장음표시 사용
311쪽
agente intellecturi probatur rationibu .
m irerisInim pariat, alii duo eadem
perficiant: unus quidem materialis, qui propterea,quod materialium ro. rum noti nIs immiscetur, extra vagari dicitur,non seipsum,sed mat rialia,&sensilia intelligens, alter, qui sit in actu semper, &in seipso Nietiae perfinion ε obtineat. Qua ta Plotini asserentis,duplicem In no h s esse si ibstantiam; unam,quae semper intelligit,quam dicit esse inteIlecium agentem;altera, quae nonnunquam Otietur, quam vocat intelle
Gm possibilem. Nulla tamen harum sententiarum
veritati consentanea est . Nam tres priores, ut cetera catu absurda praetereamus , contra communem Philosophorum doctrinam constituunt totale principium funetionis vitalis, cuiusmodi est operatio intelle-etiis,extra ipsam animam cum tamenihil vitaliter operetur, nisi Performain sibi inhaerentem, ut obijcit αΤho. prima pari. Ioco citato. arta ero, praeter materiam, & formam, ponit in homine duplicem substan- iam, quod fictilium est, & in auditum. Praeterea absq. idonea ratione, ac contra experientiam facit intellectum agentem absque intermissione
His ergo explosis occurriit ij, qui intellectit in agentem dari negant,inuorum numero est Durandus 3.1 eo.
losophus Narbonensis, reserete Mirandula in suis conclusionibu S, atque aliJ, quorum meminit Albertus N. in summa de homine, quaeu. de intellectu agente. Probat autem Durandus sitam lententiam longo pi ingressu rationum, quarum pracipua vis hςceit. Uel intellectus agenS poni debet .vt aliquid impramat in pha-
alnia, quod tu habile fiat ad produ- Cendam speciem inteli gibilem in intellectum patientem ι velut ipse eer se in eundem intellectum agat, ted ob neutram harum caularum constititi debet, frustra ergo poni tur. Assumptionem quoad priorem Partem n adet, suta vel intellectus agens imprimat in phantasma qualitatem aliquam spiritalem, vel eo poream: non spiritalem, quia in re materiali non potest spiritale accidens inesse, siquidem, ut habetur D Dionysio, di ex Illade causis, minns, quod alicubi recipitur, ad recia pietis naturam accommodari debetas corpoream, adhuc pharasma intra
metas corporalium accidentium manebit , proin ue nihil nisi corpi reum .di materia legignet. Qiiod --B Totidoporicat agentem in lectiam inducere, ut agat in possibilem, quae erat secunda pars assumptionis,pr batur. Nam prunum non requiritur ad illius intellectionem essiciendam, quia intellectio est operatio imm
nens, quae non nisi ab ea facultate , 'uam appellat, administrari potesseat intellectus possibilis est,qui interurigens nuncupatur.
Secundo,idem ostenditur hune in
C modum. Anima rationalis interuem
tu phantasmatis, citra opem alterius facultatis potest gignere species intelligi biles, easque tribuere intelle civi patienti. Igitur superuacaneus est intellectus agens. Probatur assumptum, quia si non posset, ideo sortasse esset, quia phantasma est imperfectius specie intelligibili; nullus autem estedius potest elie nobilior, quam sua causa. At enim, quod haec D ratio nihil momenti habeat, prOb eur; quia phalasma non est princeps causa speciei in te ligibilis, sed instrumentaria tantusninoco; princeps
enim causa est ipsa anima , vel suppositum intelligens: at quod non oporteat instrumentum nobilioris naturae esse , quam essbe viri , alibi ostendimus. Quod si quispiani Occurrat, esto. causae initrumentariae
non uniuersim debeant essest sex-Ε cellere a tamen in re proposita non posse phantasmata, etiam ut instrumenta,concut rere ad c scdiu, de quo agitur, hoc est, ad promouendaS lpe cies ita teli gibileS, quia entia immaterialia sunt alterius gradus,& ordinis, ad que corporea, ut nec Propo tionem habent, ita nec instrumenti vim sortiri queunt: idcoq. ad speci rum generations immaterialem cau-
312쪽
iam necessario adhibendam.Si quis,
inquam, ita Occurrat; is suo argu nata torrui ncctur. Nam si quid concludit, etiam probat, non posse phantas
et is ordinis lint. concursum illii pre-itare ad producendas una cum intra-dectu agente species intelligibiles; quem lamen concursum aduersariae partis assertores dandum esse profitentur.3 Tertio idem confirmatur,quia, si daretur intellectus agens, oporteret etiam daν eundem in natura An Glica; itemque dari in nobis sensumi agentem, qui patienti suppeditaret f ecies rerum sensibilium , ne itam
timul ageret,& pateretur . Nec minus etiam necessarium foret, dari d plicem voluntatem; unam agentem, quae aetione, ederet,alteram pallentem,quae easdena reciperet, quod tamen communis Philosophorum schola negata
Poli remo, vel intellectus agens Vltima. iudicat de re in Alligibili,ves non . Si
Primiam,dabuntur duae poten tiae imtellectrices, per quas iudicium de re-hus fiat,quod supei fluum videtur; si pollemus concedendum erit, intellevium possibilem esse agente prςliantiorem e cum tamen Aristoteles hoc in lib. cap. s. tex is docuerit,semper id, quod agit, patiente nobilius esse; quod etiam approbat Diuus Augustinus Ιχ. super Genesim ad litic pit. 16.
V Erum, quod in anima humana l
necessario dandus sit intellectus agens; communis est, veraque assertio Peripateticae scholae, quam statuit Aristoteles, cap. huius lib. text. 18. eiusque Interpretes ibidem, di Sholasticae Thelogiae professores, partam in primo sent. dii irriti.3. paristim alibi. Henricus Gandauensis
Quod lib. 8. quaeli. I x. Aleiasis s A cunda parte, quaest. 69. memb. 2. D. Auctores
Thomas prima parte,quaest. 79. arti 1pro hac 3. Hervaeus in a. distinct II. quaest. etentia. x. Capreolus in di silia. 49. quaeli. 4. Fertariensis lib. a. contra Gelites cap. 76.
Hanc assertionem loco citato confirmauit Aristoteles ex eo, quia id, quod ei in potentia, eget aliquo , a quo ad aettam deducatur. Cum igiatur intellectus possibilis si in pura B potentia, necetiario erat danda aliis qua facultas, aqua ad intelligendi actum deduci possit: haec autem est
intellectus agens : hoc est, ut rem enucleemus; um intellectus possibilis, sue patiens a principio sit v luti nuda tabula, nec ullam habeat
rerum congem tam Imaginem,cuius interuentii intelligetidi actiones edat, nec ero eiusmodi magines s Ilus phantasmatis ministerio g g tu C queant, quia sunt alterius Ordinis, nempe iiDmaterialιS,ad quem natura corporea vi sua per liligere non valet; itecessario danda erit aliqua spirita Iis polentia, cuiau munus la- quam principali an inis in striintento incumbat,ea vero po inutia est intes- lectus agens.
iou vel hic intellectus non sit singul4
extra animam, sed ei insitus vi natu- hominib'ralis eius potentia; & quod non sit singuIom I unus tantum omnium phanta iiDa- se aetentestis assiliens, eaque allustias . sed Pin in lectrisngulis liominibus singuli e latur. demonstrat, praeter alios D. Thom . . parte, q 79.art. q. sc s. deniqit ea n bis probatum fuit,initio libiniuius
Illud vero nune inter alia disqui- Inrel Ie. rendum occurrit ad intellectus agen ctus agens
iis nati iram magis declarandam. v ι- realitAne. delicet. num is te ipsa, an formaliter an formali tantum. patiente disterat. Utraque tera patio pars assertores habet. Prior D. Tho- te dis in-
77.& 7a eiusque sectatores.Item M. Qui velit, Alberi. in summa de homine, traei. Qistinctio. de intellectu agente, q. 6. Scotum ne esse rea. in a.disi.3.qusu. 3. MEOS non para- lem.
313쪽
ix, quibus hoe pinritanum PD. Aitur, sub unum possibilem eadunt
mentum suffita arura Namque incoi Itaque huiusce opinionis ratio, aeterisirebus oesmatum est, quoties fundamen tum erat, quod res no linta liqua. duo ita sunt aflecta, ut unum absque necessitate multiplicandς,de efficienter pi ater,dispona mia quod nulla co at necessitas, dupliceterumad illius operationem; sem- ponere intellectum; quandoquidem
per id,quod disponi si distingui rei a tam eductio specierum intelligibi-
Mundame- La abeo,quod disponitur; sic uniuer . lium e phalasmatibus. quam earum Wratia huius sales causae, ut intelligentiae Sco usus,siue intellectio abiis elicita ad Orientiaeta pora coelestiaduimguuntur amum unam , eandemque vim intellectrido elementari , quem ad generati, cem reuorari queunt. Quod si quis Obiectiones rerum' instruunt,ac promouentu obiiciat, nihil posse producere prin-
sic lenis distinguitura ligno, quod cipium firarum actionum, quod haec
calet acit; aqua a manu, vitam restia sententia admittit , dum fatetur, i gerat: color,ceteraque obiecta senis sum intellectum possibilem produ- suum externorum ab ipsis sensibus cere species,quae intelligendi princi- externis, quibus sui similitudinem pia sunt. Occurrendum erit, nihil Solutio- inurunt ; & sensus externi ab inter- posse producere principium primaenis, ad quo erum a te perceptarum suae operationis, sicque intellectum . species mittunt; atque ita in ceteris . non eiscere in se principium edu-
res sese habet. Quare consentanesi cendi species ephantasmatibus haec est, vi etiam intellectias agens, qui enim eductio est prima eius oper patientem per species intelligibiles a tio, cuius principium nihil sibimet ad inteluendum disponit, realiter essici tyat palare sibi actionum iu ab eo di iterat- sequentium , id est, intellectionum Quitarum Posteriorem sententiana a Iexi principiar quae sunt species intellia
cuinalem, sunt Maior inridis .i6. quaest .vnica.. tibiles. Neque ex hac opiniones Iacobus into odi I-m Ix. Niphus quitur, idem simpliciter esse agens. lib. 1. de intellem tradi. e.xI.Α- & patiens respectu eiusdem formpIensis q. o. in c. I .Ex d. quorum' Nam' intellectus una cum phantasse
placito dicendum est, intellectum mate producit species; per se autem, Possibilem duo, ut nunc reliqua ta- sumptus easdem recipit: quemad-ceamus, actionum genera sibi ven- modum una cum specie gignit indicare, nempe intellectionem, &e- o telligendi actum, & eundem nudo , ductionem specierum e phantata spectatus recipitomatibus: & quidem ad primum g Ex his duabus opinionibus neu- Priori serenus opera Conum a. se ipio,pro ut a- tra sane improbabilis videtur. Et si tentiae, ut gentis uomen habet,disponi;adpo- priorem libentius tueamur , quod magis AriFimctamen' iterius velo minime. Praeterea qua-- propius accedat ad doctrinam Ari- stotelicae, sumo, uis in rebus materialibus semper id, stotelis, qui hoc in libro cap. . tex. . defertur
quod simpliciter disponit ,. ab eo , intellectum possibilem iacit nudam palma.
quod disponitur, re ipsadistingua- tabulam, puramque potentiam, actur, in spiritalibus tamen, cui itim veluti materiam primam, cui aliunis di est intellactus, non ita rem se ha- de, ac non ab ipsomet imprimendae In rebus bere; nec mirum, siquidem, D. Th, E sint rerum intelligendarum notae. in como-- lib. N. coni. Gent .ca. Io edi sterit,ea, siue imagines . Itaq; ad alterius se n. RespO. ad rei v vna Quae in rebus corporeis per dxii er- tentis rationem dicendum eri esto, L numen potetia va fas potentias sparguntur, in incor- qua a pluribus facultatibus materiς rum posteria exequi- poreis copulari,&ad unius faculta- ilahqre litibus percipiuntiar,ad una in rioristin mune- tis, vim reduci videmus: quomodo, superiore, & materialem vim sapera. quae ad duplacem appetitum sensi. numero reducantur: non id tamen tiuum perihiaent,lub unam volunta- absolute,atque uniuersim i acueni. tem : & quae pluribus sensibus tam remac ne in re proposita accidar, O,.
314쪽
, 8 IN IIL LIB. ARIST DE ANIMA
Vt docet lientis, qui quoad recipienda prima Arist. hoc intelligendi principia est quasi ma-
in lib. e. s. teria Prim,quae formas tam subitantex. II. tiales.quam aces sentarias,ac principia,quibus suppositum agit,comparare sint nequit, sed ad ea duntaxat recipienda potestatem obtinet.
Adti H Ihiamus nuc argumenta primidis articuli,qua ottenderet,itebatur,non dari iti relli ctum agentem HInoitra anima. Ad primum dictaum, non tequm Luellectum agentem , ut aliquid imprimar iii phantasma, sed vevsa cum illo producat species intelligibiles in intellestum patientem. Dcetenim phantasma crassum, di materiale fit; tamen ex coniunctio ite,& consortio intellectus agetis halatius, fortiusque ad age iniumessicitur,& vltra propriam naturam
eleuatur ad spiritalem essectuna Vr ducendii m. a de re in progressu.Adri. Ad ita undum iacgandum est anteis cedens , S: ad eius probationem dicendum, haud ob id phanta a non
poste per se producere speciem intelligi, Iem, etiam ut initrii metur animae rationalis, quos nullus effectus possit esse nobilior sua causa instrumentaria: sed propter eam raetionem , qua in argumento attinge-hatur,vides icet,quia nulla causa instrumentaria totalis, seu Pνπι ipua . si materialis sit, pote is producere eLfectum spiritalem, utpote, qui sit O dinis multo altioris. Verum non cibproduci o propterea negandum posse phanta Lspectetum ma concurrere cum intellectu agenia intelli ibi te uti causam inltriamentariam mi is tum, non nus praecipuam ad generationes pe- attribuit clerutri intelligibilium: quia tunc eaphat alma- generatio no M pii phantasu ali,etiati et vi in is ut initrumento , scd iiii ellectui strum. Mo. gei ri, a quo ultra vimur an excita. Ad 3. tur,fimpliciter attribuenda el . Pro explicatione tertii argumenti sciendum , Scotum in v. distinet. 3.qua
lectum agentem conuenire, tum ad
abstrahe as species rerum singula- ruina a rebus; nam species rerum communium fatetur Scotus trusitas fuisse Angelis in ipsorum creatione γ tum ut sit lumen, cuius vinute
intellectus possib sis de intelligibili
veritate rudicet. Contraria rumcnsententia vera est, quam tuetur D. 3 Thomas prima parte ,quatit. 34. a ilia . eiusque lectatores, asserentes,
non indigere Angelos intellectu In Ange gente seu tam uniuersalia,quam sin- lis non da. gularia per species a Deo sibi indi- ri intelletas cognoscere. Quod cola levitaneta ctum ageaeit ijs. qtiae docet D. Dionysius cap. terra. 7. C lest. lis arch. D. Damascenus
lib. a. fidei orthodoxae, capst. I. D. Augustinus i. de Genesi ad limam , capit. s. Se lib. q. eam t. 2 . Nec veto in Angelis intellectus agens requiritur, ut suo luit viae possibilem collustret,cum eis, ad diiudicandam vernatem sufficiat vis ipsa intellectus possibilis .miae ex propria sua na, tura lumen quoddam est osonte diuinae, de aeteri ae lucis e riuarum Ita
que ad hanc argumenti partem dicimus, iccirco ii obis iii ellectum agente dari, quia. curia noster intellectuPpossimilis a pr: in aeua tua or gine r I rum imaginibus prorsu& careat
nec flacibilli ab Auctore naturae alι qua potentia danda suit, culm op ra eiusmodi imagines asciscer
quod in Angelis locum non ha-iat Quod vero attinet ad secundam Non esieci uidem argumenti partem . in qua adm Ilznpetitur, an sit admittendus Ietilus a- oti tensum gens a patiente distinctiis;, iam ea agetilian . quaestio sirpemus a nobis profligata ἱ eit,ubi parte negatiuam, statuimus, oste iidimusque, diuersam es Ie rati
nem in intellectu & selisu, clis o tinctum sen sibile vi propria potentia
sensitivam mouere queat Hai smyttendo ad illam sui imaginem. Nec enim ea species a. strauis materiali ad immateri alcinascendit,ut s da sit aha altioris o torus facultas, ama obiectum,aut polentia eleuet uv
315쪽
mus in edictione specimam intes. Iigibilium e pharasmatibus accidit.
Tege D. Denique quod eodem argumento πh.Ii. . . de Wγluntatevnteobiicituruacilevet. Moisi di Ivet,qui dixerit,superfluam eiagri t. d. 3 .q. se huiusm i potentiam,cum volsi-u . Hem. 11. etas non egeat speciebus, aliove prinserit. d. I . cipio operandi, quod sibi aliunde Q. a. conferri debeat, mim satis ei sit cur node proponi ipsi ab inteli rem, ut intur volutas eam feratur. agens. Ad ultimum argumennim resp&Ad ultim dendum est,solum intellectum posisibilem, non vero agentem iudica.. re,& intelligere, uti proxima quaestione disseremus , ct si quibuioam. Philosophis aliter visu fuerit. Quod . vero circa intellectus possibilis nobilitatem opponitur; dicimus,eum apente nobiliorem esso, quanquatnaliter sentiat Ferrariensis quaest. 9.Paεἰens in huius libri post D. Thomam in x.
tellectus sent. distinct. 2 o. quaest.2. artia. &de Medi pr. verit.q. IO. arti c. 8. Primum, quia incelliti tellectus agens est quasi administet patientis, cum totus occupetur in educendis speciebus, quibus ille vistatur. Item,quia ea facultas preti antior habetur,cuius operatio nobilior eluat intellectio nodilissima est hominis operatio; unde humana felicitas,quae ad excellentissimam potentiam, & nobilissimum eius actu pertinet, in actione intellectus pos ibilis,hoc eli,in contemplationem sum in pa- mi boni consistit. Neque obest illudia intelli D. Augustini,& AristoteIis,agens esti de ae . se patiente nobilius; id enim ratum, omne apes firmumq. est, si alterum praeci se, qua esse patim ratione pari tui, alterum prout agit, te praestan specteturiquandoqui ct agere,quam eius. pali,ex se praestantius est.Itaq; si in elliatus agens,quatenus species intel Iigibiles in patientem producit IPatiens vero prout eas recipiendo alitur,absolute speetetur,haud du-ie sub ea praecise resideratione anis reponendus est intellectus agens patienti. Verum id non obstat,quo mi istius patiens,si secundum proprias vctioires,quas edit ex pelidatur,agenisti simpliciter praeserti debeat.
TRia oscia intellectili agentia Munera in
Peripateticis tribuuntur. Pr, tellectus amum est illustrare pliatasma. genu . ta. Secundum, efficere obiectum i telligibile actu. Tertium,producere
in intellectu patiente species intel- Iigibiles Quod ad primum attinet, dari quidem praedictam ιllustrati nem significauit Aristoteles cap. s.
huius libri, texta4. vertam,quonam modo ea fiat, magna dissensio est. Sunt qui illam patent cons stere in Mu Itorim productione certa qualitatis; cuius placita demerito, ac vi phantasma ab intelle. illustrati ctu agente excitetur ad gignendam ne phalas- formam spirisalem, hoc eit .speciem mali S. intelligibilem. Aesane, quod intellectus agens aliquid arat, imprima ve in phantasina obscure indicat
D. Thom. Iib. 2. contra Gent. cap. 77.
ubi ita scripsit. Est igitur in anima intelleetiva virtus activa in phantasmata, faciens ea intelligibilia actu. Veram haec sententia non placet. Etenim, ut Durandus argumentabatur, vel id,quoa initIlmus ages imis primit in phantasma, est quid spiritale,vel corporale. Si spiritale, ne in IlIustratio transitu quidem et si rea c. ori impro- phalasn
habile iudicet Capreol. Ita a.dist 3.q. tis non est 1.ar . 3. ROIerit in corpore ut com impressioporeo accidemere pl. bl corpora- alicuius L. cum adhuc ni ra lim Iies mater ta- qu litatis. Iis nauirae colastitati qua ratione P
terit phantasmati impertiri vim ad producendam immaterialam qualia ratem ρ . e opinio
Calcianus 1. pari. quaeli. 8s ac i- Caietanicul. I. Opinatur, phantalma illus ira- ue illustrari ab intellectu agente non fodimal - tione obic
eri sed obiective, id est , nullo /b eo cit .
316쪽
Iualitatem in phantasma imprimi, d habere se intellectum iotem
ad phalitas ma eo modo. quo lumen Solis ad c loris, quoia . uti quidamvpinantur, per i OI-m assillei. tiam in cataraeli, ut colori sui similitudine incia phunum, indeque ad polentia
transtri itant. Sic gitur putat La. e.
Taeque 4jatutae sit, amen ex intelle.
Ous agenus vicin tale,& irradiatione assequi, ut possit vi acum ipso ad procucendam speciem inrcli gibi et concurrere . Additque. lintellictum 3 ageni cm non effusa, sed mala ei de in . . ipsis luce,&:cta ii i. iarii iur intil.
Letona possibilem, isi Phantis sni: sui
species in nostro intellieiudet tur, cum sola quidditas uniuersalis in phantasmate ad eum n odlam illubrato effulgeat, de ad lpe cleriim productionem tuo modo coincuriam impendat. Consula- Haec etiam opinio nobis minime uro. probatur. Primum, qui non apParet,quidnam lumen intellectus age. tis interiectu suo praeli et,quo dicantur phantasmata ab eo illuminata; si nihil in ea, nec cum ijs opera tui. S
cuti do, q uia si ideo dicuntur phantasmata illustrari,quia ipsis pretiens
assidet intellectus agens; utique Omnia hominum,seu dormientium, seue vigilantium phantasmata perpetuo illustrati dicenda erunt,cum semper . habeant prasens lumen intellectus ageniis. od tamen de dormientium phalasmatis negat L .aietanus. 3 Tertio, quia, ut recte obiicit Ferrariensis 1.contra Genies,cap 77 cumphantasma, quantumuis oblectivd irradietur, nihilominus in organo corporeo maneat, extensumque sit, non potest naturam sue maieiis co-ditionibus ostendere, vitiligit Cai ranus.Nec est ad rem exemplum i
Diis lumitus, cuius radio apparet A color, no sapor; ideo enim solas radior lete t pectandum exhibe is quia
solus color,i.o sapor,cadit sub visui ' . - at enim res singularis intellectui adiparere potest, cum non uniuersalia
ratilina sed etiam siligularia proprio 'conceptu a nobis intelligatur. ut suo Ioco demonii rabimus Deinde,quia,
si spectetur sola productio speciersi
intelligibiliu, phalatasma, ut in progressu oti ei dentus,non ad eam conis B currit praeci e , ut naturam communem refcra, sed ut tam communem, quam singulatim repraesentat.Quhrv iri. D cIt,cur natura singularis phalalmarum integument soccultetur .
P. I remis,quia si in phantasmares, Ultinio
Ia qiodditas uniuerial Selucet, prois feci o tam res in phantasia uniuersales exi sient, cum in ea repraesentetur ab q; disserenti s indiuiduantibus. Ferramensis hoc tri lib. q 9.&Ca- opi Fem
ponat, & d scurrai ctica singularia 3 ita phalasiam cx eadcin contulicti ne Obtinere, ut ab se promat ili striora & efficaciora phantasmata, quaeque una cum intellectu agente D possint intelligibiles species producere. Atque hoc esse inquiunt, phantasmata illustram ab intellectu agente; quod videtur ad mentem D Tho, Resellitimae prima parte quaeli 33 .ari. I . Haec explicatio, uuanquam liabet probabilitatem,non omnino satisfacit. videtur enim alluli rationi S nomen, quod actionem sotiar, nimis impro- iprie & remote usurpare pro insitae nobilitatis communicatione, quae E est ante omnem :ctimi intelleolus agentis, di in ipsa priniaeva ac naturali phantasiae S intes laetus, in eadem quasi radice, copulatione consistit. A qua certe phat Masmata quasi sentent a obliti pis nobilitatem ,& splendo- recenti rem, rcct iis illuliria, quam illustrari rum celota dici debent. bris, veri-ΡIacet igitur nobis ea sententia, latiq; vi-qus a recentioribus Philosophis ce- cinior. labratur.
317쪽
lebratur,alentibus, illuminationem Aphantasmatum no esse obiectivam. vii Caietanus ait, nec radicalem tantiim,ut Capreolus & Fertariensis ambulantur, sedeflectivam; non quasi intellcctus agens aliquid luminis phalitas matibus imprimat I sed quia tanquam externa lux radii sui consortio active eleuat phantasmata ad producendam speciem intelligibile; in qua communis natura repraesentatur exuta disterentiis indiuiduali- Bbus,manetque a solo intellectu perceptibilis . Itaque nequaquam etiam probanda e triententia Henrici Gadauensis Quodlibeto quarto. quaestione vigesima prima ,& Quodlibeto octauo quaeuione duodecima , S decima tertia, existimantis, illustiationem phantasmatum non sese habere,vii diximus; ted ad eum fero modum. quem posuit Caietanus; de intellectu in postibilem phantasma- Ctis sic illustiatis ad iii telligendum
uti. Qi:od falsum esse tunc magis patebit, cum ollenderimus, non posse intellectum possibilem intelligendi actu in edere abique interuentu sp cierum intelligibilium , quae ab intellectu agente una cu phantasmatis per eum illustratis gi gnantur . Haec deprimo ossicio intellectus agenti S.
De alio duplici musre intellectus
ALterum munus intellectus apetis est facere obiectum intelligibile actu. Nimirum, quemadmodum intei lectus possibilis ex se est inpotentia, ut fiat actu intelligens, ita Eobiectum est in potentia , ut fiat intelligibile actu. Est autem intelligibile in potetia, secundu n ei ie,quod extra animam, vel in pla antasmate Obti net, fitque uitet lig: bi te actu secundum esse intelligibile, quod in intelligibili specie tortitur Nuc enim
intellectus possibilis respectu illius est in actu Primo, ut in spluviserriqueat. Quo patet ,reddere obicctum intelligibile astu , nihil esse aliud, quam esticere, ut obieet una reptisen- tetiir in specie intelligibili. Quod intellectus a ens praeitat, dum una cum phantasinate illustrato produiscit speciem rei intelligendς in intellectum patientem Lege D. Thomam
Spiritualibus creaturis .ari 2 o. Addit S. Thomas libro 2. contra GenteS, c. 77. 5 q. de Anima,ari I s.
intellectunt agentem facere etiam phantasmata actu intelligibilia; licque per phantas hiata facta ab eo inistelligibilia actu eignere sc. etiam Iuintellectu possibili. Ex quo videbitur alicui in doctrina D. Thomae, antequam species intelligibilis in intellectu producatur, iam obicetum esse intelligibile actu in phantasmate. Sed non ita res se habet . Nec enim mens D. Thomaeeit,rem in phantasmate est e i n teli i gi bi lem actu forin liter, sed causaliter duntaxat, quatenus phantasma illustratum causat cum intellectu agente speciem, uti diximus. Quo etiam modo tam in- Quarone tellectus agens , quam phantasma dicatur in perhibentur causare in intellectu tellectus possibili scientiam, hoc est, actum & phan sciendi, S habitum, qui per eum a. tasma sciectum gignitur ἱ videlicet, quatenus tiam cau producunt speciem intelligibilem, sare. quae intelligendi sciendique formale principium est. Vbi aduertendum, rem,quatenus est inteIIigibilis actu, appellari obiectum intellectus agentis; quia hic circa illius effectione versatur l quatenus veloeli actu intellecta, dici obiectum intellectus possibi lis ; qu ia ad hunc perii net intelligendi actiones elicere. Ex quo
facile apparet, rem pr: us saltem n ,... gtura cile intelligibilem actu, quam . . cintelligatur ab intellectu, cum intel- . tIeetio praerequirat , supponatque speciem intelligibilem , a qua ori tur;& res erus modi specie iam sit intelligibilis actu, ut explicatum est. Vnde etiam colliges . intellectum possibilem non pati ab intelligibilia tu sechadu n receptionem 1 et .
318쪽
a i IN III. LIB. AR. Is T. DE ANIMA:
Nomo. mei: siquidem intelligibile actu non do intelle potest diei agere in intellectum tinctus possi primendo speciem,utpote quod,aabilis ab in 'tequam eius species imprimatur. notelligibili stactu intelligibile: dicitur ergo ab
actu patia illo pati,ratione intellectionis,pro-tur. ut intelligibile actu per suam ima- sinem una cum uitellectu possibili intes ligendi actionem effective edit. Vnde illud ex D. Augustino libr. s. de Trinit. c. I 2.a potentia di obiecto pati iur notitia. An intel- Est tamen adhuc non praetereum lici' ages da dubitatio, an intellectui agenti, intelligat. praeter superiora officia, conueniat
etiam intelligendi munus et quae dubitatio apud eos tantum locum hahet, qui intellectum agentem a possibili re ipsa distinguunt. Nam qui
unam eandemque potentiam esse aseistrantur , non dubium, quin ei intelligendi ossicium attribuere deis Haiu.Scot.in I. dist.3.q.8.ad I. rem in dubium relinquit. M. Albertus in Summa de Homine, in quaest. vlt.e vum, quas de intellectu agente di-Dutat,art.x .asserit, intellectum V tem inteIligere; non tamen per aliquam speciem in ipso receptam, leu . quod idem est intelligere active, iuuando persu ammet essentiam intellectum possibilem Caietanus hoco in lib. ad text. I 8.ait negari non possise , intellectum agentem, tam & incellectus, di agens sit, ita telligere. Idemque approbant nonnulli e iunioribus Philosophis. Denique landumis ci loco,quaestio. 23. inquit, intellectum agentem producere intellectionem in intellinu possibili. Contraria tamen sententia, quae de cerni intellectum agentem non inistelligere , nec ullam intellectionem immediate producere . di commu-ditUret ' nior est,& veriori tam tuetur Hen- agens nsi ricus Gandauensis Quodlibetos. q. 4menion a a.di, ut videtur, D. Thomas in s di
que ex eo, quia, si intellectus agens intelligeret, superuacaneus esset in.
tellectus possibilis. Deinde, quia, Aristote I. cum de intellectu agente disseruit, nunquam ei intelligendi
te ossiciis discrevit, quod hie esses inpotentia ad recipiendas formas,ille easdem imprimercis hie in contense plationem incumberet,ille quasi lumen fulgeret. Privatim autem Ian- AIiqvodum opinionem ea ratio consulat, modo dici quia, si intellectus agens produceret posse age. intellectionem in patient sequer tem tmesis tur , intellectionem esse actionem lectum cotranseuntem; siquidem non maneret currere ad in eadem potentia, a qua eliceretur. intelle B Non eli tamen inficiandunt, intello. ctioum . cuim agentem una cum possibili c6. currere ad intellectionem mediate, id elt, interuentu specierum, quas genuit. Quo etiam pacto dicitur ideantellectus agens, ut ait Scotus in I. distin. 3 .qusitione 7.esiicere euidenistiam primorum principiorum, nimirum, per species,quae concut runt
ad terminorum penutrationem, ex qua immediate oritur prDiopiorum assensus. Restat tertium munus inistellectus agen t s, quod est produc re species intelligibiles in patienistem ι sed nihiI iam de eo, quod ad praesentem quae itionem attinet, e plicandum viperest. Facile autem quiuis perspiciet, praedicta tria munia,etsi vocabulis & consideratione distinguantur , re ipsa in unum idemque recidere. Sed quaesierit adhue sorte aliquis, Legen cur Aristoteles capit. s. huius libri, Th. in a.d.
habere se ad possibilim , ut artem ad a. q. 3. de
materiam . item, cur illum dum in i .d.3. q. capite,tex. I s. habitum vocarit. Ad 4. arti .
primum horum dicendum, compa- Cur dixitrasse intellectum agentem aris,quia, Aost. agis vr ars infert in materiam is asadi tem in te, tificiales, ita intellestias agens indv. lectum hacit in possibilem species intelligib)- bere se viles. Et,ut arti sex artis in inisterio no arte ni alproducit nam naturalem,seu for possib:le. mam suae speciei; trecenim Polyci tus formam humanam,de viuen tem statuae indit,sed formam artis; ita mens per intellectum agentem non nisi intelligibiles lamas patienti
conseret. Lege D. Thoman, lib. contra Gentes, c. 76. N Ferrarientem in Commentaeiusdem capitis,
319쪽
illam est . intellestiam agentem onser item vorari rabiciam ab Aristotele . quod Babitum fit habitus prunorum principiorum,aΡPell, ut arbitrari sunt nonitali, quorum
Mit. meminit D. Bonaventura in a. dist. 4.arti 1. quaestio. 4. M. Albertus in Summa, de Homine . in quaest. qua quaerit, an detur intellectus assens, art.2. Et Aegidius hoc in lib.adtext. 18. cuius in vitris absurditaso eo
Conuincitura D. Thoma, quia habi-mS primorum principiolii est qualietas primae speciei, recepta in inteII ciu possibili ad cognoscendas primas veritates in demothrabiles, lupposita cognitione terminorum : at antellestus ages numeratur interfe- cundae speciei qualitates .qu i a c si n- cultas a natura insita; nec vero fue- Ponit cognitionem terminorum .nqansidet in intellectu possibili, nec trihuitur a natura ad intelligendum, sed ad abstrahendas species a phantasmatibus. Quae omnia ex iIs,qtiae hactenus a nobis di utata sunt, facile quiuis deprehenderit. Dicenis dum est igitur, intellectum vocari ab Aristotele habitum, late accepta
diabitus appellatione, ut complecti-ἀur quamlibet vun , aut facultatem ad operandum
QUAESTIO III. Utram necesserio dandae simi in nostro intellectu species in
telligibiles,an non. ARTICVLVS I.
Varia Phitisiphorum sententia.
sequetur,cum superioribus co haerent, afferentque non parum m menti ad utriusque intellectus olf-cia,vim,& naturam pernoscendam. In praesenti autem quaestione diueris
si diuersa scripsere. Quidam species intelligibiles omnino tollere cona A ti sunt,aientes, sat esse pluntasmata, ut in his intellectu, naturasaron singulares tantum, sed etiam uniuersales contueatur. Ex eorum numero
fuere Themistius, Theophrastus, &Αuem. Pace:qui tamen inconstituε-
do intellectu discordes fuere, ut superius diximus. De Theologis edani Qui specDurandus in h. d. 3. quaest. 6. Bach eies intel-nus,quaestio . . Prologi.Goto se diis ligibiles Qq libetos quς it .ist.& Quod lib. nolint ad B II. quae it .3. Henricus Quodlib. .q. mittere. 7. 3 & M.& Quodlib. F.q.Iq. species intelligibiles negarunt, quibus ex parte assensus fuit Gabriel in a.d quae it . . aiens, non requiri speciem in intellectu ad cognitionem intulistiuam, licet ad abstractivam requiri non sit negandum. Nec desunt a Numenta,quibus Olieiadi videatur, frustra omnino species intelligibiles poni . mmem,quia sine ipsis potest r. Argum
c intellectus contemplari in phanta Lmatibus naturas,qus in ijs,tanquam in speculo relucent. Corroboratur que argumentum ex eo. quia in potenti; s,quq inter se ordinem habenti obretiuin repraesentatur polleriori peractum prioris, ut voluntati per actuin intellectus, &asmetitui sensitivo per actiam phantalis. Cuin igitur phantasia & intellectus sint potentis subordinais, ratio ordinis pOD slulat, ut phantasia, quae cli polentia natura prior, repissentet inici lectui obiectum , quod ille confestim apprehendat absque alia specie. Secun- 2. Argum. do, idem probatur, quia ut se habet
bonum ad assectum, ita verum adlΠ-tellectunt; bonum autem non est sua flectu per speciem, aliqua irrue sui similitudinem:ergo neque verum in intellectu. Tettio, quia si darentur 3. Argum in intellectu species intelligibiles , E cum eae ponantur uti naturales causae intellectio mim, non pollet unquam intellectus ab earum , tu celiasare, semperqtie versaretur in percipiendis rebus,quae pereas repraesentantur: quod cx potentiae repugnat.
Quano, quia ii eae species eiiciat in A. Argum
nostro intellectu, oporteret nos eas cogit oscere, quemadmodum &n illos actui , tam voluntatis , quam
320쪽
D Argum. intellectis palam deprehendimus. AQuinto, quia multa a nobis intellisuntur, quorum species intelligibiles non habe inus; siquidem nec Dei,
. nec subitantiarum separatarum, neque aliarum rerum materiae expertium .ilitelligibiles imagines assequi possumus. cum huiuscemodi res nomoueant sensum, proindeque earumphantasmata habere nequeamus: &tamen constat, nos harum rerum coisivititnu. ceptus formare. Postremo, quod ne- Bque Angelis simpliciter itecessariae sint species intelligibiles , ostenditur. Nani Angelus sine interuentu speciei cognoscit se per suam essentiam; immo de alios Angelos percorum subitam ias sibi pi sentes, quod probatur, quo ad priorem partem, quia ossentia Angeli, ut est actus sine admixtione materiae; ita est per se actu intelligibilis; est qtie actu, & intimῆ coniuncta proprio intellectui, Cui cum eo concurrat a d sui ipsius notioncm . Quo ad posteriorem veto Pariem . oli editur idem assi impium;
nam quili t Anaelus poterit ita se coniungere intellectui alterius , ut per modum formae intelligibilis es. scientiam habeat respectu intellectionis ab eo eliciendae. Qitare videtur hisce argumentis conclusum, recte sentire eos. qui species intelligibiles dari negant. i D
Non negandum dari spectu infel
Alensis x. T TAee tamen opinio probanda E
Σ.& 3. Se tetica, communi Philosophorum ap
N. Alberi. tellectu species intelligibiles , quae in a. d. i. sint principia intelligendi; sicuti &'art. is. D. in sensibus dantur sensibiles , o su-Tho. t. p. periori libro demonit rauimus; ubiq s .ar. s. etiam complures huiuste veritatisil ..2on. in an totes iumedulluatur limus.Gγtὸ D. Augustinus putat, adiaciun- pertum esse,dari huiusmodi species,
geni j tardioris esse de eis dubitare. Probatur igiti ir haec sententia ex eo, quia ita se habet intellectus ad propriam functionem, ut sensus ad sua; . at sensus, ut loco citato planum fecimus, nullo pacto sentire queunt absque speciebus sensibilibus. S cun do,quia cum intellectus ad hanc, vel illam rem percipiendam indiscriminatim se habeat; cumque in se spectatus sit pura potentia, necest rio ad intelligendum requirit aliquam sormam,qua actuetur, & eget aliquo formali principio, unde Intelligendi actum promat, & quo ad hoc potius,quam ad illud concip.endum determinetur. Haec verbifo ma & principium non aliud eit, quam lyecies intelligibilis. Nam quod ad id praestandum phantasma-
ta neutiquam satis strat, ex eo constat, quia phantasmata, quemadmodum sunt per materiam extensa,&imperfecti crasseque materiae, Hanon ni si res singulares repraesentant: & tamen coiislat, intellectumeliam ob edia communia Percipere. Item,quia phantasmata non sunt ii time coniuncta intellectui, una non haereant m anima, sed in corpore: at
nihil operatur, nisi per virtuternis qua in ipso est, ut ex doctrina Ari-iso telis in a. huius operis lib. cap. texi η &iastruit D. Thomas libr. Σ. contra Gentes,cap. 76. Quo fit,ut ad nullius rei. siue uniuersalis, siue singularis , sitie expers, siue particeps materiae sit, susticiat phanta lim,vi ex eo linei lectus post ibilis intelligendi actum proferat. Adde, quod, ut
Scotus arguuientali: r in I. u. n. 3 q.
6. magna foret naturae intelicet lia imperi etio, si non in sic, sed in compore, hoc eis, in potent a sensitiua corpori inhaercnta, nob. lissimae suae operationis principiis haberet. Neque huic ratiotii obstat, qu5d beatis aluina essentia pro spicie intelligibili est, ct tamen nec Per reale identitatem, neque subiective impiis in- est. Namque sic intime eoriam inscia