장음표시 사용
111쪽
De quatuor primili qualitatibus.
non caloris et frigoris. Respondeo,id esse ossicium humoris,ut glutinis & copulae, caloris vero & frigoris,ut disponentis copulam.
eis qualisates prima agentes aque agant, oe patientes aque patiantAr Z π num recte dicantur Elimenta simplDcium corporum Z Capi XII.
X eo quod Qualitatum duae dicuntur agere, duae pati, riebatur dubiatatio,an agentes aeque agant,& patientes s que patianturὸDe qua dissicultate breuibus,& lucide loquens dico. Vel cosideramus actione primam inter inalitates cotrarias, similiter passione, vel actionem, & paLsionem secundam,quae versatur inter duas oppositiones. Si prima consideramus,vel absolute inspicimus id quod postulat, vel quod citius,& potenti uxposisunt; si consideramus quod possunt, dicendum, omnes a quhagere, quia omnes valent simile producere ,& cunctos gradus suae inteni sionis efficere. Similiter omnesne dctisne omneS sunt aptae a contrario penitus destrui. At si tonsideramus quae ν Mis. citi iis id cssiciant,& in distantius agant, si co calorem maxime agere, secudo fingus,ter De actione tio humorem,quarto siccitatem,ut sensu constat. At si consideramus actionem secunsccunda. di & passione inter duas agentes,& duas patientes,dico duas per se solum ag re,duas solum pati,& attinentia ad earum Definitiones aeque i is competere,ut enim calor nectit similia,ita frigus cum similia, tum dissimilia r& ut humor facile terminatur termi-n.bia a no alieno, ita siccitas proprio:attinentia enim ad infinitiones aeque competunt Defi- nominibus. Ditis,supposita eorum aequalitate. Supersunt modo diluciadae dissicultates ad nomina Qi tatum attinentes,nam dicebantur materiae affectiones principia, &differentiae: sa. i. quibuS tres prodeunt controuersiae; prima qilia antecedciat;ctunt simul,& sequentur, secunda erunt substantiae & accidentia, tertia, crunt sormae & matcriae. Rcspondeo, has non esse cotrouersias,quia verae sunt de Q Ilitatibus,dillincta ratione, nam antecedunt ut disponentes, sunt simul formantcs, sequuntur ut affectiones. Insuper, sunt ditiarentiς ,&formae circumscribentes sermam substantie, ac ciuina constituentes Corpus Sensibile sensu laetus,ut tale est: absolute autem sunt accidentia,sunt mae- . teris temperamentorum,&sequenti una Qualitatum.Sed id supercit considerandum, is Ma ρ' ς ις nuncupentur Elementa Simplicium corporum Θ Hac de re contentiunt Aristoteles, Plato,& Athengus, qui omnia interna , & prima principia nuncuparunt Elementa. Ita Aristoteles nequenter in i . Physic. prima interna principia nuncupat El menta. Et insccudo de ortu & interitu coni.3 & 16. Qualitates prima S quatuor nuncupat Elementa corporum.Similiter Plato in Timpo, liguras quas statuebat intcma
NM. principia simplicium corporum Elementa eorum appellat. Propterea refert Simplicius ex Eudsmo in prooemio Phys. Platonem primum nucupalle interna prima principia nomine Elcmenti ,& Aristotelem sequutum fit ille illum; Elementa aut cin corpora non absolute sunt Elementa,quia non sunt absolute prinia,sed tollim prima in--λ. . corpora. E aduerso tamen Galenus in primo de Elementis cap. q.& 6.disputans contra Atticiarum negat materiam, & Ermam este Elementa compositorum, sed ait debere dici principia: similiter negat, Qualitates este Elementa Siinpliciti corporum, vel mixtorum, sed soli1m principia. Ratio eius est i quia conditio Elcmenti est,ut sit eiusdem generis & ordinis cum his,quorum est Elementum, adeo ut Qualitates Qualitatum,& Corpora Corporum sint Elementa, non autem Qualitates corporum, Vel materia dc sorma compositorum,sed principia ut nuncupabantur a veteribus uestrentu Aristo in primo Phys. 8. At fundamentum Galeni nulla ratione comprobatu Lit.
. Proptcrea cum Platone , & Aristo. dicamus, Elementa recte dici de omni principio
112쪽
ἔntrinsereseonstituetue,ti praesertim de materia, ut dicitur in j. 1etaphysicae, col. 6o.est origine prior,nam & ut inquis Arimin 1.Metaphysd cotiditio Elementi est,
ut sit primu,sic literae dieunturElementa Grammaticae, & orationis , quan uis non sintorationes. Ad id quod ait Galehii Elementa debere esse eiusdem ordinis,l generis cum his quortim sunt Elemmata. Respondeo, Et esse, ut ad idem Praedicam eptrum reserantur,na accidens non rectε dicereturElementum Sublaticli, nisi ur circumscribit forma Substatis,nec Substantia accidentis. Primae itaq; Qualitatos pri- inb dicuntur Elamenta Teperamentorum. Semrndo Elementorii corporeorsi,ut circumscribunt formas. Stibstantiae eorum,ac ut simi εoriim differenesiae, reddentes carangibilia Sensu tactus,& inagis ex opinione Galeiri deberent dici Elementa, quia putat esse formas Elementorum, quam ex sententia Aristotelis secus sentientis.
Vatuor apparuere priina Q intum pira,at sub singulis multae ua fietates locum habentiPrimo .n. quςlibet cariana usurpatur velpro sola Q Nitate,vel prbeonereto,ut cosiderauit Galentis in primo de peramentis,c.7.& I. Aphorismorum,itaqilicias, ii surpari& pro Suta stati hoc est pro copolito,&pro Qtuditate. Similiter Auer.in s. Metaphysicae, et ait nomina denominatiua primo sermain, secundδ positum denotat idipsum Arimin 8.Metaphysconi. . dixit de Animali,quod primo Animam, se cundo compositum denotat.Insuper diuiduntur secundo peracti ini & potentiain,ut ea diuisit Arist.in 1 .de partib. Animalium,c. 3 .& Galenus in 3.de Temperamcntis,c. vltita ignis aeri est ealidus.Piper potestate;Et eos dercandi ina, quod calidum potest diei duplicite vel efficiendi, ut Piper.& calx,vel patiendi,ut teda, pix,de quae citissi-mE incenduntur. Nid diuiduntur,quia vel absolutε sun t talia, & hoc competit se Iis Elementis, dum consideranturvi s era, ita enim exposcunt ambas Qualitates sumnaa,vel sunt talia per comparati E. Et hoc prssertim contingit trib.modis. Vel in. comparatio fit incomimi genere mixtoriim,& sic quod est supra aequale,denominarer in eo genere tale ab lutε,ut calidum, intermixta,vel hiimids. Vel fit coparta eiu in genere proximo, ut in genere Animali, in quo genere quod excedit medium petens animali,dicitur absolutε res ut Leo ablolute calidus formica frigida. rtio fieri potest coparatio in specie,ut comparando Platonis Tena peramentii micti eo Arist .vel absolii te, uel eli relationead medium congruens Homini, ita datur uidsi absolut calidum ineommuni genere mixtorum,calidum in genere proximo,& calidu in postrema specie, & quod dixi de calido, de es teris etiam Qualitatib.intelligi
debet. De his comparationib. multa dieutura caleno in primo det peram.c. 6.&in 3.e. vlt.necnon ab Arist.in a.de parti&Animalium,c. 2. At praeteranissis cieteris uarietatib.consideremus eas,quas in humido actu eosderauit Arist. in et .de ortu & in.
teritu, I que ad caetetas etiam Qualitates extedi vossunt.Quadruplex statuit Arist. humidum.Nam primδdanir humidum uniuersEuamplum,quod ab Arist. filii definitum. Secund5 datur humidum proprie, & est id, quod humiditate sibi per naturam propria,praediraim est, secimdum uniuersam Substatia,ut aqua.Tertib datur humidis sollian extrinsecus,& humore alieno,quod vdsi dicitur, ut irroratae frondes. Quariddatur humidu intus humore alieno,ic dicitiir madidum,ut spongia, aqua includens imbibitam.Η sint capita principalia ab Arist.indicata,quq Philopontis resiluit in quinque. At si ex iis capita distinctionum consideramus, non recedentes ab Ari- lese,in octo capita ea resolvemus,ita dicentes; Humidum usurpatur uel procon muni genere,uel prospecie ab alijs speciebus distincta pro eommuni genere Defini,
tum primo suit communi Definitione,& est primum caput: Si usurpatui in specie; Vel in humidum humore naturali, vel alieno, vel litroque: s alieno, uel solari Pars Tertia. H
113쪽
De quattuor primis qualitatib.
intrinsecus eo est praeditum uel spitim extrinsecu vel intus evera,& ita habemus quatuor capita. Si fuerit humidi in humore naturali,uel est tale sistum imus, ut C clea, vel solum extra, ut melili fructus,velimus & extra,vt Limachia,S: iam prod, ore septem capita,quibus pro octivo additu humidum humore cum alieno,ium narii rati,ut cerebrum puerorum , Hae varietates in humore satis sunt conspicuae, icti OAristoteles eas humori tribuit, considerari tamen possuiu etiam in caeteris Qualitat ibus,quatenus omnia Qualitas & secudum naturam,& aliena esse potest, & ualet in tus oe extra competere. In calore tamen praesertim ea varietas refulget,per quain distinguitur in calorem C testem, Vitalem,S: Elemm rem. Calor viventium diuidiatur in influentem siue insusum a Cord de calorem tegiperamenti. Calor Elementaris in igneum cum sicco iunctum,& aereum Verum fiη distinctiones tribuuntur c lori ob connexa cum eo ex3ccidenti,pςr se enim omnis iosiqui est calor, est
eiusdem speciei specialissimae.
Vatuor relatae,de explicatae Qualitates,quamuis in hoemoriarium orbe in genere Qualitatum sint origine primae elatae tamen ad C Iis, primae non sunt,sed ex alijs facultate & origine prioribus pendent: est enim Celum inter corpora prima parens,primu alterans. uens, Ac seruans contenta sub eoAdeis Arist.in primo Meteorum dixit, noeesse mortesem orbem superis laetionibus esse continuum, ut omnis eius virtus inde gubernetur,& in capituta tertio asseruit,hoc mortale corpus, poten tia calidii,stigidiim, humidum,& siccum fieri,& esse actu, per motum & immobilitatem Quare cum concedatur ut caetera ad corpuSatyinentia ta primas quainor. Quae ς ς ' ' litare ex Cεlopenderinde modo est dubitatio,& opiniones sunt tiariae. Vetustiora in Philosophorum nonnulli,e quorum numero suit Parmenides, duo statuerunt princicae. ρα pia prim Calidu, dc Erigidum: Celmo dixere igne,& calidum, frigus putarunt esse aut priuationem caloris competentem collocatis suo Clici des dum haeca Coelo no - isis ni lefiunt, inspicimus frigore sua conditione torpere . Academici asseruere es tu ex ensi- D rme nentiis Elementorum constare cita alitates omises includere,per quas seruaret i ii σ Qualitates mortalium.Sed vioniam Peripateticoriim firma& constans opinio emta A., immune a QualitatibuSmortalium,ideo cum eis careat, dubiu est quom,
riis. do inmortalias eas effundere deseruare valeo Cbsugerunt plurimi ad propriose nio Mi . lorum S: stellam influxus,quoris Sententia in lib.decsto cumulat E a me retem est. er prasiem Propterea Io. Picus, Vir omni ex parte Illustris,lib. 3.contra Astronomos,c. anquietim Peri- Si quis quaerat a me frigiditatem ne Wlium faciat per se,an ex accidenti Res de , p ti siquiden, quaeras quid seipso faciat ellum, nulla media causa, fieri ab illo per se in caloret caeteras Qualitates ex accidetiti, ueluti calor ipse exaeeidenti refrige- . . .' quid tamquam uniuersilis causa cum secunda ijs causis agar, agere illum per se tam caliditatem quam frigiditatem,tain siccitatem, quam humiditatem adeo ut non minus cum aqua generet aquam,quam cum igne ignem, nec magis posset sine illo,aqua aquam, quam ignis ignem generare . Id i uita sere per uaria uerba dictitii opus tur 1 Reuerendissimo Episeopo Casertae, libro decii quarto Euersionis, Sectionct Casiertati undecima.Haec opinio mihi dubia est. Primo, quoniam illa communis ad omnia Euerso uniuerse tantum consp irare debet, non autem ad imum per se, ad reliqua ex ac
cidenti . Praeterea, esciens tunc aliquid eficit per se , dum id essicit cum sui r duplicatione ; at Ccelum Lucidum ,& mcitum , ut Lucidum, solii illlustra ut inmui ,solum continia sub eo nectit, uel seiungit, non autem per se primo caleficit. Syrenius Diottiaco by Coi II
114쪽
syrenius vir doctus lib. 3.de Fato,c. q. inquit, ex Coelo per semillam qila uor Qua Syrmini. litatum prodire, iminio nec illuminationein, quia lucidum non illii minar, nili eius radi j repercutiantur. Addit a Culo, Lumine,& motu,contenta sub eo sentari, & in Lumine & motu esse Qualitates omnes per se,ut in instrumento, nullam tamen earum Qualitatum per se Coelum omerare posse,qitia generationes sunt causarum particularium 3 Coelum autem est causa communis, quς nisi per particulares determinetur producere quicquam non ualet. Haec opinio praeter id,quod dicebatur de productione caloris,cadem sere est cit opinione. Ill.Io. Pici, & considerando eam quatentis differt,Primo minus rediὸ dici puto Lucidum per se illuminare, nam dum aliquid prodit ex propria alicuius fornaa,δe cum elux reduplicatione, dicitur per se ex eo prodire at illuminare prodit ex sorma lucidi,&cu eius rediiplicatione,nam Lucidum illuminat, quia Lucidit,qitare per se: qu5d li requiritur reperciis sio, id parum refer quia repercussio non tradit serinam,per quam medium illii minetur; etiam coIor ut videatur exposcit Lunien,tamen dicitur per se uisibile,nec repercussio illa est, quae illuminat, sed radius repercussis.Praeterea dicere squὸ ex Lumine & Motu prodire Qualitates experientiae & auctolitati aduersarii si inquit Aristoteles in primδ Meteorum, R in a.de Cςlo,Motum Celi calefaccre, non ita ait refrigorare. Insuper asserere eas Qualitates esse per se in Lumine S: irrcitii, ut in instrumetis,ueluti forins omnes sunt in serma C li,& corpora in eorpore C li,& Motus in Motu C li,& fructus in semine: C lum tamen nullam earum Qualitatum per se generare post hoc inquam varia incluὸit silmmoperE dubia. Nam esse aliquid in aliquo per se, ut in instriimento,u nim est,quando in eo,cuius est instrumentit,per se est, ut in causa principali, & propterea ninare Qualitates csse in 'lo per se ut in causa principali,3e asserere eas ciscin motu & lumine C li per se,ut in instrii mento,est pugnatia proferre. Propterea dicere esse per se in aliquo ut in instrumento,est loqui non proprie,quonia esse per se, non ad instrunaeniat, sed ad causam principale pertinet,& pr sertim quia si in eis per se essent,ut in instrumento per se, etia producerentur ab illis, veluti ignis calefacit, nolit ignis, sed ut calidus inquit Arist. in lib.de Sensii & Sensili,& calor per se calefacere dicitiar, qua mitis sit instrumentu ignis. Demum asserere Qualitates ex accidenti pendere ex Clio,est asserere initia dum mortalem, II ordinem eius ex accidenti pendere ex co,nam calciuis pendet quatenus Lumine & Motu calefit,luimectat illi& reliquis Qualitati b. assicitur.Propterea,pro lucida resellitione praesentis dissicultatis, spirio tres profero Conclusiones.Prima est.Ni illa primarum Qualitatu per se primo a C lo producitur. Altera est. Onanes quatuor Qualitates per se secundario ex Cplo pendent. Tertia est. Comparatis inuicem Qualitatib.primo & principaliter ex C lo pendet calor. Prima Conclusio ostenditur,quoniam nulla primarum inalitatu ues Lu- I.CMusisim inccsti uel Molunt,cum citis reduplicatione. Confirmatur,quia hutiismodi alitates per se primo fit inta siniti,quare non a Celo, quod est expcrs earsi. Insuper id Ostenditur,qitoniam causa communis non per se primo producit aliquid proprisi, sed illim id quod est cominulae,eoelum est causa communis. Ostenditur siccunda, nem- acia ispE per se sectindarid ex coelo pendere. Ratio est,quoniam causa communis producit contenta si ib com nrimibus,per se secundarib, commune enim primo communia in- seicit,naox contenta sub eis. Instiper, luiri est ob mortalia non prima in tetione, sed secundaria, κ ideo secundarib etiam producit, vel seritat Quilitates primas eorum . Preter atri Qualitatum primarum duplex apparuit actio, vira prima, altera sequens primam; i ta Motus & Luminis actio,est duplex,una prima, & proxima, altera eam sequens, haec tamen sequens non ita est praestalitior, ut ea primarum Qualitatuna, quoniam non ita priiacipaliter Coeli diriguntur in mortalia, iit Elementa per qua- tuor Qualitates diriguntur in mixta. rtia conclusio erat. Ex csto,comparatis inuicem primis Qualitatibus, primo S praesertim pendere calorem. Ratio est: quoniam
cador proximius ex Lumine, & motu pendet, est inalitas dignitate prior, vitalior, Pars Tertia . H a purgans
115쪽
De quattuor primis qualitatib.
purgans caerera,ea eleuam di inim Coelo connectens; in si per secernit ea quae distin simi generis,quod condycit pro ordine Uniuetii; pondeiu ex eo etiam cste litates,sed minus principaliter,per varias distatias, & mensuras adeo ut Coelum Lumine & Motu,nedum una cum calore tanquam communis causa producat calorem,
de cum frigore frigus, uerum insuper ipsum quoque etiam sine calore & frigore valeat ii s,& alias Galitates seruare & producere ion tamen per se & primo, sed in do a me explicato. Hanc veritatem optime patefecit Alexander in a.Nat.qq.c. 3.inquiens; Materiam itortalium sui ratione Qualitatibus carens, sineque figura existes a potentia,quae a Diuin is corporibus manat,cum sit sine a stu corpus,sormatur,&figuratur,adco ut id eliis,quod proximius est Cplesti corpori,plus diuina potentia participansformetur caliditate, & siccitate: lis namque sunt prima ab illis tu corpora mortalia prodeuntes passiones &c. Sic manifestat Q talitates ordine aliquo ex C Iopendere, ita seruatur distantiam a Coelo dare frigus,grauitatem,& quietem, propitis quitatem uero opposita.Simili ter verum redditur id, quod dicitur locum servare locata , & esse tanquam sorinam coriim . Nam Locus secundum naturam in definita quadam a Goelo distantia est constitutus. At de primis litatibus hactenus. Caetera, qtiae explicanda supersunt, p*tebunt in Elementorum consideranti . Deci Laus in saeculorum secui . a a
116쪽
De effectione, &perpessione operantium per Naturam ciuiuplex sit tacitus. Cap. I
quam ignavo octo torpet,sed iiigilanter pro facultare o P peratur,operando perficitur,eaque praeclara escit ope ra,quae natura constare dicuntur, propterea huiusniodi opera indagantibus,necessarium est exacte praenoscere, quid sit eficere,& pati,& caetera clineta,quae cu his iun- complicata sunt, & quoniam effectioni antecedit Dis . tactis, ideo ego a tactu ordiar, mox attinetitia ad effe
ctionem,& perpessionem pro facultate perpendam.De tactu considerabo prim quot uplex sit, deinde quid sit ramis Physicus,qui instituto nostro inseruit. Etias tusurpatur dupliciter,uel per Me per
caphoram,vel propriis actus per Metaphoram dictus,extenditur etiam ad incorpo .m,Sedicitur tactiis iiirilitis, qui in quadruplex; vel enim incorporeum sita virilite Tangit incorporeum,ut dicimus Deum tangere silperas Metra, vel incorporeum tangit corpus,ut intelligentia moueris Coelum,dicit tria mi uirtutis Coelum tangere. Si 'militerconuitia dicuntur nos tangere. Vel E cotrario corpus tangit incorporeum,ut accidit dormientibus,tu delirantibus,vel demum corpus sita uirtii te insit corpus, ut Sol Terram tangit.Hic itaque est machis virilitis,qui ad rem no iacit. Alter est in s Ilam m. magnitudinum,qui triplex est, Mathematicus,Coelestis,3c mortalita Physicoru eoru g insiporum. istus Mathematicus est duarum magnitudinum a sensilibus Qitalitatibus, trapis imaginatione secretarum,qua is ultima sint simili. Tactiis c testis est duplex,uel C loriim inter se,isel Csti,& mortalitim, pro qtio taciti requiritur,ut eorum ultima sint simithae iii si per si contactus fuerit C/ortim adinvicem, stiperius potest mouere imserius,ae non uice iteris, ita primum mobile secum duci t motu diurno caeteros orbes. Praeterea muri ib sibi in partiuntur munera propria,& praesertim Lumen,ut recte sensi r Simplici is primo Coeli, vigesimoquarto ,& secundo Coeli nono. Si uero consideramus tacuim Coeli, mortalium, CoeItim mouet mortalem orbem, in eumquestra munera effundit, as non uice itersa, non enim aeterna egent muneribus mortalium. At demtim si loquim tr de contactu magniti idinis Physicorum mortalium, hic duplex est,iret cum iudicio,vel sine,t. fetus cum iudicio copetit solis Animalibus munere Sensus tactus,de quo agitur in secundo de Anima, dc ad rem non sitit, tactus sine iudicioetiam inanimis competit: Pro qlio constiti tendo, ex sententia Aristotelis in primo de ortii,& interiti),quatuor reqtiitunttir. Primδ,iit magnitudines tangen tium distiiretae sint, alioquin non se tangeterit , sed continisaeessent. Secundo, ut rutuisti
117쪽
De eff'perpess. Operant. Per naturam.
io requirarii ut vi una a si simul, trin suiu corvini Inlao imi tactvi na agriμ dinum. Requiritur quarto, ut initicem pynt p tiatii S hoc est proprium tachis mortalium . Ratio livios quare e conditionis est i quo duiu inuicein agulat,nedum se tangunt contactu magnitudinum, verum etiam contactu virtutis. Insiper, riinc inti- ., hiis sergiagunt,exim viri ty etiam per interna effund*tur. Demum hoc additur, velaa.,. ructus mortalium,a ta ui ce m mna secernytur, S id Qtiod est eius proprium affera tur. Ex his elicitur definitio tactus: nam si tactiis magnitudinum latὸ sumatur, tunc cum Aris .in .Phvsa icimus,lUMN est distinctarum magni rudimina positione prς ditarum ultima esse simul Et quamuis in I. Phyc Philosophus solum dicat ultima esse simul, tamen caetera,quae addidi, includuntur,&subintelliguntur,qtiae inpriivo de ortu,N: Interitu explicantur. At si definire volumus tactilina mortalium,quem Philosophiis Physicum appellat, dicendum erit, tangere est distinctaria ira magnitudinum, positione P ditarum ultima esse simul,cum mutua actione, S: passione.
Dubia nonniria adtactum pertinentia proponuntur diluuntur. Cap. I I.
mbit Q. dictis iiὶ praecedc te capite de tactu mort lium,nonnullae emergunt difficultates. Nam dubitatur primo,quia Definitio tactus videtur redundans; dici tur in ea tactum essedi ilinctarum magia itudinuin pos-tione praeditarum. Hoc videtur rodundans, quia magniti do omnis uidetur costare ex partibui praeditis positione. Praeterea si x t tinra sunt sim si, includit siquo. inagnitudines sint distinistae,alioquin esset via si, sit l,ideo satςsset dicere,qa ultima sint timii l. Secundo dubitatur, quia non videtux requiri pro t ait mutua λctio, posterius . n. non rςquirit tu pro priore 1 actio autem sequit Wrtactu;quarc no constituit illis in .Tertio dubitatur,quia Aristan quin,.s ' to Physicorum coiit.vigesimo statio itiomnia continua se tangere,n5 contra,nam maior mitio includit minorem: at in continuo ultima partium non sinit siniit, sed . Dabit. unum. Quarto dilbitatur, δn Omne t*ngens tangat tangens, adeo ut omno tangens . Dubit. tangatur,uel detur tangens,quod non tangaturῖ Quinta dubitatio est,cum tactus dicatur multiplici sigia dicatur aequivoce, vel ab uno,& ad linunt λ Dcmum citoa tactiis
Mu.tis dicatur multiplicite det quo primo,& praeserti in dicatur De prima dissicultate di prima in eo, potuissse Aristotelem breuius definire, dicci do ea se tangere,quorum ultima simiseri. simul, ac inuicem agunt,& patiun urmam haec supponimi caetera, tamen dum seor tum singula qxplicati ir, Definitio cosurgit clarior,&distinistior,&propterea Desinitio non debet iudicari redulidans.Et ad instantiain de particuIa, positionem habentium , dico non esse redundantem, duplici do causa: Prim quia magnitudo etiam dicitur de motu,& teinpore, quibus positio, & Io non competit ι Secundo, qilia clitamuis in i nc , sit perficic,& corpore,consideretur restio partium,tamen ea positio non ςst eiscntia eorum,sed est tanquam assectio,& propterea cosiderari potest es. 'sentia absoluta eon im no considerata positione,at dum considerantur,ut se tangetiatunc necessatib positioncm,S: locum sibi optant,& ideo in Desinitione laetius accipidcbitit.Ex quo etia clicitur soli itio alterius difficultatis,quae proponi posset,& est;ad quod Praedicamentum pertineat tactus laam dico attincre ad Praedicamentum positionis,quia ita poni ut ultima sint simul, positione denotat: postio alitem Iocum sit pS. io sie ponit,& iemat reIationem quandam ad locum Dubitabatur secund5,quia non uide in da os tur pro tactu requiri munia actio . Respondeo, eam pro tactia absolutὸ non requiri,
di pristisim pro laetii Matbematie abstrahete a Qualitatib. Susibilibus, requiri ta
118쪽
meti pro tactu Physico, ut contradistincto ab aliis . & tanquam eonyideraro in ordi ne ad actionem, ut fit hoc in loco, una cum Aristotele . Et dum in statur, quia est aliquid posterius. Respondeo primo, non esse aliquid posterius contactu virtutis,&interno, quia contactus vi mitis absoluitur per mutuam actionem. Addo secun do, dum taetiis consideratur, ut relatus ad adtionem,tunc actio est tanquam finis, Scideo iure su initiar in Definitione. Tortia Dubitatio erat, quia etiam continua se tangunt. Respondeo, continua se tangunt eminenter,at non per formam propriam βρων tactiis, contradistin illam a contintro; de ut se tangunt eminenter, ita ultima sunt simill eminenter. Erat quarta dubitatio, an omne tangens, tangat tangens Arist.
inquit, quod non dum enim tangens agit, & non repatitur, dicitur tangere, & non tangi; ita intelligentia mouens Coelum, tangit suavi mite illud,& non tangitur. Similiter Coelum tangit mortalem orbem,&non tangitur. Respondeo, si tactus conis s deretur pro eo solo, quod ultima sint simul, ira dico tangens necessario tangi: nam millima sint simul, utriusque est eadem ratio, & propterea dicitur contactus,
quia una, & reciproch se tangunt, ira Coeli, & Mathematica , & Physica mistuo
tanguntur, Sctangunt: Intelligentia solum per Meraphoram dicitur tangere, non enim habet ultima, quae snt apta csse simul cum ultimis magnitudinum, nisi per Metaphoram. At si nos considerantiis tactum Physicum cum actione, ita tangens potest tangere, & nori tangi, nec tangens resertur ad tangens, sed ad tangibhe. Pro selutione quintae difficultatis, consideranduin, quod omnis uox, uel est univoca Graecὸ Synon ima, lici dicitur multipliciter; si dicitur militipliciter,nonnunquam Glutio mimini significatione diciti iraequivoca, in qua lata significatione Porphyrius in difVniuersalibus dixit: Si quis decem genera rerum nuncupet etiam, aequivoce nuncupabit, non univoch; Et in eandem significatione Aristoteles in Antepraedicamentis definiuit aequivocat Nominquam uero aequivocum viserpatur pressus, pro specie vocis multipliciter dictae. Uoκ enim dicta multipliciter, tiel dicitur clim proporii ne, uel sine: si cum proportione, ex ea consurgit Uox Analoga, posta in siniti rudi. ne rationum, ad quam etiam Metaphora redigitur, uel dicitur sine proportione, de tunc uel atque primo, sorte sortuna significat varia, Si dicitur arqiiiuocum a casu, uel varia sigiliscat ordine quodam,&dicitiirabuno, mi ad unum,ut Ens,sanum, &similia. Hanc duplicem aequi uoci assumptionem,explicauit etiam Alexander in quarto Metaphysicae commen. secundo, iliquiens, naturam entis Aristoteles alio in locommmunius siab aequiti cis statuit, hic autem accuratius ab aequiliocis discrepare ait. Philoponiis etiam in primo de Generat. & interitu, ait Aristotelem in Antepndica mentis latε sumpsisse aequivoca, & locasse sub eis ea etiam quae sunt ab uno, nunc autem exactius uoces seiuligere. Et icitur itaque distinctio ex ipsemet Aristotele, qui aliquando vorem omnem multipliciter dictam nuncupat aequiliocam, ut dixi, ali- qitando vero aequiti etim asserit speciem vocis multipliciter dictae, ut patet ex primo Moralium Nicomachiorum, capitulo sexto, & ex primo de ortu, & interitu caputulo, de tacti). His praeassumptis, dico , nomen tactus dici multipliciter, at non aequivoch, sed ab uno. Et dum quaeritur de quo primo, & praesertim dicatur p RG spondeo aliud est tacti im esse eminentiorem, fit esse magis propriε dictum di tactus eminentissimus, est in corporeorum, cui subijcitur tactus Coelorum, at tactus Physi-eus mortalium, eiun mutua actione est magis propriὰ dictus , quia nomina imp nuntur reb. nobis proximis , 8e notioribus, mox transferunturia alia.
119쪽
. De ess di perpessi operant. per naturam. An I1atbra viticis competat tactus, distinctus a continuo. 9p. 6 L
Pparet Mathematicis non posse competere taehim. Ratio est, quia tactus exposcit positione partium; positio no est sine loco; Mathematicis locus no c5petit,ut ait Arist.in Physconi.quinto,& I3.Meth. id etia ostedo ratione,quia esse in mente no est esse in loco: Ma thematica imaginatione & monte lecernuntur a Subiecto;qtiare nosunt in loco,& dum sunt in loco, etiam iunista sunt cu corpore Physio nere eo,&Phxsca dicuntur Confirmatur:quiaque sunt in loco,uel sunt sursum, uel deor-tψο-- in eo vel sunt secundum,vel praetcrnaturamrat cum Mathematica non in ludant graue,de leue,nec secudum,nec praeternaturam, possunt esse in loco: cui nulla competit differentiarum,etiam genus competere non potest,cum nil sit in gpriore, quod non sit in aliqua specie. Praeterea concesso, Mathematicis tactum compreere, eis diibium adhuc est,an tactus eorum distinguatura cotinuo iridetur enim non dissit --- qui,qi inniam statim quod imaginamur duci indivisibilia simul, etiam imaginamur vindiuisibilia nec se tangant,nee conseqtienter incontinuo se habeant. sinit, De prima dificultate dico,Mathematicis competere tactilm,St proptcrea Dcqvcntor ima dis apud Mathematicos de tactu sermo est,ueluti dum inqui ut sphςram tangere Planum c. pucto; ad instantiam, quia eis non competit i icus,respondeo, Mathematica posse quidem considerari non considerato loco, cum locus non sit coriim essentia, at ditio considerantur ut se tangentia, tunc positionem, S: locum ineludunt confiise nodistinet , secundum imaginationem,no secundum existantiana. Η cnos docet Arict . qui in quarto Phy sicorum,76. inquit. Si cubum seiungattir a caeteris omnοῦ ς, & neque graue,neque leue sit,occupabit tamen aequale interitali uris,& in eadem erit, loci,& vacui parte aequali fibi, c. Insuper in primo de Gen.loques de tactu,contex. inquit, Mathematicis ut tactum, i ta locum competere,nam haec ei copetunt per imaginationem, statim enim quod ima oinamur cubum in aere, imaginamur per distantiam sibi squalem secernere partes acris ab inuicem ita imaginamur circulum unum collocatu propὰ altenim. Et ad ii stantiam,quia nec secundum,nec praeter naturam erit in loco. Respondeo,prius posse ratione, de imaginatione secerni a posteriore; estain loco est prius quam in eo esse secundum uel praeter naturam,id enim sequitur molem, hoc veris grauitate,& leuitatem eius; quia Mattiem aliciis abstrahitagraui,&leui, non abstrahit a mole, ideo potest imaginari magnitudinem osse in loco,non considerando an in eo sit sectuadi , vel pre ternaturam.Ita etiam Coelestes orbes se tangunt, cu ta- Solatio a nam proprie, per se non sint in loco. Dubitabatur insuper,an tactiis Mathematicus inimis distingi ritur a continuo3 Asserit Aucr. in quinto Physicorum,ao. 2 2.3o. 39. in Mathematicis eontiguae serotinua, no aurem in Physicis, quoniam Mathematicus abstr
hit a Substantia&Qualitatibus elux, δέ propterea dum imaginarur duo indivisibilia
simul,quia non ea imaginatur, tanquana ultima corporum distineta naturae,&condi-E Ursito. tionis ideb statim imaginatur reddi unum Hsc Sentelia nequaquam in uni up sh vGra,freqitenter enim utitur Mathematicus conlaetii, distincto a continuo, veluti dum inquisis pli ram ingere Planum puncto,& circulos se tangentes, ac reuollitos verter εμέως mutuo se in oppositum, ut ait Arist.in principio suarum Mechanicarii. SimiliterEhiclides,3 .Elem. def. a.& 3.tae iam ponit a continuo distinctum cum dicat circulum ta-gcre circulum,non enim circitius continuatur cum circulo, quia ut legitur in quinto Metaphysice,cont.Octauo,& in dccimo Methaphysce,coni. primo, otinua sunt quorum motus est unustat duorum circulorum se tangentium motus no unus, sed oppossitiis est. Dico itaque sentetiam Averrois esse veram ut plurimum,veluti,dum imaginamur lineam unam,suo termino tagere altera imaginamur etiam ob similitudine linearum
120쪽
Iinearum eas continuari,siniister superficies,& solida. At dum imaginamur figuras absolutas, &solida eis praedita, ob proprios figurarum terminos, Imasinamur etiam ultima eorum esse simul , & non fieri unum, nam plura indivisibilia simul posita, ut est ex se, unum fiunt, at quatenus simi ultima distinctorum solidorum, propria figura terminatorum conseruantor distincta.
loquuti sumus de tactu Mathematico, superest ut de Physico loquamur, de quo primo occurrit considerandum,an sit feci indo, an duo solida valeant se sine medio ullo tangere ρ Quantum pertinet ad pri- μ' mum,apparet tactum Physicum non dari, quia ut Phusca se tangat, mriim ultima debent esse simul: at non videntur pone simul esse,
quia si simi simul , sunt in eodem loco: indivisibilia non sent in Ioco. oritur haec dubitatio, quia Aristot. in quinto Phisicorum, et et .inquit: Simul esse dicuntur secundum locum, quaecunqtie in uno loco sunt primo; mox declarans tactilm, ait, ea se tangere, quorum ultima sunt simul: quare per esse simul id denotat, quod dieitur simul locor indivisibilia autem non esse in loco pater, cum locus tantum sit V ... corporiim. Prptorea regula est, inter duo indivisibilia mediare continuum aliquod, cuius sint termini, at si duo indivisibilia essent simul, everteretur ea regula, &4ndl-Disibilia consequenter se haberent. Quod confirmatur: quia imaginor Axem mundi transeuntem per intimam superficiem orbis Lunae, & extimam ignis, de quaero, vel ea linea eodem puncto secat utramque superficiem, vel distinctor sit eodem puncto, ita vi tima erunt unum ,& continuata: si distincto, tunc non se tange. t, quia inter duo piincta eiusdem lineaemediat portio lineae. Respondeo, tactum Physicum a continuo distinctum dari, quia corpora ii et sunt unius,vel dinstinctae naturae: si sunt
unius naturae, continuantur, ita portio aquae, ineri iuncta, ob naturam consimilem Continuatur cum ea, similiter portio aeris, cum altera eius portione: at s suerint naturae distin , etiam eorum ultima sexu abuntur distincta, adeo ut distinctio tactus a Continuo sequatur dininctionem conditionis rerum, Si naturae carum. Instabatur, quia indivis bilia non simi in loco. Respondeo, ea includere positionem, & csse in ioco saltem ex accidenti. Insii per esse iii loco, quia simul adaequantur , nec reum unum ab altero ponitur. Addebatur inter duo indivisibilia mediare continuum. Respondeo, id esse verum dei fidiuisibilibus in eodem continuo consideratis rat dum con siderati tur ut termini distinctorum corporaim,siciis se habet: nam ut Corpora, ita terimini eorum possent consequenter se habere. Afferebatur ratio ex Mundi Axe supta. Cui respondens,dicors punehim refertur ad Lincam transeu litem, id fit eode puicto; si ad sit perficies perforatas fit puncto distineti adeo ut piinctum unum lines tr sciantis nectatiir cum duobus superficierum, veluti etiam unum instans temporis p test constituere duo instantia nature ut elicitur ex Liuo Phyficorum,cont.63. Ait
ira dubitatio est obscuri itian inter duo solida necessariis mediet aliquid3 Arist insecudo de Anima con. II 3. inquit, interea semper aquam mediare,vel aerem. Quod ost dit: quia si duo solida iuncta mergantur in aqua,& mox educantur, apparet inter ea hirmo qui sine aqua esse no potest, quare similiter in aere putandum est, mediarca rem. Id confirmatur communi qi indam rationet quia si duo plana,&' solida corpora sine mediose tangerent, eleuetur unum eorum,&j iungatur ab alter tunc ves dabi. . tur vacuum,vel motus sine tempore. od deducitur: quia dum unum squε eleuatur, 'ia secernitur ab aliero, aer ingredies in lacum medium, vel prius reperitiir propE e trema,quam in medio, vel squc simulis coceditur primum, tunc dum est in locis eX- .