장음표시 사용
381쪽
. mantibus inen id mouere san/uidetur,quod umersis inest eisd-:ptaccipium,inquamgenerandi,ae Uutriendi. Derespiratione o Lex rati ' neue, somno,atque milia posterias considerare oportet. Nam ct erex. .. ipsa magnam dubitationem,discultatem, habent. Nune est de mom ad iocum accommodato c.msiderandum,quidnam id randem si quod jμm animal motu movet progrediendi Paterisque,non esse imam potentiam nutriendi. Nam alicuius gratia semper hic motus efficitur, estque cum imaginatione,uel appetu . nihil enim non appetens, avit fugiens hoc motu rex. s. eietur,nisi forsitam vi, Preterea Planta quoque tali cierentur profect. motu,partem' aliquam ad hunc motum,ut instrumemum, baberent. d Pari modo nec ipsam sentiendiuim motus huiusce privivium esse constat: sunt enim animalium multa, quae sensum quidem habent,manent tamen,osemper immobilia sunt.QMdo natura nihil facit frustri, neque necessariorum quicquam omittit, iusi in animalibus membris captis,ac imperfectis, atque animabum haec O perfecta sunt, oe non mem-hris capta,cuiusid indicium est,ct enerant enim, statum, decrementas fusi iunt, haberera ea ipsa profecto partes, quae progrediendi
sunt Distrumenta. Tex 46. At veris neque ratiocinandi is,cyid, Pod intellectus postatur.
pri icipium est movendia Intellectus enim coutemplativus nihil eorum, quae siubactiouem cadunt,contemplatur,neque dicit, quicquam omnino sest fugiendum, an persequendum, At motus semper aut fugientis, aut persequentu quippiam est. Actiuus etiam, cum aliquam huiuscemodi contemplatur,miuimὸ iam fugere,aut persequi iubet,attamen se resilia terribilis sit, cor ipsum mouetur, sin asciens voluptate , pars aliqua
alia corporis agitatur. Praeterea intellestus nomiunqu. ivbri, ruiose
'' i agere aliquid, t persequi dicit, at non obtemperat homo, ueque mari tur, sed ast cupiditate, ut in ipso fieri solet lucontinenti Omnino autem persveὸeri videmus, ut non medeatur isse,qui medicinam habet, nec Isce conficiat Iaruam,quistatuariam habet artem. Propterea, quod non ars ipsa,neque scientia, sed aliquid altad hanc habet vim, potentiam,
Tex. 8. Ni per ipsam artem risiquid scientiarum, agatur. .At Nero nec appetitus auctoriasque princeps huius est motionis:continentes enim quanquam appetunt, atque cupiunt,non tamen agunt ea,quae cupiunt,sed intellasium inim seq-ntur, rationique obtempcrant.
CVm a ainem anim/ilium. J Quia definierat,animam esse id, quo sentimus,uiuimus loco movemur,inteli gimus : postqtiam egit de potentiave vetante sentiente,& intelligente: accedit nunc ad disserendum de facultate Iastitutu loco motrice, quam ideo in extremam libri partem ultra sensuum, S intel- huius cap. tectus tractationern reiecit: quia haec motio non pcrficitur nisi aliqua veli nius . vel intellectus notitia praeen nre . Qi iniit ergo de potentia m
trici non quavis et sed quae principium est progressionis, di incessus animalium:
382쪽
mallum: utrum ea sit aliqua animae pars, seu facultas: an ipsa animae substantia: rursusque si potentia animae constituenda sit, utrum a ceteris distinguatur
b A que hie existiρ eon inu, dubi a D. J Quia propositae quaestiones expediti commode non possunt,nisi prius de facultatum numero constet, subitationem interponit de animae partibus , quot sint. Enimvero nec diuisio, quam Plato 7. de Republ. tradidit,in iram, cupiditatem,& rationein: neq; illa, quam ipse Ar illoteles vltimo cap. libri primi, & primo cap .lib. 6. Ethicorum affert, Qti aeriti rvidelicet, in rationis compotem, &ratione carentem, o innes animae partes de Parilbo ambitu suo videntidi coercere: quo d adductis hinc inde rationibus pertractar. aiae, quod e Sed υι redeamiu. J Id, quod ad praesentem disceptationem attinebat, di- fiat ii umesciitit,concluditque,vim mouentem non esse potentiam vegetandi, sentiendi, ro. intelligendi,aut appetendi. Nam primunt, quod non sit facultas vegetandi, Concitidi- ex eo patet, quia omnis motio est coniuncta cum imaginatione, Si appetitit, tur , vin cum sit ad fugiendum, prosequendumve aliquid imaginatione perceptum; mouetem Omnis fuga, fit prosecutio ad appetitum pertineat: vegetandi vero actio non no esse po- requiriti ni aginationem ,&appetitum, cum insit etiam plantis, quibus nevis tentia v
trum horum conuenit: Item, quia, si mouendi&vegetandi potentia idem es. gctandi .set. sequeretur,etiam stirpium genera,quae vegetandi facultate pollent, habere inlli umenta ad progressionem idonea,quod falsum esse constat. d Pari modo nec ipsim. J Eadem ratione oliendit, vim progrediendi non Probatur esse sensum, quia conliat, quaedam esse animalia, quae non mouentur loco,sed item, non eadem fixa sede vitam agunt, Graeci Zoophyta vocant, lini plantanimalia esse potem nun cepare possitnt) qii aeque sensum liabeiit,ia tamen facultate loco mouici tiam seu praedita non sunt,cum organis ad diuersa loca adeunda careant. tiendi. e At υσὶ neque ratiocinandi υis J Probat, non eandem esse facultatem -- Eandem ditiuam 3e intellectivam, quia intellectus, vel activus est, vel contemplativus: stingui ab neuter autem principium progressionis haberi potest: non contemplativus: in te livi hic enim, quia talis est, nihil, quod in actionem cadit considerat: progresso autem non nisi sudientis, aut alii plectentis actio est. Non practicus,quia hic saepenumero, quid amplectendum, aut declinandum sit, proponit, nec tamen actio sequitur, ut patet in ijs, qui cupiditate in f, quam ratione ducuntur. Postreino, quod facultas mouens non sit appetitus, uue concupiscibilis,sive Facultat et traicibilis.confirmat ex eo,quia saepe inclinante appetitu ad aliquem motum, movetera
motus non callibetur . . . no esse a P petitum
V Idemur a igitur duo haec esse mouenti. t, vel appetitus , vel intes lectus, si quis imaginationem , ut quandam intellectionem esse
ponat. θ' homines m.Cis imaginationem, quam molti.im ple rumque sequuntur, ct in ceteris animalisus nouintellectis, neque ratio,
sed imaginatio inest. IIaec igitur ambo , intellectus O appetitus, ma- TerA uendi motu dictio principia Lot. Intellectus is, inquam , qui Hic ius gratia ratiocinatur , quique principium en agendi, atque bic mne ab intellectu contemplatisιο differt. . ni tuus etiam omnis asscutus est gratia, cuius enim eri appetitio, id est, principium intellectus activir
383쪽
at j junt ultimum mincipium eR actionis.Quare non sine ratione privei- pia mouendi videntur haec esse duo; appetitus, inquam, ct mens ea, quae principium est agendi. Ipsum enim appetibile mouet: O propterea mens mouet, quod appetibile ipsius principium est. Imaginatio quoque, cum mouet,non absque appetitione mouet. Vnum igitur e i id, quod movet: ipsum, inquam, appetibile. Nam si duo intellectu atque appetitus mo--rent, per aliquam communem νtique formam mouerent. N'nc autem intellectus quidem non Nidetur a9sque appetitu movere; voluntas enim appetitus est quidam. Atque,cum fiat motus per rationem, di etiam per νoluntatem sit. Appetitus autem absque ratione mouet; cupiditas
enim oe ipsa quidem est appetitus.
b Intellectus igitur rectus est omnue at appetitus atque imaginatioo recta est,ct nou recta. Quocirca semper q uidem ipsum appetibile mouet: hoc autem est aut Nere unum , aut apparens bonum: atramen non
omne bonum mouet, sed id, quod sub actionem cadit: sub actionem autem cadit,quod aliter se habere etiam potest. Patet igitur,talem animes Nimatque potenti in principium esse mouendi,quae quidem est ea, quam appetitum consueuimus appellare .c Constat enim, eos oportere,qui partes animae diuidunt,si modo potentias ipsas dividant, atque sparent, complures ipsas esse concederemu-
triendi principium, sientiendi,intelligendi eliberandi, appetendi: haec enim plus luter se diJerunt, quam potentia cupiendi, ac irascendi. d Cum autem appetitiones inter sese contraria fiant, quod quidem tum sit, cum ratio cupidita si , contrarie sint, fidoue risolet is his, quaesen nt,atque percipinni tempus mens enim οι futurum retrabere tu-bet: cupidisas Uero presens ipsam perseqriatur: nam quod iam ascu νο- luptate, id o simpliciter ascere voluptate, O absolutὸ bonum esse videtur,ex eo sanoqiua murum non perspicitur. 9 Specie quidem Humid es profesia,quod move appetitiuum, tuquam, ut appetitiuum est, atque appetibile omnium eri mouentium primum, hoc enim mouet, σnon mouetur mente, aut imaginatione perceptum I numero vero plura
e iat vero cum tria sint in animalium motur unum id, quod myuet τIecundum id,quo mouet: tertium id, quod mouetur;atque id, quod m0uet , sit duplex: nam aliud eri immobile, alud mouet, atque moustur
immobile quidem id bonum est, quod sub actionem cadit; id verὸ, quod
mouet, atque mouetur, es ipsum principιum appetendi, mouetur enimi quod appetit, ea ra ione, qua appetit; ct appetitio es motus quidam, vel operatio. I id vicem, quod mouetur, esi animal ipsum: at quo mouet appetitus, vi instrumento, id iam corpori tribuendum es. Quocirea deipso tunc est contemplavdum, tiam de communibus an a corpo Noe op ribus,atque osciss contemplabimur. f Nunc, ut in summa dicamus ii, quod mouet, ut instrumentum Gest collocandum, ubi idem p rbicin rationem finioe subit, Nin c dine A
384쪽
Rrbine enim eo ex-,O concam est,quorum alterum finis,alterum principium eri. Quapropter alterum quiescit, alteram mouetur. Sunt ratione quidem diuersa, magnitudine vero non separature iuersa namque pulsu tactuque mouentur. Idcircὸ oportet perinde atque in circulariS-
quid manere,o hine incipere motum. Omninὸ igitur, Nil diximus, hoc Tex.σε. tui ipsius motivum est animal,quo en appetiti m. At anethrium sine
imaginatione non est: omnis autem imaginatio aut rationis en particeps,
aut ensensuu atque huius o belua participes sunt. CAPITIs DECIMI EXPLANATIO.
Videntur a vi ur ἐς J Capite superiori docuit . quid nan esset vis mo- Ostediturllendi nunc,quid sit.ostendit. Et quo iram facilitas motrix aut est diri- hoc cap. qirens , aut impellens , aut exequens, docet, quaenam sit principia, a qui- ut Vismo bus Potentia motum exequens dirigitur, S impellitur. Statuit ergo, intellectum practicum, Se appet:tum esse principia motus progressionis,mo- Intellectianerque nomine intelletius practici comprehendi quoque imaginationem,eo practicu , quod inter te munere consentiant. Vt enim homines ad motum.omnemque di appeti-
actionem ratione diriguntur, sic brutae animantes imaginatione:ac nonnun- esse pria quam etiam homines,cum animi perturbatio rationem vincit. Hoc vero as- cipia molartum probat,qllia tam appetitus, quam intellectus speciant ahquem finem tu Pgres. mosv progressionis obtinendum. Aduerte aute ir, intellei tum practicum esse sionis. dirigens:appetitum vero principium impellens, quia ad intellectum praci ctim pertinet,quid fugiendum amplectendumve sit, proponere,& petitus ossicium est rem obiectam sugere, vel amplecti. Ait quoque, intellectum,qui mouet, ratiocinari ob aliquid: quia contemplativus propter se speculatur Veritatem; practicus autem gratia operis; siquidem omnis appetilio fertur in aliquid assequendum,& intellectus practicus est, qui mouet appeti tum, unde S appetibile dicitur furis,a quo intellectus praetici considcratio incipit.b Inredectus litur rectus est omnιs. J Ex dictis occasionem sumit explican- Circipi di .cur interdum in appetitionibus molibusque erremuS , assercns, in primis maprincialia tellectum omnem rectum esse, quod interpretandum est de assensu com- pia errore munium principiorum,siue ad contemplationcm pcri meant; ut,omne totum nullum coest maius sua parte; sive adactionem,ut, Nulli nocere fas eli. itaque circa pri. tingere inma principia nullus contingit ertor,sed neque in ijs. quate primis principiis intellectu. practicis ducuntur, cum recte ac solerte r, quid amandum , fugiendum uou, Appetibia consideram iis . Sic demum appetibile semper mouet, sed hoc aut sim Nici- le aut Mister num est, cum rectae rationis iudicio regulaeque respondCt: aut Iolam n uest, aut speciem boni serit, qua nihilominus appetitum ad se allicit: iii si enim ut bo- appareternum & appetibile repraesentetur, nullam essicit motionem, quod certe argu- bonum. mento est,appetitum inter alia, quae in ipso animali interius mouent, prἀcipuum locum tenere.
c Coni atrarim, rasaporrere. I Reiicit Platonicam diuisionem facultatum Qua ratio anime. in vim rationis, irς, Secupiditatis,propterea quod mani sellum sit, plu- nepotulis res elle animς potentias, nimirum, vim nutriendi,sentiendi, intelligendi,de- intelligenit berandi.&appetendi. Vbi aduerte,qiiod ait,potentiam intelligendi di deli- di 8e deliberandi magis inter se differre, quam ficuli a te in irascendi & cii tuendi in . berandi diterpretandum id esse ex parte obiceii , quateraus si inplicium intellectus cir- stinguan .ca via uersalia di sempiterna versatur, deliberatio vero circa singularia ἰ& tur.
385쪽
sso IN III. LIB. ARIs T. DE ANIMA,
quae aliter se habere possunt,re enim vera una Sc eadem potentia est, qu2 in telligit,ia deliberat. d Cum autem ait est itines. J Declarat, quinam appetitus hominem moueat, aiens, esse duplicem; sit periorem,qui rationem sequitur,& inferiorem, qui phantasiae ductu agitur: id autem probat ex contrariis abionibus circa idem obiectum,quas eodem tempore elicimus. Visitur autem haec appetitionum repit irantia in homin duntaxat,quia solvs Praesentis,&fututi temporis dis unctionem ex alte percipit. e Aretero ei mirias et s. J Colligit, ea , quae cernuntur in animalium motione, tria esse. Primum est id,quod movet: secundum id.quo mouet: tertium id,quod mouetur. Rur ius id,quod mouet, duplex est; aut enim est immobile, In anima- aut ita mouet, ut moueatur. Immobile est ipsum p bile. Quod mouet,lium mo- & mouet tir,est avpeti lus, qui motus ab Obiecto mouet membra. Huic molientii repertu ti adde vim directricem, sitie sit in tellectus, siue phantasia,quae ab obiecto pertur tria. speciem mora appetitum mouet .cum nihil nisi cognitum appetamus. Id autem, quod absolute dicitur moueri , est animal. Denique id, quo mouet,est pars corporis qua motio administratur. Organum s Nimet sinρmma. J Breuiter,quid de organo assertionis asserendum sit, progressio colli pit:docens, id ibi esse oportere, ubi est principium,& finis motus: item-iiis ibi cs- que debere immobile esse. Quod exponit similitudine cardinis.quo ollium in- se, ubi pri- nititur: namque circa concautim ipsius cardinis,&convexum ibrium,motuscipi u & fi- inchoatur, S fini dur: quia fores in eardine circumuoluuntur , nec aliorsu nisus est mo- oberrant . idem quoquc humani corporis fabrica ostendit. Namque in com-
tus. ni issura ossi uin vilius Ossi, conuexu alterius concavo ita assuitur. x t , no quic-sceiue, alterum innueatur. Ita vero neccs Sum est, 'tomiae, qii Odmouetur, su
per aliquo fixo & immobili cieatur, atque adco ibidem initium & terminus motionis sit. sic in in celsu .vno pede consistente, pergit alter . Porro cxliis compertum esse vult Aristo t. cor,vel proportionale cordis esse communc organum motus in animalibus, quia in medio, quasi in centro sphaerae, consistens, licet perpetuo motu agitetur, quodammodo quiescit, quatenus eidem parti corporis semper adhaeret, & a nullo alio motum accipit. I aquc conu nit cordi motuS principium , quatenus omnibus membris spiritus vitalcsα calorem impertiret simulque in eo molionis terminus visitur, quia ita nMuci,
AT emni considerant est elisu, qu: Inam sic id, quod imperfecta aninialia motu ciet, quibus sensus i qest tantummodo tactus, atque inuesti sidum his etiam in seu im et matio, cupiditasve, necne: er nim dolor,atque voluptas his inesse videtur, quod si haec insunt, cupiditatem necesse eIt eisdem inesse. At quonam pacto his imaginutio inesse An asserendum est, ut videtur, haec ct in his inesse; imaginationem, iu-
quam, a que cupiditatem: Nertim ut indeterminatὰ mouentur, sic θ haec
a Imaginatio igitur sensitiva ratione etiam expertibus, ut diximus, ahimalibus ine T. At deliberatiua his inest tantum, in quibus ratio bi- R: nam, virum hoc agat, an hoc rationis iam opus, atque officium est:., atque necesse est, Uno qu0dam metiri; mavis enim persequitur: quare
386쪽
poten unum ex pluribus phantasmatibus facere. Et haec en causa fan/,
cur non omnιs imagιnatio videtur op nionem habere, quia eam, qua euex ratiocinatione, non baletras haec illam nimirum habet.uuapropter deliberatinum appetitus non habet.b Vincit autem interdum appetitis, mouetque oluntatem , in
terdum haec illum, appetitus, inquam, appetitum, visphara; cam incontinentia sit: atque semper superior magis es princeps , mouetque
natura. VM sitiri tres iam motus esciaritur. Ea ver)ratis,ciuscientia Tex s3- tribuuntur, non mouet,sed manet. tam autem existimario m ac rati
num alia sit umersalis,alia singularis, filia namque dirit, omne bonum honoribus esse afficiendum, haec vero dicit, me bonum esse 9. Haec iam opinio mouet,non illa uniuersalis, quin poti iis ambae mouent: arara quiescens
mans: haec autem non quuescens.
CAPITIS UNDECIMI E X P LAN AT Io.
DIsseruerat AristoteIes stiperiora: eapite de principijstrotus animalium Animali iaperfectorum quaerit nunc, an etiam imperfectis motri x tacultas conue -imperniae. Ac primum docer, constare, inesse illis appetitum: si quidem dolore vo--sua luptateqtie assiciuntur: unde etiam liquet,competere eisdem imaginati Πςm. inesse ap- quia omnis appetitio cognitionem senuitur: non habere ramen persecta ima dieitium. ginationem,sed indefinitam cum vel lede stabili degant, vel appulsu iucundi r& molesti non ad certum aliquem locum, sed indefinite cieantur. a Imaginario is i ur. J Regreditur ad declarandum primum principium m ,hominetus in hominibus, aitque, esse rationem deliberantem . quae lis animalibus iudicio &intelligentia praeditis conuenit: quia consultare,quidnam fugien--eshdum, amandumve sit. opus est altioris ordinis, quam ut brutis accommod/ri olim si mo possit. Monet autem ,in deliberatione accipiendam esse unam regulam, Vel si' :u, princi nem,aliquidve eiusmodi,quo metiamur,quid potius agendii in se, quadoquidem in id quisque fertur,quod maius praestantiusve aestimai: id vero, non nisi rsecundum aliquam mensuram , hoe est, secundum accessum ad id, quod Prie cellentius est dirii dicari solet. Vnde planum est,inquit,rationem delibera n Iec pluribu S unum faceret,quatenus unum ceteris anteponit. Namque e tribus, quae se illi offerunt, alterum rei icit.altero ut mensura utitur, tertium appro bar,amplectituique . Atque haec causa est,cur brutis non conueniat opinari quia,licet habeant phantasiam, non tamen uti possunt syllogismo , pG qum eoue-it unum alteri praeserendum concludant. pinari. b Vineis autem interdiom. J Monet, interdum deliberationem rationis ab inseriori appetitu vinci, quanquam deliberationis vis luapte natura inseri rem appetitium regit,ac mouet: scuti S in coelesti motu summores globi subiectas sibi sphaeras circumvehunt, qliae mouendi ratio maxi me ordinata eit, cum natura stat,ut insima altioribus pareant, eorumque vim & imperium sequantur.
387쪽
NEcesse en igitur, omne, quod vivis, ammamque habet, nutrientavim halere ab ortu, generaraenoe sq; ad interitum, corrupti nemve siιam: necesse est enim, omne, quod es, ortum, accretionem, o sta um, ν decretionem habere, Ps qu, dem,ut patet,sine nutritione si ri nequeunt. Necesse est igitur, νη-ss bis,3 accres uni, atque do crestu 't, imis: potentiam nutriendi. At non in omnibus vinentibus necesse est sensum esse: etenim neque ea possunt tactum habere, quorum eorpus en simplex, queque non sene materιa formarum sunt susce Luat neque fieri potes, visne hoc sensu animalium quicquam in rerum
a Animal antem necisse en f nsum habere, se nihil facit frustra natura nam uniuersa,qus natura conficiuntur,gratia sunt alicuius ut sunt casus eorum, que alicuius caua fiunt. Si igitur corpus, quod habet vim gradiendi, n haberet sensum, corrumperetur san/: non ad suum proficisceretur, perueniret' sinem, quem quidem opus este naturs constat. suo namque pacto nutrietur e Immobilibus enim ad Ii nntrimentum iuto loco, ubi strent orta, quo nutriri possunt suapte natur. r. h Fieri autem nequit,ut corporum qiucquam mobile, atque oratim, animam quidem haleat, discernentem' meutem,sensu autem Nacet. Cur enim non habebite aut enim anime, aut corpori id ipsum melius erit. .At neutri videtur melius esse: illa namque ob Doc non intelliget mans; illud autem non ob ipsum magis persisset. Nullum igitur,uti diximus, non immobile corpus halet animaem absque scii μ. tqui,si sensum habetineresse eH, ipsum Nelsimplex corpus; vel minum esse. Sed fieri non potes, ut si simplex non enim tactum habebit. At hunc sensum inesse necesse est; e quod quidem ex hisce perspicuum euadere potest. Nam, cum animal omne corpus sit animatam, corpus , omne tisibile sit, tangibile autem sit id, quod est fnsibile tactu,necesse eis cir animalis corpus vim habeat sentiendi tangendosa debeat sumamimai conservari. Ceteri namquesensus per alιa quedam externa sentiunt, odoratus,inquam, sus, ac auditus: ta-
gens autem, nisi sensium habeat, no poterit alia quidem fugere,alia autem capere. uod si ita sit seri non potest,ut ipsam animal conseruetur uva- propter ipse gustus, quasi tactus es quidam: est enim ismenti misi frat alimentum corpus est,quod tactu percipitur. Sonus autem, color, oesdor non nutriunt, nee aceretionem, decretionemve faciunt. Quare necese est, ipsum gre tum tactum uendam esse; quia rei tangibilis, ac nutriatiuae est sensus. Hi igitur sensus necessari, sunt animali: atque persepicuum est eri non posse, ut sit animal absque tactu. .At ceteri sensus bovi sunt gratia,ct definitio iam generi, non cinuis animalium sine ullo discrimiae, sed cuidam,utgradienti, necesse en insint: nam si conseruari debeat non solum
388쪽
solumiangendo , sed munus etiamsentire iUum oportet o QMd quidem erit, si per externum sentire, medium posset hoc pacto, ut a sensibili quia
dem medium,ab hoc autem 'μm yatiatur,ac moueatur. PUm ut in
tu ad locum accommodato fierisolet, cum per multa efficitur primum namque mouos pellit secundum,pectendoque facit,urillud petrat id, quod driae spost illuc est collocatum: sitque hoc pacto motus per medium ratque primum quidem pellit in non pellitur: ultimum autem pellisur, non petiit, medium ueris pellitur,asque pririt: ct interdum plura sunt m dia,interdumpauciora re in alteratione fieri solet, hoc excepto duntaxat,id,inquam,quod alterat eodem in loco manerer Velutis quispiam in ceram tinxerit, usque ad id mota est,usque quo tinxit: lapis autem non mouetur; at aqua ad dictantiam longam; aer autem ad longiorem mouetur,atque agit,ct patitur,si maneat,sicive unus,st non diuisus. Quapropter edi. de reflexione melius est,aerema si ura coloreque pati, qu) usquest unus, cessautem unus in ipso laeui quam egredientem uisionem frangit, atque restem censere. Quocirca rursus hic mouet uisum, perinde at
que si signum, quod . in ceram imprimitur , transmitteretur usque ad m
Omparat hoc capite inter se neuItates animae, ut patear, quem ordiis Omne vi-nem inter se habeant, quae necessariae, quaeve utiles tantum lint. Staruit ues ii utrie igitur duas conclusiones, quarum prior ira se habet; omne vivens quamdiu di faculi viuit,vegetandi seu nutriendi facultate polletnsensu vero sola animantes im te esse praeeigent Hanc quoad priorem partem suadet, quia necesse est,quodlibet vivens ditum. erimo augescere,iumllare suembimminui, id est,quia oporter,ut ad peris Sola ania sectionem magnitudinis adequendam moueatur,& ea obtenta aliquantu Ium malia inconsillat, ac tandem urgente senio in deterius ruat. Quod non nisi interuentu digere sennutritionis fit. Quo ad pol eriorem vero partem, quia corpora non perfecte se. composita. ut plantae, in quibus terrae concretio nimis dominatur, nequeunt habere tactum, qui omnium senisim primus , ac reliquorum fundamentum est; siquidem laetus mediocritatem quandam exigit, & nonnullam euocati nem a materia, ut formas sensibiles recipiatis a Aarma laurem.JSecunda conclusio: omnia animaIia tactu & gustu, qui Animaliaractus quidam est,praedita sunt. Hanc probat luia in natura nihil temere aci omnia gu-cidit,sed omnia ad a Ii quem finem tendunt tuare animaIia,quae loco mouen- stu ,& tatur, necesurio progrediendi facultatem ob aliquem fit rem obtinebunt, lique diu pollea dialutaria conlecianda, & declinanda noxia: atqui hoc praestare non pos- re. sent, nisi tactu,& gustu pradita essem: habent igitur hos duos sensus. Quod si quis obiiciat,conchylia, c quaecunque saxis adhaerescunt, non moueri loco, Obicctio. ει nihilominus vi te ac sentire. Occurrit, huiusmodi ani antes haudquaquam egere facultate loco motrici,quia a Iimentum coniunctum tabent, te- Dilutagae vero longe positum,quod proinde motu investigare debent.b Diceret aliquis gradientia, si intes lectrici viassta Fieri necta sint, posse peream iucundum ac molinum di Iudicare, atque adeo non n- qui ζ , ut digere sensu. Respondet, fieri non posse, ut ullum corpus mentem habeat, de corpus hastillieudi facultate non polleat,quia alioqui talis ammae,& corporis unio ne- beat menisquet
389쪽
tem.& sen que in animae,neque in corporis bonum caderet. Non in bonum animae, quiasibus non anima intellectiva ideo corpori unitur, visentulim ministerio rerum notio. polleat. netn sibi cona paret,qiii finis tunc cessat et: non in bonum corporis,quia no ob id corporis compago firmior, aut diuturnio i efficietur. c quidem ex. J Itertim suadet, tactum & gustum omnibus inesse animanti bus; non ita vero reliquos se talus,auditum,aspectumAElfactum qui animali non dantur ob necessitatem,sed utilitatem,atquei's potissimum corripe tunt,quae progressionem subeunt; datur enim a natura ad ea,quae procul sunt, percipienda. unde eorum obiecta prius medium externi im immutatu; deinde Lib. 3.ca.i. per id adsensiteria sui imaginem traij ciunt. Quo autem pacto intelligendum q. vnic. M- fit,gultum inesse Omnibus animantibus,quaenam eius sit necessuas, iatii alibitic. v. in hoc opere exposuimus.
ubsilue tactu haberi potest: corpus erum animalis om=ris, vidictum est , ιυλι b. ibet sentiendi tamen o : Cetera autem clementa, praeter terram , lastrumenta sensius fieri possunt. Atque omne tale per almdsentiendo seu sum ni rum escit per media: at tactus tu tange o sensebitri s leonsistit. Quapropter or boc nomine nuncupatur. Atque tametsi cae ra qnoque scituum mstrionenta tacta si attulit, i. vum per aliud medium sentivum. at ipse tactus per Dippum situs sentire videtur. Quibus eschar,
ut nullisu talium elamentorum corpus sit an malis. At νero neque te . reum esse potest: tactus enim velici mediocritas es omnium tangibiliιm:
ct in nrumentuin ipsius non modo terra disterentiarum est usceptiuum,std etiam calidi stigidique, ceterorumque omnit ta Vibilium: ct ideo neque ossibus, neque pilis, neque talibus partibus vllis omnino sentimus, quia terreasιnt. Hinc er Plautae omulum sensimm sunt, Pr patet, expertes, quia ct inae terrea fiunt. At absque tactu sieri non potest, in alius quisquam sit sensus, huius autem insim mentum sensus , neque terrae est,
neque ceterormis Ulli s elem utorum.
x. 67. a Haec cum ita sint, patet, animalia necessaria mori, cum hoc solo sensu tactus priuantur; neque enim fieri potest, ut hunc sensum non animal habeat,neque se animal est,alium sensum praeter hunc habere necesse est. Et promerea sit , H cetera quidem sensibilia non corrumpant suis exuper.etti omissauimes, color, inquam , Duus, ετ odor , sed ipsa tantum sensuum instrumenta nisi per accidens; H, mul cum sono pulsio ictus, fiat,et si a rebus,quae Nidentur, atque ab olentibus, alia moueantur, quae tactu corrumpunt: sarr etiam hoc sane corrumpit, quo simul accidit ipsum tangibile esse . Exuperauoves adit m tavgrbilium , Ni calidorum, frigidorum, O huiusmodi ipsum tute, fiunt, atque interimunt animai.
iuperatio enim sensibilis cuiusuessensus drsiritiis insimmentum, atque
390쪽
mal, demoinrauimus. Quamobrem exuperationes eorum, qua tactu percipiuntur,non solum instrumentum ipsiussensus erum etiam animal ipsum riterimunt,atque corrumum qum necesse est,animal hunc solismhabere. Ceteros mire semisus animal habet, non ut sit, sed ut ben8 sit a antea diximus: visum enim habet,ut uideat, quoniam ct in aere , ct in qua, ct omnino is perspisuo deit . Gustum autem ob id, quod ut luptate afficis,aut dolore,ut in alimento ea sentiat, cupiat ac moueatur, O am
duum int aliquid significeτ ipsi. Linguam puteria, ut ipsum aliquidia 3 per ipsam significet.
CAPITIS DECIMI TERTII EX P LANAT IO.
R Epetit,si lustratque hoc capite duplicem conclusioAea . Prima est, nurulum animal esse corpus simplex,aut uno Memento conflans: sed ex omnium permissione concretum. Hanc probat, quia omnibus animantibus competit sensitiuum tactus, quod simplici elemento constare non potcst. cum mediocritatem, & temperationem exigat, quae in compositis duntaxat visitur.Vnde ea,quae terrestri materia nimis abuta dant,sensu carent, etsi veg tentur, sicuti plantae.& his vicina. cognatave, ut capilli,&ossa. a Hae eum isa sint. Secunda conclusio est; Animes tactu destructost tim interire. Hanc suadet , quia nihil magis animantibus necessarium est, quam huiusmodi sensus clim reliqui dati eis fuerinta natura, ut mel sus ,&commodius possetit vivere, si ite ad ornatum, & meliorem notam. Atque ex praedicta tactus necessitate fit, ut exuperantia obiecti tangibilis per te corrumpar animal. quatenus dissoluit temperiem tactus;exuperantia vero reliquorum sensibili uin non nisi ex accidenti; cum, videlicet, tactiles qualitates pariter inuehit. quarum excessus non sollim eiusmodi sensuum instrumenta, scd ipsum quoque organum penitus labefactat.
Videri uois recte distribui. vae proximis capitibus de ap- I petitu , & vi motricidissenuit, expendenda a nobis hoc loco sunt. Atque in primis quaestionem propositam de eo tantum appetitu excitamus, qui cognitione Appetitu sequitur. Constat enim,pra teram non distri petitum sensitiuum&miellecti uu, bui in in alium , quoque dari tam animatis, tellecti uuquam inanimatis rebus communem, & sensiti
quem naturalem vocant, qui nihil uum. est aliud,quam inclinatio,qua unu quodque,nulla praeeunte nomia,fertur in M.quod sibi conuenietis cs .ut propensio materis in propriam for mam , alia de re lege D. Dionys. q. p. de Divin. nom. D. Ihomam in quaestionibus de veritate, quaest. 11.art. I.& I.Par.quaest. 73.art. I.& 1.1,