장음표시 사용
291쪽
Qui b. mo tribus modis amitti veram opinionem. Primo,cum res mutatur. Nam si quis elis comin sedente Soaate opinetur , euin sedere, veram opinionem habet: si autem Sogat amitti crates sedere desinat,& eandem opinionem nihilominus idem retineat, vera opinione. opinio in salsam mutatur. Secundo, si rationis, qua ad opinaiadum inductus Quid sit fuerit, obliviscatur,& ita opinionem deponat. Tertio, si alia permotus ratione Phantasia. oppositum eius, quod antea iudicabat, nunc iudicet. His animaduersis osten--. dit Aristoteles, sphantasiaconitet ex opinione vera, &sensu fallo, futui umc duobus unum,nimirum, ut vel aliquis,nulla ex superioribus causis in terueniente, opinionem amittat, quod fieri nequit: vel eadem opinio simul vera, filia exi itat. Nam cum omnio debeat consormari sensiti, quandoquidem ex illo constat, vel ex vera fiet fusa, cuin interim nulla ea praedictis causis detur:.vel si veritatem conseruetuimul erit,& vera ratione sui di falsa propter suasum,ux quo resultat, quod tamen eli impossibile. o Veram Polleaquam ostendit, quid non sit phantasia, nunc, quid ea sit, explicaturus quaedam prius sumit. In primis, unum ab alio m tum posse alteri motionem inserre, ut in octauo I hysicae Auscultationis lia Bro probatum, demonstraturque fuit. Secundo, imaginationem esse in tum quendam ; siquidem est cognitio , quae ab obiecto s interuentu speciei ab eo productae fit. Tertio, imaginationem in ijs tanti i , quae sensu pia Uita sunt, dati,& non estici absque sensu; quandoquidem internam appr liensionem antecedit sensuum operatio , quam laecelle est similitudine, id cit, proportionem respondere ipsi potentiae, cum potentia ultra suarumet
p Im ginatio morio Meeia. I Exsuperioribus eoi Iigit, imaginationem, id est, actum imaginatricis facultatis esse motum iactum in animantibus a sensu in actu, id est, a sensu inserarato specie obiecti. Tum duas imagin tionis conditiones sub icit. Prima ell, animantes motu imaginationis varie a Mi , quod ad finem capitis explicat . Secunda eli , imaginatio item aiunc veram, nunc fallam esse. Causam huius rei ait esse, quia imaFinamur, quae sensibus percipimus : hi vero interdum falluntur. Nam, cum eo: una obiectum trifariam diuidatur; siquidem aut est proprium, aut commune, aut per accidens , circa haec omnia hallucinatio contingit, etsi minus se quenter circa proprium,frequen tius autem circa sensibile per accidens; quia, licet aspectus non erret, dum verbi gratia, album apprehendit, errat tamen in applicatione . id est , dum suo modo accommodat albedinem subiecto. in quo non exi iiit, percipitque rem ut albam. quae alba non est. Circa sensib ae etiam commune deceptio accidit, ut circa magnitudinem, figuram, de m tum , de quibus iupra.q Moius igitur hisice. J Errores, qui in triplici iIla externorum sensibi-Quid ima. aium perceptione contingunt, ad imaginationem accommodat, alens, pariginatio . modo eosse illos in ea reperiri, lassi quod imaginatio tam circa praesentia , quam circa absentia quae longissime distant,versari consueuit. Tum concludit, si ea, quae dicta sunt, soli tiginationi competunt, di imaginatio id, quod dictum est, sibi vendicat, reliquum esse, ut imaginatio sit mortis factus a lens actu operante, id est, ii teruentu specierum; quas sensus, dum res percipit, ad
r Cum autem visus . J Phantasiae , & sensus cognationem signo quodam ostendit. hoc est, a nominis Erymologia: ehantasia enim a visu, qui inter omnes sensus externos principem locum obtinet, quodammodo nomen sumit, quatenus id a lumine accipit, sine quo viso non fit. Lumen enim Grae- φαος dicitur, unde phanta sita απὸ του φάους, ratam ω me. id est, a lumineis de a statu dici tur. Vnde a prima huius de nominis parte, phan lasae cum sensas militudo ostenditur. A secunda vero indicari ait, quod sit permanens,
292쪽
permanet. Quod in causa est, ut animantia per eam inulia operentur ι & bruta quidem, quia i ntelle tu carent I honianes vero, quia interdum in eis intellectus animi aegritudinibus, S perturbationibus. aut morbo corporis. aut Iovino, aliave eiusmodi affectione praepeditur, siue obscuratur, α quasi oblitescit. . -
an internoram sensi rem mime- recte a Philosophis
inibus argumentis inremorum 1--μιm multitudo collecta fuerat
ad internorum sensuum multitudinem constitue iidam Phi
aol hi adducti sunt. Qiridam ex
cerebri ventriculis, ubi sentiendi officinas collocatas esse inquiu ut, quos ventriculos plureS esse, anatomicis obseruationibus corallat,nem. Ex vericu Petres, quattuorve. Sed hoc argulis cerebri mentum alus parum efficax videtur, clo esseaei idque non sine magna probabili ta- ter colligi re. Primum, quia cum sensus sint turmeriam qualiIates,que non Occupant locum, seri suu in- atque adeo nec domicilia .quibus externorum. cipiantur. requirunt, incertum est, num eiushnodi cellulae ad eum usum, an ad alium potius destinatae a natura sint; videlicet ad pelliciendos spiritus animales, ut Velatius lib. . c. 6. N Realdus Eo Iumbus in lib. decerebro,& neruis, capit. I. existimanti Vel etiam ad cerebri recrementa eis uacuanda, ut quibusdam videtur:
quod probabile facit humidae,& cxcrementiti ae concretionis copia .quae
in iis visitur. Confiimatque hoc Fernelius in libro de partium humani corporis descriptioiae, capit. 9 aiens,lia peruacanea, quae in i 3s ventriculis congeruntur. sensim per quosdam
Muulositi euarint locum, qui A infundibulum,aut pelvis dicitur, labi : indeqtie in glandulam , donec
in palatum pedetentim instillent, ac foras deturbentur. Galenus quoque libro octauo de usu partium docet, priores duos cerebri sinus, inspirationis, expirationisque cerebri, &vaporum efflationis causa datos ei- se. Praeterea emissionis recrement rum gratia, atque insuper ad anima. Ies spiritus conficiendos, qui inde ad B polleriorem sinum transmeantes ibi absolui intur. Praeterea, quod non resideant intcrni sensus in praedictis entriculis, ex eo 1labiliri potest; quia lenius communis dicitur esse in priori parte cerebri s ubi tamen non Invenitur unus aliqvrs simis, in quo ille resideat, sed duo, alter ad laevam, alter ad uexteram; qui deinde in ter. tium media cerebri parte consistentem proprios ductibiis concurrunt. C Quod si quis docat, senium communem in utraque illa acauitate sedem habere, id ex eo confutatur; mrra cum haec facultas sit quasi centrum
extet narum, ut supra ex Aristotele, aliisque Auctoribus docuimuS, conissentanetim est .vinaore centri unam, non vero geminam sedem Occupet.
Quod si quis cum nonnullis asserat, priores illos cerebri sinus non duos, sed re vera virum esse ; eito ita
D sit: quod adhue in illo communis sensus non sit lepositus, ea ratio con uincit, quia, ut Vesalius loco cit to ollendat, nerui ab externori: msensuum organis in cerebrum alcenis denteS . per quos rerum sensibilium imagines deiiehuntur , non confluunt in eiusmodi ventriculum , in qui in confluere oporte ret , sit illic, ut autumant, foret senissus communis , ad quem externae
293쪽
ida ex Alia igitur internorum sensuum
diuersitate disserentias astrarunt ex diuersitate operati munerum,&operationum, quae abnia sensus hs administrantur, quod, videlicet, distinguut ea munia, de functiones eam variaranternos. sint,ac dissimi es, ut necessario plures facul tales exigant. Atq; hoc mulintiplicandi potentias fundamentum a plerisque ιn schola Philol holupro firmo, certoque habetur, etsi ex
eo non Omnes cudent num rum internorum sensuum constituant, sed alij plures, alii pauciores. Nam Avi
Algarritus iti suo libello de anima, tractatu ε. cap. 4. Magnus Albertus ui sesus lib a.dea alma, tractatu ε. c. I. IOal quinq; in- nes Gaiidauensis x. huius operis, ternos cω quaest. 3 7. quinque faciunt internos stituat.e Iensus. mi, licet in numero con-σumq. mu ue nrant, in eorum tamen ossicus dinia. Bribuendis, atque ordinandis non
Iarum dissident. Etenim Algrael us , & Alberuas sensum commuin nem , qui externorum sensuum obiecta percipiat, & dignoscat, primo
loco ponunt. Secmido vim imaginatricem, ut sensus communis idola conseruet, resque sensatas in earum absentia recolat. Tertio aestimatiua, ut obiecta non sensata,verbi gratia, Odrum, Acamicitia percipiat . Quartophantasiana, ut varie inter se species coniungat, sensatas cum sensatis,ut cum ex auro. Sc monte aureum montem effligite non sensatas cum sensatis,ut cum hoc calidum,de utile simul percipat s non se illatas cum nosensatis, ut, cum agnus apprehendit matrem , ut sibi charam, & amicam. Quinto memoriam, ut conscru et Ca, quae phantasia percipit. Avicenna autemphatasiam tertio loco statuit. Quarto imagitia tricem facultatem Iaiqi refranc.credit, nihil per se cognoscere, sed duntaxat species a sensu comuni traditas apud se reponere , &conseruarta Habent autem hi Auet res ad hunc numerum constituena dum eam, quam diximus, rationem;
videlicet, quod quintuplex illa munerum, functionumque varietas vi
poscere videatur. Altera est opinio D.Thomsopus. Quattuor
43.cap. .&I.Parr. quaest. 78. arti c. . a D. Tho. Caietani ibidem, Averrors hoc in nurnecania lib. com 6. Ferrariensis q. 4. & alim tur. rum arbitrantium , quattuor esse internos sensus, nem e sensit in comunem, cuius ossicia saepe expositimus: imaginationem,siue phalu alid . quae res selisatas inter se iungat, & sit B quasi thesaurus imaginum letalis communis: cogitatium in bri itis mstimatiua nuncupatur, quaeres non sensatas percipiat: & modo ante is p Iicato componat; memoriam, q u aespecies non sentitas condat, seruetisque,&extIs recordetur. Horum Philosophorum placitum timi luer inis nititur distinctione operationum,ac munium ad potentias multiplicanda nisi quod illa ad pauciores poto Citias reuocat, ut a nobis inscrius d clarabitur Tettia sententia est Galeni,qui ex Cal. nec tatriplici illa specie renitidis, cuius tum recea lupra meminimus, tres internas fa- seatur. Qiltates posvir, Phantasiam, quam cum sentia communi confundit, rationem. id est, vim iudicati icem, &memoriam. Eundem num rum constituit D. Gregorius Nissenus libi
.de viri sanimae, cap.6. S 7. D. D Damascenus lib.a. fidei orthodoxae, c. 17. D. Nemesius de natura hominis,c.6.als que nonnulli.
N O , quid in re Prorsus alid ita,
re ambigua ex commvn: oriistius tam veterum, quam PCcentium
Auctotum placitis statuendum sit, aliquot astertionibus primo explicabimus; deinde aliam sententiam, I. Affert. quae nobis verisimilior videtur, sta- Praeter sentuemus. Sit prima asserito. Praeter fiam comuIentum communem, quem supra po ne ea damnendum esse demonstrauimuS, Gadai es c pha
est aliqua potetia distincta,quae spe- tasiam.
294쪽
eses ab eo sibi demandatas c6seruet.
Probatur, Etenim diuerta qualitatu I temperies, atque adeo diuersum o , ganum, rapotentia ex iratur ad ima- Slnes rerum prompte recipiendas ,
iisq; in praesetitia obieeti utendum et uiuersa, inquam, ab ea,quae requiritur ad easdem in posterum diu conis Numidi. seruandas . Nam humida probe emtas ad re- opiunt, sed non retinent : sicca, etsi ceptione aegre recipiant.diu conseruam. Cum specierum igitur constet, species a sensibus exis iuuat; sicci ternis emissas confestim recipi ab Metas ad rete no aliquo tensu, in quem deferuntionem. tur: cum item perspicuum sit, rerum perceptarum simulacra ab animanistibus saltem perfectis diu asseruari, Lib.de s5- quod in libris Paruorum naturalium niIs i.& ex pro sesso ostendimus: fit inde, ut
a. vltra organum communis sensus,
qui priori muneri obeundo delimatus ell, ponendum sit aliud siccioris temperamenti,&alterius facultatis, quae polletius officium retinendi spe 4 cies administret. Haec autem est.qtiqi. Peculiari nomine phantasia, atque . imaginatrix dicitur. a. Assere. Secunda assertio . Praeter phan- Dadam es tasiam danda est alia facultas sensi- se cogitati trua, quae res non sensatas percipiar,ua stir aesti easque tum inter se, tum cum iens malivam. tis varie coniungat: & vitea hane di memo- poncnda est alia , quae sit quasi theriam. laurus specierum.quibus res eiusmodi repraesentantur. Prior para huiusce astertionis inde olictitur, quia cum non solum homines, sed etiam
brutae animantes odii, & amicitiae notiones essngant, ut suis, quae lupum ut sibi in maicum apprehendit: constituere oportet aliquam potentiam sensititiam, quae hoc munere defungatur, nempe eam,quae in hominibus cogitativa, in heluis aestima Distingui tiua dicitur. Esta vero hanc a phan- cogitati- tasia dillinctam argumento est,quod ua a phan dignoscere res non sensatas, easque
tata. praedicto naodo com Pon rei munus cst altioris negotis, atque adeo PD-tentiae paulo nobilioris , quam sit phantasia . Posteriorem par lcm ct iusdem assertionis probat ratio illa,
. qua Paulo ante Oilei dimus, phaii ta-tiam a sentu communi distingui ; si- A quidem ut phantasa selisus comm .itis; ita memoria facultat is imagina. tricis responsitorium , seu thesaurus habetur. Tertia affertio. Praeter quattuor praedictas facultates nihil opus ellatiam quintam induccre . probatur, quia eiusmodi facultas minime necessaria est ad obeundas Verationes, quarum gratia a suis asse toribus indueitur. Namque ad res B sensatas in se copulandas susscit phantasia, ad eliciendas veth non
sensatas, easque tum inter se, tum cum sensatis varie commiscendas,
sat est cogitativa. Sed obiiciat quis,
Phantasia nihil operatur, sed dunta. xat species sbi concreditas rotinet. tueturque: igitur danda aliqua potentia , quae res sensatas inter se iungat: deinde alia, quae circa non sensata versetur. Huic obiectioni neganC dum est, quod assiamst. Non enim phantasia in speciebus retinendistantummodo occupatur. sed ex iis etiam sensiones suas promit, cuni sit potentia non solumpassiua,sed aeti. vasalioqui deterior foret sensu communi . Unde & Aristoteles proximo capite docuit, actum phantaliae, siue imaginatricis facultatis esse imagi.
nationem, reique notitiam. Itaque, i ut sensus communis externorum se aD suum obiecta in eorum praesentia dignoscit.& comparat; i ta & phantasia in eorum absentia. Quin & amplius etiam aliquid praestat, ut in progressu dicemus.
At obiiciat rursum aliquis, cogitativam , quae circa res in sensatas oecupatur,tractare etia sensatas; quandoquidem interdum non lensaias casensatis iungit, ii iis & sensatas inter se copia lare pote li. Quare superuaca-E neam videri phantasiam. Occurrendum tamen, l icet nonnunquam vite.
rior potentia officia prioris, saltem
aliqua ex parte, adminιsiret: non i circo priorem potentiam redundare. cum natura, praesertim in rebus materia constantibus quae sensim pio ficiunt,materiales potentias gradatim disponar,earumque officia eo ordine
d utribuat, qui ad functiones feria-3. Asserti
tos sensus nullia aliuesse concedendum.
295쪽
t , Ieptoinde extricatius & magis coria mode exercendas idoneus videatur. Quae dispositio. atque ordinis commoditas melius seruabitur , si phantasia conseruet, atque inter se primo coniungat solas species sens aras, deinde ulterior potentia non solum has, sed etiam non sensatas eliciat,& inter se copuIet; tum po-nremo utrasque sibi traditas memoria conseruet.
opponit Opponit etiam E recentioribus tertio. Philosophis quidam ; magis & mi-mIs pertinere ad eandem speciem: arque adeo non videri recte distingui memoriam a cogitatiua,quod altera magis , altera minus conseruet occurri. rerum imagines. Uerum hoc faciles . diluitur. Nec enim existimandum
est, has potentias per id distingui,
cum id organi, non potentiae sitas'ectio: sed nimirum ex diuersitate temperamenti,quod hae facultates in oriagano exigunt; videlicet, ut unum hu dius sit,alterum siccius; unum minus,alterum magis retineat inustare Quae sit in rum simillacra tanquam ex quodam ter cogita- naturae indicio colligitur. habere il-tiuam, & las distincta sensoria, atque adeo esse memoria potentias diuersas. Quarum tamen distinctio. illinctio a priori ex diuersitat eo biectorum sumenda est; quia cogita. trix circa cogitabile, qua tale est, similiterque memoria circa memorabile insulit. Uerum enimvero, etsi probabile
se, quattuor esse internos sensus, ut proxima assertione diximus, non min us tamen probabile videtur, tres solummodo esse. nempe sensum comta munem , phantasiam & memoriam. Probabile Haec asserito , quae tum a quibusdam admodum antiquioribus , tum a multis nostrae est .uesta- aetatis i 'hilosoplais defenditur,ex eorum tau me suad tur,quia omnia illa officia,quaerandasesse paulo ante duplici facultati,phanta- Potentias. sre Z cogitatrici ascribebamus, commode reuocari possunt ad mediam illam potentiam, quae phantasia nuncupatur. Etenim,quanquam res non sensatas percipere, easque tradiare praeliantioris notae munus sit; quam in solas res sensatas incumbere; non
Proinde necessarium videtur, ad hetc
A duo ministeria exhibenda plures as.
sciscere facultates; cum una eadem que vis,ut in nostro patet intellectu. alias magis.alias minus nobiles operationes adminiit rei. Nec omnino oportet in his potenti js, esto, mat Hales sint, tantam interponere vacetatem .
B In iuri ur alia quadam minus communis opinio , qua ramen ceteras pro- . babιliore iudιeatur.
C Vperiori articulo, quid de inter
Inorum sensuum numero ex communi Auctorum placito decernendum foret,statutinus. Ceterum alia quaedam est opinio,eis non antiquitati, ut quibusdam videtur, cerre veritati magis consentanea,quam pra C ter alios nostrae aetatis nobiles Phulosophos defendit Fons lib. . Me a-phyl.c. 18. q. T. seci.A. asscrens , duas tantum esse potentias sensitivas internas; sensum communem,& phalata fiam. Quae sententia sic tueda a n bis est; ut dicamus. sensum comunem
stingi ijs muneribus,qus illi superius
attribuimus et phantaliam vero reliquis omnibus , quae alijssensibus inisternis delegabamus . Ita vero esse ex Suffcere D eo couincitur,quia nulla ratio cogit. duos set plures sensus constituere, ut facile sus,com videbit, qui ad dilutionem argumen nem sciliis torum , quae plures suadebant, ani- cet,&phamum attenderit. Nam quod omnia lasanu cogitatricis facultatis munia ad phataliam reduci possint,ia in supra ostedi inus. Quod autem memoriae officium,quod unum restabat, ab eadem sustineri queat s imo, quod illa id te ipsa administret,ea ratio Fbat; quia i in primis ad retinendo rcrum im g nes n: hil opus eii organo omnino uiuerIo, sed disti .ctaenis dem Org ni parie, quae siccitate magis ab unis det, firini us q. retineat, ut quibusdam placet. UeI,quod nobis videtur,diccis dum potius cum Fernelio, lib. s. suae Physiologiae, & Theophilo adtexi, Io ι. in una eademqtie orsani par te recapi deiiuo spccies ad cog Ia
296쪽
uro IN III. LIB. ARIST. l DE ANIMAI
dum,&ad usum memoriae: quia id. organum tali praeditum est tempera. . mento, ut recens illapsas rerum im gines, qualum opus sit ad confestim I S utendum, mox imbibat, & ut eas uociued: u seruare queat: praseriimve ivno actu vehementi, vel itera- ita eiusdem rei apprehentione, ait θ Potest d, firmiterque infigantur . . Licet enim ritale tem an ita iuxta communem sententiam Peramen. dixeramus.vportere data sensiterium
rumin ea. humidum ad recipiendas primos per dem pore. cie Ialiud ve o siccum ad seruandas: tia, ut spe-.quia simis humida facile recipiunt,
.cies como &non retinent; nimis sicca aegret de recipiat cipiunt.&diu conseruant nobis ta- .di reti- , men videtur, posse uari temperamen. neat. . tum ea mediocritate, ve& non ess- . cile recipiat, de recepta diu retineat.
Nam quod typi in eadem organi pa
1 sum memoriae solumi sed etiam ad alia ossicia obeunda probari ex eo potest , quia alioqui, cum volumus iensu interno discurrere circa ea singularia, quae ante aliquot annos ap- Prehendinius, seportet nos arbitratu, nosl ro aliunde,id est,e thesauro nam moriae species cire,& euocare: quod
admodum improbabile, &uictui um. videtur s atque indignum prastalitia aestimatricis . facultatis, quam rte rerum typis.carere minime conu niti Itaque nec videtur necessariore- lquiri diuersitas sensorij ad mem riam , quo potissimum iudicio illius ab aliis potentiis distinetio .argue- .hatur a imo nec diuersa pars in e
.dem Organo. Quare non est cur pu- . remus, memoriam abali; vpotent ijs situ,aut natura distingui.
Non esse Praeterea, quod non sit duplex
necessaria thesauriis, alter specierum sensata- .duplicem iram,alter insensatarum, ut lemque memoria. aiunt, ea ratio probat, quia eadem l ficultas,ut ijdem concedunt exspeciebus sensatis elicit non set,latas , easque interue varie iungit, &componit. Item eadem, cum rEminiscendi aetvin exercet, saepe a rebus sensatis ad insensatas contra ab
his ad illas discurrit: id autem prae dare saltem piopie&expedite non posset, nisi tam lutum, quam ill rum species, a quihus sensionem es,
. Denique , quod haec nostra opi- Aristotis.
nio Peripatetico dogmati non repu- eae doctri. . gnet, ex eo ostenditur, quia Aristo- nae eons teles capitix:& 3 ciuius libri poten- na ostia..tias sensitivas anternas accurate in- tur hetes uestigati it, non plures inuenit, con- tentia . nituitve, quam duas ; videlicet sensum communem , & phantasiam. Nec obstat, quod unum librorum, qui Parua Naturalia nuncupatur, de olemona & Reminiscentia inscripsit. Non enim id propterea socii, quod iacultatem memorandi a phantasia si tu . vel specie abiungeret. Nam capite primo eius deni libri actum inemorandi collocat in --
a parte animae, id est, in ea potentia , in qtia maginam x,ac phantasia residet. . Inscriptionis ergo causa fuit, quia agebat inibi de actu meis morandi, secundum quem hac p tenua appellationem memoriae sor- titur, qu madmodum & phantasia vocatui. quod in ea res appareant Inon quovis modo , sed ita, ut leti silis. bus digressis , eorum notio manea , sicuti cxplicati it Arillo teles proximo superiori capite, ex. I 62. Erit tamen qui roget; bi ranto ore nobis internotum sensuum arridet paucitas, cur non omnes ad vis num reducamus. Respondemus . , Alensem quidem a. pari. quaestione
esse plures potentias , etsi ob diueris sitatem modi operandi plurcs dicantur. Sed ne ita arbitremur, o, Cur non stat iii primis auctoritas Aristotes is, unus tam qui cap:te.c itato a text. s. probauit, tum intemphantasiam esse facultatem simpli. .nus sensusciter diuersam a s entu communi. .cocedauria Deinde obsta iit hae rationes et primum , quia diuerso modo immutatur sensus communis , Nphantasira: nam ille immediate a sensibus ex ternis immutatur: haec non nisi nam drate m. inter nita illius. Itent; ille praesentia duntaxat obiecta, ac simul cum sensibus externis apprehendit; haec etiam iis cessantibus, de remotissima percipit. Ille tant)tri sensata 3 haec .etiam non sensata diis gnou.
297쪽
ostie , admisistratque alias fian- Α'informatur.inesse debent. Reliquum mones sibi peculiares , de quibus
supra a Manet ergo ex superiori disputastione, duas tantummodo esse in te nas sentiendi facultates sensum comnaunem,& phantasiam, quae ex ossiciorum diuersitate non solum varia sortitur nomina, ut supra monuimus . sed etiam quasi multiplex m. tentia,non natura,& specie sed operationum foemnaitate dici potest. Phan easta H-tandum esse Galenum, videt e ex- te munerii triplἰci specie phrenitidis , non tres multiplex po entias diiunctas sed tripIicem Nootelia di iusdem facultatis operationem, quae Opotest . Mifiei morbo phreneseos, laedi V queat, intellexisse. Quibus adstipulantur verba eiusdem Galent libr. de Musculorum motu , ubi ' unam eandemque potentiam flausit phan. tasiam,&memoriam ι .
posterum de interni orentij si sensiti uis, iuxta eum numerum, quem paulo ante decrevimus, philosophabimur;quanquam alibi resecta eius rei in hune locum diligen- Diiori pervestigatione, ex communi sententia plures duobus posuersemus: Qiod ad praesens dubium attinet, de internorum seniuum loco agit Avicenna Fen. r .priis doctrinaMcapite s Helius Sermone 2. Tetra bili, I. capit. 1. Fernelius in libro de Natural facult. cap. Io D Thomas I. Par. q.78. m. SCOpuscul.63, cap. 4
et tergo, ut praedicti sensus resideant in cerebro . Uerum dubitati soleta Madicis; virum in cerebri medulla, ian in eius membranulis. seu inuolu-ciis, quae Meninges vocantur, inesint. Arnelius in membranulis esse FerneIira ait,eo nixus argumento, quod cere. in meia bri medulla tangendi sentu careat, nulls cere membrana autem .ea praesertim, quae bri eos co crassior est , tactu valeat exquisitissi- stituit.
B. mo. Quae omnia vulnerata, aper laque calua contrectantibus depre-
hensa su isse, inquit,& in morborum reuentis declarata: siquidem in phr nitido,delirio,&lethargo,iaesa cerebri medulla nullus plerumque dolor affligit: at si vel minima occasio, aut
humoris, aut etham vaporis acrioris in men inges insertur, grauis dolor exeruciat. Galenus talpen,cuius sententia magis probatur. lib. 7.de Pla-o citis, sensus internos coiistituit in ii sa cerebri medulla,ut in pi aecipua s de, e qua propagamur nerui, per quos se sibilium rerum imagines inis uehuntur. Meninges vel o ait datas β natura ad substantiam liam conti nesciam,coercendamque.Nec Ferri lii ratio concludit. Primum, quia medulla cerebra sensu tactus non omnino caret, licer obtus , ac tenui ter . .
sentiat: Leinde,quia temperamentum , quod tactum propter molli tudinem aqueam minus iuuat, potest trespectu internorum sensuum mai rem habere commoditatem . Sed est adhuc controuersia , in ' A perne quan tam ipsius medullae parte, qua- lio nee sive discretione hi sentias repositi lint. tu, necto. rnelius nulli bi situ loco ve eos di- co huius sungi pat tur : N excludendamat- modi senque euertentam esse contendit ada si is disiunuersariam opinionem, ut absurda b guntur . Impi a z: Di Nemesius in libro de Nanara E &latilem, etsi iuniorum pro ornatiu sentet ominis,cap. 6 &D Damascenus Italia,quae se Fidei Orah.capi r. i 9.& xo col-stis GlI locant sensus iiit os in spiritibus. ear n spi- Sed haee sententiation placet, quia, titibus. ut lib. I. de ortu de Interitu; ex proafesso ostendimus , spiritus non sunt animati : at potentiae vitales. 'uibus anima suas elicit Diam nes . nolinia corpore, quod ab ipsa animanium sit. Quae ex Arabum, inquit, . factione primum orta, nullis rationibus stabilita. partim ficta pueriliter, partim et latita temere, ita domum iactationem habuit in populo. Et paulo inferius ; Si Aristot Iis, u laeta pateticorum rationibus illi non cedunt. audiant saltem uniuersam Graecorum Medicorum sa- moliam,
298쪽
Sir IN III. LIB. ARIST. DE ANIMA:
miliam, qui omnes ad unum ijsdem A detrimen ii suscipere. Atque ita cum principiis informati , laesa memoria non modo occipiti, sed toti cerebro remedia adhibere iubent : id ra.
tum habentes, partem anima πατῶ λιις, qtiscumque ea sit,hanc eandem re recordari ,& rerum impresso ires conseruare. Haec ille,qui non it, cur tantopere deiiciat contrariam opinionem, quae plura interim
sensibus organa allignat; cum eam grauistit ni Philosophi, D. Thomas,& PMagnus Albertus, aliique non pauci lueantur. Nos ergo quasi mediam sitientes via, ut non plures, nec pauciores sensus internos specie distinctos.quam duos facimus: ita non plura pauciorave illis,quam duo itustrumetita deputamus. Sensiana emgo communem statuimus in anteriori parte cerebri,ad quam vis quς-dam,& foramina patent, per quae extrinsecus hau lia, rerum simulacra Ccommeant, qui etiam cerebri locus paulo hi imidior est, atque ita ad re. cipiendum expeditior. Phantasiam vero in toto reliquo cerebro coli camus, ubi compositio illa. de qua antea di ximus, huic potentiae maxime idonea,videlicet ex sicco, & laumido attemperata existit. Sed iam aliquis urgeat, yideri me moriam in occipitio tantum csse, quia ibi percussos terum cepit obli- Duro 3 quo argumento nos ad eam sententiam confirmandam alibi usi fuimus. Occurrendum tamen, non iccirco eo vulnere laesam duntaxat
memoriam, quod inibi ea sola resuderet, quam nos nec loco, nec natura a pliantasia abiungi ostendimus: sed quia non quicquid potentiam,
quo ad unam operationem laedit, continuo eandem quo ad ceteras os-fendit, ut iam supra monuimus. Emodannotauit etiam Fernelius in libro de Punctionibus & humoribus,capit. I .aiens, ii facultas quoad unam operationem natura,vel MIi quo asci titio incommodo minus fitiara est, eam ii ruentibus causis no-xijs, minus obstitere, promptiusque turbari quo ad illam: &contra, quae
suma est, ac valida, minis aut nihil
valida eli potentia, verbi Sratia. quoad actum apprehendendi, non autem iudicandi, laedi iudicium isitegra apprehensiotae. Quod si vehemens causa morbi ingruat . cui potentia quo ad omnes functiones peraeque luccumbat, tunc iacturam inicia gram omnium operatio tuitu, pei seis Glimque delirium consequi.
xuisensus inierat, ct quibus remptiant
Porio non omnes internae sen- Phau taniicndi facultates cutietis iii sunt qua roncanimantibiis, etsi nullum sit, quod accepta sqcareat sensu communi,vtanica, cum la homini de illo priuatim a nobis sermo habe- coueniat. retur,docuimus. Quod vero ad phantasiam attinet, si spectetur secundum actus componendi .diuidendi, & dias currendi circa singularia , quos illi concedendos este proxima quaesti ne statuemus; notum est, eam ita sumptam haudquaquam beluis conuenire. Si itemonsideretur, quo ad Phan talia actum memorandi, pro ccrio con- Lo Onaniis si antique habetur, illam non omni- bus a II imabus , ut is competere: cum nec om- libus ines nia loca cieantur, ut quae saxis mari- se. nis adhaerescum;nec Omnia, quae IO-co mouentur,ad sedem, e qua prosecta sunt, redire consucscant. lnc moistia vero iccirco potissimum data sit animantibus,ut locum abre l. tim antea sibi notum alicuius rei initentenis dς,aut sugiendae gratia petant. Si auistem phantasia expendatur quo ad alios adtus,qui eo competum,de quiabus supra. cuiusmodi sui it elicere species non sensatas e sentatis, easque inter se varie copulares dicendum, cum ij actus admodum praesi aures, eximiaeque notae sint, non videri nisi a nobilioribus animantibus. atque adeo ab ijs omnibus quae memora di actus exercent administrari. Verum contra superius dictahμ Obieci. i. se offerunt. Aristoteles lib. i. Me rapta Pit. I. Omlubuo animantibus im
299쪽
linationem concedit,&cap.s huius
ita i, text. 6. docet, sensum, imaginationem, & appetitum omnibus esse communia. Igitur ex internissentiendi facultatibus no solus se sus communis uniuersis competit. Secundo etiam bruta despicacissimae naturae, ut lacertae,apprehendut in iamicitiam: quadoquidem viso homine fugiunt: isitur elicere species inissensatas, ex sensatis non solis perfoctioribus animantibus couenit. Teristio,cum apes ad alveai ia,& formicet ad myrmecias suas reueriantur, ne gari non pore it, habere i lias mem xiam I & tamen non habent imaginationem , ut docuit Arist. proximo
cap. tex I 6. non ergo omnia bruta,
qtiae memoria pollent, imaginandi
Ad primum horum dicendum, iis maginationem, si presse ac proprio su malu r, prout de illa hoc loco egitimus,eam'. a phantasia persecta minime separauinius , non omnibus brutis inesse: si late,ut etiam sensum
communem comprehendit, in cunctis reperiri: ac iuxta poliariolem hanc notionem accipi ab Aristotele locis in argumento citatis. Ad secundum, bruta illa terioris condi tinnis nequaquam elicere species
insensatas ex sensatis 3 sugere tamen aduersarium ex instinctu , qui in eis est modus quidam iudici Iobscuri ris, quam id, quod beluae perfecti
res formare consueuerunt. Ad te tuim s rei icta Avetinuin controuersia,circa eius loca explicationem, doqua D. rhonias, Aegissius, hi elaenisti, landunus, Alberius, Aucrroes , dicito, Ara sto tulem negare, apibu Sta ibrinicis imaginationu, seu phantasia in non quamlibet, sed eam, qtrae comuneta est cum aptitudine ad cais pellandalia aliquo incido disciplii a , quae phantasia coia uenit clephanti S, equis,&quibitidam ais Is, quae doci lia dicuntur, quatenus voce homi uls quasi docentis assuescum ad faciei cuin ah i: d i quae tamen docilitas neque apibus, neque formicis conue
An aluuis internus sensus diui gat, componat, en d
pontione, di ciuisione, qua propositiones conficiuntur ex terminis communibus, nec de discursu,qui ex iis constat. Planum est enim , & alibi a nobis demonstratum, cognitionem uniuersalium re- C rum non cadere inpotentias organo corporeo assixas; sed in solam vim intes lectricem.Tantum ergo inqua slionei I vocamus. num aliquis de im' ernis sensibus propositionc ex te minis singularibus Di mei, & circa singular. discurrat. De in ternis, ii quam,sensibus hominum, no belu ruin. Nam hq operationes, si sensibus insita r, non eis per se competu nr, sed ex defluxu,& vicinia rationis,a qua D bruta longe absunt.
Igitur pro parte negativa haec aris gumenta occurrunt. Prinao; Minuscit, potentiam riguet: supra suum actu in ut cognolcere proportionem mediolum ad finem , quam compo
nere , & diuidere, sed i Ila nulli sensui conueitiunt , ut alibi ostendimus: ergo neque hoc. Secundo; Iiγqua libo propositione datur copula praedicati cum lia bicolo,quateli rei E tio ratiotias; sed in s. nsu neq; relatio ratum iras dari potuit , neq; ab eo perinopi . cum ad ration eui uuntaxat, Ze inici lectum pertineat; non potvitigri ui in sensu dari propolitio. Icrith; S lan siciua Imtentia discurrereo, praebcret alientiam propositioni a te conlectar I atque adco Propositionem ipsain , de ex consequelati
iuuin proprium actum cognostereo
300쪽
1. assertim Sensus coamunis no componit, nec diui.
dit, nec diis Rurrit. Argis tun
sed sensus non reciprocatur supra Asrum actu:ergo non discurrit. Quarto; Nulla facultas poteth discurrere, nisi cui notae sunt communes illae reia Eulae,&principia, quibus omnis discursus innititur; nempe dici de omni,& dici de nullo; sed haec effigiunt sensus notitiam, cum terminis conissent communibus. Nulla igitur fa- eultas sensitiva potest discurrere .. Postremo;accedit teltimonium Aristotelis hoc in lib.cap. 6. text. 21. ubi nocet, copositionem,& divi sionem, . atq; adeo. & discursum esse functi nes proprias intellectus
QVoniam probabilius iudicauiis
mus, duos ratum esse in ternos, ' sensus : ad huius sententiae normam propositam controuersiam diiudicabimus. Sit prima conclusior Senius communis no componit, nec diuidit , aut discurrit. Haec videtur ficina laconsensu Aucto tu omnium, exceptis iis, qui sensum communem cum reliquis sensibus natura de specie coniundunt. Probatur autem ex eo, quia, si internus aliquis sensus ad haec munia promouetur, id tantum obtinet, ut iam supra di cebamus,e x defluxu intellectus, ad quem dignitate proxime accedit, dcciri immediate in inistrat. At sensus communis neque dignitate primus est inter sensus, ut ex superioribus Iluitet, neque intellectui immediate exmbet miniis serium,ut suo loco ostendenaus. Noest igitur. cur dicamus, praedictas operationes communt sensui tribuendas. Si quis autem obi jciat, sensum
communem non solum obseruare funetiones externorum sensuum eo rumque obiecta, sed consti tuere inter illa discrimen, eaque dijudicare, ut superius docuit Aristo reles. Unde etiam a D. Gregorio lib. II. bl ralium, cap. 8 . seMus communis iudex cerebri dicitur, illis verbis, Cum
vvus lit iudex sensus cerebri, qui in trinsecus praesidet, per meatus tacmen proprios quinque sensus discernit. inare cum noc non vide tui fieri absque compositione unius cum altero, necessario fatendum vi- deetur, communem sensum propositiones formare. Respodenduin erit, Respondis iudici uiri trifariam sumi. Primum , , Triplex asi pro quavis simplici potentia cogni- signaturiutione attingente obiectum sibi con- dies una. ueniens, ello, ipsam conuenientiam1 n non discernat; quo pacto uixit Aristoteles lib. 1. Pcister. cap. vlt. &lita . Topici cap: t. 1. sentire esse aliquo modo iudicare,&hoc in lib. capti. . text. I 38. visu nos di Iudicare ten
bras,de lumen: de quo etiam ludicio loquitur D: August. lib.6. Music. capis 4:&de Uera religione,cap. 2 &eum ait, sensibus esse naturalia quaedam iudicia, quibus i ensibilia iudicant. De quo item Richardus in L. . I d. 14. quaest. 2. circa princ. in te pretatur illud ex capit. 12. lib. Iob. . Nonne auris verba dijudicat; Secundo accipitur iudicium Pro cognitiois. ne item simplici,qua tamen & Obie. cit conuenientia, dc cognatio, atque discrimen inter res aliquas digia sciuir. Tertio, pro/udicio enunciatiis uo. Quibus positis dicimus,etsi iudicium terti j generis non sit in nobis absque propositione; iudicium iD' tamen primo.& i ecundo modo sumptum ablque illa dari. Talia vero esse iudicia, quae ad sensum communemipertinent.
Secuiada conclusio: Phantasiam. 2. assertio..test ex utroque termino singulari Composi- propositiones conficere,& circa sin tio , diui gularia ad illius obiecium pertinea; sici, ac diistia discurrere. Haec elt D. Thomae I. scurius par. quatit. 78. ar c. . ad F.&inopu- phantasiae sculo de Potenrijs animae.capit. . & non nega- E in lectili da seculidae quaeit. 47: art. 3. tur circa& Caietani ibidem, Gremm , in ν- singularia.
distinet. L. quant. I. articulo Primo se Capreoli in I. diit. 3 s. quaeli M. & in 3. distin 36i quant. unica art. . at . Princ.& 4 dist. ro quaest. q. r. 3. Marinsilii in 1. q. t 6. cap. i. Gabrielis quaest I. Prologi, ari. Σ. Alensis 1 .Par. quaest. 6 T. m. I. Cameracensis quaeit. 3. Pro