장음표시 사용
401쪽
late vo a. latis no requiri , P
6 IN III. LIB. ARIST. DE ANIMA.
Contraria sententia, quae volimis
talein ab intellectu re ipsa di- ninguit, veta est. Eam tuetur D. Ilioinas in quaestionibus de verit me, quaestiolae a1. arii culo decimo, capreoliis in primo distin.3. quaest. s. art. 2. Ferrariensis ad cap. I s. lib. . contra Gent. Argentinas in primo distin.3. quaest. a.&alii Probatur vouo primum; quia rationes toto enm re differentes , cuiusmodi sunt v Tum, & bonum, non possunt terminare actiones unius, eius duinque potenti ae,sed diuersae. Secundo ; quia potentiae, quam mvnanr alteram mouet, di altera alia dirigit, bent ii iter se re ipsa distingui; voluntas vero, ut superius diximus, mouet intellectum, inteli eius dirigit voluntatem. Tettio; quia, si intellectus ,&v Iunias eadem animi vis esset; sequeretur, nos voluntate intelligere,&intellectu velle 3 quod communis philosophantium coli senius nequaquam admittit. Respondeamus igitur argumen- tis , qua oppositii in suadebant. Ad, primum dicendum, facultatem cognitionis cxpertem, id est, quae neq; antelligit, neque praeeuntem s equitur notitiam, nariam impetu, di non libere in obiectum ferri: at voluntas et si rem non cognoscat, sequitur tamen cognitionem intellectus, a quo ei res amplectenda , vel deci, nanda obiicitur. Nec oportet, ut omnis fucultas libere agens, & cui Eactus liberi imputantur. de suo actu iudicet; sar enim est, ut de eo iudicium ferat alia potentia coniuncta ,
a qua regitur,&quq illi quasi lumelipta fert. Itaque memur, ut potentia libertatem obtineat, non sat esse inhaerere eam libero supposito, ut recte probat argumentum: negamust za. iae sium csse. v ipsamei sui Λ actus iudiciu exerceat, susscit enitit
posse arbitratu suo proprium actum exercere,vel suspendere, esto, praedietum iudicium ab alia facultate irsam regente. in qua libertas ut in fonte, & radice insidet, administre
Ad seeundum dicendum, quando actus sic inter se subordinati liint,ut non solum alter sine altero obiri ii queat, sed unus necessitate natur ex B alio consequitur, quo pacto se habent illuminatio solis.&calefactio, tunc eiusmodi actus ab eadem facultate oriri posse. Velum actiones voluntatis, & intellectus non ita procedunt, quandoquidem vigente
intellectus notitia, in potestate v Iutaris est, proprios actus cohibere. Ad tertium respoirdet Capreolus, no posse actum voluntatis elici absiaque notitia intellectus, posse tamen
absque ea conservari. Nobis dicendum sint ius vid. tur cum ali)s, licet vi naturae non nisi cognita amemus, amen actum voluntatis di elici , de conseruari diuinitus posse' abs ite notitia. Enimvero notitia concurrit tum em cienter, tum oblective,atque adeo formaliter extrinsece ad acti nem voltiniatis: si autem de eiusm ui concursu effectivo loquamur, planum est, posse illum a Deo suppleritam ad eliciendum primo. quam ad
conseruandum actum voluntatis; concursum vero formalem extrini clim,quem praenat notitia,quatenus voluntati rei nainanda in aut fugiem d.ina ob Icit, noIὶ eli, cur negemus ,
poste diuina virtute suppleri, hoc est, posse voluntatem in obiectum rendere, esto, id Non ei actu reprae sentetur ab intellectu: aec enim hoc ullam inuoluit repugnantiam, etsi contradictio aperta iit, dari actum voluntatis, quin in obiectum fer tur , cum ipse actus nihil aliud sit, iram progresso quaedain, seu tenentia in proprium obiectum. Ilaque non repugnat,tendere volun tem in oblectum non repraesenta tum, etsi seri nullo modo queat, ur, dum operatur, non tendat in ali
402쪽
Ad quartiam neganda est maior Α declinandam. Qisarius denique est discursu sum praeticus syllogismus,
propositio. N imq ite, licet di ilanetio formalis, & spicifica r uentiarum, atq; actitu in desumenda sit ab obi et is, realis tamen dili ilictio non inde absolute petenda est, quasi eadem reS nequeat actus potentiarum re ipsa differentium terminare. Adiecimus,absolute,quia ipsa quoque realis distinctio ex rationibus obieet rum interdum arguitur: si quidem, cum haec toto genere discrepent, in dicium est, potentias realiter inter sedili ingui, , t superius dicebamus.' Ad vitinium respondetur,ex neu- tro illo tum locorum deprehendi, Aristotelis mentem fuisse, voluntatem ab intellaetu te non dii tingui: solum enim insinuat ibi Philoso. phiis , electionem ab intellectu si. mul, & a voluntate pendere ἱ cui 'consonat illud D. Thomae de verit
te , quaest. 12. art. . dicentis Alectionem aliquid in se rationis, de aliquid voluntatis haberc.
Vtrum,HNoluntas simin eliciat actum, requiratur ia inteli diju hiilicatrix notitia,
massionis in affirmantem pariem disputatιoaΡRemittendum in hac controuerissiaeli, quattuor actus, quod ad praesens institutum tacat, in nostro intellestu esse post e. iborumpi imiis est notitia apprehensi ria. Se cundus iudici tam , quo intellectus rem as prehensam iudicat honam , aut malam es Ie. Tertius iudiciti in aliud, seu practicu in dictamen, quorntellecti is rem , Gliam praecedenti iudicio bonam, malamve esse deo
quo ratio huiuscemodi dictam cois eludit. Omnes igitur conuenire via dentur, licet interdum ex parte in tellectus omnes illi actus prςcedant, ut in viris prudentibus, qui res, prae settim magni momenti, uoi mu maturo consilio,& deliberatione aggrediuntur: hmpliciter tamen, ut Norequia voluntas in actu in prodeat , non ri iudiciu B opus esse praetico syllogismo. Quod practicu , satis liquet in lubuis, ac repentinis aut discurmotibus, quos appellan t pruno pri- sum, ut O Inos. Nec vero magna diis itas peretur voeit, num etiam ad actiones huma. lunias. nas, ac liberas dictamen illud praetico syllogi lino concluluin exigatur, passim namque experitu ur,mul inta nos velle, inulta nolle ablque codictamine. Tora igitur controuerissia in eo constitit, an rcquiratur tu C dicium, quo intcllectus decernat, obiectum bonum, aut malum cile, salutare, aut noxium, iucundu in aut molestum. Porro duae sunt hae de re se me NO requiistia . Pruna Seoti in secundod st. o. ri iudiciu quaest. I. Gabrielis ibidem arii c. . speculati- cub. a. de Marsit j in x.quaeitione I 6. uunt , est
arti c. I. ex Illimas ritum, nota requiri multorum
tale iudicium ι sed tufficere notitiam placitum. apprehensivam, italo, cum haec du- D plex esse pollit, lata simplex,quae nimirum sit cura compositionein, aut diuisionem; alta complexa, qua apprehendimus significatum alicuius DO positionis, t. Phari iaciam sanum cile ; inquiunt, ius licere ad actum voluntatis lolam apprehensionem simplicem. Quae opinio ita su detur . Notitia, per quam volun tali proponitur obiectum inaleri iste, tu solatale simus, id est, tui
si obiectuna, an quod tendit, tum ratio tendendi tu illud, sat est, ut v Iumas actum edat circa tale obi ictum sat qui per limplicem notitiam pote ii repraesentari voluitiati obicinctum materiale , id eu, rra bona , di formale, id est, illius boni as ergo ea satiari, ut volvatas actum
403쪽
citatem habet voluntas,quam appe- A obiectum appetit, nisi ei apparea: titus sensitivus, ut tendat in propriuobiectum,sed ut appetitus sensitivus. brutorum in obiectum suum sera. tur, sat est apprehesio simplex interno sensu exhibita, ergo, ut voluntas, in suum tendar, sussc:et simplex arprehensio facta per intelleciam. Tertios Motus primo primi ideo tales dicuntur, quia absque rationis. iudicio exercentur;ζFo non ad omconueniens ἷ nec refugit, nisi appareat repugnans: sed ut ita appareat
non sat est, apprehendi ipsum, &eius conuenientiam, aut repugnantiam: sed oportet, ut de ipsa conuenientia. repugnantiari iudicium foratur; ergo nullus datur actus appetitus absque notitia iudicativa. M ior probatur, quia alioqui sequer tur, tam conuenientia aptetitui, quanem actuin.voluntatis requiritur ita B eidem repugnantia aeque appetibi-I - A I lia esse,cum omnia indiscriminatim,
ut appetibilia apprehendi queant, siue revera sint , siue non . Rursus ostenditur eadem maior propositio,. quia, cum quis anceps est, ac dubius cla re aliqua facienda, ut de pros ctione in patriam, saepe estbrmat apud se hasce propolitioneN apprehensivas; Bonum eli proficisci: Noaiest bonum proficisci, & tamen nulla
dicium. Antecedens probaturiquia, si ad eos motu L iudicium inierueni. ret,essent vis quasn nostra potestate. possietque in i)s peccatum reperiri, quod communis Theologorum coiI, sensus negat. . Qitarios Qui characteres praepro pere delineant , ac citharam pulsant, tot actus voluntatis ,. quot digitorum motus, edunt ; cum digiti non nisi voluntatis imperio cieantur: & C earum sat est, ut iter ripiat,vel om-Ad actu vappetendi
requiri nO. itiam tu dicatiuam. x Ralio tamen non eli verisimile, tot prae cedere iudicia, quot sunt flexiones motusq. digitorum, prael ertim, cum, interdum scribaiar, vel pulsent aliud cogitates. videtur ergo perspiculo, non ad omnes actus voluntatis tu. dictum Era exigi. .
Disputatio eontrouersia in partem - Ἀ
primo, distinctione . tiae it. I. . t i. Aliacensis ibidem.quoione 3. . Geritasti in tractatu de nolit ijs, in prima diuisione notitiae,quaest l. Videturin D: Thomae ad caput tertium ihuius libri, Min prima secundae, . quaestione p. art. r. ad ii dein secundo, distinct.1 . quaest.2.art. I alijsq,- E in locis; quam etiam nonnulli e Reqcen tioribus Theologis nostrae aetatis defendunt. Nimirum requiri ad actu icuiusuis appetitus iudicat suam n Oistitiam, Ad actu ni quidem voluntaritis notitiam. intellectus; ad actum iappetitus sensitivi notitiam sensus interni. Quod probatur pruno, quia4
nino decernar non ire. Hoc autem
non aliunde prouenin nisi, quia sola rei apprehelisio non sufficit; sed requiritur assensus,quo intellectus assentiatur, iudicetque id, q9od vib nuna apprehendit, re vera bonum esse; siue talis assensus verus sit, siue falsus , quod hoc loco vocamus apparere bonum: ergo &ci. Secundo, idem exco ostenditur, rquia experientia est, bruta animantia nunc moueri ad obiecta,quorum i habent simplicis notitias, nunc non moueri, ut patet in equo. qui ad potandam aquam,quam videt,non ieris tur,nisi cum iit: cum iΩitur appeti-tus sensitiuus naturaliter,& non li-here sequatur cognitionem sensuitvrique videtur id non ab alia causa
proficisci . quam qui asola obiecti
apprehensio non sat eli ad appetitum mouendum,sed requirit ut iudicium . qum res apprehensa conue niens aestimetur , quod iudicium , . quia non semper adestit inde, ut ap petitvvsensitiuus non semper in rem, obiectam seratur z.
Tertio ; idem stabilitur auctorl- 3 rate Aristotelis hoc in libro cap. 3. text. I 4. via i inscripsit .. Cum Ορi
nmur id est , iudicimus, aliquid.
404쪽
unalum esse, atquerer ibile, conti- λnuo perturbamur: similiter di cum opinamur,quidpiam esse rate, ut in illo sit confidendum ; at cum imagunamur talia, id est,cum absque iudicio apprehendimus, perinde afficimur , atque si in pictura eadem spectaremus aecsterea eodem 'lib. cap. 9. ext 46. docet, appetitum non moueri ab intellectu contemplante, sed practico; quia ille nihil amplectendum, aut declinandum praecipit, ut Bhic. Videtur ego Philosophus sentire, ad obeundas appetitus actiones no sat esse notitiam apprehensivam, Bd necessario iudicatium requiri.
E superioribus duabus sententi; s,
neutra nobis improbabilis, aut Peripateti doctrine repugnans videtur. Quare viri utque argumenta
diluemus, ut, quam quisque magis. I.Arg. probarit,defendat. ad primum eo. sententiae Tum, quae pro affirmutua parte attu-Moti. limus,respondedum erit, obiectum formale appetitus , n quod actu appetitus fertur, non esse bonu quod- et ilibet modo;sed bonum, quod ta Ie es ad 1. se iudicatur. Ad secundum concessa maiori propositione,neganda est mi nor,dicendumque, licet in brutis Metiimalibus no detur compo filio, aut diuisio; dari tamen iudicia sensitiva compositionis, Ne iussionis vicem habeuntia, quibus iudicant obiecta sensibus apprehensa. iucunda esse,
aut noxia, prosequenda .aut declina-da,ut docet D. Tnom. I. par . quaest. E83.art. i.& de veritate quaestione a 4. articul 2. Non conficiunt aurein bruta propositrones,cum prςdicia tu dicta efformam, quia mn rudicant ex inquisitione, aut c6llat ire. vi h mmes: sed solo naturς ductit,atq; in- si i lictu. Ad tertium dicendum est, tiam motus primo primos volunta-ua exerceri praeeunte iudicio, non amen libero, sed sublio; ae sine ulla iberatione,iam formali quam virtuali. Quae tamen deliberatio ne muria vit, ut in eiusmodi actioni-ihus peccati Iabes inueniri queat. AEd adsruartumresponderi solet tot esse iu-icia,quotmot digitoru; sed 'uom iam ea ceserrime fiunt.iccireo a ni .l,sis non discerni. Quod equidem,li cet mirum videatur. non tamen a vi .ritate alienum existimari destiet. N 'ue enim negandu est,eum, qui scribit , diuersas estingere diuersorum characterum conceptiones, quibus, cluam Ii teti, quo ve modo delineare debeat,apprehendi t. Quare pari ra tione poterunt simul ab eodem diluersa iudicia etarmati. Ad primum veto eorum, quae pro Ad i .ratio altera sententia adducta sunt, respo nε sentendendumerit a utobieetum appareat vis D.Tho. bonum,non esse opus iudiciaria notitia , sed susscere apprehendi obiectum vellitum congruenti bonitate . verum , quia non omnia sub praedita bonitate aeque apprehenduntur, inde esse, quod non omnia aeque appetimus , aut deesinamus, sed nonnunquam dubii haeremus. Ad secundum , admissa experien- ad a. tia, dicendum , id non prouenire ex eo, quod necessaria sit iudicat ria notitia , sed, quia cum animal satiatum est, vel ita male affectum, ut aquam, aut cibum fastidiat, non apprehedit esum potumve. Vt quidpiam sibi iucundum,aut conuenies.
Ad Aristotelem vero dicendum , Ad Meum priori quidem loco nihil aliud voluisse , quam nos interdum
non commoueri rebus, quas imaginamur,quia simul sia relligimus, eas non ita l. habere sicuti a nobis imaginatione essi guntur; quemadmo cum s cum res pietas videmus , quia scimus, eas solam rerum stini litudinem, non to ipsas aspeetui inhibere, ideo ex eorum intuitu nec ad me tum, liec ad spem, aliumve eiusmodi affectum concitamur. P criori amtein loco egis Ioue sola motio .e,qus si imperio nate licetus, non de ea , quae requiritur ad ciendam volunta-icm,proponendo illi oblat i conii
405쪽
ι o IN III. M B. ARI T. DE ANIMAI
nientiam, aut repugnantiam ; illa enim necessario ab intellectu praetico proficiscitur, haec non Iretn.
Vtrum ad animantium motum vis dirigens, impellens, edi ex
Adsi tu . Uod ad motus animantium nomotu non concurrat in primis vis diri currere gens, quae in homine ratio, vim diri- in brutis imaginatio est; probatur gentem. primum , quia constat, nonnullos I. Ratio. somno oppressos electo surgeres&huc illuc oberrare ; quorum tamen motus non potest ratione dirigi, cum ratio in somno ligata sit. Item, appetitus sensitiuus potest in nobis citra regimen rationis, sol O interni sensus ductu motum ellicere: non est igitur ad id necessaria facultas in- a. Ratio. tellectus dirigentis . Probatur a Dsumptum , quia interni sensus non sunt in homine deterioris notat, quam in brutis animantibus; in his autem tussicit imaginatio ad dirigendum motum.
Non item Quod autem facultas impellens, vim impet id est, appetitus non essciat motum
lentem. in homine, probatur. quia, ut supe- Hoe Iib. tius ex Aristotele lib. i. Politicorum,ca. Is q. I. cap. 3. commonuimus, intellectus, art. 3. seu ratio imperat irascibili &con-
I. Ratio. cupiscibili politico principatui, eo quod appetitus sensitivus habet aliquid sibi proprium , quo rationis imperio obniti possit. Qitare, si admotura necessaria ellet act o appetitus, sequeretur, noli semper ad imperium voluntatis cieri membra, sed interdum inhiberi motum appetitu
reductavies quod tamen aduci satur Α 3 experientiae, A Aristoteli eodem loco assirilaaiati, corporis membra', quo ad motum obsequi rationi de inclice, id est . more seruorum , qui facultatcm non habent in re aliqua resistendi imperio pia cipientis,cum nihil proprii iuris obtineant. I em A. Ratis imperfectae animantcs,ut vermes,&lumbrici di si oti, ac sine corde, proindeque sine influxu appetitus, qui
in corde residet, obeunt arbitrarios B motus; ergo eosdem obibunt etiam reliqua animantia sine praedicto influxu, praesertim, cum ea. quae excellentioris naturae sunt, paucioribus egeant adminiculis ad operandum .
Rursus; Imaginatio, de cuius vi.& 3. Rat' 'esticacitate tam multa ab Au toribus prodita sunt. videtur per se membra ciere; cum sola imago rei interius obieeta corpus varie permutet . Non igitur imaginationis munus C tantummodo est ad motum dirigere , sed etiam motum ipsum citra adipetitus consortium , & cocssicientiam administrare. Quod ad , im executricem motus Idem pro attinet, non distingui illam ab appe- batur de titu, videtur ex eo concludi,quia su- vi exec priuacaneum est, diuersam aliam ad ii ice. percipiendum motum facultate in . ducere tum quia si motus csset actio I. Ratio tantum imperata ab appetitu , non vero elicita; cum actus imperati aliquando praeueniant appetitum, no-ii unquana motus animalis appetitum alat euerteret, quod non ita est. Item, quia natura semper facit opti- 2. Ratio
mum,quod potest; incivis velo est, ac praeitantius, motum animalis eIici a facultate animalis,qualis est appeέizuS , quam a potentia vitali tantum , cuiusmodi foret quaecunque alia virtus motiva. Pc liteirio, quia,RHio.ὶ haec videtur esse expressa sententia Aristotelis hoc in libro, capite s. Iext. qq. toto scire cap. io. ubi de principio e sciente motus localis animali uni disquirens, concludit, esse appetitum et quod etiam praestat colibro , quem de motu aiiimalium conscrapsit.
406쪽
Duplex in explicatione huiusce conti animati, L uersiae obseruandunt est ex D. virtus mo Thoma, opulccillo 3 . de Motu cortiva, natu- dis, in animantibus duplicem esseratis &a- vim motricem; unam naturalem, animalis. Ilam animalem. Naturalis dicitur ea, Lege Pern . quae lolo naturae impetu agi is nec an- libr. s. de tecedentem apprehensionem requirini. fac.c. rit, cuiusmodi est vis pulsatilis, quae 9.&io Th. cor dilatationis , E constrictionisa vega ad molli ciet,&arterias pulsat, habetq. capit. 3 I. in corde originem. Animalis est,quq Αt . medi. praeeuntem notitiam sequitur, eiul-Τmplex Se que motus arbitrarius vocari con-nus e tu, sueuit. suςanima Secundo, animaduertendum est, Ii motu eorum, quae animali motu concitancientur. tur, tria esse genera. In primo conti krunum. nentur, quae solo tactu&gustu pollen t,mouenturque dun taxat intra se,
diducendo di contrahendo intus mdihra,cum aliqui secundum se tota st bili sede vitam degant,ut conchylia. Haec autem plantarum motum , quae terrae fixis haerent radicibus, parum excedunt 3 ita ut inter animalia &plantas quasi medium obtineant. a Secundum genus et i eorum,quae vim sensiticem perfectam habent, nec solum praesentia , quae tactu exploran i, sed etiam absentia dignoscun t. Sed enim ex ijs quaedam stilo naturae in itinetu operantur, nec praesti tuuiit sibi finem suae actionis , aut motus; videlicet, beluae: alia contra
delectu agunt , ic ex fine, quem sibi
proponunt,operantur Inimirum homines, qui, ut inter cetera animantia principatum habent , ita nobi-3 liorem motum subeunt,&in tertio atque eminentiori corporum viventium gradu consiliunt. Potio no a quaerimus hoc loco de naturali m
tu, sed de arbitrio 3 nec veto de hoc ipso uniuersim , sed de motu pr gressimas , de quo etiam in extre
ma huius libri patia Metuit Ari Il
Α Sit prima conclusio: Ad motum l. Conci
progrestionis concurrit vis diri- Lege Ferr gens, quae in hominibus ratio eli, in ii. I. de Ais ceteris animantibus imaginatio . nima.q.lit. Haec conclusio est Aristotelis hoc in &1. coni.
libro , capit. q. text. 16.&capit. Io. Gentes,ca text. 48. D. Thomae eodem loco, Au1- pH. 3.cennae 6. Naturalium. Suadetur auiatem , quia progresso instituta fuita natura ad conuenientia inuestiganda ,& declinanda aduersa, quod B praestari nequaquam potest, nisi detur vis aliqua repraesentans illius modi obiecta appetitui , ipsumque pro renata in hanc,aut illam partem inflectens: praesertim cum appetitus ex se indiscrinii natim se habeat ad hoc, illud veprosequendum, aut vitandum: haec au tem vis eli ratio, vel imaginatio. Secunda conclusio: Appetitus x. Cones. concurrit ad motum progressionis , C ut causa agens,ac per modum imperantis. Haec etiam eli Aristotelis hoe
in lib. capit. Io. text. L. & Avicennae 7. Naturalium, D. Thom.Opusculo εῖ. capit. q. & lib. 2. contra G nt. capit. 8 . Ferrar. ibid.& aliorum. Probatur vero ratione , quia, cum
progressio sit, , ii diximus, ad quaerenda salutatia , & dcclinanda adversa sensu cognita s ad appetitum
vero pertineat astectus amoris , aut D fugae talium rerum , consentaneum est, ut motus, quo ad eas tenditur. ab ', appetitu coeficiat in & imperetur. Hoc Minen litterest,quoad hanc mo- itIone inter homines di beluas; quod appetitus beluarum lion mouetur a
ab alio superiori appetitu , homi- 'num vero moueatur, nimirum a voluntate. Ideoq. appetitus sensitivus. in homine habet se uti coelum insorius, quod superioris vertigine clTE. cumuoluitur. t
407쪽
danda es exequatur. Hanc ea ratio compro. A. ab una, ut uniuersali,&imperante: se vim ex e bat, quia cum functiones ab appe-cut tacein tente virtute elicitae. taque Pro Aiae ,. motus me immanentes sint, .motus.vero Probris an hae. gressionis sit actio transiens : neces. recte in . sario Praeter appetituat constitue ita erit alia virtus melubris iii sita . Hanc vim quae talis motus admini lita sit. D. f. iiiiiii gui ferre vero altiusmodi Urituma, non ire ab ippe dcii .aitione tantii ra , sed etiam re ab
appetitu. liquet prinatim ex distinis
ab altera, ut a particulari, ac priua- Appetitu tini eliciente. oetratu pacto intel esse causa
lectus volvatatem; voluntas appeti- uniuertatumi ferior at nouere consueuit. le, &Wae Ex illit etiam hoc loco dubitatio, motrice anu praedicta facultas motum adhuc Particula. exequatur. Dilaus ThomaS lib. 2.cO- rem. tra Gentes, ανα. docet,eam non tam, effici ter, quam disposit rue ad motum concurrere, quia,videlicet, memctione organi s h. ceni in in corde se- R bra praeparat,redditque apta &obe. dem liabet, illa in inuiculis toto cor-ρorc extensis. Secundo, quia,cum in
iubitant ijs separatis facultas mouens ab earum appetitu intellecti uoleat iter distideat, ut tib Σ. de Coelo, cap. s .q 7, ostendimus, multo niaiolictare in rebus materia praediris distinguetur, cum minimc convcniat, ut,
'uaei rebus corporeis unita sunt, . in incorporeis & excellentioris naturar, in naultitudinem degenerent. CItaq; actio virtutis motum exeque iis eo pacto ab appetitu dependet, .ut non ab eo tanquam a propria, Be adaequata eius causa eliciatur a sed
imperetur,ad eum fere modum,quo/voluntas appetitu sua sitiuum m no bis concitat , quae sic in eum motioianem dominium q. exercet, νε nihil
minus appetitus suum actum ab immediate promat: eo tamen discri- clientia ad excipiendum motu, quem edicit appctitus ,&I. p. q II. art.3. ait, actum huiusce virtutis non Alemouere, sed motieti. In eandem sen- Uirtutem tentiam descendit Terrariensis loco motivam citato contra Gentes, &q. ia. hulua active coalibri; sed ea nobis minus placet, pro- currere ad
pterea quod securias exeqψens mo- motum. tum celetur a Plii Iosophis inter ani males potentias. in constat ex doctri na Arista ib. x. huius operiis , 3. tex. ar& lib.3. c. 9 a te x. 4r. ubi animale vim distribuit in vegetant ear, sentientem, appyteiriem, loco mouen-tem,& intelliges iterar; at omnis ani o
malis facultas simpIiciter est poten-tia activa, cum ad animales functi nes obeundas de r. apropter vis motum exequens si citer existi-- manda est active conciuiere adni 'tum, praesertim, cum adillum reci-Memla a mine, quod membra ad motum per- D piendum videantur menistra aliunde despotice ficiendum rationi, & voluntati de- appetitui, spolice obseruiunt: appetitus autem politice ad obiecti sui fugam , vel prosecu- voluntati tionem .non nisi politice &ciuilitet Obedire . . obtemperant, ut fuit L nobis sepori ut declaratum . maeret tamen aliquis, virum, cu iappetitus motricem facultatem conincitat, praestet id per aliquam praerula actionem in ea receptam, ad quam deinde motio virtutis consequatur, A abhorret. iam apte disposita, videlices ex compositione, & temperie aliartam qua litatum, quibus constant. Atimui. dixerint, etiam in organis sensuum, praeteo ipsas vires sensiti uas , dari peculiares facultates a figura.& temperamento diuersas, quibus organa ad sensiones recipienda& apta reddantur, quod tamen a communibus philosophantium placitis omnino 'Lege.si pia an aliter Respo ademus, non requi-cet,qus di- ri talem actionem,quae actum facul-sput. q. ad talis mouentis, ut quidpiam ab eo lib. Et hic. distinctum, praeeat,sed appetitum,ut
diximus. agens uniuersalius . concurrere usa cum virtute moueate, yt cum causλparticulari, atque ita edi motum ab utraque causa per unum euademqye
Deriuatur autem isthaec vis mi Unde 'inim ex suetas ut Iale Gener.cap. s. uelut vis q. t. articis. ex Hippocratica scholae executrix coiisensu ostendimus remote quM motus. dem a corde tanquam a sente O nium virium , ac iunctionum, quae , mimantibus conuennini', proximε . autem a cerebro: cuius rei vel illud 4
408쪽
organu esse virtutis motiuae. Mebra , ut
'tis nerui ortum habent. Item, quia a tur quM in animi deliquio,& tim re vehementi corpus sustinere ne obstructa eiusmodi via confestim
cessat membrorum motio , obstupescente toto corpore. Non probauimus tamen Ioco citato Medicorum sententiam arbitrantium, nullam animalem vim fixe ac stabilitet in mebris haerae; ut potentiam videndi in oculo, mouendi in musculis Ged omnes influentes esse, ac per modum cuiusdam irradiationis a cerebro il- Iabi,& nunc subtrahi, nunc redire: nec praeter hanc quasi commean temradium aliam dari innatam facultatem ad sentiendum vel mouendum ;quod placitum,quonia alibi ex pro- DG eon fit tau inius, non est cur iterum in eo improbando immoremur. Quod vero ad organu motus spectat omissis controuersijs, aduertendum ex Galeno, lib. I 2. de Usu paretium,& Vesalio lib. 2. e. i. ad idoneumotus instrumentuin duas reo uiri conditiones; unam,ut sensu polleat; aliam,vt impulsum edat, quarii neu tra sine altera potest consistere; &quoniam ad mouendum necessaria est firmitas & consistentia, ad sentiendum vero mollitudo, unde ea, quae prsdura sunt,uel nullum,uel nimis hi betem & 6btusum sensum g runt excogitauit solers natura ra. tionem . qua utramq; mirifice coara quimus, animali spiritu , qui mem. bra siliciebat, ex toto corpore ad cerebrum confluente. Quod etiam in Rotat esse causa est, ut, qui in gyrum aguntur, in orbem,
subito concidant, atque interdum cur verti- sopiantur: quia . nimirum , spiritus ginem pa- per neruos recta deducendus circit- lluntur,dejiri illo sexu a neruorum initus a, concitat. errans alio vergit.
SVperest nunc primi articuli argu
mentis respondere. Ad primam partem eius, quod initio proposuimus, dicendum, licerin somno iudici j libertate careamus, non impediti tamen nobis actionem intellectus,& imperfecta quaedam iudicia; cum planum sit, multos inter domiendum uniuersalia concipere,&disputare; non requiritur veto ad motum utcunque a nobis exercendum iudici j. aut rationis libertas, ut etiam inebrijs N phreneticis videre est. Ad Ada secundam eiusdem argumenti parte respondendum, licet appetitus senis
mentarct: coniunxit enim ligamen- D tione dirigetite, nequeat membrorurum , quod aliquantulum est durius cum neiuo,qui mollior est; & utru- sue, id est, ligamentum, ac neruum in minutas partes quasi secuit, & carne, neruis,artersisque implicuit,quae coaceruatio musculus diciturs atque
hic a Philosophis & Medicis traditur instrumentum virtutis motivae, quod iam date in animantium corporibus diffunditur, quam late patent membra , quae ad arbitrarium motum subeundum idonea sunt. Sed nequibit motoria facultas hocvti instrumento, nisi id cogruis qualitatibus imbutum sit, quarum des
eiu interdum membra inarescunt, motuq. omni destituuntur;opus etiaest, ut membra perenni animalium spirituum affluxu foveantur. Cuius
rei altu praeter alia, indicium habu
motum inhibere: aut secus,quam voluntati placeat, inflectere; posse tamen intefectu aliud cogitante, aenon iuberae voluntate, corporis mεhra in deliberato motu ciere, ut saepe accidit. Non proinde tamen concuris sum illarum superiorum facultatum superuacaneum esse, cum ad motionem delitaeratam necessarius sit. Nec
vero in homine de inferioris appotitus dignitate quidquam detrahit, quod nota per se, ac vi sua tantum
membris motionem inferat. Etenim, ut Caietanus I pari. quaest. 8I .art. 3. annotauit: licet in nobis natura sensitu a nobilitatem capitis, quam in beluis habet, non obtineat:compensatur ei tamen ea iactura proptercta iunctionem,& commercium cum ra
409쪽
Nihil dero ci ur namque & attollitur id, quod
gat appe- cui inserius, vicinitate sublimioris, titui no- quatenus subiit;quod tam in iis,qi aera unis, po- ad mores pertinent, quam in potiritent 7s Q- cis conspicuum est, siquid na pers biici supe- Aius operantur virtutes, ut obedien rioribus. tes charitati,quam solae: itob: liusque
est Regi assi Ilere,quam villae regimetenete. Ex dictis collige, nihil repugnare. quo minus ij, qui somno odi pressi cursitant, interdum absque intellectricis potentiat influxu sola imaginatione, de appetitu motricem
vim excitante, progressionis motum administrent: cum id etiam vigilanistibus frequenter eueniat .
As l. ratio- Secundum vero argumentum sol-nc. A. arg. ues, dicendo ad primam partem, licet appeti tus quo ad alios actus po- . litice rationi olbediat, quo ad membrorum tamen motionem, non ni si despotice obtemperare. Haec nobis solutio placet, no 3 quae concedit, rationem & voluntatem immediate, ac sine interuentu appetitus mem- Ad r. bra ciere. Ad secundam, nullum animal , qtiantumuis minutum atq im-Hoc it .c. 2 persectiani, loco molieri sine influxuq.: art. 2. tappetiti di imaginationis; nec vl- Omne ani tum esse, quod hisce facultatibus na-nra lex ap- tura sua orbatum sit: licet imper se petitu , & cta non eas habeant certa corporis imagina- parte definitas,ut alibi diximus. Vntione mo. deest. qii bd lacertae, vermes,aliaque
ueri. eiusmodi poli disiectionem vivunt,
ae mouentur, quia etiam diuisa imaginationem & appetitum in partibus retinent. Tametsi fatendum sit, Aristotelem. cum proximis capitibbus de motu egit, de eo tantum vel
praecipue saltem disseruisse, qui pet-Ad 3. fectis animantibus conuenit. Ad tertiam negandum est,quod assumit,dicendumque, imaginationem no per se. sed inieruentu appet itus, cui tri-'ssia, aut laeta, horrida, aut iucunda obi jcit, humores concitare, & san- 'guinem ac spiritus ino creet sicque
Ultimum argii metum diluitur in- Adi ratis
siciando, non distingui vim mittus E 3. . . executi uam ab appetitu Adpriiarat . . Lesse etί,
gandum eli, ut onem. quamcmbris m x. Phys
motus imperatur, praeire appetitui. c. 2. q. I .ar.
Ad secunuam, naturam facere opti. 7.&lib. I.
mum, quod potest, sed nec fuisse c5- de Genet.
ueniens, nec potuisse motum elici c. . q. o. B tantummodo a facultate appetente
Ob eas rationes, quas circa tertia 6-
clusionem adduximus. PrSterea,m tum progrcsmuum animalium re vera ab animali virtute proficisci, cum non nisi appetitu imperante,& concurrente cssciatur. Ncc virtutem motivam membris in si tam ad facultates vitales attinere,sed potius ad animales, uarum ministra est. Ad tertiam, Virtus moAristotelem vocasse appetitum vim liba ad aes C mouentem, non, quod eum a facul- males peristate motus executrici non putaret tinet faculdillinguendum, cum locis a nobis tales.sia perlus citatis appetitum,& viqim Otiuam uti diuersas animantium facultates nurnerarit; sed quia re vera appetitus est etiam potentia mouens. ut ex dictis constat. Hae enus risi Iccptatum de anima, quatenus corporis constricta nexu, di contubernio addicta , ad sunctiones exerccn-D das suas illius operam emendicat . deinceps de eadcm scribemus , coia vinculo exoluta,& de separata si parata in statuemus tractatione. I raestet utinam propitium Numen, ut, que- admodii in se colundia anima, qualiquali potuimus industria, opus con- secimiis, s dc scparata diei uri gradu addimus ulteriorem : sic solutus aliquando E corpore, cui conivrctus nunc animus est,in statum euadat Ii-E bcriorem , ibi soli Dco insolubili iam nexu adstricius, & ab humanis
longissimo abii in eius interuallo, vitam auspicetur iucund .ssimam , depc si ideat beatissimam.
410쪽
Vomam Aristoteles libris superioribus nihil de animseparata disseruiride qua nisis, ac grauesquefiiones in ter Philosopho Theologos , versamur,quarum expli-ertio, re intelligentia non minus necessaria,quam iucunda eis: operae pretiuπι duximus eam disputationem Frpraefintisuscipere: sicis enim consideratio eorum, qua ii, ad animam pracbρ,- extra comus est,spectant,Metaphysicipotius,qua ivin P siologi sit, ut in primi libri Prooemio comonuimus;quia tamenscientia de anima sine hoc quasi supplemento absoluti,nem suam adipisci non poterat, fortas sin libris primae Philosophiae apud Eristotelem commentatio bac non adeo oportunum locum habet stiusmodi tractationem superioribus libris potius attexere, quam illuc reiiceresami,nus. Neque vero eas quaestioncs disputabisus:quae ad utrumque an aestatumineta rationis videlicet,atque informationis indisterenter spectant, quales illa: An rarsonales anime sint subsistentesρ-d Deo creenture oesi qussunt huiusmodi cum ad caput i ibri 1. huius operis sint raramis. Porro huiusce tractationes obiectum, materiaue, quamulae tam vo- Huius praeant attributionis, in promptu est; nimirum, anima rationalis, secundum separabilitarem a corpore spectata, quam υ eluti formalem rationem c tere quidem peculiares scientie de suis subiectis non astruunt, sedμπο- , nunt. At vero communis omnium Metaphysica, ad quam presens tr. miro potissimam refertur,urpatilὸ Αρerius diximus, tum sibi, tum at sin eo prospirit. si 'factum est,ut prima siequenti disputatione separabialitatem de anima demonstremus. Palpo vero est, posse operari absque co 're. Nec mirum,si quadam ex parte positiva non sit passio ;-ὸ t lem Uie oporteat,eiis eius subiectum ex pane rationisso malis, hoe est
ratis disserasur. Secunda modum releueti extra corpus declarat i rati---ε qus de iis,quq ad operationem explicandam referuntrem Daque terim de , ...tta. potenti scrinincentibus, rum,speciebus,drbabitibus disceptat. tiam M . ta de actu ipso cognoscendi. uuinta de obiecto cognitionis. Sexta demo' - 'tione ad locum . - imi