장음표시 사용
361쪽
s3R IN III. LIB. ARIs T. DE ANIMA
nis, non digni verbum; igni tamen Iper intelligere notionale, quod est proprium Patris;&quia intelli Greessentiale, S notionale idem re runt, adhuc trianet, nulla dari intellectio.
nem,per quam non producatur veris
auo ad a. bum. Ad secundam eiusdem minoris confirmationem dicendum cum Fe rariensi I. ni. Genti cap. 3.&Sylu'Angeli,cu uestro in confiato, quaest.27. Ang se intelli- los, cum se intelligunt lamare verunt, ver- bum, non enimverbum ideo poni- lum expri tur, ut res intellectui quoquo modo munia praesens sit.sed ut intime, atq; in te,
ligibiliter, hoc est, in ipsa intellectione sit praesens me expressam suit imaginem, conceptum ves maxime, cum actas intelligendi necessario fiat secundum assimilationem,uti di-jQuoad 3. ximus. Ad tertium respodemus cum Capreolo in I sist. 29 qu sit. 2.etiam Beatos videndo Deuiu gignere verbum , quod item probabile censet i trariensis i.contra Gentes, cap. Duae ratio, Non est enim eadem ratio in specie suadeat,da impressa diuinae essentiae, & inex-ὶdum esse pressa,quia illa tanti, poneretur.vt verbia ex- per eam res cognita uniretur intelle- pressum di divi, quam unionem abande petisti inae essen exhibet diuina essentia ; at verbum alae.. iccirco datur , quia id ipsa intellectionis natura exigit. Itaq, mota pro batur nobis eorum sententia,qui Putant, ideo in beatis speciem impressam diuinae essentiae non dari, quod nulla imago possit diuinum esse apte aratiexpri repraesentare. Nam aemu is ipsum
metes ver- nulla imago infinite G ex aequo rohu in Deu serat, aliqua tamen esse potest, reque serutur im ipsa datur,a qua limitate. d. prout ab mediatc. intellectit cieato cerni potest, repraesentetur, quod est verbum memetis. Nec inde sequi tur, Beatos nouferri in Deum immediate immediatione obiecti: siquidem intellectio
non terminatur ad verbum, ut ad rem cognitam.
Dilui. ar Ad quartum argumentum respongum dendum est, verbum esse propter intellectionem ; non quasi ad eam requiratur,uti principium ei sectivum;
ad id namque sat est intellectus &ιpecies ; sed quia non potest qui nam Lib Euellecti eiu cader: r. quin expressa eius imago ab intelligente Brinemr. Neque propterea ex illi mandum est, intellectum in malum specie intelligibili mane. re adhuc in potentia essen tiali ad intelligendum;quadoquidem verbum non est Drma anteceden& actum intellicendi, sed ubi primum intelle.ctus speciem re obtinet, confestim elicere ab ea potest intellectionem, sua verbum Onitur: nec ad eam est in potentia eslantiali, sed accidentί-
Ad quintum . Diuus Thomas I. p. Diluus.πquaest. 8 .arii et .ad 3.&Quod, b,3- gua, artic s. ad 1. concedit, in actionibus sensuum internorum dari aliquid proportionale verbo , peractiones vero sensuu externorum nihil produci ; idemque asserit Capreolus in
I. dist. 27. quae LM Heruaeris tractatarde verbo, quaeli. Mart. r.& 2. Nost, omi cm men maiorem propositionem abse- gnitione, lute concedimus;eli enim commune tam inle
omni cognitioni tam intellectus, lectus, iquam sensus, siue internus, siue em lentae, ternus sit, es sci per assiunitationem cide expressionem rei cognitae. Negan. μαας eda eli ergo mi nota & ad eius con fi
mationem dicendum, mentem Aristotelis eo loco esse , externum sensuin serri in obieetum, prout a paricrei praesens est,intellectum vero, quatenus in ipse secudani notitiam expressam continetur,n on quasi res hoc etiam posteriori modo non sit in sensu externo, sed qu ia is requiri rinsuper externam praesentiam rei, quae sub eius notionem cadit, quam tamen intellectus non poscit; quam do idem tam praesentia, quam ab sentia intelligimus. Ad sextum respondemus cum D. Di ΠόπΤhoma I-par.quaest.37. articulo pri- gum in E mo, & Caietano eodem loco FerrPriensi 4. contra Genti capit. I9. C preolo in I .distinct. t o. quaest. l .artiaculo primo, quemadmodum per intellectionem gignitur verbum , in suo est obiecti ueres intellecia , ut in sita imaginnita peractum amandi effici in amante impressonem quamdam obiecti amati, secundum quam ro, quae amatur, dicitur suo modo Distrigod by Oo le
362쪽
Η e Inamante, qui terminus, quia
proprio caret nomine, vocari coninsueuit amor, impulsus, affectio, siue inclinatio in rem amatam. Ergo ad id, quod in contrariam partem attulimus, dicendum est, terminum illum per amandi actionem prod Quo pa- ctum, amorem quoque dici, quaneto res sit quam laxiori significatu ι ac ratione amata in huiusce termini rem amatam esse in amante, Se amante secundum conuenientiam . amant vi. & proportionem. Quod non o cissim in stat, quo minus simul res amans sit te amata . in amata, quatenus ad eam impellitur, ac trahitur.
QVAESTIO IV. suo pacta inter se digerant species intelligibilis, intellectio, verbum, O obtestam. . ARTICVLVS I.
Inteluctionem dissingui re ipsa abis
Α praestat intellectio; ergo Intellectio
est species. Secundo, ubi est eadem a. Ratio. ratio obiecti,ibi est idem esse; sed species & intellectio tendunt in obi elum sub eadem formali ratione; h ben t ergo idem esse, atque adeo non
Ad eandem opinionem accedit Gothed Gotfredus Quodlib. . ubi compro- intellisen bare nititur, nihil esse aliud intelli di aetu ingere, quam recipi in intellectu spm specieit B ciem; atque adeo speciem intelligi- ceptione bilem; ut receptam, esse ipsum in- costituit. telligendi actum. Id vero hunc in I. Motiua modum probat s Ita se habet in teu . eius. ligi ad intelligibile, ut intelligere ad intelligeniem: sed intelliSi respectu obiecti intelligibilis signi sic tur, ut pasio; & tamen re vera actio est, quia intelligibile nihil patitur, dum intelligitur, sed potius agit in intellectum; ergo intelligere in inis C telligente, erit tecipere, ac pati, ello active significetur. Item, intellectio est id, quo in. 1. Motiud. tellectus formaliter intelligens vocatur; sed hoc non obtinet ex eo, quod intellectionem edat; alioquiem ciens candorem diceretur candiis dum; habet igitur ex eo tantum ,
quod intellectionem recipiat; sicque intellectio est passio, non actio ab intellectu edita. Accedit ad huius
quampiam intelligit , quat- tuor potistimuin consideranda occurrunt; nua1rrunt, spe cies intelligibilis, intelleetio, verbum, Seres intellecta: expendundum nobis hoc loco erit, quonam modo haec. inter se conueniant, &
Ita pla dissideant. Ac primum, quod atticeat uni. net ad speciem intelligibilein,&iniatas spe iellectionem, Aegidius Quod lib.3.
intes ligendi iden ulla. Quod hisce
2. Ritio. ration ἰbus videtur concludi et Species ponitur in intellectu ad exhibendum illi obiectuna praesens te.
cundum ellς intellisibile; sed hoc
rei confirmationem Illud Ariuotelis, cap. 4. huius lib. tex. 1. Intelligere est quoddam pati. Sit tamen noli ra conclusio , in- I. Asserti tellectionem realiter differre ab spmeie intelligibili. Haec est D. Thomae, quaestio. 8.de Potentia Dei , aristic. i. Scoti ini. dii l. 3. quaeli. 6 Capreoli mi. dis in .3 s. quae it . . Apollinaris lib.I. de Anima, quae it . . reali orsi. Probatur: primit.n, quia nulla causa ericiens est idena re cum sua actione; Ipccies vero ei: causa eL scietis, etsi lion integra, partialis tamen intellectionis . Secundo;quia si species & intellectio forent cadem res,nota posset diuina virtute de sp cies sine intellectione. & inteli dicto sine specie conseruari, quod tamen falsum esse inde constat; quia,ccssante actu intelligendi, manci species,
363쪽
dilabIata specie, potest Deus cum A intellectionem. producat , ita lina intellectu actuin inieIligendi pro- ea simul producar, & recipiat, quos
ducere, cum omnis cauial: tas cau- actionum immanentium Droprium. eficientis diuina virtute suppleri est. Cum vero Aristoteles scripsit,im Enodam queat. - telligere esse quoddam pati, nihil locus Aru Ad T. arg. -Argumenta verb. quae huic con- Iiud voluit, quam intellectum, eum Motelis. partis opis clusioni aduersabantur, hanc habent intellectionem recipit, pati, ut pau- , lusitae. explicationem. Ad primum dicen- lo ante diximus, vel intellectum,a . dum, speciem poni in intellectu, ut tequam 'ntelligat pati , Tecipiendo faciat rem praesentem in habitu, & speciem ab obiecto. Nec enim pro-- ut sit principium eliciens intelle- handa est eorum sententia, qui inin ctionem: quorum neutrum praestat B tellectionem a solo obiecto essici arintellectio formalit et spcctata; qua- bitrantur . nec quicquam aliud prae- quam sit idem recum verbo , per stare intellectum, quam intelligen- Suod res cognita exprimitur, atque di actum sustinere, aduersus quos in esse obiectivo de intelligibili fit . iam supra disseruimus.. Ada. arg. actu praesens intellectui. Ad secun- . dum ἱ eis species&intellectio ten- ί ARTIC vLVs II. . dant in idem materiale obiectum s. quia una eademque res est,quam spe. cies repraesentat, & quam intellectio percipit: non tamen in eam ten- . dere su b eadem ratione form ali;quia species fertur in eam, ut habitualiter cognitam . intellectio ut in actu cognitam. Si autem .petas, quo pacto species & verbum inter se distinguantur I quandoquidem utrumque
tendit in rem, ut repraesentatani. Respondemus ii militer, speciem tendere in rem, ut cognitam ac reprae, sentatam habitu; verbum autem in rem , ut actu expressam . quae rationes diuersae sitnt, sussiciuntque ad utriusque essentiale discrimen arguendum . . Ad I . -- Rationes autem Gothedi se ditiuum sen lues: Ad primam negabis, eodem tetula Got modo se habere intelligi ad intellifred. gibile, quo intelligere ad intestigentem. Namque intelligi impotiat denominationem extrinsecam respectu intelligibilis ; intelligere verosgnificat actionem intellectui inhaerentem ; quae tamen actio i n eodeintellectu inlidet, atque, ut ab eo egreditur,aetio vocatur; ut recipitur, passio. Itaq; licet is, qui intelligit,duintellectionem recipit, patiatur; ip- , sum tamen intelligere, non est pati,, Ad a. sed agere. Ad secundam a concessa maiori propositione , ad minorem dicitur, intellectum non ob id tan-
. tuae intelligentem appellarib quod
non tamen idem ratione : utrum
CEcunda conclusio in hac contro- a. seno uel si a sit, verbum non dissiderere ipsa ab intellectimae. Ita sentit
. c. I.& ali 1 e Recentioribus Theol gis: suadetur tamen noli ra conclusio
quia i ta se habet quaelibet siue physica sit, siue non ad terminum
per eam productu ni, ut se habet motus ad eundenarat, i in Phy :icis osse UNI. VI.dimus, motus est idem tecum suo q. . art. 2. termino ; ergo & intellectio cum: verbo, quod At illius tcrminus. Nec fatis facit I errariensis doco citato,
aiens.motum esse actum imperfecti, id est, rei existentis in potentia,idem - 'ue esse idem cum termino ; quia idem eli id, quod prius est in Iotentia,& postea in actu: intellectionem verbene actumperfecti. Qita re, licet motus sit idem cum termino, nihilominus intellectionem ab eo diritimui.
364쪽
ΩIhgui. Non,inquam, satisfacit, quia, ivtcumque se habeat actio . siue sit actus i inperfecti, siue non a nihil est aliud, quam res ipsa in fieri liceat enim ita loqui proindeque non disti tiguitur re aluo termino, praesertim, cum nulla necessitas cogat, huiusmodi realitates multiplicare. Porro. Ob hanc, tuam diximus, identitatem realem iii tellectionis cum suo 'verbum termino, este tum est ut S. Patres saepe in te I nonnunquam verbum intellectione Ilectio a in appellent, vita Dan ascenus lib. I. pellatur. FHiei orth cap. 18. D. Auguit. 9.& Is. de Trinit. utrobique , cap. io. & de
Cognitione veri vitae, cap. I 6. 3c D. Anselm. in Mohologi , cap. 3 r. D. Irenaeus tib M aduersus haer. cap.
Obiectio Ob iciunt tranen Aduersarι', . Omnem effecturan distingui re a sua causa: ergo& verbum ab intellectio- Dilatio. ne, quae illius caula ella Sed neganduin, intellectioneni csie causam ver cbi; non enim est i litus causa, sed productio,&quusi via, qua iiitellectus verbum exstrimit. Mett. Tertia conclusio sit; verbum non esie formalitet intellectionem . Haec
est contra Dur. citatu an Patet autem ex eo, quia verbum vita ei minus intellectionis i Dinnis vero a tio di.
stinguitur, saltem formaliter a suo
termino, ut citato loco Physolien-d: mus. Secundo; quia verbum, te Lite D. Atiguit. lib. is de olim M. I 2.
est imago ex preis ibintellestu , estque formalis similitud, rei cognitae; intelleetio vero, qua intellectio, non, est similitudo. . Affert. Quarta conclusio sit; verbum diis
sui ui realiter ab obiecto. Haec ethcontra Aureolum in 1. 1 il. 3. Probatur tamen, quia , ut docet Diuus Augustinus I s. de Trinit cap. lo. I I. Iq.S I s. verbiunmentale ex suae natura sest intra mentem : at res cognita eit
extri n seca in tui lectus . item , et uia verbum producitur per intellectionum, obiectum vero Dinime; ut luce cla. tius est. Ex dictis colligo,itate liceti nem disti lagui te ab obiecto suam si
intellectio & obiectum est ni idem essent quoq; se idem obiectum δι verbum i cum vndum ci .inici lacti idem re sint. Illud tamen concedendum est, si sumatur non solum obie. Quomo-ctum cognitum , de quo est nostra do obiecisi sconclusio; sed praecise , qua cogni- possit esse tum&expressum per cogitationem, idem cum de vel bum: tunc obiectum nihila, verbo, doliud esse te ipsa , quam intellectio- inteli
nem. Se verbum. Nec huius oppost, ctione. tuna ostendunt proxime adductae rationes, ut planum est.
Habeamusne proprios remm sim- gulariam conceptus. ARTICULUS L
AD' intelligentiam propositae Coceptus '
controirersiae, aduerte, dupli- rei singuincem esse rei singularis con laris aueceptum; alterii in il Ii proprium, & est pro-
adaequatum , vr, cum Socrates per se prius, aut seor ita apprehenditur ι alterum comunis. communem,ut, cum percipitur untii et sale sub quo singulare ipsum
coli inetur. ut homo , stib quo est Socrates. Praesens quaellio de con- De .pprrici 'ceptu secundum priorem sei sum in. quae itio ex te j ligi debet, nec vero de quibusvis citat , quo
singulatibus , sed de sensibili biis ad sin9utantummodo. Nam quod singula- laria lentriae materiae expertia , sitie intelligi- sibilia.
bilia proprio conceptu a nobis per-cipiantur, non est ambigendum,cum intellectus efformet propriam notioneraritam suorum, quam voluntatis actu uiri: alioqui nemo vitiosas, .
aut honestas actiones a se interius elicitas proprie distincteve cogit sceret, quod nemo dixerit. Sunt er- Non darigo, qui negatiuatar pariem ii aestio- conceptus nis defendant. qtiam hisce sere argu- singillari sina is alimere nituntur: Siha bs sensibili firemus proprium conceptum terum probat I. singularium ι. frustra poneretiat intellectus agens , sed lint repugnat Peripateticae doctrinae 3 ergo Et it lud . Probatur maior, quia ideo lu- Υ α. Icllectu M
365쪽
,ἀω IN III. LIB. ARIST DE ANIMA:
tellecius agens ponitur, ut abstrahat naturam a differentiis indiuiduantibus, & ut res sicuti ait Comme tator de ordine singularium materialium, ac sensibilium ad ordinem
uniuertalium immaterialium, atque intelligibilium transserat ; si autem singularia proprio conceptu a n dis intelligerentur fictilia esset eiusmodi abltractio, similiterque fictilia opera intellectus agentis, cuius praestantia ei scacita, ob id muneris
a Meundo; Sensus cognoscit pr pcie ac diltincie sit, gulama: crgo, stantellectus eadem percipit, duplex Lquetur incommodum et primum quod altera ex hisce notionibus erit sapei filia. Secundum ; quod obiecta intellectus & senius non erunt inter se distincia ; siquident obiectu tu lenius euam sub lutcllectum
s Tertio; Nulla potentia fertus ni iiiii cognatum, sibique ita proportiO- ne rutpondetis obiectum; sed inter singularia in materiae faecein deinerinsa , & inter intellectuin nulla exibilit cognatio, aut proportio, camintellectus sit omnino expers mat
riae. Non possinit igitur singularia seia sibilia abiiuellcctu noltro perla. concipi.
Auctores Denique, quod ita se iiserit Aria
Propositae stoteles, probatur,quia libro L. Phyia 'st. t. is. sicorum. capite s. t t.η s. asserit, it tellectuin esse uniuersalium, lati sum vero singularium . Plura ad hanc partem itabiliendam algumenta habes apud Capreolum in lib. I. Senistent. diltinct.3 quaest. a. conclus. aliosq. eius opinionis assertorra, equorum numero sunt Philoponus,
di Alexander hoc loco, Themillius
Aegidius Q odlibet. I. quae it 9. Caietanus prima parte, quaeli s6.art. I. Mirandulanus libro 13- de Euersi ae singularis certaminis, a s
ctione 4. usque ad Iibruma Aureolus in lib. i. distinet. quaesti
Contraria tamen sententia alcn. Argen. mtium, si ligularia sensibilia pro- 6. Q 3 .ar. prio ac pcculiari conceptu a nobiS 3. q. Folia telligi Omitino vera est. Eam se- Ianu. hoequitur, ius in .disi. 4s. quaesi 3. lib. qm. Gregorius in a.dist. 3. quaest. I. art. I. Apoll. 2. conclus. 3. Durandus in a. distini. Paliad. G . quaeli. 7. Richardus in 1. dili in . L . q. s. elatis q. . circa 3. princ Milaus I. Physic. ciem lib.& alij. Comprobatur primo . Si -Ferrar. q. si ligularia sensibi Ita non possent per i I. 1e, ac proprio conceptu a nobis cin I. Argum gnosci, vel ideo non Pollant,quia singularia sunt , vel quia se illi talia. Non quia siligulaila ἱ Aioqui nullum singulare etiam ii, telligibile, Se immateriale caderet per tu in rὶ urum intellcctunt imo neque in Diauinum. Non quia maccrialia , ali qui neque naturae communes maleria pia iitae per se intelligeremur sergo,&c. Huic argum elato Occur- Occursus runt aduersariae partis defensores. Aduersa. intcllcctionem propriam eiuslinodi riorum. singularium repugnare nostro ia-tellei tui , non quia singularia sunt, aut quia maArialia abiolule,vr pr bai argumentum: sed quia singularia materialias quia oportet rein, petiucognitam ab intellectu, abstractavi esse a maiesta indius dua. Haec ta- DeduciZmea responsio nunquam satisfacit, quia nullam idoneam a tart rationem, cur magis malcria singularis, quain communis cognatione inici Iuctricem impediat.
Secundo, i sierintellectus ponit x. Argum
disclimen, & conuenientiam inter singulare,di uniuersale per propriodi peculiares eorum raciones , ut mcum iudicat. latius patere hominem, quam Socialem, S: Socratem esse idem cum homine: igitur noster Intelulectus utrumque, & uniuersale, &singulare proprie ac distincte percipit. Huic argumento obuiam eunt Respot Aduersarii, aientes, non opus esse,ut, dent A.,
366쪽
-i'. Inter duas in indicat, eadem facul- Atate utrimque digilolcat, latisque esse'rcipi ab eodem homine, licet dii auus potenti Is, idque in rc pro posita accidere. Nam singulare, inquiunt, per vi in cogitatri in I uniuersale per intellectricena a nobis Conlatra cognoscitur. Verum hanc respon- civ. sionem ea ratio confutat, quia, cum actius ille iudicandi unus umplexq. fit, necessar:o ad unam eandemque Potentiam pertinebit a atqui noli Bpertinet ad cogitatiuam, tum , quia non decet iacultatem inferiorem iudicare de oblecto superioris a tum, quia nulla potentia organo corpo- Iudiciu de reo affixa in rem uniuersalem tente singula- diis spectat ergo eiusmodi actus adri,&vni- intellectum. Quare ne is de re sibi uersali ad ignota iudicet, in uniuersale, quam eunde spe. go Iare per se cognoscet. Eorr etat intel- boraturque huiusce rationis vis auisiectum. ctoritat ε Aristotelis hoc in libro. C
bat , dandam esse facultatem unam Iensitivam, id est, sensum communem quae omnia externa sensibilia per se dignoscat, quia experimur. nos discrimen ponere inter obie externorum sensuum;at si ad hoc iudicium , discrimenque constitueu-
dum non opus esset tes, de quibus iudicium fertur, in eandem cadere Potentiam, non recte asseruisset Ari- Dstoteles , oportere omnia externa
sensibilia ab eadem illa facultate dignosci. v. Argum. Item; Intellectus ex multis propo' sitionibus lingularibus colligit uni uersalem I ergo percipit singularia .
ali ut insertur consequens ex amtecedente sibi ignoto, quod ridiculuest. Nec satisfaciet,qui dixerit, sat esse, percipi ab eo antecedens confuisse, quia admodum coit fusa, ac pene Ecaeca esset ea ratio colligendi; cum tamen communia scientiarum princi pia eo pacto colligi soleatit, ut lib. 2.1χster.cap. vlt.& i. Metaphy cap. I. Aristotelestellatur. Argum. Deinde I voluntas compescit actu' potentiae cogitatricis, idque non nisi praeeunte cognitione intellectus ,
uis est volui tali rem appetedam.
aut declinandam proponere 3 igi. tur intelletatus cognoscit astum p Intellect
tentiae cogitatricis , qui singulare cognostitquoddam est in materia insidens; actum po-
corroboraturq. argumentum ex eo, tentiae mis
quia reflexio illa, quam in nobis cita gitatricis. ca huiuscemodi internorum sensu uni functiones experimur , non potest sensibus ipsis attribui, sed alicui nobiliori potentiae, id est, intellectui, ut docuit Acii toteles libro iprimo huius operis, capite tertio, lext. 46. Item ι quia errores, qui in sensu, siue externo, siue interno a cidunt , consueuit intellectus corrigere,quod non faceret, nisi & ipsam actionem sensuum, & rem singularem, circa quam ipsi hallucinantur,
Praeterea; Quidquid potest vir- s. Argivae,
tus inserior, potest superior: ergo,
quidquid cognoscit phantasia, quae est in serior intellectu, cognoscet ia-tellectus , sed phantasia percipit singularia per propriam notitiam 3 e go & intellectus. Respondent, id, quod potest vis inferior, posse etiam
su periorem, non tamen eodem modo,sed nobiliori: sicque intellectum cognoscere singularia in commuis ni , id est . quo ad naturam speciei, non quo ad singularitatem. Nihil otauraue
respondent ἡ non enim, qui cogno. Aduers scit Maaiem confuse, persectiorem rij: sed reia habet eius notitiam, quam qui eum Primuturis
distincte cognoscit ; at si intellectus non percipit singularia , nisi quoad communem eorum naturam, seu quatenus percipit uniuersalia, sub quibus illa continentur, certe non
nisi confuse, & implicite singularia intelligit. Postremo idem stabilitur , quia vitiae sconsultatio.& artis prudentiatque arg. actiones pertinent ad intellectum ilis velo circa singularia versantur,ut docet Aristoteles lib. 3. Ethicorum , cap. 3. Nec dubium quin frequenter eiuli nodi siti lauta e sensibilibus sint. Quare nullo pacto videturne . gailduni, singularia senii bestia proprio, ac peculiari concep ua nostro intellcctu Pcipi. Ut. v velo hic coc
367쪽
a specie intelligibili rei communis Aelio Mur, iam alibi in hoc libro ex posuimus.
tidesse totiuenientiam, siue aptis: ehir Dav
dinem,ut inpotentiam radat,&λ- litudo mensurationem , secundum quam quirat inaeius vina non excedit. Ad locum Ari tat pol Et isoreIis ex primo Phy ficorum dicenis cognosce. dum , mentem Philosophi esse, in. te, & remtellectu meoidisterrea sensu, quod cog aiiaiah hie sola singularia,iligetiam unium ilia dignoscat.
eorum , quae pro altera quae-ιtioiias parte articulo primo adducta sunt, neganda eli maior proposilio; &ad eius probationem dicenis
dum, intellectum agentem non ideorim, ut abltrahat naturam a dfferentiis itidi uiduis, hoc est, eam ponat in statu, in quo non nisi absque ias dis ferentiis intelligi possit, ouicquid Auerroes , aliique nonnulli fetis rant; sed ut a fingularium rerum phata sinatibus eliciat species intelligibiles , sine qti bus res percipi ab ἄ-tellectu non possunt. Adlecundum; et si intel Iectus sin gularia prrcipiat, non proinde eam notitiam fore luperfruam; quonas
modum neque superuacanea est cognitio, qua sensus communis Omnia externorum senisum obiecta cognoicit, ac diiudicat. Quin vero imperfecta esset intelligeniat vis,nisi si eam talis notitia caderet, quia perfect o ordoque naturae exigit, ut In potentias suboldinati L. quidquid inlinior potest, possit quoque suρ rior. Neque hinc sequitur. inteli cius, di sensus obiecta confundi. Primum; quia .intellectin tam sinsularia , quam uniuersalia percipit, senius vero singularia duntaxat. Secundδι quia ipsa etiam singui via aliam formalem rationem so tiuntur, di imin intellectum, aliam, dum in sensum recidunt ; ad illumen m sub ratione intelligibilitatis,
ad hunc iub ratione selisibilitatis
Perii Mentis Ad tertium, cognitio minuae in obiecto requiritur, comparationepotenriae nou esse naturae fit lituis
dinem: alioqui nullum sensibile aist . v ab Angelo Perciperetur,
ibid. Ferrariensis hoc in li- .hro,quaeli. M. & libro .contra Gen
negativam propositae qin stionis paelem deflexere spraemittunt vel ad illius explicationem aliquot hyp heses. Prima eit; pormas tripliciter 1.Suppos ad subiectum comparari, uno modo potestate tantum,quo paeto non repugnet, eas simul esse, quia potentia est con trariorum. Secundo, quo adactum impcusectuin, sicque reperiri Ε etiam simul possunt. Nam, exempli gratia, interim, duin iubiectum albescit, illest ei rumicandor, tum aliquid de contrario colore. Ter tio secundum actum perfectum, ut , cum candor totam . iam suam obtinuit perfectionem I quo mo- do duae laris unius genetis simul cohaerere neutiquam possunt, alloinqui oporteret Gadm potentiam lDi ili os by Corale
368쪽
ad Gersos actus absolute perse- Aetos simul ternit irari, quod tani est impossibile, quam unam lineam di- uel sis punctis versus candem partem definiri. Secunda hypothesis est a omnes formas intelligibiles uno genere co-tineri, quia quantumlibet res , in
quas seruntur, in se diuersorum g nerum esse queant. eandem tamen potetiam intellectricem respiciunt. Quo fit . ut omnes tam potestate Bquam secundum actum imp.rfectu, qui medius est inter potentiam &perfectum actiim, simul reperiri possint ; de hoc auidem modo se has ne species intelligibiles, dum iis non
utimur, uti tamen possumus et sunt enim tunc quasi sopitae ς at, cum iam per eas actu intelligimus, exactum perfectumque naturae suae m
Tertia elia Ea, quae plura sunt, bi- Cfaria spectari;vel ut plura, vel vi su
eunt rationem unius a verbi causa, partes coiitinui, si unaquaeque per Ie lumatur, plura sunt, at, ut insunt in continuo, quod ex ias coalescit,
quasi unum quid habentur. Quarta est a Cum unumquodque sit a nobis aba intelligibile, dum smilitudinem suam in mente habet , quaecunque per unam speciem intelligi possunt, sumi vi unum in-Dtelligibile; quae per multas, ut plura. Nam cum quaelibet species unam aliquam naturam primo exprimat, quaecunque per unam speciem cognoscuntur, spectantur,ut in illa nutura per speciem repraesentata comveniunt, proindeque in una ratione intelligitalis consentiunt. Quaeve in pluribus cognoscuntur speci bus, cuia eiusai odi species non Carepraesentant, ut communem aliqua Erationem habentia a non ut unum
quoddam intelligibile, sed ut multa sercipiuntur. His ita constitutis, propositequΡstio tu hutic in modum respondent IPlura ut plura, non posin i a nobis intelligi, ut vero unum qui spiam
iant, postunt. Quod ita iacients Plura, ut Plura, 'nisi permulta.
species repraesentantur, sed quae ita se habent. non possunt in ostro intellectu simul concipi ; ergo plura ,
ut plura. nequeunt simul a nobis intelligi. Maior conliat ex quarta hypothesi, minor probatur ex prima& secunda, quia multae formae eiusdem generis nequeunt secundum actum absolutum ac perfectum simules Ie; at plures species intelligibiles cognitionem elicientes sunt in actu perfecto. & completo ; non igitur simul dari queunt, atque ita impons bile est plura, ut plura,a nobi S cognosci. Stabiliturque argumentum ex eo, quia, ut corpus figuris delineatur, & descriditur, sic tutellectius speciebus actum perfectum habenti bus, ut AlgaZellus recte dixit. Quare sicut idem corpus diuersis figurissimul consignari non potest , ita nec intellectus multis speciebus ad notitiam actu concurrentibus
Rursus probatur eadem assertio a quia ad intellectionem requiritur mentis intentio, ut D. Augustinus ait:. intentio vero cum sit motus quidam , vel quasi motus, in plures ieriami nos simul tendere nequit i tenderet autem si mens multa, ut multa, simul intelligeret.
Denique huic sententiae adiltpu. Iantur: verba illa Philosophi lib. 2.
tigere, scire vero plura. Quod vero multa, non ut multa sunt, ted ut unam subeunt rationem, sicuti in secunda hypothesi explicatum est, simul concipere vale mus , c quae erat altera askrtionis pars γ suadent ex eo, quia per unam speciem repraesentari possunt mul Ia , ut unum 3 quae autem per unam speciem repraestu. tantur, nihil obstat, quo minus iii
sententia D. Thoae. I. Ratio. . Ruio. 3. Ratio.
369쪽
s 4 IN III. LIB. ARISTO DE ANIMA
Ostra tamen assertio est,hum num intellectum eos e plura simul , ut plura sunt, intelligere.
Hanc tuetur Scotus in primo , dia tale. I.d. itinet 3. quaest.6. Gregorius in pri-3. q. II. mo, di ilin. I quaeli. .arti c. . Liche. Barg. d. I. ius distinet. 3. quaeli. I. Marsilius di. q. 4. ' stinct.3 . quaest. I I . Gabriel distinet. r. Iand.3. de quaest. I. conclus. 6. Ochamus in se-Ani. q. 3. cundo, distinct. xi. &alij. Probais a. Argum. turque id in hunc modum a Facultas - cernendi videt simul plura, ut plura, veluti,cum in eadem charta intuetur nigrorem characterum , & candorem papyri et ergo & vis intelligendi, cum multo sit persectior, Ut rit multa, ut multa, simul intellige- Responsio re. Respondet Ferrariensis, ocu-Ferrarie sis tum non videre nigrorem, & cand aejjcitur. rem, ut plura. sed ut unum, quia
utrumaue cernit per unam speciem, - cuius altera pars nigrorem refert; M-' tera candorem. At non recte phi-
, Iosophatur ι primitin, quia res spm. cie differentes non eandem, sed diruuersam specie imaginem in sensus priniunt. Deinde, quia, ut in scicundo libro huius operis, capite 6.
les, etsi mittantur a diuersis obi ctis, non occupant diuersas partes oeuli, sed quaelibet in rota pupilla in si talioqui, cum pupilla tam exigua sit, paucis speciebu* occupata ,
non posset simul res tam varias,tarnisque diuersas obtutu comprehendere.. maestat Tettio. quia una pars imaginis non Pars spe- repraesentat unam partem rei viis, ciei rem alia aliam, sed quaelibet totam rem amam re- visam, ad eum modum, quem locor smat. citato exposuimus. . Arsum. Item3 oties cognoscunturimu ta distinete,cognoscuntur ut plura ,
sed possumus simul videre distin
A quae sensus percipit, intellectus sic mul intelligat. Tertio; Noster intellectus intelli- 3. Argunteit simul lapidem & hominem, tanquam plura,cum etarmat hanc propositionem. Lapis non est homo ἔergo,&c. Nec satisfaciunt Aduersarir,aientes, intellectum apprehendere tunc Iapidem,& hominem ut unuquidpiam. Namque,ut ipsi fatentur,& tanquam opinionis suae landa. B mentum ponunt, quaecunque multis speciebus repraesentantur,non se habent ad intellectum,ut unum, sed ut
plura; at homo, & lapis per duplicem speciem in nostro intellectu reis
Quarto; Intellectus eodem instan ε. Argutati assentitur minori. de conclusioni, ut ex Aristotele in primo posierimi ris Analyticae, capite primo, oste dimus: sed hi assensus cadunt in diaz uersas enunciationes, prout diue sae. ac plures sunt; ergo iudicium inis. tellectus fertur simul in plura. qu tenus plura ι atqui eadem ratio, e
demque dissicultas, quod ad rem prusemem attinet, occurrit in iudicio.& in apprehensione; igitur noster intellectus apprehendit simul pI ra, ut plura sunt. Postremos Non minus repugnat, Postrema voluntatem ferri simul in plura, vi argum. plura,quam intellectum:sed volum
ras fertur eo pacto, ut, cum eodem momento rem unam odit, ex alia voluntatem percipiat: ergo,&c.
Porro id, quod de humano im Asortio tellectu diximus, asserendum qu ri, inteli que erit, ac multo maiori iure de cium M. Angelico , cum mens subitanti gelicum rum separatarum multo perspica- perciperector sit, ac multo plura fimul com- plura , ut prehendat. Quanquam aduersae pam plura. Ξ tis defensores suam etiam ad intellectum Angelicum extendunt assertionem , quos priuatim quo ad hane partem ea ratio confutat , quod Angeli, ut fatentur, a sui cois snitione nunquam cessant,& tamen anterim res alias percipiunt, in quae obiecta non nisi ut plura seruntur 3 cum eiusmodi cognitionem
370쪽
Dam Libstantiam . t clara per pro. Α
Ada .ratio A Duersariorum vero argumentane opposi ix sic explicantur. Ad primum, me senten- concessa maiori, negatur minor; &ad eius probationem dicendum emi, formas eiusdem generis siue perfectae, siue impersectae snt,non ic mutuo excludere a subiecto, nisi repugnantiam habeant f hane veto non habere species in intelligendi actum prodeuntes. Ad eiusdem quoque a gumenti confirmationem respondemus 3 Et si species intelligibiles aliquam analogiam, ac similitudinem
cum figuris larvent,quatenus, ut haec corpus et fugiant; ita illae mentem intelligibiliter formant: no tamen e
dem modo sese habere, quo ad repu- Ra ,Plu gnantiam; diversae namque figurae,si
res Cur fi- in eodem essent corpore. tranerent
gurs in eo eandem parte ad diuersos situs,quodiae vile ne- fieri nequiis at species intelligibilesquear, Pos non ita affectae uint, ut liquiuo consant tamen stat:quo fit,viduae figurae mutuo sese inc sp in eodem corpore impediant ;no ita sit . vero duae,plures e species intelligibiles, quantumlibet persectae & a, solutae sint. Ad α.ratio Adsecundum dicito,intentionemn a mentis in rem cognitam non esse alium actu a cognitione distinctum. Quare, ut intes .ctu multae intellectiones dari queunt, ita posse&in.
Ads . ratio Locus autem Aristotesis, libro seis Derum eundo Topicorum,significat,nos interdum multa scite secundum habitum,quae tamen secumlum actu non simul intelligimus f id , vio nostrae sementiae nihil aduersatur. , Ad .rauo Ad quatium. nihil attinet respom nem, dere, Q;m ea pars, quae probatur ,
nostiae conclusioni mulare aduer
DΠιm anta et humana se per suam essentiam intelligat, sim-
literque intelligendi vis, se, O proprias fimctiones, atque habitus sibi inhaerentes digno
IN primis,quod anima intellecti- I. Arg.proua nullo pacto se ipsam intelli- parte n gat, videtur ex eo probari. quia gante. Omnis nostia cognitio a sensibus ortum habet, quo fit, ut ea ramum, et quae sub sensus caduiit.percipere valeanius anima vero intellectiva cum materiae expers sit, sensuum noti nem effugit. Quo spectat illud Philonis Iudς di. I . Allegoriarum; QuPrendu,cur,qui reliquis omnibuS n mina impoluit, i leti, Adainus, s binullum imposuit videlicet, mens , quae ii aest nostrum unicuique,cetera potest comprehedere, se ipsam nosse non potest. Quemadmodum enimi, oculus alia videt,se ipse non videns, sic demens intelligit alia, seipsam Cotrao non comprehendens. E contrari. ta ponitur men, quod non modo se cogiὶoscat parte assidi immediate , ac per sua in se intelli- inanie. sat essentiain , ea rat o ostendit, quia substantiae separatae Se hum nae animae conueniunt in gencre in- iiellectualis substantiae, proindeque, ut Angeli se per suam essentiam n runt,ita S animae intellectiuae. Con ': firmatque id testimonium D. Aug. de Trinitate,cap.3 .asseren sis,mei rem se per se ipsam nosse. quia i
secundo; quod intellectus seip. a. Arg. prosum miniime intelligat , probatur; PaitU n et
quia cum pereetuo sibi praesens sit. galite. ubi sui cognitionem semel inirmet.
nunquam ab ea cessivet, quod inse Mncn nemo experitur. In contruriam