장음표시 사용
101쪽
De quatuor primis qualitatibus.
δε mo Bus,non pendentes me quatuor enumeraus.sed potius vice versa, de non sunt Q tates secunda emn non pendeant ex alijs; quare illae potius sunt uidi nitiavi eandae pri ti bitatur seXto,cum dentur Q tates primae & secundae, quae earum debent iudicari praestantiores,&dignitare pris res Septima dybitatio est,eum denturri nauis. Qualitates secuis,num votat competere si dicibus corporib. vel lai sim mixtis 3 Postrema dubitatio est,cum dentur inclitates primae cDrporum mortalium, num et
dentur Qualitatra primae coelestium corporu di si dantur, quaenam statui debe t Θ
Ivprev xv Augs propositae dignae prosecto omnes sunt consideri ratione, nonnullae tamen eam perdicta in praecedentibus solutae sunt.
ara ν frui I 1 'quaeruntur modo principiariasmutationis mortalium, no primam αεν- d-absolutε,ut in i .Physt propinquiora,nec qum itur oppositio prima oti rin ea absolut qualis est priuatio,&Brma; sed prima inter qualitates di
ctum pertinentes.Insuper non quaeruntur principia prima principalia,sed organica,qita semibeant,ut inuice agant,&vnu ad altem non redigatur,quo praeas umpto, conuertar ad solutiones. Instabatur primo: quia vel grauitas & leuitas sunt priores, vel Arist ordinem peritertit.Respondeo grauitate & leuitatem dupliciter cosiderari posse. . . vel secundum ouinem,& ita sequuntur quatuor primas Qtialitates, ut dicitur in a. is Διι' partib.Animalium cap. 3. Vel considerantur ut circumscribunt naturam Semen
inis tiria tonam di sunt principia lationis eorum di ordinia Vniuersi: de quoniam Elementa perintate O is grauitatem dc leuitatem primo Mundum suo ordine costituunt ox per primas Q. intare. litates inuicem permutantur deo iure Arist.ordinem seruans pridis in libris de Gelodisseruit de Grauitate di leuitate; mox in libro de ortu dc interiturue quatuor primis Qualitatibus, de quamuis latio in Universo absolute si prior, in his tamen quae fiune in postrema origine,ut in 8.Phycasseritur, primo enim Elementa per quatuor Qualitates gignuntur,mox per grauitatem dc leuitatem mouentur secundum locum, de domum praetereunda fuit huiusmodi oppositiis ob rationes in praecedentib.relatas. Incta Solutio a. batur secundo: quia contrarietas prima unica est&c. Respondeo desse verti de contrarietate prima absolute,quae constituit communes terminos ortus dc interitus, quae in LPhysic. quaerebatur,nunc vero quaeruntur contrarietates prunae inter Qualitates tangibiles, illa erat contrarietas primae materiae ue vero sunt contrarietates uinplicia
corporum, de consideratur hic ordo: prima oppositio absolute est formae de priuati Soluiis 3. nis, sub hac inalitates constituuntur,quae diuiduntur in agentes Natientes, age tium primae sunt calor dc mgus, patientia autem humor dc siccitas. Dicebatur tertio, has quatuor Quastitates fieri ex alijs. Respondeo,eas permutari quidem de resolui ita formam dc priuationem, ut dixi,at nego eas fieri ex alijs antecedentibus Quplitatibus
ad tactum pertinentibus. firmabatur: quia calor sequitur Lumen, motum,de rariatatem.Respondeo, per duo iundamenta.Primu est, quia illae non sunt QSalitates mortalium,adtactum pertinentes nuicem UentesMe quibus est sermo. Alterum est,ssequuntur ea non tanquam causas propriasse per se pri ino, sed tanquam causas communes,de sequuntur vel per se,non primo,vel ex accideti. Erat quarta dubitatio,quia Dialia η. fiunt ex se inuicem.Respondeo,Actionem primarum Qualitatum esse triplicem. Vel enim est per se, dc prima,ut calor calefacit.Vel per se non prima, sed primam seques. Huiusmiai acuo praesertim refulget in mixtorum constitutionese tendit in finem vuteriorem,lt praestiuatiorem, in quem per commune natura primae Qualitates diriguntur. Vel tertio est ex accidenti, sic explicatur sententia Aristo. in quinto de Generat. Animalium cap. 3. dicentis, Indurat igitur, tum calor,tum frigus,nam euenit,ut ab utrisque humor evaporetur, scilicet a calore per se, a stigore ex accideptii una em
102쪽
enm ea lore humor secernuur caloris actione eonsideratur primo excalefa ctio quae est actio per se, & propria, hanc sequitur humoris in vapore conuersio,quae est per se , at non proxis a di propria , sed sequens eam: hanc convcisionem in vaporem sequitur secretio dissesidium,quae fit ex accidenti, ut dicitur in secundo de ortu& interini,cont. 8 .vivitur insuper connexio inter se,ut partium humidarum adinvicem .similiter aridarum remaneotium adinvicem,quod etiam ex calore pendet per se quidem, at secundario desiccatio partis remanentis est ex accidenti, adco ut in toto actionis caloris progressu,nonnulla per se & primo fiant, alia per se secundario, nonnulla penitus ex accidenti,qua consideratione varia Arist.dicta explicantur, & apparentes controuersiae componuntur.Confirmabatur lubitatio,quia agentes sunt pri res patientibus.Rudeo esse prioris dignitate,at non origine, nec adeo ut una in materia alteram praesupponat,s ea pendeat. Oriebatur quinta dubitatio ex Lumine, s. Dabitat. perspicuo, , raro.Respondeo,instantiani esse inanem,quia non sunt Qualitates agentes,ad tactum pertinentes,&cum sint communes celo,minus ad rem iaciunt,quia q-runtur talitates primae, propria: mortaliuιLux Gli est Qualitas eminenter includes Qualitates morialium, & praesertim calorem , Lux mortalium no est prima QSalitas, nee simplicibus copetit,dc sequitur mutione,& cobustionem,ut assieruit Auer. . Cetli
31.& in lib. de Sensq&sensili. Similiter opacum & perspicuum in mortalib. sequuntur Qualitates prim Mnes inuice agunt.De raro 2 Mnso in pr*ςςdςqtithus verba lac,
Diluuntur tres postrema d mirates. Cap.
I GM A est cosideratione,nec explicatu facilis dubitatio sexto soco πω posita,quae versabatur inter litates primas & secundas,& qurrebatur, quae earum dignitate Fruent Aium nonnulli,qualitates primas ut o ine, ita dignitate secundis praestare,id ostendut primo,quia causa aequivoca dicitur praestantior re essecta,ut Lux calore; alitates primae sunt causa riui uoca secundarum, quare sunt etiam dignitate priores L Ofirmantidipsum,quia nil agit ultra gradum suae .signitatis, quare cum secudae prodeant cx primis, non valent eis dignitate praestare. Ego in partem aduersam vetiorem puto, id instendoptimo auctoritate Aristo qui in secundode ortu &interitu ,conte.7.inquit, obiectum visus esse naturaptius quatuor Qialitatibus,& per natura prius,non denoxauit prius igine, iis .conspicue est talam,sed dignitate digni viaib Arissifrequenare dicitur natura prius.Confirmatur,quia ut Sensus se habet ad Sensum, ita Obi iurul obiectum, sed tactus dignitate est postremus; igitur litates primae ad tac tum pertinentes,sunt ignobiliores Qualitatibus secundis quaeattinent ad taetram. Sensus praestantiores. Praeterea,inquit Aristo in RPhysi in a.de partibus Animalium, origine priora in eodem,esse dignitate posteriora: Galitates quatuor in mortalibus 1 unt ori gine primae, igitur sunt dignitate postremar,magisque materiae proximae. Praeteret,ut se habent propriae mixtorum inmae ad Ernias Elementorum,ita Qualitates secundae propriae mixtorii ad primas proprias Elementorum. sed Ermae mixtorum,omni u consentione dignitate praestant formis Elementorum, quare similiter Qualitates eorrum praeitant qualitatibus inis Elamentoto. Demum, cum Materia ordine aliquo reci piat formas,semper in eodem kr ru genere irimae antecedentes sunt impersectio-m,& coparatae cum sequelib. sunt tan4 materiae proximae earum. Ratio aduersa per,duo rundamenta diluitur. Primum est, quia non una prima Qualitas, sed conspiratiommotum quatuor incausa secundarum Qualitatum rei multi vimines ducut naui ει operantur vlt vires unius.Alteru est,quonia pro constitutione secundam Qualit tu conspirant et causis comunes,nempe inlum lumine & motu,ac insuper cauis prin
amir ponop ta di siri atra , nempe tota, Substantiales , hinc primae Qiralitates Pars HL G a non
103쪽
Alis. non sunt cauta adaequata prρstant secundarii:&haec ratiote Iiehin eκ Alexandro r. De septisa nat.qq.c. 3 . Erat septima Duditano,an Qualitates secsdae solis rhibliis c5petant ξ Sol discustMe. uitur, quia Qualitas secunda dupliciter ustirpatur,ves propriE; vesteu,quae consur se ex temperamento,idque insequitur,& haec solis mixtis competit , vel usurpator latius pro quavis Qualitate sequente primas,in qua significatione lautias,raritas, di perspicuitas Elementorum dici possunt Qualitates secundae, quatenus insequuntur non teperamentu,sed connexionem duatum primarum Qualitatum, quod genus secunda. rum Qualitatum competere potest simplicibiis corporibus. De his quoque secundis Qualitatibus qtia ri mi, an sint praestantiores primis Θ Et probabis ter utraq; pars defendi psit,praesertim in hoc approbandum videtur,' suit praestantiores: nam grauitas i& leuitas proximius inseruiunt natura: Elementorum, promotu secundum locum &ordinem Vniuersi , latio autem est praestantior alteratione; di ordo 'niuersin praestantior generatione& interitu. Si init iter,perspicuu inseruit pro Lumine,& est comune et coelo,a quo absunt Qualitates primae; & demtim sunt generatione posteriores, quare dignitate sunt priores . Demiam quaerebatur, quaenam sint Qiralitates coelestis
n. Oista corporis De quibus loquens breuissime, dico, septem Coelo competere Qualitates, Mille ce . quarum princeps & dux est Lumen, eminenter & vnitissime includens quatuor Qua- litates primas Elementoru: sequuntur mox raritas,respondens calori ι densitas frigori, perspicuitas humori; opacitas siccitati; sexto sequitur color non distinctiis a lumine,sed est ipsum lumen vario modo receptum,& per varia nobis oblatum,qui colores proportione respondent Qualitatibus mixtoru in animoru; septima Qusilitas est figura propria, copetens inlis,quia vivens est, sola.n.viuentia sunt praedita figura propria, adeo ut Coelo copetant inalitates supra primas mortaliu positae. Insuper Qualitates respondentes primis,respondentes secundis inanimorum,&tudentes cilitatibus viventium,quae Qualitates in Coelo non ita se liabent,ut una pedeat ex altera, ideo omnes seruant modo aliquo conditionem primarum: soli colores praeses erunt imagini
secundarum,cum prodeant ex Luce,& lumine, nain suat vel Lux corporis vario m
do Lucidi, vel Lumen receptum in corpore magis vel minus denso & perspicuo, veci, tam de his latilis in libale inlo.Ad principale itaqι inuitutum rediensic prolixe diecta patirictorum. eis perstringens,assero primo comparando stillitates Coeli cum illis mortalium,illas primas, has omnes modo aliquo secundas dici posse. Dico secundo , s dum quaeritur
prima oppositio constituens communes terminos gener ationis & hueritus mortalita, ea est una,nempessima,&priuatio. Addo tertio, quod dum quaerimus contrarietat si primarum Qualitatum simplicium corporum ad tactum pertinentium,ea versatur ii, ter Qualitates agentes & patientes,mox agens diuiditur in calorein,& stigus, patiens vero in humore & siccitatem:Et hae statuendae sunt Qualitates primae, quaes inuicem comparantur, nulla est origine prior altera,dignitate autem calor caeteris antecellit.
Orci ci iptiones'nomina primarum quatuor siuae latum. Cap.
ri T v o a prime simplicium eorporum Qi inlitates, prima sui diuisione in agentes & patietes diuidutur, calonn.& frigus magis Brinare & agere; humor vero&siccitas potius recipere&pari videmur, Elicitur haec diuisio ex fine,ex Definitione earu,& ex experientiaicu.n .his inalitatibus confici debeant mixta,pro quorsi connitutione necessaria est actio& passo, ideo iure eamdus debuerunt esse essicientes & formantus,dusvcio recipientes & patientes.Quod secundo patet experientia,inductione enim constat, ut dicitur in principio quarti Meteorum calore,& mgus,& qus consimilliso quaedistitieti sunt
104쪽
dere , arida vero, &humida,tum ipsa secundum se,tum communia corpora quaeculi que constant ex utrisque ter nari, & caeteras quas diximus affectiones pati t Tertiis id ipsum elicitur ex earum Definitione, nam ut ait Arist. in secundo de Ortu Sint ei tu ,eont.8.6e repetit sub initio quarti Meteorum. lidum est, quod congregat ea Rup ealidum is sunt eiusdem gemetis , si temea secernit,quae sunt distincti generis, id effcit ex acci- stigidum. denti,dii. n.ea connectit quae sunt eiusde generis,accidit ut ea secernantur,qui sunt distincti generis, Frigidum vero est,qis confimiliter nectit, & eiusde & quae distincti m.
neris sunt,neriere autem est agere. Ex aduerso humidum caret termino proprio, faci- Humidum te terminatur alieno;siccum suo termino terminatum,disicile terminatur alieno; ficu Osiccism. te autem,& difficile terminari,passionem denotant. Hae primae Qualitates in agentes di patientes distributae,variis nominibus denotantur.Nam primo nuncupamur com- primimm αmuni nomine Qualitates ad tactum peritiaentes; At insuper in secundo de ortu Ae i teritu ,cont.8 .dicuntur primae contrarietates,primaeq; differetiae tangibiles.Praeterea, in secundo de panibus Animalium cap primo nuncupantur materiae,inquit.n.Phil sophus,humidita siccitas, caliditas,& fiigiditas, materia corporum sunt composit rum: materia autem dicuntur,quatenuS ex eis consurgit temperamentum,serirantur in mixto de Elementi conditionem in parte seruant,quod compositum mox est mate. tia formae mixti,adeo ut Omues dii considerantur ut partes temperamenti,de referuniatur ad mixti Ermam,seruent coditionem mater Mum vero inuicem duae illς oppositiones coparantur,quod fit ab Arist in principioquarti Meteoru,duae dicuntur materiae de pati, reliquae autem Brinae,& agere. arto,ab Aristo an secundo de partibus Animalium,cap. a.nuncupantur principia Elementorum. Ratio,quia ex earu connexione Elementa consurgunt, circumscribui coram tbrmas,eaq; reddunt corpora sub sensum tactus cadentia. Qiamto, dicuntur Elementa,ut patet ex secundo de ortu de interitu ,cont.i6. Ratio est,quia sunt principia in suo genere prima, de interna. Sexto, nuncupantur sub initio quarti Meteorum causae Elementorum. Ratio est,quia modα aliquo constituunt simplicia corpora,c. q. tanquam instrumema reddunt apta ut m strantur. Septim dicuntur affectiones Elementorum, in .de ortu de interitu, a r. Ratio est,quia sunt accidentia Elementoru propria,attinentia ad tertiam specie Qualitatis, Idid in s. Metaph.capa legitur,caliditas,fiigiditas,de reliquet huiusnodi s una passiones, siue affectiones, pcr quas corpora alterantur. Octauo, nuncupantur instrumenta: cum enim sine aiseetiones Elemetorum,sunt instrumen id eorum, per quae inuicem perimatantur, dc mixtum constituunt. Demiim, quatenus materiam proxime
parant pro ibrma Elementi,dici possunt dispositiooci eius: Sic itaque ob vana earum. ossicia,nominibus variis denotantur.
Dubia varia attinentia ad Diuisionem ae Definitiones primarum si tatua . . Cap. VII.
Iv a s AE fuerunt Qualitates prim in agentes de patientesiuisq: D finitionibus circumscriptae: At cum ex diuisione,tum ex circuscripti nibus,variae e arduae emergunt difficultates.Ex diuisione primo, quo- PQ 't-niam Qualitares illae omnes sunt istinae ex materia pendentes, quae ut .s mae agunt, ut autem pendet ex materia ex accidenti patiuntur; omnes itaque dc agentes dc patientes sunt. Confirmatur : quonia omnes generant silmile, Omnes agendo repatiuntur,omnes in mixti constitutione agunt,patiuntur,remittuntur,inc ad mediocritatem redigutur magetur Dubitatio, quonia male assertu videtur, unam oppositione agere,alteram pati,quia una oppositio non contrariatur alteri, cutamen per se omne agens agat in contrarium, de patiens patiatur a contrario; a non
contrario autem non patitur si ex accidenti, ut asseritur in I aphysi. 3. Et quae sunt
105쪽
De quatuor primis qualitatibus.
ex accidetvi in scienti js praetereunda lania Praeterea, si calor ab Aristotele dicitur agmre,quia humemt,longe magis humor aget cum per se,& magis humectet. Praeterea, Arist.non videtur sibi constare, sed pugnantia dicere: nonnunquam enim ait, prima- . rum Qualitatum duas agere,duas parti ; nonnunquam omnes agere,ut in mutua Elementorum permutationemonnunquam omnes a re & pati, inquiens, omne agcns agendo repati,& vice versa, ut accidit in constitutione temperamenti; nonnunquam omnes ait esse materiam uius proprium est pati ; nonnunquam omnes nucupat dit. serentias,& krmam,cuius proprium est agere. Est itaque diuisio Qtralitatum in arentes de patientes apprimε dubia. Nec leuiores dissicultates prodeunt ex earUm inscri-e ptionibus.Nam primo dubium est, quales sint infinitiones illae num sollim explicent, vel etiam essentiam & si essentiam explicant,per quod genus cause sint tra- ditae de praesertim dubitare cogimur,quoniam Philosophus eas tradens, accipit qua sunt ex accidenti, praetermittit q sunt per se,calidi enim per se est calafacere,frigidi restigerare, caetera ex accidenti efficiunt. Praeterea, ex conirarijs contraria prodeunte Aristoteles autem tum calori, tum frigori tribuit congregare, & praesertim hoc est dubium,quia caloris proprium est rareficere, & secernere,non congrcgare. Praeterea, Aristoteles nedum praetermittit quae sunt per se,&accipit quae sunt ex accidenti, ve .
rum insuper accipit falsa,calor enim nedum similia nectit, verum ctiam dissimilia, naa calore in ventriculo varij cibi in unam Chyli esscntiam conuertiintur. Similiter Pharmacopolae instrumento caloris varia & dissimilia in unum redigunt,veluti etiam pix & cera per calorem liquefacta connectuntur ,& Animal ex vari ju conflatum praesertim per calorem Hrmatur,&vnum redditur.Similiter, etiam dubium id est,quod
de frigido dicebatur, quod omnia nectat cum similia, tum dissimilia: nam frigidi aliquando est secernere,ut hiberno tempore a frigore comprimere exprimuntur lachry. mae. Similiter a frigore extinguente calorem incrassantem genituram, fit secretio pamtis aqueae ab aerea,vt dicitur in secundo de Gener. Animalium,capitulo secundo. Prpterea,instat Averr. in . Meteorum aduersus infinitionem sicci, instantia sumpta ex
IV tu igne, qui cum sit apprimὸ siecus,est tamen partium tenuissimarum, & a contincnte v t a Brnace & a Coelo ficillime figuram recipit. Similem dissicultatem proposuit Pliiloponus de cinere,qui siccus esto partium tenuissimarum.Praeterea, adhuc Aristoteles videtur e Tare, quia quod competit uni,tribuit alteri, nam conneetae officium est humoris,ut dicitur in secundo de ortu de iniecitu ρ. Aristo.autem id tribuit calori, &stigori. Praetcrea,cum Qualitatum duae dicantur efficere,duae pati,dubium est,an et nauisi ficiens aeque sinterficientes, similiter patientes aeque tales sint ρ Demum,illa etia quae uisita ad dicta sunt de nominibus huiusmodi inalitatum , difficultate non camit: appellar nomina. tur enim Principia, affectiones,differentiae,Elementa,& materiae,quae voces pugnantia includunt: nam si sunt principia , antecedunt a si assectiones, laquuntur,& accidunt, si sunt disserentiae,& Hrmae,non sunt materiae.His accedit, quod perperam ab Aristotele nuncupari videntur Elementa, nam Galenus in primo, de Elemen. capit lo sexto, aduersus Athenaeum disserens,ait primas Qualitates Sensibilium corporum posse quidem dici principia eorum, at non Elementa , quoniam conditio Elcmemti est, ut sit eiusdem generis cum eo, cuius est Elementum , adco ut corporum corporea debeant esse Elementa. Propterea Qualitates sunt quidem Elementa temperamenti, at simplicium corporum non Elementa, sed principia sunt. Flaec prosecto satis conspicue sententiam Aristotesis, vel euert re, vel saltem dubiam reddere viden,
106쪽
Eaephantur attinentia ad diuisonem imari acta vinagentes, spatientes. Cap. VIG.
V AO TAYvM quae in Universor etiuntur,nonnullae solum agunt, colitat non autem patiuntur,nisi per metaphoram , ut Lumen. Quedam sola varieιας .patiuntur,recipiendo posectionem,non interitum,ut peripicuum Coeli. Quaedam patiuntur etiam cum interitu, ut perspicuum mortalium.
Quaedam agunt, & patiuntur, non quidem adinvicem,sed ab alio,&in aliud,ut graue & leue,patiuntur,quia ab alio fiunt, & per aliud intereunt, insuperagunt,quatenus sunt principia motus secundum locum. Nonnullae dem im vicissimagunt, & patiuntur, & hae suot quatuor primae Qualitates, quae sunt principia alterationis mortalium, quae in praecedentibus una cum Ai istotele in agentes, & p tientes diuisae fuerunt. Et pro solutione aduersarum rationum considerandum est,uiros sapientes de propositis difficultatibus varia dixisse.Galenus in primo , de natura' o aio s. libus facultatibus,cap. 3 ait, Aristotclem pugnantia protulisse inquit enim. Cur igitur Aristoteles in lib. de ortu & interitu quatuor litatib. utitur: in Meteorologicis, Problematis,atque alibi,solum duabusὸ Nam si quis in Animalibus & Stirpibus calidum & frigidum magis agere, siccum vero & humidum minus dixerit , sortasse etiam Hippocratem habebit,qui sibi subscribet, si pari modo in omnibus,no arbitror id co- cedet,non modo Hippocrates,sed nec Aristoteles, si eorum quae in lib.de ortu & interitu n5 simpliciter ac nude,sed cum demostratione nos docuit, meminisse velit, &c. His verbis tria indicat Galenus: primo Aristotelem secu pugnare, secundo diuisionem Tνia GaI illam inalitatum veram esse in solis viventibus ob calorem vitalem, tertio de illis cs.
se veram non absolute,sed facta comparatione.Sententiam Galeni approbandam nopulo. Primo enim controuersiam proponere debuisset non interdicta in varijs libris, sed inter ea, quae in eodem lib. enunciantur, nam in eodem secundo libro de Gen.&interitu, Aristoteles utrumque tribuit Qualitatibus lus primis, nimirum quod duae agant,duae patiantur,& quod omnes agant & patiantur,ut patefeci in praecedentica pit.Insiuper dico, Ariltotclem non secum pugnam,&cum Galenus asserat sententiam eius esse veram soliim de viventibus,errat;absolute enim etiam in simplicium productione calor & mgus magis agunt,ut sensu conspicuum est. Praetermine omni mixto verum est quod calor & Digus sunt principia permutantia,coquentia,fbmiantia,connectentia,& secernentia,e contrario autem hia morde siccitas materiam parant pro roci picndis permutationibus ex calore de frigo te prodeuntibus. An autem sentetia Aistotelis diseat intelligi absolute vel laeta comparatione,ex dicendis patebit. Propterea Marsilius in secundo de ortu & interitu , quem multi Latinorum sequuntur, imquit,sententiam Aristotelis veram hine, non per solam relationem ad viuentia, ut ait Marsilius. Galenus,vel ad mina,sed absolut Enam ordo in actione& passone inalitatum primarum is,ut calor maxime agat, frigus minus,adhuc minus humor,minime omnium siccitas:de passione & resistentia contra se habet, omnes itaque agunt,& patiuntur;at duae magis agunt,duae magis patiuntur.Auenocs in I .stiarum Collectionum cap. 3I. Auernes e inquit, litates patientes habent ut plus patiantur, quam agant: agentes, ut plus agant,quam patiantur. Quae opinio etiam non est approband Primo,quia Aristoteles definiens, & diuidens QSalitates, loquitur non de aetione uni voca, per quam calor calefacit, & humor humectat , sed de aequivoca, pcrquam calor terminat, connectit &c. Hi autem considerant actionem uni vocam. Praeterea, Aristoteles non considerat actionem unius contrarij in aliud, quod faciunt isti; sed unius contrarietatis in alteram. Praeterea, Aristoteles absolute ait,duas Qualitates agere,duas pati; noautem ait magis,vel minus agere, vel pati: quae instantiae etiam vim habent aduersus
Galenum. Philoponus in secundo de Ortu & tuteritu oluens huiusmodi ambiguith PHIOD. .
107쪽
De quatuor primis qualitatibus.
item Inquit,in mutua Elementorum permutatione Qualitatcs omnes agere,ona nescii pati; in mixti autem constitution ς duas ascre,duasque pati . Philoponum sequuntur1ul. a,e. Lud. BOccasin quarto Meteorum, & secundo de ortu & interitu, necn5 Pompona Pompis . tius in quarto Meteorum, & addit Lud. Boccas in secundo de ortu & interitu quod ι. um id fit verum in mixti constitutione etiam in eo est verum non absolute, sed cum comparatione,quatenus duae magis agunt, duae magis patiuntur, & est veru per relationem adsumpta in Definitione carum Qualitatum,Averr.siiniliter in primo com . . Meteorum pro solutione utitur eadem duplici relatione,nempe ad mutua permutationem,& ad eonstitutionem mixti. Suessius quoque eiusdem fuit sententiae: ideo in secundo de ortu & interitu dixit, Qualitates has onines in ordine Vniuei si pati,
quia a Geloibrmantur& terminum recipiunt, omnes agere in Sensum tactus, Omnes agere,& pati in mutua permutatione:at in costitutione mixti duas agere,duas pacifirmatio. ti.Confirmatur haec solutio,quoniam Philosophus ostcndens, quod duq agutit,ait eas desiccam,humectare,connectere, cernere,haec autem ciliciunt in mixtorum constitutione,non in mutila permutatione,lainc aqua sola a calore nec incrassatur, nec aer- Eurem. minum recipit. Includit profecto relata opinio varia iure Optimo approbanda, non tamen omni ex parte videtur vera. Nam primo aduersatur conspicuis verbis Aristotelis
sub initio Quarti Meteorum de humido & sicco dicentis, tum ipsa secundum se, id communiter ex utrisque concreta corpora terminari, & caeteris affectionibus affici. Similiter de calido & frigido inquit, in singulis apparet caliditas & frigidita tum quq similium, tum quae dissimilium sunt partium terminare, connectere, &c. Conspicue Philosophus suam sententiam profert uniuersalem, eamque asserit veram, & de simplicibus,& de concretisPraeterea, Philosophus id approbat per infinitiones , & non est putandum eas Definitiones illis competere sollim cum relatione ad mixtum, &praesertim,quia in secundo de ortu & interitu Philosophus,datis illis infinitionibus, refert statim Qualitates ad limplicia corpora.Ini uper nisi illae Qualitates ex se haberent ut facile,vel difficile termitiarentur, non possent hoc tribuere mixtis. His accedit, quod id quod omnes agant,omnesque patiantur, nedum eis competit in mutua pcr- mutatio ,verum insuper in constitutione mixti, quod patet, cum ex earum mutua Liuiis actione & passione temperamentum consurgat.At qui partem tuentur aduersam, ni. tuntur has instantias diluere nquiunt enim Ludovicus, de Pomponatius, Aristotele ea verba de sicco & humido protulisse,quod tum secundum se,tum concreta ex viri Lque illis passionibus assiciantur, quoniam non omnes eis competunt, dum simplicia sunt,sed quaedam earum tantum; non enim humor aquae a calido condensat ur:at ra risio. mixti costitutione eis competunt omnes. Haec solutio inanis est,quonia per eam non
vitatur,quin Aristoteles doterit eas aucetiones per huiusmodi Qualitates etia competere simplicibus: de quamuis non competant omnes d parum refert;sat est,id esse veria esisti ob affectiones, quae illis competunt. Praeima, Philoponus,Auerroes, S Ludovi. cua,nituuxur instantiam soluere de igne,qui cum sit siccus,cst partium tenuissimarum& ωile recipit alienos terminos. At si Aristoteles definiret Qualitates cum . relati ne ad mixti constitutionem, ca dubitatio nou saceret ad rem, quoniam ignis est , corpus simplex: & tamen illi alia ratione, & via nituntur soluere, quare vel malet soluunt, vel secum pugnant. Praeterea,Definitio humidi manifestε sompetit humori aeris, & aquae: quare si solio definirentur Q-litates m relationem ad mixti constitutionem, D itio non reciprocaretur cum m. do considerandi Defini
108쪽
Opinio propria cur si beatum dua dicantur agere,d pati. Cap. IX.
Τ de re ardua proseram quod sentio, pro lucidiore solutione quatuorenuncio. Primum est, dum litatum duae dicuntur escere, &duae Z qttim pati in comparatur una alitas cum sibi opposita,sed una Qualita-
tum oppositio cum altera, ideo una earum dicitur alteram permutare. 'Alterum est, dum Qualitatum duae dicuntur agere,duae vero pati,non , . conclusconsideratur actio Vnnaoca, qua calor calefacit,bumor humectat,sed aequivoca hoc
patet ex Aristotele,qui de aequivoca id explicauit, qua calor consimilia nectit, stigusti eonsimilia di dissimilia.Τerno dico sen tentiam Aristotelis veram esse cum de simpli , . chritus
cibus,tum de mixtis,praesertim tamen apparere,dc veram esse de mixtis,quia sunt c, pacia omnium earum aifcctionum,&in mistis magis resulgent actiones primarum
Qualitatum aequivocae. rario addo haec debere intelligi, & esse vera per se,& inspi- ebisui sciendo id,in quod per principale naturae institutum illae Qiralitates sunt ordinatae, na regulae, & Definitiones intelligi debent per se, ex accidenti enim potest secus euenite, ut dum hum*r extinsuit calorem, di Qualitates patientes resistendo superant ef- scientes . Ex his elicio , sine controuersia dici Qualitates omnes agere, Qualitates Quid eliciis omnes pati, & Qualitatum duas agere,duas pati,comparando Vnam contrarietatein is r. m altera,considerando actionem aequivocam , & id, quod est per se. Elicio ins per, Aristotelem non secum pugnare, cum varia proferat, ob varias comparatio- nes. Demlim colligo, rationes aduersas facile dilui. Dicebatur primo qualitates ilias omnes esse λrmas, & omnes agere, quod concedo tacta comparatione inter Qualitates contrarias adinvicem. Addebatur, formam solum ex accidenti pati, &λrmam per se sollim agere in contrarium, & ea quae sun t ex accidenti, usu praete- 'reunda in scientijs, & Definitionibus. Respondeo, sermam non pati per se absolu
iEvt Brma est, sed ut materiata, adeo ut pati ci competat per se ratione si pura d-diti. Addebatur,contrarium per se solum agere in contrarium,una autem oppositio non contrariatur alteri. Respondeo,id esse vetum de actione prima, non de sequente eam Me qua loquitur Arilioteles : nam pro hac sat est ea oppositio,quae versatur inter actum de potentiam, inter ωrmans, & aptum λrmari, quae oppositio locum habet in eis duabus oppositionibus inuicem comparatis. At de Qualitaxum primarum diuisi
ne hactenus,descendamus ad earuin munitiones . . .
Onsiderantur Desinitiones primarum siua latum . Cap. X.
sit utra in V A rvo κ primae Qualitates communi infinitione circumscribi possunt, quod sint inalitates ad tactum pertinentes, incientes,&patien-κ-ὲ tes,alias in materia non supponentes,nec aptae in pauciores redigi on ζ' μm stituentes prima corpora tactu sensibilia, ex quibus caeterae Qualitates ni m. M prodeunt,quae secundae nuncupantur. Hae seorstim infinitionib. prot' ' prijς etiam circumscribuntur,dicendo, Calor est Qualitas prima essiciens,l rimo com cir η si petens igni,apta ea nectere,quae sunt sitnilium partium.Frigus est Qualitas ptima eL ρμ' 'qficiens, imsi competens aquae,apta connectere,ium quae milium,ium quae dissimi ξ lium sunt partium .Humor est Qualitas prima patiens infimo competens acri, carens terminis proprijs, facile apta terminari alienis . Siccitas est Qualitas prima patiens, primo competens Terrae, facile suis terminis circumscripta, egre recipiens alienos. Aristoteles circumstribens has Qualitates,id quod singulis est comune, ut notu prae- Arint.
109쪽
Dequatuor primis qualitatibus.
termisit.Similiter non assiimpsit cui Elemento primo cepetant,quia hoc ei non inseruiebat,& alibi erat manifestandum, tum id sumpsit,quod ei conducebat ut ostende
rei duas esse ellicientes,duas patientes, aduersus quas Descriptioires varias attuli in constitero stantias; luci quarum tutione considerandum primo Occurit, qualesnam iudicania a pro sotu. dae sint illae Descriptiones Aueriora in secundo de ortu de interitu coni.st inquit,has ἰ- e. non esse re vera descriptiones,sed tanq uam sermones explicantes nomen ,& addit nomina Graeca earum Qualitatum magis denotare actionemn passionem. Errat profecto Auerroes,tum quia si Graeca earum Qualitatum nomina consideramus, non magis ac tionem,& pallionem denotant,quam Latina,vel alia: tum insuper,quia illae Descriptiones mira arie sunt traditae,praetereundo communia & nora,accipiendo magis
propria & latentia . Et quoniam Qualitates, cum sint principia quaedam, peremi tactiones opera debent circumscribi, Ideo considerandum aerionem earum esse duplicem,una Qualitata propriam & vni uocam, alteram sequentem propriam & aequivocam , prima ostibus Vtic , proximus,&propinus,altera remotior, in quem per communem naturam actio propria dirigitur; adtio prima nil occulti patefacit, actio secunda magis conditionem earum manifestat,ui agisque instituto Aristotelis interuiebat, ideo iure peream Qualia rates circumscripsit initabatur primo Aristotelem praetermittere ea quae sivit per se, apparuit praetermitti vi conspicua, nil occulti patefacientia. Addebatur ea accipere, quae sunt ex accidenti,apparuit per relationem ad ulteriorem finem non esse accidentia. Nam calor per propriam sui naturam per se primo appotii sui coseruationem, perinaturam suae species primo appetit simile generare at per naturam communem uni uerit,antecedentia ad sequentia dirigentem,& ulteriorem finem expetentem, appetit rumi r alia per quae definit Aristoteles.Addebatur,ex contrarijs prodire cotrarium. Respo M. deo id actione prima, & propria, sic ex calore calor, ex nig te pendet si igus; non de actione sequente primam, de qua sat est ut modo aliquo sint varia, Mirat modo opposito,veluti calor calefaciendo de rarefaciendo similia nectit. Frigus ve-m csidens indo,& congelando nectit similia& dii senilia. Addebatur,Alistotelem fal-ZutSaee. D proterre,quia calor etia dissimilia nectit.Respondent Ludovicus Boccas&Pompo Pο οπι - natius, Ari Ilotelem inspexisse id quod fit ut plurimum i sed hi viri grauissimi delinitiones ab Aristotele traditas nimium leues reddunt aexposcunt proprie suinptae descri
ptiones,ut quae meis accipiuntur,copetant seinper,adeo ut tota circiam
Coiuiis pro icriptio cum re circumscripta reciprocetur. Propterea,sectas soluens,dico,sententiam p - Aristotelis per se esse semper vera inspiciendo institutum communis naturς,& fine ulteriorem; falsam tamen nonnunquam ex accidenti,quod nil refert, quia consideraune calore. da sunt ea quae sunt per se.Et pro notitia animaduertendum,calorem ita nectere consimilia,ut nil tur ea quae sunt dissimilia in vitan naturam red erei quae talia reddere
non valet tamquam excrementa secernere,hoc seruatur in coctione alimentorum,in
confectione d heriacae, Mitridati,& similium . Euenit tamen nonnumquam,ut calore ex accidenti connectatitur dissimilia, ut dum per decoctionem Mel redditur tenacius, adeo ut amUd ii is detineat, pro qua retentione demtim cond ucit etia congelatio a stigore facta. Pix de cera dum liquesci int,comedituntur tum ex accidenti,quia parita magis tenues dissoluuntur & remanent tenaciores, tum insuper, quia ambo ea corpora
Jubratia de lentore sunt praedita,& ob id sunt in parte iunilia. Similiter diluuntur instaotiae de iiis rastre. gore secemente, nam id nonnumquam fit ex accidenti, quia per se comprimeudo , dc congelando, ex accidenti partes magis tenues vitantes comprcstionum e trudit, veluti etiam ex accidenti secernit ea, quae per calorem tuerant coniuncta dc modo aliquo pei mixta, & colimilia reddita,ut accidit de genitura,lacte,put c,sanguine dc similibus,siam a frigore extinguitur calor geniturae, Seorum quae aurco quodam spiritR iuncta erant dc consimilia redita, auo calore extincto,spiritus, de humor tenuis vitantes compressionem a frigore prodeuntem distoluuntur de remanet livmur crastus, dccκη tot. Hucus, Hoc docuit Aristoteles in quinto de Genei at. AnitIulium, cap. 3 in quicni Iudurat
110쪽
Indurat tum calor tum stigus,nam euenit ut ab utrisque humor in vaporem vertatur, scilicet a calore per se,a stigore ex accidenti, una enim cum calore humor seiungitur, nullux enim humor sine calore est,sed stigus non modo indurat,sed densat etiam; c lor vero laxat,rarioraque reddit &c.quae sententia de calore explicata est in praecedentibus de stigore dico ab eo per se extingui calorem, & corpora comprimi,reliqua fieri . . ex accidenti. Sed oritur dubitatio, quia si calor& inus per se agunt in humidum ,& P si qsiceum gitur calor nis agit in siccum ei iunctum, & calor aEris in humidum, & sic de reliquis, nam quod est per se,est de omni,id autem falsum est. Respondeo, has actiones aequivocas non esse per se & primas, sed fieri per primas. Cum autem calidunon in se agat seipsum caleficiendo, etiam non agit in suam vel humiditatem, vel si citatem. Insuper calor, & stilus Uunt in omne humidum, & siccum sibi non con
Di ntur in tantia retira aduersus Definitionem humidi, e rei Cap. XI:
Oi ουτ t s dissicuItatibus ad calorem & Egus attinentibus, diluenda supersunt instantiae relatae aduersus Definitiones humidi & sicci. Erat
instantia de igne, spiritu,pulueren similibus,quae cum sint sicca,caret GM.
termino proprio,& facile recipium alienos. Aurari respondens,inquit Averr. Elementa media cum sint humida, carere terminis densitatis & raminis, hinc magis &densari& rarefieri possunt, extrema vero adepta esse ultimos te minos,nam ignis summe rarus terra summe deuia est. Ree solutioappretanda non videtur. Prim6, quia ea summa raritas igniso densitas terrae potius sequuntur calo. rem de stigus, quata siccitatem. Insuper , saltem ignis potest condensari, & teria r refieri,& secundum hoc,non erant termisata. Praeterea, hi sunt termini interni, staquentes krmam substantialem Elementorum, Aristoteles loquitur de externis actinentibus ad figuram, ac ita infinitionis voces sumeremur arriuiu e. Philoponus sol- .sbilis,huem,ait puluerem,cineremo huiusmodi consimilia sicca,terminari quodam prurito Vtermino, nam ex eis fit cumulus. Similem solutionem tradit Ludovicus Buccas. inquiens igneva sua conditione praeditum esse figura quadam propria Pyramidis,& si alienam in iurnace recipit,id ei competit ex accidenti,ut nititur tendere suratvn.Similiter soluit Pompona ius, F.7.&addit ignem non exacteismacis figuram recipere. Haec solutio approbanda non est. Primo, quia ignis cum sit Elementum, ex se caret pmpria figura,vt asseritur in secundo de Coelo, & ea Pyramidis nequaquam est fgura mpria igni ed eam recipit,vi nititur tendere sursiim.Praetere quae facile diuidatur,iacile terminantur alieno termino ex quarto Coeli, conte. agnis cum sit tenuissimarum partium,secile diuiditur, quare alieno termino terminaturininc facile &exactissime recipit intimam Coeli tauram,quam non seruat ed inde repulsus eam dumittit.Similiter puluis & cinis,alienam figuram ut ficile recipiunt, ita facith amitis r.
Propterea secus soluens,duo praraccipio:vnum est,tenue,ut tenue, redigi ad humidu, ut asseritur ab Aristotele in a.de Ortu& interit contex. I o. ignis autem cum fit se, solat. pr
tilium partium,tenuissimus est, ut dicitur in primo Metaphyscat, contemdecimoterin pria. tio. Hoc subindicauit etiam Menoes in principio Paraphrasis quarti Meteorum, inquiens, ignem esse mollem & tenuissimum, nuncupauit illum mollem ob partium tenuitatem. Accipio secundo, quod prilis dixi, Definitiones praesertim esse veras inmixtorum constitutione. His praxulumptis, dico,de Elementis obscurius,de mixtis claritis eas infinitiones esse veras. Addo isnem, pulueremo similia ecipere&noa seruare figuras alienasMon quia sicca sint,sed ob tenuitate, quae participat conditio
in ta di tapparuit Atactatur,quod ne e & copulare in ossicium humoris,