장음표시 사용
121쪽
tertiam speciem Quintatis pertinet. Aeeipiendu est secundo lam assionem esse du- Armsi Uplicem,unam primam,alteram ex prima prodeuntem, veluti Sol prima actione illu- μηξ m. minat, secunda vero calefacit: dum asserimus omne agens agere per conta in , de actione prima id debet intelligi. Addo tertio, contactum duplicem, unum virtutis, 3. quo intelligentiae tangunt Urbes,alterum magnitudinis, si agens merit ilicorporeu, p id erit verum de tactu virtutis; si corporeum, de tactu magnitudinis. Dico quarto idum asserimus agens agere pet contactitin, id non ita intelligi debet, ut silum pars tangens agat,nam totum dicitur agens integrum, & virtute totius agit pars ingens sed ita debet intelligi, ut totum quia est agens integrum, agat per mediam partem . tangentem. Demum est accipiendum,quod agens est duplex, vel sine medio, vel per medium tune agens ut est agens,ita est tangens: si est agens per medium, tangit per 'medium: si est agens sine medi etiam sine medio tangit: hoc nos docet Arist in primo de ortu,& interitii,78. His pra assumptis,dico omne agens sub Deo positum,si- Solutio. ue spiritale,sive corporeum,sive mediatum,siue immediatum,agere in aliud per tactum. Ratio est: quia per actionem debet aliquid permutari; nil autem permutatur, nis adsit permutans,vel virtus eius,virtus autem adesse non potest, nisi saltem adsit deserens illam,& propterea est necesse, ut patiens ves. tangaciir a pinno agente; vestatem a deserente virtutem eius,Η esse verum deaetione corporum patet, est e
nim virtus necessarib egeat Silbiecto. Similiter esse verum de actione spirimit, pate Deit Arist.in a. de Anima 7 . damnans Democritum existimantem si inter nos, &Coelum mediaret vacuum, quistissimε videricum, quamuis minima quae in C Io essent: nam ex aduerse inquit Arist. per vacuum nil videri posse, quia non adesset ideserens vel actiones et radios visis, eis quod si inter nos, & Solem mediaret v cuum,Sol nequaquam in nos agere nec in nos essunderet radios suos:Qiramuis Plotinus secus sentiat. Ex his Hicio primo, veritatem eius sententiae quod omne agens agit per tactiim. Elicio secundo, quomodo vera sit ea sententia, de qua Alexander, Simplicius,& Auermes multa di ni, Nil agit in extremum, nisi agat in medium . ing nam ea sententia vera est de actione prima, quae potest seruari sine secunda, non de Asmunda prodeunt ex prima,quoniam actio secunda semper primassipponiteat praeter eam exposcit stibiectum aptum, ut in eo producatur, ita rad ij solis non reperiuntur in aere, nisi Ne in igne, & omnibus interanedijxeorporibus reperiantur: at calor ex lumine prodiens,in Coelo non producitur,sed solum apud nos,quia Coelum non est capax et iis. Similiter Torpedo piscis producit primam actionem,&est agitatio, quae non attingeret manum piscatoris,nisi deserretur per reter at stupor qui est actio secunda, non in rete,sed in manti producitur, quia non id, sed manus est capax eius, ita Simplicius in a.de C lo,cont.aaespiciens actionem primam, revi dixit nil age' Shvetiis . re in extremum,nisi agat in medium.Nec erratiit Alexande qui inspicies actionem --ἀsecundam,id inficiatus est,iu refert Simplicius in a.de Cplo, et s. Elicio tertio, Elu- Tertia triones ad iterlamna difficultatum, nam incorporea tansunt tactu virtutis,Sol,Stellae, Lapis Herculeus, Ambra non agunt in extremum,nili actio prima deseratur per me dium,quaimiis deinde actio secii da in eo selo appareat,quod est capax eius. mi tis in se agentibus dico, si sierint penitus similium partium, nequaquam in se agere ,s autem suerint partium dissimilitim,ut uiuentia,& caro in parte putris,tunc non dicina tur continua, sed contigua,& colligatae ideo Arist. in r. de ortu,& interitu, 78. iis it: consitum vniimquodque, & unum existens non patitur. Et Aueriin Phycqq. ait continuum est uniforme, Se com. 8. addit, cum res eiusdem generis fuerint contintrat non agunt,sed cum fuerint contiguae, & Aristot 8.Phys3o.inquit, mulum continuum mouere se,& considerandum quod corpus potest essecontinuum reparte magnitudinis,non ex parte virtutis, ut caro in parte calida, in parte frigida, &cum ex parte virtutis non Menntinua, potest pars calida in frigidam agere.
122쪽
De eff. & perpessi operant. per naturam.
De modo, quo Soliustos a nobis, ras cules t .
suos,nos calefacere; at quia de modo magna est dubitatio, ideo villa iudico in citis explicatione aliquantulit immorari. Difficilitati' partui verba Aristotes is in secundo de Coelo,con . et qu r haec sunt: Eorum qi sursum sunt,unuquodque in sphira tertiir, adcλ ut ipsa non in datari: acroi I autem sub sph a iri orbem motu collocatum, necesse est est illa sertur incalcidere,& hac maxinie qua Sol existit infixus, propterea aecedente Sole,& oriente,& super nos istite, gignitur calor,&c.& in primo Meteoriim cap. . inquit. Ut itaquE nat aestusin calor,satis cst etiam sole latio Solis.Velocem enim oporter illam esse,& noti longε distar latio astronim vel oti quidem est distat tamen:ea autem Lunae deorsum est, & proxima nobis, vertim est tarda, illa autem Solis ambo haec satis habet. Fieria utem magis cum Sole ipso caliditatem rationi Eleons tanei ina sun erite simile ex ius,quq apud nos fiui.Etenim hic, esi fertitur corpora, proximus a mira inmodu incalesiit,& iure hoc accidit. Vehemete enim latio: fidi disgregiit illa ob hanc itaquecausam pertingit ad hunc locum caliditas. infit perquia ignis aerem a biens spargitur motu frequenter,& sertur vi deorsum,dec.Η- prosere Philosophus, nubitatio ut par aetata celo,&p sertim a Sole mortalem orbem calefert. At dissiciitrate ν opum . carent: Primo dubi tun est,quomodo Sol ab aere distans,& rnotu suo intermedia non monens,valeat alsiim caleiscere nam si aermotu calefit, ille non est motus Scilis. sed primi Mobilis,& proximε no tribuitur mortali orbi per Solem,sed pre Lunam oua-lina re vel primo mobili, vel Lunae id tribuendum filii. Pi aeterea dubituri est, cur Philos ; iuram mus productionem eatoris Solis motui tribuerit,non lumini,& radijs cum tame e Perientia consic lumen maximε calefacere,quod considerantes, iure ossici m calefacienda possemus tribuere Soli, cu maxime sit Lucidus: & id quod auget dis limitate, est,quia in conti et .secundi de Coelo,inqui&Cabar autem ab ipsis, & lumen gignitur
attrito aere ab i norum latione, nas enim est motus incedere ligna,lapides,& ferro, quibus uerbi nedum calorem, verum etiam lumen ex motu prodire affirmat, quod Tertu ω φ,prii nE est dubiit m. rtio dubium est,quia Arist. in primo Nieteorum, p. inquit
fectiore qui a Sole fi magis quidem secundum se, & diligentius in iis qiis de Scis
coii uenit dicere,calidum enim passio quaedam Sensiis est, b quam autem causam fit, eum ea non sint eat id dicendum de nunc,&αArcii Philosophuspolliceatur se id facturum n lib.de Sensu,& sensili in eo id minimE seruare uidetur, dubitatio est obstu
At ra,fi inuolutarinterpretes uaria dicunt.Alexader reserente Simplicio) sectido Coclia p. diceba posse agens agere in rxtremu & non in medili est mediu eius actionis noT - cst capa ut paret exemplo Torpedinis. Themistius obijeit Alexandro,inquiens σε non esse simile quia rete pati reir, Si agitatura pisce. Similiter Auermes ei obiicit, quia movcns motu loci, noli mouet extremum; nis moveat medium,eum latio sit motus primus & praescrtim Alexander uidetur dignus repraehensione, quoniam o resere Silaiplicius dicebat,Coelum conterere EIementa: at Sol suo motu non ua S pM '- let conterere aerem, cum motu sibi proprio no moucat intermedia eorpora. Simplicius duas dat sistutinii es. Una est cx Sole corporeo prodire radios corporeos, qui per
Coelaruin O; bcs usque ad terra cxtendantur,&transcundo per porcis aeris,eo transitu intercepitura aerem, terendo,& conglobando, calorem proditorre. Alteracius ει-
tutio est,eonfugiendo ad influxus Coeli, quibus simitates, aegritudiines, diuitias, Dau-Gersio. pertate. , artes, frigora, colores dc similia ait produci. Utraqtie Simplicis solutio conspicite pugnat cum principijs Peripateticorum quod radii sint mora materiae expertiata militis Academicis dicitur. Lucilliis secundo 'li,4 & Lucem,& radios,
123쪽
&Lumeti esse corpora territissima afirmat, quae meare valeant, perinde ac ventus
per loca non admodum solida,& densa. At Simplicius hoc diccns, priino pugnant cli Aristotele,qui in secundo de Anima, sexagesimonono, Id septuagellino,& latius in libro de sensu & Sensili ex instituto afirmat,radios non esse corpora, tam moueri: dcinde aduersati it sibimet, tum quia in secundo de Anima cum Aristotele asserit radios non et se corpora, tum insuperiquia inquit radios meare per poros aeris, cum tame in aere ex sententia Aristotelis non sint poris ac insuper ipsemet in sexto Physicorum uigesimotertio,inquit Lumen esse corpus, & extendi usque ad centrum, ne I pherae line. impersedis,ac ita non per poros meare ait, sed per univcrsum corpus medium. Sinai liter in secundo de Anim exponens coni. 69. negat radios meare per poros , sed ait uniuersum aerem illuminare, ut etiam sentiunt Academici, qui Lumen esse corpus immateriatum aErmat,&ideis incare per alia corpora, prs terquam per terrea, ut maxime distantia a natura,& conditione eius. Prstere aduersatur Sensui, & Rationi, eum dieat illuminatum aere reddi densiorem,lumen enim calefacit, & attenuat corupora. Altera solutio sumpta ex in stuκibus,etiam aduersatur Aristotelli, qui solo lumine,& motu censet Coelum in mortalia agcre. Praeterea,ad rem non seciunt, quia dubitatio est de motu Solis,quomodo valeat calefacere distatuem aerem. Nonnulli re Miscentiorum inquiunt,morem esse Aristotelis, ante explicationem suae sententiae loqui ex opinione aliorum,communis erat Mathematicorum sententia,radios esse tenuis. sim corpora,& sphqrica, quq motu velocissimo interceptum aerem tenerent, ac ita calefacerent,& illustrarent. Confirmant hanc sententiam: quia Aristoteles in primo Meteorum,cap.quarto, inquit: Dccaliditate autem, quam praebet Sol, magis per se,& accurati iis in ijs quae de sensu dec. At in ijs quς de sensu, de solo calore a Iumine genito,sermo est. Insuper Arist. loquitur de calore,qui propE nos fit, qui proculdubio a solo lumine essicitur: significauit itaq;Philosophus calorem a radijs genitum, quem
dixit fieri motu,quia de radiis loquitur,ac si corpora essent,ut aliorum erat opinio,&ided etiam dixit seri,nedum calorem,vernm etiam lumen attrito aere. Hanc opinio- rsio nem non puto veram. Primo,quia non est rationi consentanelim,qubd Arist. co loci permotum solis denotet motum radiorum solis,qitos supponat corporeos,& de illis radijs nullam ficiat mentionem,sed solum de magnitudine,& velocitate Solis. Praeterea consueuit Arist.loqui,ex aliorum sentetia in locis alienis, &dum nil refert pro causa assignanda quouis modo se habeat: at liber de rato non est locus alienus con-sderationis radiorum Solis, &pro assignanda causa productionis caloris, adeo refert supponere eos esse corporeos, vel non corporeos, quod si non fiterit it corporei, Vt re vera non sunt,causam nequaquam assignasset, & dubitationem solum falsa so latione soluisset. Praeterea apertε Philosophus existimat motu Coeli produci calo- retri: Si itaque vi, & cficacia Luminis, ut per unam caiisam, & motu uniuersi Coeli Vt per alteram , calor producitur, minus recth Aristotelescos duos modos in unum
redegisset, & quod est deterius, praetermisisset causam potiorem, per quam Sol calefacit, quae est, quoniam lucidissimus est, & debuisset de multitudine Stellarum Firmamenti, & vario aspectit Planetariim mentionem facere. His accedit, quod in re dissicili asserere contextum esse deprauatum, vel Philosophi im loqui ex sententia aliorum, est dissicultatem non diluere, sed subter sugere. Fundamenta etiam huius mert opinionis leuia sunt; nam dum inquiunt in libro de Sensu,& Sensili Aristotelem de solo calore esse loeutum, qui ex lumine pendet, ob id per motum denotas. se vehementem actionem radiorum, perinde ac si corpora ossent, & suo motu id ecficerent. Respondeo, in eo libro, neque etiam de huiusmodi calore AristoteIem verba fecisse,sed inquit id se declarasse in libro de Anima,inqitit enim: Vt demi ita est de lumine, in illis quod sit color perspicui secundum Accidens, quando enim inest aliquidignetim in perspieuo; praesciatia illius lumen est, priuatio vero tenebrae, di caetera. Dicamus itaque Aristotelem in primo Meteorum propositisse conside- Atio. Pars Tertia. I randum,
124쪽
De eis & perpesis operant. per naturam.
randum, quomodo cum Coelum non sit c itidum calefacit: in his autem . nuae de son se ait esse agendum de calore secundum se, ut de re Sonsili. Vel asseruiniis Aristot. in primo Meteorum significasse, quod consideratio generationis illi iis caloris magis pertineret ad librum de Sensu, sed quoniam eius explicatio erat necessaria pro explicandis incensionibus Meteorologicis, propterea nut coactus praeuenire, &eo in I Meo id declarare,quod mox in libro de Sensu, ut an tea declaratum non repetit, sed si i-
Ium ait, alibi de Lumine egisse. Ad aliam confirmationem, dum inquiunt in primo Meteorum loqui de calore, qui prope nos sit, qui calor non a motu, sed a lumine fit,quare permotum uim luminis corporei significauit. R espondeo,hoc minimh os. seuerum: quoniam Philosophus eo loci tenebatur Ioqui de calore, quo incenduntur Meteorologica, quae non proph terram, sed in sublimi inconduntur . Et quamuis Aristoteles dicat de calore, qui propὸ nos est, tamen ita loquitur, quia comparat locum incensionum cum Coelo, & sphaera iris, ideo inquit etiam fieri calorem per detrusionem partium ignis: his accedit, quo ille calor genitus a motu etiam ad Misattingit.
Demodo,quo Solsis motu nos cale sciat, opinio Auer-rris, 'propria. Cap. VII.
dri, reserens suam, inqfiit: Cum C lum agat in mortalem Orbem &sit praeditum varijs orbibus, id tamen considerari debellai quam corpus unum ligatum variis ligamentis non corporeis, & quod agat in Elementa non per intimam suam faciem, sed petunt itersam sitam allatitudii em,& praesertim per parte eius densiorem,uelliti conspici imis corpus maius operari potctius,quamuis exigua iiii parte lagat, quonia partes omnes una ad agendum conspirant, Sc ea pars magis agit, cui competit vis maior, quamuis non tangat externa Corpora in quae agit,ucluti dicimus, Cor Hominis maxim h cal facere manum, supra thracci a positam. Cum itaque Celum sit corpus umihi. Scit sit Stellarum maxima & lucidissima,maxime dicitur agere,acob id iure Arist. id tribuit Soli; Et ad difficultatem,dum dicitur,agens agere per laetiun concedit id Auetroes, inquit.Cum Coelii sit corpus unum, sat est quod tangat per infimam partem eius.
c. stiis. In hac solutione considerandii prim quod etiam Alexanὸer id dixit,quamuis carpai,ν senteri tur ab Auerme, sed nouit id non esse fatis: nam inquit Simplicius,& asserit Alexan-
ὼε-rr. der rationi esse consonum, per partes Celi tanquam unius corporis actione fieri. At adhuc eadem remanet dubitatio, quoniam dum aliquod corpus per aliquam sui paratern, peratur,semper ea pars principalis in partes medias agit ess dendo per eas uires suas: At sol suum motum non effundit per inferiores orbos, motus enim quo im cendiriiraer, est motus Firmamenti, qui desertiir perinierin dios orbes, non alitent Solis, ut principalis partis, sed potius Lunae, proximε mouentis mortalia: de rationes quas Auermes,attulit aduersus Alexandrum, tiam uim habent aduersus sentcntian suam. Res itaque est satis obscura,& aliorum sententiae apprimὸ diibiae. Qua de re, O mio ut dicam quod sentio tres profero. Conclusonest Prima est, Aristotelem per in propria. rum Coeli, quo mortalia calefiunt, denotasse motum diurnum, quem set quentercst i se totius appellat, cum eo uniuersiim, excepta Terra, moueatur. Addo is cundo, iure optimo officium calcfaciendi tribilisse Soli. Demiim, dico, ilite id, ossicium tritansse potius motui, quam lumini; Prima conclusio est, nota, cum Gicesielusio lum motus totius sit i elocissimus , & per cuncta media effindaturi Idine in pria a. mo Mericorum , capitulo tertio , ait: Lato primo Eclemento , nempe Uniti cras
125쪽
so Coelo in orbem,& corporibus quae in eo se iit, nemp8 Stellis, id quod inferioris Mundi illi proximum est,motu disgregatum incenditur,& calorem effcit. Dicebam
secundo loco, munus calefaciendi ii ire tribui Soli; Ratio est,quia radijs Solis eleuan- metira tur vapores,& halitus, qui per radios cleuari,ex eis pendentes sequutitur motu diur ris. num eorum, idcis dicuntur moueri motu Solis; Hoc elicio ex Aristotele,qui in septi- a. Cocta imo capitulo primi Meteorum loquens de Cometis, inquit , quando igitur per Stellam aliquam facti fuerit huiusmodi concreti necesse est, ut appareat eandem latione moueri Cometam,qua sertur Stella. Cum autem constiterint per se, tunc rein rari,& retardari videntur: huiusmodi aiue est latio Mundi,qui circa Terram est, S c. Hic locus verὸ dignus est consideratione,cx eo enim elicitur motum,quo reuoluuntur halitus eleuati,esse diurnum; ac insuper eos sequi Stellam a qua eleuantur, cum autem magna ex parte eleuentura Sole,idcis sequi dicuntur Solem,ut motum motu diurno. Addebam tertio, Aristotelem praesertim suisse loqitutum de calore ex motu metira prodeunte, non autem ex lumine,& ratio est,Prim quia loquebatur de incensione, .
qua in sublimi fiunt Μeteorologica,ea autem fit per motum,cum radij solum pro p.
terram vim conspicuam habeant i Altera ratio est: quia motus antecedit, & desertcorpus lucidum,lumen autem in secundo de Anima 69. dicitur praesentia corporis Iucidi. Tertia est: quia etiam lumen operatiircum motu attenuando,& permutando partes halituum, adeo ut cum primo,tum proximε calor ex motu pendeat,lumen autem eum sit praesentia, de representatio lucidi, dicitur motum sequi,ideo in primo Meteorum capitulo tertio dixi fieri magis cum Sole ipso caliditate, iationi est con .sentaneum. de in secimdo,de Coelo et . ait,aestum a Sole fieri ascendente, oriente,&supra nos existente,&c. includens, 3c denotans una cuin motu Solis,etiam lumen, quod Solem sequitur. Ex his elicitur Solutio dissicultatis,& notum redditur quomodo Sol non agit in extremum,nisi per medium cum radij eius per Uiniuersum extendantur,& sequantur motum diurnum eius; vapores autem sequuntur radios Solis, ut 3 causam eorum. At instabit aliquis, quia per ea quae dixi solum assignatur ratio, eur remotia. Solem sequantur duplices halitus,non autem quomodo aer. Retponde motu pre sertim excalefieri,& incendi halitus eleuatos. Addo secundis, Aristotelem eonsiderasse sublimem aeris regioncm, tanquam halitum sceum, &somitem incensionis infimam vero,ut galitum humidum,& aquam disgregatam ambientem Terram; ut 'patet ex primo Meteorum capi teso tertio,& quarto. At una adhuc superest dubita riseisiatio de est,quomodo attrito aere, gignatur nedum Calor, verum etiam Lumen λ De marisio Calore id patet: De Lumine adhuc dubium remanet. Alexander referente Simpli- , clo) dixit eam generationem solum ad calorem esse reserendam,non ad Lumen,-- cisse tamen mentionem de Lumine, quia multi putabant ex Lumine oriri calorem rat hoc non respondet verbis Aristoti non enim ait ex Lumincleatorem oriri se, sed utrumque seqtu attritionem aeris. Propterea dicamus Aristoti de IIumine fecisse mentionem duplici de causa. Prima est, quia ina .re attrito, & attenuato exactius lumen recipitur. Altera est,
ut denotet luia, en sequi motum,esse pissentiam lacidi, de una cum motu per Vniuersum effiindi; Tertia addi potest, quia ince
126쪽
De eff. & perpess. operant. per naturam.
eisi aliquid inse 'agere valeat pse Cap. VIII.
plicati illis, quae ad notitiam laetiis pertinebatu. eXpedit modo, ut commus ad declarandam effectionem eique oppositam perpesioncura etainus, de qua hoc primo consideralidum ei irrit, Aia agens M, -- Prinsmil vel incontrarium Z Qicidere breuibus una cuni Arist. di . c , agens per se, de proxiinuin, partim esse simile,partim cotrarium . Nam in sine actionis sinite est, cuiri institutuita agentis sit reddere paSotario. sibi siniit in principio autem dico posse confiderari dupliciter vel alba, siue secundum serinam, vel potestate, siue secundum in Meritant actu est contrarium, & cxcorurarietate consurgit pugiaa,& actio, potentia vero simile, quia contrariorum ca- idem dem est materia. At cir hec sit resolutio difficultatis,occurrit tamen hec diibitatio Auidem in se agere valeat millosophus in8. Play aconici o. ostendit nil sine distinctio-ost motoris,oc mobilis:posse niolire seqliod etia affirmat in primo de ortu & interitu coni. 68.& 87.aduersusqlia sententiam variae currunt difficultates, quae ea reddunt obscuram. V t autem paratiores ad dissicut talis re lutionem accedanalis, acci-ν piendum primo est in haccosideratione, nomine actionis denotari unitiersecticet Io-q-q uem omnem . pertinentciri ad quatuor gencra permutationum competentium Sub- octuis. stantia', ualitati, itaruitati,6 i. cipiendiim fecitnd3,diim quaerimus an idem in se agere possit3pcr 1 de Dinon deliotari iac specie, vel Fncre, vel analogia, de xluit' biis diib um non est, quod in se agere possunt, sed idem numero. Acci tendi Hemri aliquid in se agcro posse dupli citer intelligi, veI primorde per se,uel secundo &cx
accidenti, non emula unaan: accidenti, constat enim Animam mouendo coqaus ex accidenti. mouere se: dubiuu1 est an id contingat, iis,& primo. Quarto accipi n-
, i dum,actionem, & in una posse accipi,&propra E, eis per Metaphorai proprie coinpetu ut corporibus, per metaphoram transferuntur etiam ad incorporea, ut ad Intes ligentias Coeli, qua stio est de proprie sumptis actiunci.& perpessione, quia tamen Plato diκit, Ani mana sennouere. mimilatioris explicationis gratiae, etiam de motus. Animae aliquid dicanti Demii accipiendum est, dum asserimus aliquid se murri, i . velut se agerc,id posse; duplieitce intelligi, vel quia sic moueat taedistinctisne pacie.. t.ρὸ 'ins uentiS,S mPI Vri Liam earum distinissione: dubiumestran sitie partium disimo, a. i. ctiqm: aliquid valeat h3 se ageret' inmitur itaque, adi idem muneto siue distinctione
uanias. ymis nouenti re motae valeat sepelie mouere ali io generentoriis p In hac dissi, cultam ita prograeci zExplicabo pulmo icat ouam Aristotest desti ammta; SC, cito omkrmnlduba ausAmni tertio de imo tu corporum; Quistisi motu animae;
i Hilosophus in paenis de ortu,&ibteritii,qu. adragesimooctavo, inge. Si simile agereti similagi Mageset in se,quod si esset, nil reperirctiir ii Vnitierso expers mutationis, quod apprime est absurdunt. Deducitur Cosequentia,quia sis militudo ena ratio agendi, maximc simile mae J Ximὰ ageret; at idc sibimetes axime simile; qitare maximξ in se auem sibi geret. Et quonia cui c5perit ratio agedi,co petit&actio; oia in sc age--x ty- ret & cueta mutationi essent obnoxia. Quod ide sit maxim3 smile, Patet: qitonia si-' imilitudo est qda conexio, de unitio,quq ivno numero,exactissim dicluditur. Pro hace. I 1die . dedit stione
127쪽
deductione consideranditin, quod similem consequentiam sermat Arist.in Rhetori cis,inquiens: Si ii inite esset iucundum si initi, idem maximε sibimet esset uicundit mnam maior unitio eminenter minorem includit, velliti etiam in quinto Phys 28. legior,omnia continua se tangere,& se tangentia consequenter se habere non autem viceversa,veluti etiam habitus dicitur dispositio, non econtrario. Confirmatur eadem Coinr-- sententi quod idem non agat in se,quia terminus a quo adhionis,& occasio,est co trarietas; tern inus vero ad quem,quo pN sente desinit aliquid moueri,est similitudo: at in eodem non repertitur terminus a quo, sed solum finis , igitur non potest seruari motus,&aetici,alioquin esset inanis. Praeterea argumentiatur Arist.in 8. Phy. post co m. .
tex. O .si aliquid in se ageret,idem ad idem esset achi, &. potestate, quod est absurducum actus,& potentia sint di gerentiae oppositae,prodelinies ex principijs distiniatis. Praeterea, id ipsum Philosophus ostendit progrediendo per species motus, & ducedo ad absurda,nam si idem se moueret,quia genus non seruatur sine aliqua specie, idem seret,& seretur, docebit, & docebitur, sanabit simul,& sanabitur,eade sanatione. In
super eandem sententiam confirmare valemus per definitiones potetiarum, traditas a Philosopho in quinto Metaphysicae, 17.&m Metaph. a. Definitiir potentia agens, quod sit principium permutandi aliud, quatenus aliud; patiens vero, qii sit principium,per quod permutetur ab altero, ut alterum est.Ex his patet conditione agentis di patientis esse, vidistinguantur,id autem quod est conditio alicuius,etia est de omni,considerandum tamen,quod dum in Definitionibus dicitur alterum, ut alterum ad no habet vim reduplicationis,alioqii in omne alteria pateretur, & ageret, in quodvis alterum,qitod falsum est,ut dicitur ab Aristotele in primo de ortu,&interitii, s. sed habet vim conditionis neeessario requis Gad ratio is , ob quam eum in parte sit smile,in parte varium,permutetur ab alic6vel dicamussi ex alterii denotati,no quodnis alterum, sed potestatesimile. Praetcrea materia, &essiciens non ueniunt in idem numero, ut patet ex a. Phys To.quare nec principium audi,& patiendi. Colligit it que Philosophiis in8. Phychoc solo modo pusse aliquid se mouere, ut id quod ex se . 6 amouetur,constet ex pari mouente,& parest mota: & in primo de ortu & intericolligit agentias patimitia differte Brima,&a conuenire materia,&potestate. Ad varia exaduerso occurruns,quae sentcntiam Aristotelis reddutobscuram Primo me 'xa sine distincti ea uti &patientis, video tur motu secundum locum mouere se, de quibus ait Alier. Ccaeli za .formasnElemetorum ut serma, mouet,ut in materia, mouetur. Primere in pidisux ψpetatio 'Memphyscae t 6.in immanentem, & tran- seuntem inimairens manet inarat vivisio,intellectio,&similia quare perea ages
aget in se. mu hoc patet ex Antiperistasi, dum calor hyerie repulsus ab ambiente 3 frigore,& stigiis aestate repulsem ab ambientst calore,se perficiunt, quod non contingeret nisi agerent in seita uirtus coniuncta reddit se potentiorem, &aqua excaleis,
viter gerat.Quarto idipsem ostenditur,considerando cum Democrito,&Epicn- inmotum Ammotum se mouentium, cum Theologis motum Angelorum, a se momtorum Iim Platone Animams molientem,cum Arist,in seci indo de Gen. Anim .ca. 3.Mentcineretrinsecus accedentem,qtiae ob id mox cap. .aduena dicitur,& cum PDthagora considerando transinun Animarum per varia corpora. Praetere Sententia F
Arist. didna ess,ob facultates animi nostri cogooscentes, vis enim imaginandi imaginatur se,Mens se intelligit, in inuentione idem est addiscens, de docens, quod tamen Arist.in 8.Phycabsurdum ii Hupat,&cum Anima sentiens sit essentia una,Sensus t
men extrinsecus mouet commune dc hic Phantasiam. Demum confirmatur dubi
tati auoniam Arist.ita 8. Phycmni . o.non absiliitὸ colligit absilrda sequi,si dixerimus idem agere in se, sedsulit in ea seqiii,dum motor fuerit uni uocus, quare de agentea qui eo id non iudicauit absurdum. i: A.. 4
128쪽
De eis & perpess. opes anta per naturam. De motu corporum, an idem agat in se 2 Cap. x. '
Atestim dissicilitate eiuς consideratiotiis, an idc in se agat, progrediendo ad eius ibi utionem Occurrit, primo agendum de motu corporum; Qua de re loquens Scottis in secundo Sent. Din. a.q. p. & Io. Gregorius Arim. 2. Sent.dist. 6. q. prima,Art. 3.nectio Gandauesis,in 8.Phy. in quaest.de mota grauiu,Se leuium,aiunt motorem esse duploee, unuvni vocum,ut calidum calefaciens,alterum aequivocum, ut vinum inebriatis sistierit uni vocum, non valet in se agere: at si fuerit aequivocum, valet. Hanc resollitio 1em eliciunt ex Aristotele in octatio Physicorii in qo.contrahente sententia sitam ad iracitorem univocum, ut dixi, rationem varietatis assignant, quia absurdum est idem relatum ad idem,eodem inodo esse actu,& potentia: at modo vario, nequaquam est absurdum, potest enim aliquid esse actu per virtutem producendi se am , potentia ueris ad recipiendam eam: id confirmat Scotus, po Animalia, quibus cap rit potentia efficiendi &rimipiendi accretionem,actum sentiendi, i inaginadi,&intelligendi. Similiter aqua seruens includit uirtutem producendi stigiis, & illud recpiendi. Eandem sententiam explicat Scoriis in primo Sent.dist. 3 .q. 7. Gandaue iis procaeon firmanda hac utitur ratione: quia si ex accidenti potest aliquid se inouere, igitur idem potest includere facultatem prodiacendi,& recipiendi, 3c non iiiiiicem pugnat: nam quaecunque inuicem pugnant,nec perse,nec ex accidenti iungi possuti si autem non piignant, poterit aliquid agere in se, & mouere se. Hanc sententiam approbanda non puto,quod colligo ex Definitione potentia ruin, ut patuit. At respondet Gregorii is Ariin.eas Definitiones debere intelligi de alterant non de mouente motu loci. Alij inquiunt, potentiam sena per respicere aliud, si non re, saltem ratione distinctum, vi accidit,dum aliquid est alma virtuti potentia ad sormam. At utraque Solutio reij-eienda videtur. Et primo prima,quia si id cotingeret ratione efficientis aequivoci, huiusnodi efficiens nedum habet locum in latione, verum etiam in alteratiotar, ut Pi- per Micita est calidum,& achi virtutis aqua sortiens facultate producendi frigida: &potmtia,& Iie de multis.Praeterea Aristotelis in Metaphysica ut debuit;& illi scientiae eongruit, latissimε sumpsit voces, &prosita latitudine ea, explicauit, ideo nono Metaphysicae contex primo at latius extendi acti m 3c potet, iam ipis motu, & nono Metaph. ni. secundo,absbiu se colligit nil posse 1 se pati;& m quinto Metaphsesca Non text. I7. principium illud transmutandi alterum nuncupat absoluth principiuin motus,mutationis,&quietis.At era quoque solutio non est appri banta,qu hiam achis & potensimqtiae sunt origintri agendi, patiendi, redigimtur ad ninteria,&sistitiam, ut inqitit Philosephus in il r.Metaphysicae,materie auro,&sorina,absolutὸ,ntin sela ratione distinguim tur, Praeterea sola distifictio rationis non est istis pro constituendi principijs oppositis transmitationis materiatae,qualia enim sit principia,ralis effecta, se econtrario. Praetere1 Aristoteles ih fctauo physicorum Eost comtem quadragesimii,s m colligit hoc selo modo coli tingere idona mouere se, ita ut cois stet ex parte mouente,& parte mota:quar conclusio ex horum se tentia redditur falasa,quia etiam modo alio aliquid posset mouere se. Idod Graeci putant sorinari ibi ab
Aristotele rationem a susscienti modorum enumeratione, cum destructione caeter mammodorum, colligendo illum unum solum modum lex homira autem sententia Aristoteles rationem sermasset impersectam,& nullius roboris. Insuper si eorum opinio vera esset,euerteretur uniuersus progressus Arist. in octauo. Phy.quo nos deduxit ad motores immobiles: Nam ad my nos deducit iacto hoc sundamento, omne quod n ouetur moueri ab alio, rc distincto: At si contingere posse ut aliquid se moueret, euerteretur id sundamentum, Strueret omne quod niteretii reo: nam dicerem ego
129쪽
ex sententia Seoti, Gregorij, 3e Gandauensis, Cεlum mouere se, netegere externo
motore,Elementa egent motore terno, vel ut generentur,vel ut remoueatiir impedimentum; at Coelum ob nullam ex liis eausis eo eger, quare valcbit se mouere sine distinctione motoris,& mobilis,ac ita evertetur uniuersa ratio Aristotclis. Praeterea inquiunt,qui iiii se moueat, non esse verum de motore aequi iroco, addo pro minor sed Aristoteles loquitur de motu loci,cuius moror est aequisso s,qua re id principium non inseruici Aristoteli, nec faciet ad rem, non cnim verum de ro era i , de quo ibi est sermo. PNterea extat locus piliciterrimus in primo de ortu, in ruritis,coiit. 3. ubi Philosophus disputans contra Democritum dicentem, Atomas ex sede cendere, inquit.Ainplius autem quid est,quod movetiir. Si enim aliud Atomos parte eur,si autem ipsa se,aut diuidua erit, S per unum mouebi per aliud moliebitur, aut secundum idem eontraria ei inerunt, &c. loquitur do motu loci, cuius triolor ex laorum sententia est aequivocus,&tamen absurdi im iudicat ex se moueri, uelut ictiam. in 8. Physic.3 a.& in primo de ortir,& interitu 87.inquit nullus a continuum moti . Lire se, hoe est nil consimile. Demum hoc redditur conspicuum perpendetido singilla exempla, & sundamenta,quibus illi vis ilir,cuncta m. potiris cis aditor ah tiir, quam faueant.Inquiunt primis aliquid posse esse actu per iiirtutem, potestate autem ad sormam; at quae inque his duobiis praedita sunt,etiam costant ex principiis distincti si
ex quib.ea prodeant. Et ratio est; quia continere uirtute steminem ius quam conti
hereserm propterea quae uirtutem includunt,nequaquam per idem principisi fimi in potentia ad formam, potentia enim respicit persectionem, non. dogenerationem, eius,ueluti Elcmenta a forma habent principium essiciendi,a materia patiend t; si in i-liter Pipera forma habet uirilitε calefaciendi a matella ut eat sat ira animalia per distineta principia includunt potentiam ut sint maiora,&uirtutem augεdi de aqua se refrigerant nec non de sensibus,& Mente, in postrema parte quid sit dicendum patebit. Ad confirmationem Gandauensis quia si eX accidenti potest aliquid se mo- c sis. uere,non omnino pugnant actus, de poten tia, adeis ut nequeant eidem competere. God, Responde iure ex fidenti posse aliquid in se agerc,non alitem per se,&primo. R Mensis naiticiuarietatis est,quia dum eκ accidenti aliquid se mouet, id pendet op et piis diastincti adeo ut unum actionis, alterum pessoni sit origo, quod concesidiar ab Aristotele. At dum didi mire per se primo aliquid mouere se 1mn seritatur distinctio principiorum, idcis non concedit, vehiti si anima mouet se mouendo empus ex quo pen de id non est absurdum,nam seniatur distinctio p cipioriim actionis;&passionis qliae non seruaretur si diceremus animam per is primδ mouere se.. Demum conficia matur horum sententiam aduersari priticipijs Aristotelis,nam' Aristoteles in octauo Physicoriim eleuansno ad primuim, quod se moliet, vult id primum esse composi Um, 8 constaree parte per se moliente, & parte porte mobili. At si aliquid,ut sit..'purari posset se mouere sine principiorum distin lone non id editi posituni, - 1 I : .sed hoe esset statuendum, primum semovens, ut censuit Plato, quam imi O . Philosophi eonclusionem collogisset penitus inanem. Colliga- t maestitu. 1. . mus itaque sententiam illam pugnare cuna opinione Ari-
stotelis,&loquendo de motu corporiIm,n qua- quam contingere posse,iit idem moueat ir se, sine distinetionc princi
130쪽
De esse h& perpess. operant. per naturam Semotu Ammae, Sincorpore rism , ex sten enlia Aristotelis. Cap. XI.
E ineorporeotsi morit,inulta 1 Theologis Scholasticis dicuntur,qitae ego missa faciam,& pauca qu dana ex uari; qu, mihi occu rrut dicenda,eaque breuissimὸ reseram. Senteiitia est Arist.expertia corporis per se moueri non posse. Ratio eius sententis est quia passo,&potentia ex materia prodit, ut dicitur 9.Metaphvs coni. a. in primo de ortu,& interitu 1 1 .77.in primo de Csto Io 3. I 3 6.& alibi. Cum itaque passo prodeat ex materia,& praedita materia sint corpora, iii re sola corpora pallulatur,& inouentur. Altera ratio est,quoniae omne inobile habet partes,ut ostenditur in si . Physicoriim coni. 7. 3a . 87.nain omne quod mouetur, ut moueatur, partim debet esse in termino a quo,partina ia termino ad que dum enim sol sim est intermino a quo,non cepit moueri,du sislsim in termino ad que diciturn otii,ut itaque moueatiir,partim in uno,partim in altero esse debet,quare habet partes,quas habere non potest,nisi includat materia quantam: incorporea non habent partes, id non mouenti r,3c haec ratio praesertim habet uim de motu secunὰu locum.Tertia ratio elicitur ex coni.88 sexti Physicoru,quae huiusmodi est.Si indivisibile moueret tεpus in quo moueretur constaret ex indivisibilibu ira semper in ipso nunc mutatuesset, moueretur autem numqtiam adeo qtiod & topus,& motus, quae mobili respesndent ex iudiuiduis constarent;eiusdem enim est rationas in ipso ue moueri & indiuisibile moueri,ut dicitiar in contex. po. at colasequelas est absiliam; quare si Militer absurdum est indivisibile moueri per se,nam si mouetur, scitu movetiae ex accidenti, ut colligit Aristoteles Praetere Hristotelestio primo de Anima, post coni. 3 8. idipsum latissimεincia dit,inquit enim:Omne quod moueriar est in loco;Animano est in loco. Similitet incorporeu nullii in loco est,quareno moueetur, Praeterea,omne quod per se mouetur,vel in uotur secundit,uel praeter naturum,& si uno motu movetur secundum opposito moucbitur prster naturam,& si in uno loco quiescit pernatiirain, in alio requiescet praeter naturana;quom oppositorum nullum cog t Anim , Ac liti corporeis, quarente motus. Prariere Si Anima ex se mouetur poterit ad libitis ε corporibus egi iii, eaque ingredi ae ita poterunt per naturam inortati reuiuiscere, de animis se ut Maaicus amicum visiaaF, qtiae lasnen principijs Aristotelis sunt uersia Demum quia Pla o diκit Animam nu-rii in se movente Aristoteles ita argumen laturio mirus ni mi, i motus,remouet mobile ε sia natura,& eonstitutum viare fi
Anima est sat essentia motus remouebit te iri 'ἡ sita essentia,& costitiiti ne quod abserduines dicero, litare,&c Ciun hoc sitiuntemia Aristotelis perpendamn quid de ea dixerim Scottis & D.Th. Inqtila Scotus.in a. Sent. Dist.2.q. y.nil prohiberindiuisibiliam meti,quid ostendit per motum sphim super Planum Mam sphaera puncto tangit plannio,& quamulas te apud nos exactE sphsiauimexacte planiim non detur,id tamen hi I refert, sat mim est,quod si daretur,tangeret planum puncto,& supra id moueri posset. iiiod coinfirmat, ita si Cullaim,vel linea per aere mouereriar, primum primitum Lineae,& anterior superficies Cubi,periiReruallum continuatum transibit,quare nil proli ibet indivisibilia continuatε moueri.Auctoritati Aristotelis
respondet Scotu inquiens,illum non ab lute male indiuidita moueri, sed silum asseruisse non ita moueri,ut coluimi alio motus pendeat ex eo indivisibili, nam tunc penderet solum ex interuallo,non ex mobili. D.Thom .uidens motum illum ab Aristotele declaratum non posse Angelis copetere,in primo Sent. D. st. 3 7. prima parte Simam q. 3 .& Qilol. 9.& II. imaginatus est aliud gentis motus per Metaphora dictum,cκ indiuiduis conflatum,& aliud tempus similiter,ex indiuiduis c5stitutum,n odum angelorum mensurans optimὸ enim nouit ex sententia AristoteIis, mobi Irimotum, Gog le