obiecta, a quibus pet ductae fuerunt, praesentia non sint;
cum utrobique par ratio esse vide tur. Tertio. Accedit experientia, quam afficit D. Aia gustinus lib. Io. D. Aug. de Trinitate, capit. 1 o. hisce verbis.
Cum diu thlem attenderimus,& dein inde oculos clauserimus,quasi ve santur in coinspectu quidam col res lucidi, quCs in lethgendum est reliquias esse illius formae , quae facta erat in stili , dum corpuSIucidum videretur. Additque infla .eiusmodi formam essu visionem. Itaque putat D. Augustinus , abla
lius speciem in selisu. H sconsenistanea scripsit Aristoteles libro de Aritate,' insomnijs , cap. 1. sen filia, inquit, ipsa in notas , per singula sensorsa, sensionem effciunt et & affectio , iquam ea inuehunt , non modo in sensoriis inest, cum sensus agunt. sed etiam cum ab opere discessere. Et paulo inferius, si sensum de S
te in opacum conuertamus, comit tur eum affectio : euenit enim, venihil cernat , propterea quod commotio, quae a lumine profecta est,
oculos adhuc possideat. Itena,si quid γalbum, aut viride diutius aspex rimus , ad quodcunque aspectumno Ilium deferamus , concolor illi videtur. Haec Aristoteles . Aue Auernroes quoque in suo tiactatu de som- no & vigilia .ait, nos in somniis se tire per quinque sensus sensibilia
ex terna, licet absentia, idque accidere redeunti bus ab internis sensibus ad externos absentium rerum im ginibus. Sicut enim, inquit,ln vigulia sensibilia externa mouent senius externos,& hi sensum communena, is imaginati uana, sic inter somnianis dum conuerso ordine, imaginatio mouet sensum communem, hic seta sus externos. Igitur tensus externi pomant clicere operationes circa
sensibilia absontia. verum, licet haec opinio admo Pars n dum probabilis sit. maxime ob Ari- Pns Pr stotelis & D. Augustiui aliatorita. babilior.
temHos atraria tamen, quae asterit, sensuum externorum species non niis
si pissenii is sensibilibus , etiani
164쪽
externo, obtectum absens ob. uersari videatur.
hreuissimo tempore conseruari, &communior,& verisimitror videtur. Namque expetientia illa, qua potissimum Adi tersarii nituntur, admodufallax est. Accidit enim non I aro, tiam extra morbia, & somnia quod D. Augustinus lib. I i. de ΤrIntrat cap. q. animaduertit ut, quae quis in interno sensu estingit, ea intellectus externo percipi arbitretur. Saepeque euenit facta avehem emesensibili aliqua in sensu laesion ut exe-pli gratia . facultas videndi ad alia obiecta percipienda minus parata sit atque adeo, ut decipiatur phant sia iudicans adhuc sensus obuersari idem sensibile,quod antea. Certe si vehemens sensibile externum tantaeficacitate speciem in sensu imprimeret, ut illam etiam in absentia c
seruakt; utique aut semper, aut maiori ex parte i ta accideret. Quod tamen repugnat experientiae. Unde Aristoteles hoc in libro cap. s. tex.s L.& 19. discrime statuit inter senium, α intellectum , quod ille obiecti praesentiam exigat ; hic vero nouitem.
Argum etain contrariam partem adducia hanc habent explicatione .. Ad primum , concci antecudet te, neganda elt Consecutior talis enim est harum specteriam natura, &conditio ut, quantumlibet in subiecto intensae fuerint, subito amittantur, nec sine perenni suae essediticis caulae influxu permanere queant etsi id in pleratque alijs estuctis secus
accidat. Quo etiam patet,quid ad secundum argumentum respondesidust. Ad tertium dicimus, amoto luminoso,no dari iam eius aspectum, sed accidete deceptionem modo a re explicato. Idq. voluisse Auctores in argumento adductos, videlicet, ablato sensibili dari sensiones non re ipsa, sed apparenter Du fecundum fallacem aestimationem. Atque huius dubii enodatio planior euadet iis, Quae proxima quaestions Petir Manda sunt.
liqua notitia abstractiva iu terais sensibus dari
IN hac quaestione praenotandum
in primi scit discrime ii inter notitiam intuiti uam , de abstracti-uam. Nolitia inlut clua,quae cita visionis dici consueuit, ut Scotus in I
distina Σ .part. a. quaest. I. & Quod- C lib. 6. art. primo, Ferrariensis lib. 2. contra Getat. capit.96. Durandus in prologo quaest. 3. aliique Auctores definiunt.est notitia rei praesentis, ut praesens eli, id est, cognitio, qua itarem attingimus. ut per eam cernarur praetentia obiecti in se,& ex vi ipsius cognitionis , non vero, quia allunde comprobatur. Eiusmodi est notitia,qua quis videt candorem mpariete , Sc qua tonum audit, di ea, D qua beati diuinam naturam intuentur,quam D. Paulus Epili. i. ad C rini h. c. II. appellat, iacie ad faciem.
o & exl hoc loco Apostoli credit Scotus Quod lib. c. art. I. R GI gorius in primo dili.3. quael L 3.. δrt. I. desumpta in fuisse appellationem notitiae inruitiuae, cuius aut nulla aut prope nulla Extat memio apud
veteres philosophos. Aduertit auteD. Anselmus, Hugo . Magilier, D. E Thonias,Gregorius, Paludanus, Caietanus. Durandus, & ah; communi consensu , cograitionem in tu irruam oportere esse immediatam, ita vide- Iicer , Ut res non percipiatur in alio cognito, si Qiti cognoscitur Caesar iasua itatua. Etenim per cognitionem intultrua conspicitur res in se,quod
esse non potest . cum res videtur in Quid ab alio prius viso. Notitia abstracti- stractiva.
165쪽
ma,quae etiam simplicis intelligentiae vocatur, est cognitio rei, non ut
pissens est, verbi gratia, notitia,qua cogito de Socrate absente, & ea, qua Astrologus domi suae considerat eclipsim quam non intuetur,ei toiciat, ea hora interponi terram inter lunam,& Solem. Et item ea,qua Philosophus ex creaturis cognoscit, Deum esse. Licet enim hae cogniti nes tendant in rem subesse existe tis; non tamen sic tendunt,ut pereas cernatur praetentia obiecti. Non duximus, cognitionem intuit tuam esse eam, quae pendet a praesentia oblecti, nec qua obiectum mouet potenetiam; quia notitia, qua Deus S te,&creaturo intuetur, eis iij tuti tua ; α tamen nec ab ipso Deo , neque a creaturis dicitur pendere; ut neque causari. x. Concl. His positis, sit prima cones usio. Sensu Sex- Senius externus potet diirina virlin Ct Crnus di- te tedere in rem abientem, modo in Dinitus Po illam feratur, tanquam in praesentc, test re ab- alioqui non. H qc conciusso quoad Gntem, v x priorem partem probatur; quia p.
Praesesem test Deus I onere in meo oculo speramen ap- ciem Socratis ab lentis,qua ille in. for Prehende- matus Socrate videar. Socratra enim
TC. ad sui visionem duplic Iter cocuriit, nimirum in gel:ere causae cssicient's, quatenus sui imaginem in potentia imprimit. Hanc icto caula litatem non est inficiandum poste diuitii ius
suppleri, quemadmodum & alias Hgenus causal vates csticlentium causarum. Pis erea, cola curru Socrates
ad pridietam visionem in genere
causat sol malis extrinlecae, eam terminando,ipecificas coque. At quod haec dependentia non obitet, quo miniis talis viso dari queat, ex eo stendii tir, quia Socratis absens, ac non existens potest eam terminare, Eeiqiic speciem tribuere, eo modo,
quo eclipsis, quae uno ab hinc anno erit,terminat,di speciem confert cognitioni, quam de illa nunc Allrologus habet. Nimirum haec termina-di, & specificandi ratio nec in eo, quod specificatur, nec in specifican-IC terminanteve cxistentiam requirit.
A Secunda vero pars conclusionis ea ratione suadetur ι quia potest Deus speciem , quam Socrates in
meum oculum impressit, amoto S crate conseruare quae cum Socratem eodem pacto,quo antea reserat, avi huc eu tanquam praesentem spectui
obiiciet: potestque id confirmaritis. quae in mysterio diuino Eucharistiae
interdum apparent. Nolinunquam enim Deus puerum, carnem, manu sB di quaedam alia oculis reptaesentat, producendo in eis talium rerum, etsi praesentes non sint, species,ut docet Sanctus Thomas 3. pari. quaest. Lart 8. Durandus in Α distinet. io. quaeli. 4. &al: s. In hasce velo resi ta fer tur aspectus, ac si prςsen tes el-fent, unde& intellectus nisi aliunde
edoctus iud:cium cohibeat,eas praesentes iudicat.
Denique tertia pars conclusionis In obiectu
inde comprobatur, quia sensus ex- ab. ens, ut terni talis naturae sunt,ut tendant in absens, ex
obiecta, prout se habent hic di ii se, ternus seni deii ,Prout materialibus situs , di- sus nulla stantiae,& quantitatis eonditioni. vi ferri pobus affecta extulinis atque adeo, ut teli. in praesentia a part rei, vel saltem
repraesentata tanquam praesentia . Quare non poterunt sensus externi ullo modo versari circa rem absenis lem,qtia talis et . Hanc porro condi D tionem intrins ce addunt obiectasti sutim externoriim supra obiectu intellectus, Iphaiatasiae. Nam intellatius fertur in rem tam absentem, quam praesentem; tam singli Iarem , quana uniueis aluin. Phantasia etiam in rem praetentem,& absentem; sed singularem tantu in . At externi sensus, ut qui in infimo cognoscentium facultatum grado sterere. tendunt in solam rein singularem,&praesen rem, vel exhibitam in specie ut praesentem. Non fecimus in hac cognoscibit tum dispensatione inutionem sensus conan; unis, picpterea, quod hic sit quasi interstitii ni internoru&externorum sensuum,ad utrosqiae pertinens I quarentis externorum
tensiones digi, oscit, & easdem ad
internos tiansmittit ι unde Seutrorumque naturam aliquo min
166쪽
Sesus cois do participat. Nam dum sensu Sextam pssse terni circa obiecta sua versantur,iptia, quam se in eadem percipienda incumbit, abs etia na &tunc quidem non nisi singulariaturaliter praesentia intuetur: in somniis vero,
cognoscit. ut est multorum opinio,quam in libris paruorum Naturalium e po- stimus. singularia etiam absentia recognoscit: atque ita tam praesentia,
quam absentia pro vigilis &quietis uiuersitate apprehendit. Ex superiori conclusione licebit deducere secundam. quae propositae quaestioni directo respondeat. Pro qua aduertendum prius, dubium esse, an ad notitiam intuit suam requiratur, ut potentia per eam tendat in
obiectum , quod re ipla exiit at praesens ; an vero sufficiat serti in rem , quae tametsi alioqui sit absens, nihilominus repraesentatur ut praesens, atque ita notitia tendat in rem praesentem , ut praesentem , imaginarie.
In qua dubitatione, etsi parum referat, utram partem quis approbet, nobis tamen posterior magis arridet: propterea quod nolitia abstractiva ab omni praesentiae modo, abstracta, ac libera debere esse videatur. 1 Conci. Sit ergo secunda conclusio. In senNeq; virtu sibus externis non pote it dati .etiatrite diuina diuina virtute, notitia abstractiva. sensus ex- Probatur s quia illiusmodi notitia terni noti fertur in rem secundum se, seclusaria abit ra- praesentia,& cxtilentia: externi auctivam eli tem sensus tendunt in sua obieeta,
cient. saliena repraesentata lata quam praesentia, vi ex dictis conitat. Itaque praedicia notitia, qua sensus ex cr-nus fertur in obiecium,quod a pam te rei non est p: ascias, dicenda erit
Argumenta aduersus ea, qua Dperioriaruculo conel sa sunt, eorum
I. Argum. r Erum contra primam parie priv ianae conclusionis, quaa sic ruiniu&,posse diuina virtute se inluni LX critu rem absentem percipere, i oec
A externi sensus comprehendit, tantsensibile praesens, quam absens: vel solumodo praesens. Si detur primu, sequitur, sentum externum suopte ingenio posse tendere in rem absentem , cum qu slibet potentia vi pro pria possit obiectum suum attingere. Si autem posterius , fatenduerit, nec diuina virtute posse sensum versari circa rem absentem,quandoqui dem repugnat, Potentiam extra pro-B priuin obiectum vagari. Quare non videtur prima conclusionis pars veritati con sentanea.
Sectindo. Eadem rursus impu- agnatur, quia si res absens potest sentiri, poterit mel non existens guli ri, parique modo res sine cibo nutriis ri : poterit ignis non existens tangi, di animal ab eo uri: poterit cymbalum non existens audiri, & eius sono auditus isdi i aliaque multa, qx ςC videntur implicationem iiivoluere. Tertio,quia sequeretur, dari duas spropositiones contradicentes simul veras; esset enim verum cerni Socratem currentem siquidem obiicitur potentiς, ut currens s & eundem
cerni non currentem, quia revera non currit.
Deinde, contra secundam partem conclusionis, quς statuit, externum selisum polle ferri in obiectum a D se iis , quod tamen diuinitus offeratur ut praesens, illud opponi solet , quia cum in eo euentu intellectus iudicet re.quae prs sens non est, pri- sentem este,concedendum erit, Deu, qui eant speciena imprimit., alii antea impressam conseruat, esse caula eiusmodi erroris , de deceptionis, quod nemo dixerit. Deniq; contra tertia partem,qui assirniat, no posse externum sensum y A tendere in obiectum, nisi sublationem praesenti S. Nam minor propo
tio est inter essentiam diuinam, &intellectum creatum , quam inter sensibile non exiliens , & sensum externum ; siquidem inter Drum, di creaturas etl distantia infinita,
inter ipsas vero creaturas finita duntaxat: atqui intellectus creatus eleuatur ad iro ut iam intuitiua diuinae estentiae:
167쪽
essentiaerergo & sesus externus pro. moueri a Deo poterit ad percipiendam rem non existentem.
5 Praeterea; Sensus externi possunt diuina virtute tendere extra suum obiectu me potviunt igitur ferri in rem non exilientc. Antecedens probatur, quia non minus est eleuari , quam ast productionem gratiae in Baptismo, quis excitari potentiam ad operationem extra Obiectum non suum: ergo cum illud diuinitus fiat, disci hoc etiam poterit et atque adeo
non repugnat, sensus externos versari circa obiectum non existens; licet id non contineatur intea cancellos obiecti ad eos pertinentis. Sol. 1. Non erit tamen difficile, his a gumentis satisfacere . Ad primum contra primam partem conclusionis primae, dicendum est, cum de alicuia ius potentiae obiecto agitur, posse nos loqui, vel de obieeto adaequato simpliciter: vel de obiecto non adae Quod Ο- quato. Est autem obieetiam simpliabiectu adς citer adae ruatum id, in quod poten- quatum , tia sertur seu vi propria, seu diuini- quod ina- tus adiuta. Obiectum non adaequa- sequarum tum est id, in quod potentia vi p: sensu uex- pria tendit. Si ergo de obiecto externorum. ternorum sensuum simpliciter adae-SOl. a. quato sermo sit, respondendum erit, id esse sensibile praesens, vel no prς sens, repraesentatuita tamen ut praesens. Si de obiecto non adaequato, id esse sensibile re ipsa praesens. Ex quo non sequitur, externum sensum aut posse vi propria ferri in obiectum non prae se iis, aut diu innus adiutum non posse in id tendere: quandoquidem, dum circa illud insistit, non va- Satur extra proprium oblectuma, tolute sumptum, ut liquet ex dictis. Sol. 2. Ad secundum contra eandem par- Non repta tem conclusionis respondendum gliat, cibia est , nullam esse contradictionem,no existen si mel non existens gustetur inter-tem gusta uentu suae imaginis inhaerentis in ri, aut non gustu. Non posse tamen neque ex existetern dictis sequi nutriri rem absque ci-ienem sen bo, quia nutritio importat conuertiti. sionem cibi in subitantiam rei viventis. Quae conuersio sublato cibo non datur. Item nulla εit im- plicatio , quod ignis non existens
sentiatur per species qualitatum ta-gibilium ignis: quibus tamen sp ciebus non dicitur animal uri; cuia vllio non fit nisi per calorem realiter inhaerentem in re, quae uritur. Nec
item implicatio est,quod cymbalum
non existens per exiliemes soni species audiatur, quibus tamen non sequitur,offendi auditum,quia iis c o sensio non a speciebus, aut sono est, B sed a vehementi agitatione aeris sonum, speciesve deferentis . Ad teris sol. tium argumentum negandum est, se . qui, dari duas contradicentes simul veras. Non enim hae duae propositiones Cerno Socratem currentem, &cerno Socratem non currentem , sunt contradictoriae; sed hae, Cerno Socratem currentem, non cerno Socratem currentem , ut alibi docuimus. hae autem non sunt simul verae, quia iii proposito euentu haec; Cerno Socratem currentem, id est, repraesentatum mihi ut currentem, v
ta est: &illas Non cerno Socratem currentem, id est, praeseιitatum mihi ut currentem, falsa. Imm6 nec ills priores de praedicato infinito, ambae verae sunt, si vocabulum einNns eoisdem modo exponatur, ut attendenti planum erit.
, partem eiusdem conclusionis obiectum fuit, respondendum est ex eo, quod intellectus in tali euentu allia quando iudicet,rem esse praesentem, quae tamen praesens non est, non se.
qui, Deum decipere. Non enim decipere dicitur, ni si qui voluntate fatilendi aliquid evicit, vel pronunciata licet alis inde errandi occasione imprudenter capiant. Qua de re consule D. Chrysostomum libro primo dei sacerdotio, & D. Auguit. in libro contra Mendacium,&in Enchiridio,
Ad primum contra tertiam par- sol. tem dicimus , inter essentiam diuinam, &intellectum creatum in genere entis maiorem esse distantia, αι myroportione, qua n inter sensum externum, &sensibile non existens, intellige ia repraesentatum ut non prae
168쪽
netur sub obiecto adaequato intellect
tia inop ratione viis tali extra
talena videri repugnat. praesens, at non existens : non ra. Αmen secundum ratιonem de propo tionem cognoscibilitaris. Etenim essentia diuina contineuir inter latitudinem obiecti adaquati intellectus creati; sensibile vero non existens , praedicto modo sumptum , non Includitur intra metas obiceti adaequati, pemnentis ad externum sensum. Lege D. Thoma in I. pari. quast. 11. artic. I. 8ζ3. ibique eius Interpretes.
Ad secundum respondemus , quem- Badmodum aqua asIumitur a Deo tanquam instrunientum ad productionem gratiae. & ita cxternum sensum possc diuinitus promoueri ad aliqua operationem , supra suam facultatem, qua no tendat in naturale suum obiectum vi, verbi gratia, potentiam videndi ad attrahendum ad se a rem. Qtrod tamen non repugnae iis, quae diximus; videlicet, non posse externum sensum vagari extra suum Cobiectum .id enim intelligendum est de sensu secundum operationes viis tales ipsi proprias, qua cum ad naturale suum obiectiim respectu tranis scendenti referantur, ab eoque essentialiter dependeant, fieri nequit, Vt secun tam eas potentia extra tale biectum vi lo pacto e xcurrat. Sed videri sorte alicui possit, repugnare his D. Auguilinum vit. lib. de Civit. Dei, cap.r'. ubi. de Beat Drum statu Ioquens , ita scripsit; Uis praepollenitor octilorum erit ili
tum , non ut acutius videant, quam
'quidem perhibentur videre serpentes, vel aquilae: quantalibet enim acrimonia cernendi ea animalia vigeant, nihil aliud possunt videre, quam corpora, sed ut videam, & in corporalia. ibus verbis indicat D. Aligustinus , aspectum secundum fit notionem vitalem ac sibi propria, Squalis est aes io videndi,posse tendore in rem spiritalem, quam constat,
extra metas Obiecti externorum sensuum esse. Occurrendum tamen cum D. Thoma I. pari. quaeli. I 2. artic. 3. ad 1. D. Augustinum haec troii tam asserendo, qi iam disserendo pronun- crasse, eiusque mentem csse, ut con-ilat cx iis, quae paulo post subiicit,
Beatos etiam ex i7s,quae aspectu ee nent, &ex refulgentia diuinae claritatis in corporibus apparente, Dei praesetitia singulari intellectus perspicuitate cognituros non autem linsam diuinam naturam in se, aut rem ullam spiri talem oculis coiporeis videndam. Ulliter etiam adueite , quemadmodum fieri non potest, ut aliquid spiri tale cadat sub sensus externos ita fieri non posse, ut subinternos
cadat, etiam diuina virtute, cum vis trobique eadem repugnantia occurrat ; propterea quod spiritale transcendit metas obieeti sensibilis . Quod similiter pronunciandum est de appetitu senstiuo , cuius obiectum est sensibile bonum. Si quis ro obijciat,tristitiam de Deo offenso terminari aliquo modo ad Deum, Schanc frequenter dari in appetitu sensitivo; proindeque appeti tum inferiorem, simulque phantasiam, cuius ille apprehensionem sequitur, tendere in rem spiritalem , nempe in
Deum. Respondendum erit, nec ii feriorem appetitum, nec phantasiam
tendere in Deum dillincte.& per se, sed confuse, & sub aliqua ratione sensibili. ino pacto ait D. Thomas
1 .part. quaesi Ia. art. 3. ad 3 cum Isaias, capit. 6. narrat, vidisse se Dominum sedentem super solium; intelligendum id esse de visione imaginaria, repraesentante Deum. secundum aliquem modum corporcae similitudinis, quo nobis diuina in sacris literis per res sensibiles stequenter declarari atque exhiberi so.
etiam,*rita Ie ab interno Iesu cogno sci
169쪽
QVAEST. IV Qv AESTIO IV. Sintne quinque sensibilia com
censuit Aristoteles cap. 6. huius lib. tex. 64. videlicet, motum, quietem, numerum, figuram,& magnitudinem . Sunt tamen inconi mam partem argumenta. In primis
quod videantur pauciora esse. Nam motus,cum non consillae,sed raptim fluat, comprehendi nequit sine meis moria , & vi collectrice, quae partes praeteritas & futuras colligat, & inter se conserat , hoc autem altioris potentiae est, non externorum se Dum . Deinde ; Brutae animantes haudquaquam numerant, cum id sedili homini competat , ut docet Aristoteles in Probi. sect 3o.q. s. sicque
non videtur numerus brutarum an iis
mantium sensibus apprehendi,atque adco neque nostris,qui eiusdem speciei,ac facultatis cum illis sunt. Tertio; Idem ostendi potest in quiete, cum priuatio sit,sub nullum senium per se radit. Quare nec motus, nec numerus, nec quies recte videnis tur con si itui ab Attitotele inter sensibilia communia.
Ex alia vero parte ostendet quinpiam, plura numerari debvisse; siquidem perspectivi, ut videre est apud Vitellionem ad initium Iibri I.
multo plura recensent, verbi gratia, distantiam , situm , discretionem , asperitatem, curvitatem, rectitudinem,&a Iia. Praeterea; Tempus, ut docet Aristoteles A. Phyli capit. I . extis s. percipitur sensibus, non per accidens.c- eodem pacto videatur sensum assicere, quo motuS. cuius
mensura est: ergo per se; atque adeo
debet etiam inter sensibilia eommunia reponi. Nec satisfaciet,qui dixerit, contineri submotu, propterea quod idem re sit cum eo , nam alioqui etia fisura, quae re ipsa a magnitudine no disteri, ad magnitudi nemreuocari deberet; quod no ita est. Ad. de . quod substantia, cum ad impriis medas horum sensibilium imagines in sensibus uti princeps causa concurrat , siquidem actiones omnes. I sunt suppositorum; non poterit non ceteris sensilibus communibus iure
Lemnque Mnium esse sensibilia eommmnia ; nec o positum, rancludisserioribus argu
2 TOn est tamen obhςe a Iiave his 1 similia argumenta recededum a sententia Aristotelis. Quod fecit e Recentioribus Medicis Christophorus lib. t. de Art.med. p. s. ubi m tum &quietem e communium sensibilium numero remouit, & ante ipsum Galen. de Dignosc. pulsib. ubi statuit,motuna ratione, non sensu dignosci; sed enim quia sensui ratio coniuncta est, & mentis transcursus 3 est velocissimus, saepe non ratione, sed sensu videri deprehendi. Ut a tem pro Aristotele superioribus a gumentis resp'ndeamuri aduerte dum est. ad rationem sensibilis comis munis non requiri, ut omnibus se sibus pereipiatur.sed ut pluritari,aut enim nullum est sensibile, aut maxime motus, quod omnibus e ternis lensibus hi obnoxium , ut experienti planum fiet; quapropter: non immerito Auerroes hoc loco, comm.64. Themistium reprenendi quod uniuersim communia sensibilia omnibus sensibus percipi assi
Secund& Aduertendum,AristoreuIem non omnia sensibilia eo mim nia speciatim enumerasse, sed quinq; generalia capita,ad quae cetera reu cari debeant,ut mox pucdit
170쪽
r . Soluitur . Ad primum igitur argumentum ΑMotus ab eorum, quae ostenilere nitebantur, externo in motum nab externos sensus non casu perfe- dere,respondendum est motum γete non fecte non nisi eo modo, qui in argu-aecipitur . mento exprimitur, quique ad altiorem facultatem pertinet, cognosci;
impei secte vero, & quasi materiali-eter . ac citra ullam partium inter se collationem externo sensu apprehendi . Ad secundum. Numerum dupliciter cognosci . vel recensendo unum post aliud: seu replicando numerum
maiorem supra minorem, aut nOilam unitatein minori numero addendo , sicq. per incrementa numeralem seriem amplificando I qui modus cognoscendi solis hominibus conu nit: vel duntaxat percipiendo, plura
discreta, quae numerum faciunt, ut duos aut tres sonos , tres quatuorve lapides inter se distinctos quo pacto numerus externis tam hominum , quam brutorum animantium sensibus dignoscitur. Ad tertium. Quietem non sentiri per se positive, quasi agendo sensummoueat; sed negati ue,quia,quantuin fas est, priuationi modificat speciem Tet, quae perspicitur . ita ut res sub quadam consistentia, nou sub fluxu apprehen clatur. Ea ver quae probare videbantur, pluraesseleia sibilia communia, hunc an modum diluenda sunt. Ad mimum dicendum: Perspectivos nain
tius eiusmodi lansibilia dispertiri; quia singulas eorum disterentias c,
templamur, ut ex radiorum reflexi ne, actione,& inciden tia. t cur
utinae,ali3sq. id genus affectionibus diuersorum aspatuum causam exa- sensibilia cie reddant, quod ad Physicum non comunia pertinet, qui sen sibi lia communia,
addita a prout certis & prefinitis rationibus perspecti- Iensum mouens, solummodo expuntiis ad s. dit. Itaque omnia comiminia lensis
biIia, uuae perspectivi addunt, ad MAristote. ristoteirca reduci possunt, ut distantica reum tia de situs ad magnitudinem,discimcantur. tio ad numerum, asperitas, curuitas, Ee rectitudo ad figuram, ceteraque
smiliter. M adum i Tempus aut nullo modo externis sensibus peraci p. , aut subnotitia adio tenui Mobs ura, ut simpliciter dici debeat eorum captum effugere ; nisi qlio ad
eam rcal talem , quam cum motu
communem habet, consideretur quo pacto interpretandus eit Aristoteles loco citato ex ε. Phys. Ad ter- Substatuti lim: Licet actio transinittendi spe. noeli sen cies ad inlicinarenta sensuum subita sibile comtiis , uti primari)s causis este strici- murae. B bus, attribuenda sir, non proinde tamen si ib: tantias inter sensibilia communia mitinerandas esse, cum per se
primo lenius a illata iit; quia id solis qualitatibus altera tricibus id est, sensi bilibus propriis in conuenit, nec per se secundaria ratione , quia id proprium est eorum , quae motum sensibilium propriorum determi natat,ac modificant; quod nulli su stantiae in se spectatae conuenit, sed C ut magnitudine motu, quiete,aut aliquo alio comminium sensibilium anecta est; quod proinde non nisi sensibilibus ipsis communibus perie desertur, ut proxima quaesis one liquidius fiet.
D Vtrum sensibile commune ρ priam speciem sensiterio in
rum opinio , q- ad adfirmativam parum deflexere.
V Ariae sunt Interpretum se, Affirmatiarentiae circa modum , quo Scotus , sensibilia communia sensus Aegidius, a sciunt. Reliquis tamen omissis, Iandunus, duas, qua celebriores habentur, in Gentilis . medium asseremus. Altera est tila 4.d. I 16.3. Aegidii ad cap. 6. huius lib. Ian ni q. t 8. & Gentilis, quem refert Simon Portius, cap. s. de D lore. Hi opinantur,sensibilia communia propriam sui similitudinem