장음표시 사용
181쪽
rari alias minas. Item;mare ob ean- A
debri causam nunc purpurascere. nuccanescere, mus album propius ni-urum exhiberi. Uldemus etiam .co-
Iumbarum ceruices , & pauonum caudas diuerso lucis aspectu mitifice colores variare. Quae omnia argu men to sum, nihil este aliud colores, quam lumen ipsum. Secundo Idem probatur,quia non ob aliam causam oculi cum praea Iba corpora intuentur, Iassantur, & fati-kunt; cum autem viridia, di herbescentia vident, recreantur, ac u getiores fiunt, nisi quia candor multum habet de luce, qtiae videndi organum dissipat ; color autem viridis medio- Qitatem ovandam illius obtinet,qus modice,&occulta quadam conuenientia conspectui offert,proindeque minime laesit. Iguvr colores de natura lucis sunt, ili; magis,
ali; minus eam imprimentes. Tertios Idem confirmatur ex trit Phi Iosophorum proloquio , at n-tium .coIorem esse commu ne.& adq- quatum obiectum visus; quod mininae verum foret, si color. &lux in terse distinguerentur . Nam cum lux sub aspectum cadat, non omne vi Gbile elset color. Pro eadem senteniat i a facit id, quod Aristoteles lib. defensu,&sensibili capit. I. ait; videliacet.omnia corpora colore participa.re; Item: definitio colori proximo capite. text 67 tradita . Color est, quod movet actii perspicuum. Quae cefinitio tam lumini, quam colori conuenit; cum utrumque moueat, id est, propria simi Iitudine assiciat; obtineatque perspicuuln.
Pol tremo; pro Alberti Magni sententiae it ea ratio, quia color abse sue Iumine oblitescit . ac secundum se consideratus non est visibilis, sed alumine visibilitatem mutuatur, nec per se absque luminis contortio speciem mittit. Quo fit, ut lumen ad colorem comparatum illius perfectio, actus .ac forma iure optimo diaci possit,ac debeat.
PR.o huius controuersiae expIica. Lesese
tione annotandum est, duo esse neca li. I. colorum genera, alios, quibus visus Natur. q. illuditur, apparentes vocant; alios c. s. veros . Apparentes sunt,qui ex solo B lumine secundum diuersum illius aspectum corporibus amanduntur, ut in iride accidit, & i Is, quae primo superioris articuli argumento retuis limus. Ueri colores sunt,qui non ex luce, sed ex varia elementorum, &primarum qualitatum mixtura o uentiant, cuiusmodi est in cygno ca-dor, in corvo nigredo. His animad. I. uersis, prima conclusio sit. Colores apparentes nihil aliud sunt,quam lu- apparetes C men . Haec concluso ex eo liquet, lume sunt. quia istiusmodi colores secundum diuersum aspectum,distantiam,&λtum ad corpus luminosum varie se se visui repraesentant, ut in Progres su magis patebit: quod sane indicat, eos nihil aliud este, quam ipsam lu-
Sit secunda conclusio. Ueri colo- 2. ConeL res diuersam naturam habent a Iu- Ueri colo. ce. Haec probatur, quia si veri colo. res a luce D res a luce non distinguetentur, non distinguinessent ira fixi, & permanentes, sed tur. versatiles secundum diuersem rcipe- I. Ratio. etum ad lucem ; ut de apparentibus
diximus. Secundo. qtara lux quali- a. tas eit c estis, contrarium proinde non habens;cum coelestia corpora a contrariis quali latibus natura exem Crit, docente Ari totele primo de coelo, capit. textu Io. At candori nigredo contraria est. Item;
si quia si color esset lunaen, iit gror cum omnino expers lucis st. nihil esset aliud, quam lucis priuatio, quod a communi l halosophorum sensu a horret. Tertio; Quia sequeretur,ein 3.lorem candidum set baceum, puni- Ceum, pallidum,& denique omnium colorum discrimina sula una specie
infima contineri a quod a vero non miam abest. Quartos Quia ad I
182쪽
cem non est proprie alteratio, quae tamen est ad colores, ut sentit Aristoteles lib. 7. Physicorum capit. 3.I'ostremb; Argumentatur Averroes hunc in modum: Color est motivus draphani, quod adtu est diaphanum, actus autem diaphani lumen est. Igitur diaphanum, quatenus lumen habet, eli per se mobile a colore. Sed omne lusceptiuum per se, alicu- Ius naturae, caret natura, & specie, quam recipit; erdo color, qui per se est motitius diasiani, quatenus est lumine collustratum, non est eius. dem speciei cum lumine. Hanc rationem pulchram. Se esticace in vocat Contarenus lib. s. de elementis. Nobis tamen parum escis videtur, quia, sicuti diaphanum illusitatum adhuc moueri potest a luminoso intensiorem lucem habenti.ita moueri poterit a colore, si color sit lumen . Illud vero axioma ; omne lusce. Ptiuum , &c. locum non habet in productione luminis , ut constat ex ιJs,quq de illius intelligentia in hoc opere disseruimus. Respondeamus nunc ad ea, quae superiori articulo opponebantur. Et quidem Pythagorae argumentu in nullam vim habet. Non enim color ratione sui diuiduus est, sed merito superficiei,cui inhaeret. Ad primum vero eorum, quae lucem a colore non distingui contendebant, dicendum, concludere solummodo, apparentes colores a luce non dis ingui. Ad secundum, etsi e veris coloribus quidam magis ad lucem accedant, ut candor, alia mimas, ut
color herbaceus, de liuidus , alijque nonnulli, qui ad nigrorem declinant, non proinde existimandi im, eandem ipsorum. ac lucis naturam
esse,cum eiusmodi accessus non per- ltingat ad conuenientiam in specie. Cur autem quidam colores aspectui ossiciant, alij non, lege apud Ariit telem in problematis, stit. 3I. quaestione 2o. Ad tertium, colorem in terdum sumi laxiori significatu ita,
ut iam lucem. quam colores omnes complectatur. ouo modo adaequa
tum visus obiturum est, ab eoque
A omnia colorari dicuntur: quia cos Pora Omnia aut colore, aut luce, aut
utroque participalit . Quod vero ad coloris definitionem spectat.pr priuili est coloris presse sumpti mouere perspicuum. non quovis modo, sed ita, ut ipsum actu perspicuum non reddat,quod luci colauenit. Ad quartum, etsi Iuce absente colores abscondantur, ac veluti oculis eripiantur , eorum imaginibus e me-st dio sublatis, has enim, utpote colorum vicarias,intelligendum est, a stulisse noctem apud Virgil. non iccirco tamen lucis discessu interiare; nec ideo ex se visibilas non esse. id est, aptos, ut videantur, saltem aptitudine remota , ello, non actu cadant subaspectum, nisi lucis consortio: quae ob id quas externa, idisorum forma dici potest, quatenus eos actii spectabiles facit: non tamen interna , quasi ex ipsa colores, ut ex actu proprio,& estentiali componatur et cum lux, ct color duae sp cies sint, in suo quaeque genere perfectae, S completae, quae proinde in
possunt, ut ex Porphyri J Isagoge c. o.passim celebratur.
amnam sit colorum orires , oe origo. ARTICVLVS I.
tam multiplex eorum reciprocamistio, ut recte quidam pronunci rit. non alibi naturam copiosius, aut maiori ambitione opes suas comme dasse:quandoquidem animates, sit epes, herbas, flores,metalla,gemmas, marmora; denique pene omnia, quae genuit, picturata colorum varieta
te iuduit, distinxiique. Igitur Phi.
183쪽
Iosophorum non pauci tana eximia naturae spectatione allecti, colorum causas, & discrimina explicare coinnati iuni: Plato in Timgo. Aristot Irs partim hoc loco, partim in i ibrq, qui nunc extat de coloribus inscriptus si tamen eius eit illud 'pus Septimo lib. Meteor. cap. .& lib. 3. capit. .& lib. s. de generatione anim. ca. . D& 6. Galenus lib. 2. de temporam. cap. s . Contaren us ti b. s.de elemen tis; Simon Portius libro de ea re composito; Scaliger exercit. 31 f. in Cardanum, alij que nonnulli Porto,
cum ex coloribus, ut superiori quaestione diximus .alij veri sint,alli a
parentes: v trique inter se partim co- ueniunt, partim differunt. Conu niunt primo, quia sunt verae resin enim apparentes ideo hoc vocantur
nomine, quod veram, & expi es Iamentitatem non possi. stant ; sed quia
secundum naturam colorum veri nos uni, ac tantu in modo colores vocantur ex analogia ad veros colores,qui ex certa primarum qualitatum mistione oriuntur. Conueniunt secundo, quia utrique ad obiectum visus proprie pertinent,& aspectum mnuent .:Tertio,quia non mouent nisi sint in corpore congruenter denso , di nonnihil terminato, in quo visus figi possit Unde ignis in propria
remone ob suam tenuitatem non cerni ur. Disterunt autem inter se non solum ob coinmune illud naturae discrimen, quod apparentes sint sor- maliter lumen, cum veri sint secundae qualitates ; sed quia veri colores
habent esse fixum,semperque manet, dum non muta vir qualitatum temper i cs,ex qua orium habent. Apparentes autem non diu haerent.& plerumq. varie mutantur ex diuersitate
luminis,lnedii,situs,& aspectus, tu ad lucem, tum ad veros coloro, ut docet Aristotelis lib. do coloribus cap. 1 & lib. I. Meteor. & lib. I. capit. q.
Dili inguuntur quoque inter te colores apparentes ex parte subiectorum . Aut enim sunt Incorpore ter.
minato,aut interminato, de quide in
vario O possin verorum colorum ad lumen ι leu verus color sit unias, ut color viridis,seu plures,d ij vel natura contulicti, ut in pennis pauonunt; vel per artem, ut in scricortim, de lanificiorum texturis. Redduntur enim tunc alii noui colores ex incidentia lumin:s,de radiorum, cum radio vel recti, vel rcflexi, vel refracti,
aut alio modo te habentes recipr cantur: sic fit saeρe, ut coloribus rerus adiacentium parietes perfundantur. Similiter in corpore interminato proueni ut ijdem colores ex it radiatione luminis,varianturq. ob diuer- .sam habitudinem ad luminosum, 'tvidere est cum luia ar, aut solis radii
intellectum vaporem secant: & cum per quaedam corpora vitrea multis distincta angulis ingrediuntur : tunc . enim dum in altum aspicimus, incredibilem varietatem, & distinctione C illiusmodi colorum non sine magna aspectus illecelebra, di animi oblectatione intuemur. Concurrunt autem nonnunquam simul corpus 'nudi aphanum interminatum, S Wiud opacum: vi,cum radi j vitrum viride Permeant, & in parietem incidentes,ad ipsum quas herbescentem viriditatem refundunt. Quod ad veros colores attinet, Flementis pura elementa nullu sibi vendicant, color non D quia constat, eos nasci ex primarum illest. qualitatum permixtione. Itaq; nihil obitat,quod noli ratem ignem in auus color persundit: id enim eficit opaci terret admillio, de qua nihil habet . ignis esementaris in propria regi ne, ubi si reerus est,ia a fare terrena libet: Otiuntur igitur veri colotes
ex temperatione primarum qualit tum , non tamen quavis, sed certa.
Nam & quaedam sunt in ista corpora; iii quibus necesse est inueniri omnes quattuor primas quali rates, qu scolorata non sunt, ut in oculo humor cryli allicus, de quo alibi. Docet Aristoteles in libro de coloribus, candorem, & nigrorem qui elemenia simplicia, hoc est, unu elementum magis, 'itam aliud, etsi omnium mixturam supponant. Sici
184쪽
Iunt,cadida etia determ quibus ignis, A memu coloris gignendi expers. ubi
flaua: in quibus terra, nigra. Idein quoque ita eodem libro ait,colorem nigrum oriri Ex conam utatione quadam aquei humoris ad siccitatem: atquc hinc fieri prςdicat, ut cillern rum te torta, quae sub aquis latent, nigredinem contrahant:& ut fumus I ignorum humidorum ater sit, carbonis q. atri, fumo scilicet illo cras sori,S aqueo intinisti. Qui tamen est etiam diligenter aduertendum, nullam esse doctrins repugnantiam, cum eidem elemento diuersi colores in mixto attribuuntur. Si quidem ex diuerso gradu aliarum qualitatum tum primarum,tum secundarum Nahae quoque suo modo ad euariandos colores faciunt saepe accidit, ut e dem eIemcnto denominali te,dlueris sitas illa existat: praesertim, cum ii3Εx vatis qualitatata primarum. quam
secunda si exurantur, consumpto vapore ni. B terdum vel minima graduum dicto gradibus dissimiIes
gro resoluti in cinerem, redeunt ad albedinem , quamuis cinis aliquid adhuc retineat illius tincturae et ac propterea sit pallidus . Quae si omnino vi ignis consumpta fuerit, ut in calce, tunc conspicitur purus nitor,& candor. Als totam tranc rem digerunt in hunc fere modum . Al-hus color varie ortum habet ex elomentis , ut ex copia humoris aqueirentia discrepantes colores edat. Sed inee illud ignorandum est, ad Orium, svarietatemque colorum non parum consertem millo maiorem, min remue a diaphaneitate, & lumine remotionem. Est autem lumini propinquissimus,& corpore minus opaco θaudens candor: remotissimus vero a lumine. & opacum magis affectans, nigror. Medii etiam mi non concocti, quod patet in radici- C res pro diuersa ipsortim proporti bus,quae terra absconduntur. Item, cum calidum externum corrumpit naturalem calorem; unde in senibus Canicies. Item,cum hiimido calidum accedit: unde lac concoctione fit album .& calidae aquae pilum album reddunt: sicuti de frigidae nigrum. Si
tamen calidum cum terrena portione iungitur, nigrum potius esticit. Unde,qui ad meridiem incolui, magna ex parte susti aut nigri sunt. Qitidam etiam singulis elementis in milio coeuntibus ita colores ascribunt, ut albus sit in sicco,&ia
terra, hoc est,terream portionem c
mitetur is Nam hic color cernitur in cineribus, saxis. &arenis, igni, aut sole exultis. Viridis in humido crasso,cuius quasi mater sit aqua,utpote, quae,dum crassior fit, viridescit. C. xuleus in humido tenui, qui sit ab aere 2 nam aeria caeruIea existunt. Flauus in calido, qui orianira bigni: siquidem hunc, cum addensatur, si qui tur flauedo. Haec tamen colorum ad singula elamenta accommodatio noi I eo spectat, ut putet quis ab his elementis praedictos tantum coIo. res exoriri, aut hos coIores ab alijs etiam e Iementis nasci non posse:sed
ne magis minusve ad lumen acceis dunt , & opacum minus, aut magis amant,quantoq. sunt lucidiore tanto magis visibiles; S: contra: quia lumen maxime visite est. Medir autem colores oriuntur sumiliter, atque extremi, ex primarum qualitatum temperie, Pro ut eorum causae magis , vel minus appropin quant ad caulas,ex quibus primi n D linantur: sicut enim medi; quodammodo participant extremos. ita&illarum ortus ad horum originem, respectu, ac proportionem habent.
De varierate. nominιbus muta tione colorum .
Duo sane extremi colares, tam dor.& nigror. Ex quibus candor est quasi habitus, nigror veluti priuatio, ut alibi ex Aristotelis doctrina expIicuimus. Non quod nigror haud sit verum, & positiuumens, cum per se moueat visum,quod priuationi minimo conuenit a sed quia, cum duae species sub eodem genere continentur, ea, quae deterioris
notae est, pristiuoria priuationem quod λ
185쪽
Nodammodo hi se habet. Esse au- Amn)-colorem randi uim nigro perse-
Ioris L istiorem, patet ex eo; quia, ut paulosantia. ante diximus, candidus magis accedit ad lucem, a qua colores quasi degenerant. Vnde & tenebrae nigri speciem reserunt, & ea,a quibus parum luminis ad visum reflectitur, nigricare videntur, ut umbrae omnes, geloca opaca. sic &aqua fluctibus nigrescit, quia agitata superficie diss-- patur luxi&nubes admodum censa Bnigrore opacatur. quia solis radi uni non admittit. Contra vero candida se ostem n t,quae t n materia rara Pl timum lucis obtinent. Hinc est , quod candor apud Aristotelem lib. to. Metaphys. cap. Io. text. 13. definitur color disgregans Mium. Nigror vero color visum co- gregans. Namque disgregare visum est dis spare spiritus visori OS, qui ad pupillam a cerebro confluunt. Id ve- Cro praeliat potissimum lux interueniatu caloris,cuius parens est. Idumq. suo modo candor,qui ad lucem Pr se accedit. Contrario vero modo se abet nigror. Ob perfectiorem albi
coloris naturam, eum elle Di; sch riorem veteres crediderunt. Cicero
.de legibus; Color, inquit, albus praecipue Deo charus est; & Plato
de legum latione, Dialogo II. asteruit, colores albos, tum in ali)s, tum D textili artificio DiIs congruos esse. Laertius ι n Pythagora; Dus cum laudibus, amictuq; candido semper honores adhibendi . Imo D. Ioannes in Apocalypsi cap. I.cum diuinum Verbum indutum humana natura describit, caput eius, ait, capti l OSque lan- uam lanam albam. & niuem , canidos esse; ut hoc colore summam puritatem .sapientiam, aeternitatemque significaret,interprete Hieronym. in EDaniel. cap. 7.e, Sunt autem mediorum colotu spe Iorcs prς- cics prope innumerae, sed praecipuicipue quin quinque, ita ut numeraris extremis, que . septem sint quasi capita ad quae ceteri reduci debent: nimirum albbrs,purpureus, ruber, flavus. viridis , caeruleus, niger. Et horum magna vari Glas. Nam purpurei triplex distinctio potissimum celebratur. Uia,qtiae in rosis,& croco visitur. Altera,quae in violis,&amethysto lapide. Tertia, quae propria est conchyli j,ad moueadum aspectum vivacissima. Rubro etiam comites rudibuS, rubicundus, rutilus, sanguineus, gilvus,spadix, igneus, flammeus, puniceus, vino'sus.&ali; . Subflauo,vel post ipsum ad flauedinem vergentes, num Eram tur mellinus, pallidus, lutei. S, Lalb
rinus,&alli. Ad viridem pertinent aerugineus, herbaceus, prasinus, i ridus. Ad caeruleum caelius Ponunt enim Auctores inter hos duos aliquid discriminis item plumbeus, glaucus, venetus, & aliJ. Habent colores nomina nam & Colori, hoc nosse ad eorum natura in Inuz- imponun-stigandam iuuat tum aliunde, tum tur nomia saepe a rebus, in quibus primo visi naareb. in fuere,aut in quibus excellunt. Sic ab quibus vis
herbis, a papauere, a rota, acroco, a suntur. coelo, vocantur herbaceus, papaueratus, roseuS,croceus, caeruleus. Abelementis igneus,aerius,aqueuS. ter reus. A nietalliSplumbeus, aeneuS,
argenteus,aureus. A lapidi bus hyacinthinus. Ab animantibus aquiluS; ab eorum parti bus eburneu S. Mutantur autem colores aut secu- Mutatiadum repraetentationem . siue appa- colorum rentiam aut re ipsa. Secundum ap- unde. parentiam, cum alij aliis supcrinducuntur, prioribus seruatis; veluti,cualbedo chartae atramenti substantia integitur. Potest enim seruari candor sub atro humore latens. Sic interdum panni tincturain capiunt, quae in multis adeo cu tenax . ut dilui non pollit. Sumuntur autem c lores a tingentibus multipliciter, ut aduertit Aristoteles in libro dec
loribus. Multa enim terra nasccialiabus tinguntur,ut radicibus,cortici- . .
186쪽
i 'Π g IN II. LIB. ARis T. DE ANIMA:
sicq. pictorum artificio mirifice te perantur,& quasi commiscentur,alii alijs liquorum interuentu impositi'.
Re autem vera immutantur colo- res, cum prior interit, eiusq. vicem
alius denuo subit, ut in segete, cum flavescit; in capite, cum caneicit; in herba,cum purpurascit. Nec solum, quae illiusmodi sunt, sed quae modis proxime explicatis intinguntur, interdum in sitos colores perdunt, &asci titios te ipsa admittunt: cdm videlicet humores, qui ad insectum prς standum adhilaentur,vim habent. 1mmutandi qualitates primas, quarum varietatem mutatio coloria insequitur. Si quis porro quos animi asseetus colores exterius indicent, veli t cognoscere, suam Pro varietate passionum , quae in nobis excitantur, vari j quoque colores in ore ex ..in panduntur γ legat, quae Claudius ad abl. 17. Em blaniata Alciati annotauit.
Vtrum lumen ratione medii, an obiecti tantum,vel etiam rati ne utriusque ad Nisonem requiratur. . ΑRΤICULUS I.
Diuersa Philosephorum senten ia. CIrca contemplationem Iuminis,de quo Aristoteles hoc loco egit,ibi et hic in controuerissam adduci, an lumen subitantia sit, vel accidens; & virum in medio intentionale tantum esse habeat , an reale. Verum hae quaestiones pertractatae a nobis sunt in libris de coelo, Lib.1. de cum de sideria luce aperemus. Qtiodest O c. 7. a vero ad praesentein disceptationem R. I. attinet, non consentiunt inter se Philosophi. Nam qui putant, colores Hos retu- a luce non distingui, seii lucem inlimus su p. ternam eorum formam esse: ij,modo q. a. art. I. sibi ipsis conliare velint, tueantur
oportet, deposci lumen ς x parten obiecti visitis, immode esse id, quirit
formali ter videtur,nec aliquid pra ter lumen a nobis in corporibus cet, ni . Sed enim adhuc eis opinandi libertas relinquitur, num lumen etiaratione inedii necessarium sit: ita ut videri res non possit, nisi medium actu illuit retur. Avicennalib6. Nat. pari. 3. cap. I. videris concludit, lumen tantum exsi pro. tu requiripter obiectunt. Quod ita elic ex eo ratione in B ostendi potest, quia oculus : nota biecti. scuro loco videt procul obieetiim, si affusum sit lumine: contra veto, si obiectum in obscuro sit, non at picitur; esto. oculus in loco illustrato consistat. Quod tum quotidianis
exemplis patet, t.:m eo, quod interdiu videntur stestae e profundissimis piueis, ut testatur Galenus lib Io. devsia partium. Et oculi felium, cicendulae,& quercus putridae inter- C lucent in tenebris , ut Aristoteles
hoc ipso cap. text 72. annotauit. Huic argumento occurrunt Caicta nus,& Ferrarie sis hoc loco, in exemis
piis propositis, semper in medio, & prope oculum non nihil luminis este, esto, id non appareat, & pro
pe obiectu in uberiorem lucem re quiti in medio ad recipiendam priamo spectem, eamqtie trauciendam . quam in reliqua parte spatij . Non D videtur tamen satisfacere haec re sponsio 3 cuna ridiculum sit, affirmare , data lia toto medio usque ad incultimeam luccm, quae neque visa dignoscatur,nec cfficaci ratione comprobetur.
Ali , e quorum numero est Auer. Qui illud
roes, putant, lumen exposci tan una solum ra- ratione mediν , quos asterit etiam ii 'ne me-D. Thomas hoc loco. Uerum idem dij neces-I .p-q. 79 art. . explicata utraq; opi. sarium ce-E mone, videtur magis inclinare in sent. eain, quae statuit, requiri lumen ex Averr.
parte obiecti. Quod etiam docet in D. Thm,
quaestionibus de verit. q. s. arti c. I q.
un & primo libro contra Gent. c. 6. ait. colorem csse obiectum main . teriale visus , Ibimen vero formale; unde, Inquit, eade visione intuemur colorem,&lucem,qua color fit actqvisibilis. Probati autem poton haς
187쪽
lententia, quatenus asserit, non re-ν - quiri lumen ratione obiecti; prima, quia color suopte ingenio. ac per se
visibilis est; cum sit obiectum visus, eiusq. proprium sensibiles quate &Aristoteles hoc ea p. text. 66. docuit,
i colorem in seipso causam habere, cui sub aspectum cadat. Secundb;, 'uia odor, sonus,ceteraque aliorum 1ensuum obiecta, ut sui similitudine' . Initiant, non egent alterius causae consortio ergo neque color,praese
tim, cum non minore ad id Aeacitate praeditus esse videatur.
Ta ratiω DRopositς controuersiae hac asse
ne medij, v tione laciemusiadas . Lumea re. qua ratio- qiii ritur ad visionem tam ratione ne obiecti mediI, quam ratione obiecti. Haec Iumen reis est D. Tuomae Ioc. cit. Apollinaris
quiritur. hic, & aliorum. In primis autem, Probatur, quo ad priorem parte , quam ii quo ad tuit etiam Averr es , Thienen iis, Priorepat Iandvnus, &alii, ex eo suadetur,' . quia, cum agentia non in quodvis discriminatim agant, sed oporteat
lam, niti quia iam punctum C. non est illustratum siquidem inierim, dum in eo lux fuit, videbatur. θ Igitur necessario ex eatae medi; diapha. ni lumen ad vitiosem requiritur. Quae est sententia Aristotelis in lib. de sensu,&sensili cap. a. M cap. 7. huius lita text. 73. ubi docuit, ideo obiectum visite supra sensum posi- tum non sentiri, quia oportet obierctum aIterare prius taedium actu illustratum.
Secunda vero pars conclusiotiis, Probanstquam radit Aegidius hoc loco, Du- quoad porandus in . dist. 8. q. r. vitellidii.3. ueriorcinperspectivae, theoremate i.ostenditur contra eos, qui putant,neutiqua requiri lumen per se ratione ob reincti, adeo, ut si rotum medium colore non illuminatio collustrati posset, adhue color in ipsum speciem iaceret; probatur, inquam,ex eo,quia luismen concurrit tanquam causa par- Lux Ze e
tialis una cum colore ad emiκenda tot sunt speciem. Quo fi t, ut per se etiam ex causae paris
parte coloris requiratur. Concur- tiales imarere vero lumen eo modo nuctam ginu pr
tum ut dispositionem, sive med a1, si- ductarumue obiecti ,ea ratio suadet, quia nullum naturale agens post ut at forma exceIlentioris naturae, ut solam di- inter id, quod agit,&patitur,propor spositionem requisitam ad ignobiationem quandam,& reciprocam ap- l iorem formam: Iux vero tam imagilitudinem dari: Cumque ad id singu- D ne coloris, quam colore ipso praela agentia peculiarem dispositione stantior est. Quare non exigetur in patiente exigant, cuius desecta lux tantummodo ut dispositio , ad nullo modo actio procedet: dii posi- tra aciendas colorum uriagines inlio , quam color in diaphano requi- ociatum; sed ut causa partiatim erarit, lux elt, sine qua non posset meo pio fetens sit nul cum colore obi gignere speciem , quae ad oculum clo. Item, colores, quo magis illu-
perfertur. Ideoq, Aristoteles cap. 7. minantur,ed melius videntur zigi-μx. 73. definiit, coloreinesse motitia tur ex participatione luminis fiunt peripi cui actu illulitati. Ac quod actu vii biles . . praedicta disposito in perspicuon Diluamus nunc argumenta, quae soluuninecessaria sit, proba uir. Sit coloratum E pto superioribus sentent ijs adduxi. argumeta A. quod cernat ut in toto spatio D. mus, quat cuus et,quam duco dimus, partiu a in quo designetur punctu ni B. vici- dueriantur. Ad primum pro Au i- uersaria. num ipsi A. itemque punctu in C. ab cenna apte respondebatur; adrcipo- tum. co remotum: tum lumen. quod erat sonis vel o confutationem dicenduin toto D. incipiat deficere paula- erit, etsi lux non semper a nobis p tima puncto C. In illiusnodi dies tam dgnoscatur in toto medio, 'uo: fectu dabitur instans, in quo A con visio fit, conuinci tamen, dandam spiciatur ia puncto B. nec tamen ia ςsse ratione,quam Paulo supra attu-
188쪽
gignat speciem in medio. requirit in Aeo lumen, multo inagis medium id requiret ad speciem ulterius exteniscendam. Ad primum vero proqecunda opinione, quam admodum proia' babilem confitemur; dicendum est, colorem esse cx se visitem, id eli, tu aispte natura posse videri; et si, ut acti videatur, aliquid aliud res uirat; quo etiam modo interpretandus eli Aristoteles,cum ali,colorem in se habere caulam, cur videatur; qui licet no Bexpresse docuerit,requiri lumen ra- I rione obiecti; non id tamen negauit. Ad secundum, peculiare hoc esse coloribus, ut non nisi concurrente tu.
speciem transmittant, sicuti proprium est eisdeni, ut etiam secundaeiententis defensores concedutu,cxigere illultrationem diaphani, tan- . quam praeparationei 3 ad traiicien-
' Os species; nihil veto miriim, quod uobilissimus externorum sentuum Ceiusmodi apparatum ad iunctio ues: suas obeundas expostulet.
orum visis fiat emissis as oculo
radiss, an receptis ab obis maginibus. DARTICULUS I.
in, visio- res a Philosophis disputata alia fieri ei- fuit. Nam Empedocles,Stoi-tra mitten ci, & Platonici arbitrati sunt, aspe- Ε radios. ctum fieri radiorum ex oculis emis. sione. Itaq; Plato in Timaeo docuit, aspectum non asilai imagine aliqua
a re vi staffluet sed emicare ex oculis lucem, quae una cum Iumine externi aeris obiectum quasi manibus rehendat. ipsum q. fu contactu us. fibile efficiat: tum verb relandi eam
, α 4ucem ad oculuat alterative ne alterati visibilis,& ubi in pupime
insederit, fieri visionem. Platonis Demario sententiam secutus est Aphrodisaeus pin. Ne.
. lib. probi. q. 7 . Selleca lib. I. Nati mesius da
quaest. Chalcidius in commentarijs natura hosuper Timaeo, Euclides in libello, minis,c 7. Perspectiva, Ptolemaeus in Cato ptriis Priscian s leo. Alei, in diis in lib. de aspretibus. Ludius in Lactantius in lib. de opis. Der,c. s. ubi lib.de Phaideo negat, species visuales etan tasia.
cessarias. quia putat, mentem esse, Macrob. I. quς immediate videt per octilos ta- Satur. 14.
quam per fenestras intro perlucen- Gellius Intes. Idem Plaronis dogma tuetur Ga .cap. 6.lenus lib. 7. de placitis Hippoc. & Ploti lib. Platonis, S lib. t o. de viis partium, de visione.&r. lib. Prognost. sent. I9. addens, Alcin. iliis
quemadmodum ne i sensione reri de doctrifcrunt ad cerebrum, a quo sentien- na Plata di vim accipiunt, fic externum ae- Plato.
rem appulsu radiorum,qui ab oculis Aphrodis
exiliunt reddi accommodatum ad Seneca. deserendam visitis alterationem ad Chalcid. oculum. Euclides. Solent autem ad Platonis sentenis Ptolen .
tiam confirmandam perinultae adduis Alchindici rationes, quas colpgit Theophi- Laetam. Ius hoc loco ad tex. ες de Macrobius Galen. . lib. Saturnal .cap. q. Ac primum, Argiametaquod aspectus ex se visorios radios pro iuraeiaculetur offendi potest, quia non Platoni-
ob aliam causam videtur natura cu- ca
lis igneum lumen accendisse. Dein- Ide,quia nulla ratio asserri potest: cutis, qui nebuloso aere circum fit sus est,proximana nebulam non videar, distantem videat; nisi quia radir visorij, cum primum ex oculis emiacant, fortiores sunt, sicque vicinam nebulam penetrant, longius vero progressi languescunt, nec iam pe
rumpere nebulam valent: atque Raex ea quasi ex opaco corpore ad ocu-Ios regrediuntur. Deinde, resim. aposita pupillae non videtur, idque propterea accidit, quia radius imis peditur, quo minus extra sese essu nisdat: igitur vi fio fit emissis radijs. Deinde, quod visio non fiat receptis 3 ab obiecto fimulacris,probatur;quia nequaquam veri fimile ess, typos innumerabilium pene rerum , quas
uno ictu videmus, fimul oculis iundi. Et iam exigium pupi Ilam tamiam
189쪽
Β oti uehi tum idolorum copiam A me, quin illas mutuo
hen si de impediant, praestatim, μ' nihil fir, Mod ea componar, dbstinguati ne in .r iubatam coumeminabeant. Item: Velaiusmodi unas, , R quasi exupiar a re s dentit, lyginu, cam est,qui videre velis: ivuelim immillus aspicit, ultro. emia t. si dem primum, cuius Iunc imperio illae consesum accurrunt pia scolidum; perenni igitur diutu a B
corporibus dimanant, non sine. --stio earum dispendio, quod Ariit Mes Democilitas obiecit ictibus , cst rerum acti os defluxu fieri ac nullo ordine passim Oberrant, quod se absurdum. Praeterea ι In , spequis iis inviso contemplaiψrem suum/d. v - respicit, quae tames sanobis
proscisceretur, cum recta exeat, P
iteram M partem deberet ostendet-re: quom o histilo, dum perfossa, Cid est, elair faciem induit, no oui si po*eriorem uernm cernit ἔς e ninio pmo admittendum est,neri aspectum per imagines A r bus emissas, quae emitu ab iam
Contrariam sententiam tuetur Peripatetica schola asserens,vusionem non fieri emissis ab oculo radiis, sed receptis a re obiecta imagiis nibus ι quod docuit Aristoteles cap.
z. huius lib. text 7 & cap. A. text. I I. &lib. I. cap. I. 1. & I.& in lib. de sensu,& sensili, a. Nec ossi-ci:,quod tertio Meteor. cap.3. 4.& 6. Sin problemat. seel. 3I. Probl. 6. Platonis opinione ad dubitationes Equasdam dissoluendas utatur. Ide Mina propterea fecit, quia tunc non dum propria sententia comproba. a , communi uti voluit, praesertim. cum nihil ad praesens institutum faceret , utram partem tequeretur, v
inibi Alexander, & hoc loco Philo.
diorum non fiat, ostenditur. Nam . minuel radius visorius periti git ad res, radiorvo. ruae vicini uti vel non. Non secun- tara tium, quia iam ille radius non alimraret obiectum, neque aliqua qualitate alteratus ad oculum rediret, ut . aiunt. Primum etiam dici non po- ites i. quia incredibile omnino est, Epimula pupilla ignium luminis os
oculo exilire posse, ut ad res Iam vaα ,rias, tamque inter se distantes, quassidui coniuemur, peruenire queat. ita ut magnam coeli partem occupet, quam undique oculis obieetam conspicimus. Deinde,quia. si lumen solis quantumlibet recta incidat, nunquam rcflectitur e terra usque aumediam aeris regionem, multo minus eiusnaodi radi; a stellis, quas infirmamento cernamus ad nostrum
aspectum reflectentur. Item ι Vel qualitas illa. qua rad 3 in re videnda imbuuntur,est simil. t ado ipsius rei, vel aliqua alia qualitas, vel corpus liquod tenue, & iubtile . Si eii Gmisitudo i Iam igitur concedunt. yisionem fieri r eptione imagii imι quanquam in eo hall*cinentur,quod dicant, ad imaginum productionem requiri lumen ab oculo exiliens, cum iiisticiat id, quo poni mus, obiectum illustrati. Si vero diacant,esse aliam quaIιtatem,cum non appareat,quaenam ea sit, aut quan cessitate iiivehatur, certe fictilia xistimanda erit. Qiiodsident secundum,cum non sit admittenda corporum quantumlibet subtili uni pen tratio, asserere nequaquam Pol xunt, radium visorium transmea interiecta corpora usque ad rem usesam Neque defendent, vi sion Asse momen an eam, cum nullum corpus
Denique, quod admittendae sinarerum imagines , quibus non solum aspectus,sed reliquae etiam potentis cog iitrices ad obiecta percipienda
obsignentur, constat ex ea quaestio. ne, qua superius hac de re priuatim disseruimus , e qua ad praesens initi- lutum corroborandum plures ratim nes desuini pollunt. Quibus accedit,
190쪽
tentia eonsensu hoe diserimen inter appe- Α
ognosces tentes, & co noscentes vires tradi- intus ina. tur; quod illae nativa propensione neci appe- ferantur in sua obiecta, fit abi 1s auia tens quo- ciantur: hae vero obiecta ipsa ad se dammodo trahant; videlicet, per eorum simili- se foras rudinem, qua imbuuntur. dat. Ut autem planum fiat, quonam Quo mo- modo species visites obietium repraedo speetes sentent, nonnulla obseruanda erunt. vi siles sun Primum sit; quemadmodum a qualIdantur. bet parte corporis luminosi in quos Buis punctum media perspicui intra eius sphaeram contenti, ploducitur lumen, modo nullum corpus opacu interrectum sit; ita a quavis parte corporis colorati emitti ipsius similitudinem ad quodvis punctum medii actu it Iustrati, intra ipsius lphaeram hibiti ; modo nullum corpus opa. cum interposiitim sit. Quod ex eo
constat, quia, cum agentia naturalia necessitate naturae in actiones suas Cferantur; sublatis impedimentis .non possunt non agere secundum omnes
suas partes in quodvis punctum spa-IlI. Ideoque corpora tam lucida . quam colore aflecta , quo maiora sunt, eo per longius spatiuin Iumen&sui similitudinem proferunt. Nam cum secundum omnes suas partes in quodvis punctum spatij agant,quanae hae plures aniplioresque extit rint; tanto lumen &imago, quae in Dparte spatiI Obiecto vici ina progignuntur, maiorem vim habeburit, Gur. quo vise longius diffundant. Qiro etiam res gran- fit, ut, quo res grandiores sunt, codiores,eb o remotiori loco perspici valeant, e remoti di ut in quovis puncto, seu quavis ri loco via parte medii ac tu illustrati totum cordeantur. piis obiectum sensui repraelentctur, linguIatque eius partes , a qua busad huiusmodi punctum, seu partem medii liceat rectam lineam ducere: Equandoquidem in qualibet parte' triedis imprimitur similitudo a quatris parte obiecti colorati. Id quod expcrientia confirmat; si quident ex quacumque parte medii fas est obiectum cernere, omnesque eius par
tes , ad quas licet ab oculo vidunt is lineam rectam protrahete , si nihil sit litteriectum, quod impediat con
tinuam species productionem in
totum spatium, atque minus omnes artes intueri, nisi per earum simi-itudinem et ergo partes omnes ac lsingulae obiecti colorati producunt . liui similitudinem in quavis parte medi1 s atque ade6 in quavis huiuia
modi parte repraesentantur omnes
ac singulae surtes obiecti. Deinde Idem probatur hunc in mo/um rQuaevis pars obiecti eolorati est gens naturale, ac minime liberum lad sui simi litudinem producendam a& habet se indiscriminatim ad agendum in quamuis partem modi; ama illustrati intra eius sphaeram inclusi, ad quam licet rectam lineam dueere. Quaelibet igitur obiecti pars Quae Iibet in quamuis parrem medii sui ima- obtestginem imprimit, de ex consequen- Pars proati in quavis parae omnes, ac singu- ducis sui liae obiecti partes repraesentabutitur. specie visi lΡoli remo, idem confirmatur, quia, ic inquasi diuersae partes obieeti visitis pro- libet m
ducerent sui similitudinem in distin dii parte. lctis partibus medii , non autem lomnes in eadem , nequiret Sol , luem Astrologi tota teria vicibusere I 63. maiorem esse inquiunt, totus ex quauis parte medij a nobis conspici. Etenim, ut omnes eius 'paries sui similitudinena produc rent , egerent spatio tantae magnitudinis, quamae Sol ipse est, quod repugilat experietitiae, quandoquiis dem e quavis parte medis totum Solem conspicimus I Quare necesse est , omnes paries obiecti visitis mittere sui similitudinem inqua, uis partem medij, in qua repraesen
Aduertendum praeterea est,cliuersas partes eiusdem obiecti non iacere distinctas sui similitudines in ea adem partem med j. in qua videntur, Non iacia sed unam & eandem . quae tamen tur tamen exactior sit, &perfectior, quam si diuersae i- a qua uis parte singulatim accepta magines aemitteretur. Porro autem istiusmo- diuersis dispocles, cum a siligulis partibus Partibus obiecti, tanquam a partialibus agen e Iusdemtibus suum esse accipiat , singulas obiecti.