장음표시 사용
91쪽
De Prima Materia rerum naturai.
opinione ἈThomς resatarum, nam materiaest principium secundarium, causa sitie qua non, & origo non indiuidui, sed multitudinis, Se distinctionis naturae speciei ab ea indiuidui. Rationes pro parte Scoti relatae,mihi non obsunt, nam concedo indiuidua differre, per aliquid primo ,& ex sedistinetiam, id vero assero praesertim esse se mam, ut actue iistentem uniuMo,secundario vero materiam,& haec duo inulaemin proprio genere sunt causae: nam materia is aliter indiuiduatur per λrmam, mma vero non est induudua sine maloia ex qua est educta, tama itaque principale
A quo , es euius Patia sit Materia PCap. XII
A c et a N v s apparuit an sit, quid sit,& qualis sit materia, superest modo considerandum, a quo, & cuius gratia sit qua de re breuibus,& lucide agens, assero consensisse veteres Philosophos, Materiam esse ingenitam, & aeternam, &ob id carere causaesticiente. Ratio huia
ius consensionis est, quia solam nouerunt generationem pertransmutationem, & materiam, creationem non cognouerunt; huiusmodi autem generatio non valet materiae competere, ut conspicuum est: & ob id unanimes, enunciarunt, ex nihilo nil fieri. Ita asseruerunt materiam gigni non posse, alioquin lictet ex mat ria , & esset antequam fieret.At cum de eius memitate consensersnt , dissenserunt i
men : quia nonnulli materiam principium absolute primum existimariit,ex nullo pendens, ex quo detrimenta & mala prodirent , ex quorum numero metunt Academicorum nonnulli t Atticus,eius assectae, & Plutarchus, ut ei tribuit Ficinus in Plotin. Einsecundo, libro quarto,cap.secundo. Insus aer, Manichari reserente Philopono, in dispu. 3.contra Proclum, & Simplicio in Epict. capit. trigestinosecundo , nec non D. Thom.tertio, contra Gentes cap.& Averr.contra Alga et dispu. 3.in solui.duodecimqdub. Hi Deum & materiam duo prima principia putarunt,quorum in us esset ipsum bonum, & bonorum origo,materia ipsum malum,& principium malorum, & ob id inuicem pugnare, & ex imperio unius,vel alterius, dixere In Vniuersti bona vel mala prodire.Similiter Democritus,Leucippus, & Epicurus, materiam, quam Athomos putarunt, dixere ex nullo pendere, a nullinue dirigi. Exaduerso Plato,& Aristoteles materiam ex Deo pendere, ab eoque dirigi existimarunt: & quod ex Deo pendeae,in genere finis cosentiunt, Deus enim est communis omnium tala,cuius gratia sunt oninia,&cui cuncta inseruiunt,nam materiae dupleta est finis , unus proximus ,& est λ ma, alter remotus, & est Deus: materia cnim parata est ut pcrenni generatione Qrmas recipiat, constituat composita, & inde prodeat Mundi absolutio qui Dei Gloria
enarrat. An autem materia ex Deo pendeat iii genere causetificientis, lis est. Nam efficiens est duplex, unum conseruans,alterum absolute transferens ex non esse ad esse. Existimat Arist. Deum esse causam materiae conseruantem,nam per Coeli motum,& lumen seruat ordinem Vniuersi,& orium ac interitum,si quibus materia non esset. Hinc legitur in nono Metaph. 9, nisi darentur tarmat a mole seiuni stat, nil esset: At inficiatur inum esse causam transterentem materiam ab hite o non esie ad esse, velati iis patefeci in libro De artema Creatione.Plato autem id magis asserere videtur,na quamuis materiam, de Animam statuat aeternam, in ea tamen aeternitate ordinem originis considerat, ex cuius Sententia Principaliores Academici aiunt, ex Diuina
Mente iacis insignita , prodiisse Animas , di praesertim cam Mundi, rationibus
92쪽
decoraras .ex Anima autem prodijsse materiam,seminibus seecundam,per nive prinio
constitueremurq iratuor si inplicia corpora,quae Elementa nunctipantur,& hanc emanationem aeternam,nonmilli aeternam creationem appellasti quam originis ordinem
per ideas ,rationes,& semina, Aristotcles non approbat. Adeo,ut constanter hoc colligere valeamus,materiam ex Deo pendere; nam dicere quod ex nullo pendeat, desipere est,ita enim Principium absolute primum non ellet unum, & materia non appeto. ret formam ut bonum ,res enim ob id bonum optant,qu a ex ipso bono pendent. Insuper non obtempcraret communi motori, nec in fine que expetit esciens,sui natura conspiraret,ea enim cum efficiente non pugnant,quae ex eo pendent, & praesertim noest principium primu , cum Deo pugnans,eique oppositum, quia Deo nil est c5tra tu, ut legitur in duodecimo Metaphysicae. Absoluta autem veritas barc est, materiam
una cum forma in Universi productione 4 Crς tore ino ςocre tam fuisse,cui Honor ,ὸ itiis: di Gloria in saeculorum saecula
De Materia Mathematicorun . Cay XT
VAM vis principale institutum meum sit de Materia Sensibili loqui,
cumulatioris tamen doctrinae gratia, etiam de ea Mathematicorum, quae intelligibilis nuncupatur,vcrba iacitim. Fr uenter affirmat Ari--μstoteles Mathematica includere materiam veluti in tertio de Anima
contex. undecimo inquiens,rectum esse ut ii inum quia est cum conti, euhum.
nuo, & in contex.nono, eiusdem,amrmat ciliud esse magnitudinem,& esse magnitudinis.Ηinc in septimo Metaph, sicae trigesimoquinto,& trigesimonono, insuper in octa-lao Metaphysica coni.declinoscxto. Materiam secat in Sensibilam,& Intcsigibilem, , adeo ut omnes de hoc consentiant dari materiam Mathematicorum , quam intelligi bilem appellant: verum quae sit huiusmodi inaruria,summo se dissentium. Magnus Albertus in quinto Metaphysicae tractatu tertio,& cum co D.Thom.in secundo Phy- ibinatis , scorum, Aegidius, Gandauensis, Scotus,in sexto Metaphy. quaest.prima, & alij multi rum eo en viri celebres , existimam materiam intelligibilcm Mathematicorum tae Substantiam iiiltomes. priorem mole,& qualitatibus sub sensum cadentibus : considerant enim hunc ordinem: primam statuunt materiam primam,quam originc sequi aiunt krmam substantiae, tertiam constituunt Molem, quartam . nilitatem sub Sensum per se primo G. dentem.Congregatum ex prima materia, ct torma substantiae asserunt esse materiam
intelligibilem,quae nullo sensu,sed sola Mente comprahenditur , siue illa larma su stantiae sit forma corporeitatis,ut censet Magnus Albertus: siue sit serina alia, per qui corpus constituitur,ut putat D.Tho.nil refert ateriam vero sensibilein inquiunt es se corpoream substantiam inalitatibus Sensibilibus praeditam, & ab hac abstrahere
aiunt Mathematicum. Pleipua fundamenta huius opinionis haec sunt.Et primo, Sen Funsummrentia est Ari in s. Metap.prius posse abstrahi a posterioribus,at no viceversa: moles ra. Cosiderata a Geometra est posterior cogregato ex materia prima,& forma substat - li:quare non valet Mathemticus ab ea abstrahere.Insuper Substantia est prior cognitione Accidentibus, ex 7. Metaphy.contex.q.quare Accidentia seorsum a Substantia nequeunt sciri, res enim,ut se habent ad cite, ita ad cognitionem. Praeterea, si Maiathematicus abstrahereta Substantia , tunc versaretur ita eo quod non est, quia Acci- 3.Rod dentis esse est Substantiae haerere,& abstractio eius esset Medacium,quia Molem Mente appraehenderet sectis ac sit. nfirmatur per Aristotelem in A.Metaphysicae, conte. cosmatis. quarto , dicentem, tot esse Philosophiae partes, quot Substantiae, indicans omnem
Philosophiae partem in Substantia versari. Praeterea, Metaphylicus magis valet Alia ratio Pars III. F 3 abstra-Diuitia oo by Corale
93쪽
De Ρrima Materia rerum naturai.
abstrahere,quam Mathematiciis,eum sit scientia suprema,& tamen non valetabstra here Aecidens a Substantia, sed docet Accidentia este definienda per Substantiam ,des eorum esse sit Substantiae haerere.ΗΔ itaque ae consimilibus rationibus fias viri docti, asserunt Mathematicum nequaquam abstrahere a Substantia, sed eam in sitis definitionibus aliquo trium modorum includere,vel confuse vel distincte illam explicando, Isiimendo definitiones a Metaphysco,qui per Substantiam definit.
Euerso retita opinionis Cap. XXI.
S s E R a R a Mathematicum non abstrahere a Materia, quae substatiast,est conspicue pugnare cum ratione, & coditione Mathematicarum . scientiarum.Conspicia Philosophus in i 2.Metaphy.η .inquit,nullam Mathematicarum scientiarum considerare Substantiam, prster Astr nomiam,quae considerans Molem,& motum Cottorum,solum conia se in eius consideratione Substantiam includit. Insuper, in undecimo Metaphysicae cap. tertio, legitur, Mathematicum , caeteris derelictis, solam considerare Molem &continuum. Insuper, Philosophus in secundo de Anima coni. tcrtio inquit; corpus Physicum esse principium caeterorum corporum; at si corpus Mathematicum es et Substantia d iudicandum esset principium corporis Physici,quia esset prius, non a tem corpus Physicum est et principium Mathematici, non enim posterius est princia pium sui prioris. Praeterea, Arithmetica est prima inter Mathematicas,in qua num ri,qui sunt Accidentis,seorsum ab omni Substantia considerantur.Idipsum lucidissime elicitur ex Mathematicis contemplationibus, nam si considet amus prima principia Geometriae, ea sunt puncta, ex quorum fluxu imaginantur prodire lineas,& ex flaxu linearum superficies, superficiarum denique corpora,nulla excogitata Substantia Similiter Arithmeticus unitates principia constituit simpliciores punctis. Praeterea considerando Definitiones Mathematicas, solam formam eas explicare inspicimus, ut patet ex secundo Physicorum 68. Hinc per solam immam dicuntur inmonstrare& Definire. Insuper, lucidius adhuc id patet considerando aliaetiones Mathematicorum,quae nedum excludunt materiam,verum insuper cum ea pugnant.Inquiunt M
thematici corporis in infinitum augeri,& imaginatione mathematica dicim us corpora rarefieri& densari in infinitum,haec autε pugnant cum materia, quae substantia sit,
cum dentur termini omnium coniunctorum cum ea. Insuper, Mathematica dicitur abstrahere a motu, dicitur scientia ex abstractionen certissima,quae ei non competerent nisi abstraheret a materia, quς est Substantia. Nam dicitur abstrahere a motu,no quia non valeat considerare motum,ut qualitum,sed quia abstrahit amaretia A bubstantia,quae est origo transmittationis & motus. Dicitur certa, quia non considerat
Substantiam, & principia interna & latentia, sed solum Quantum,quod non ita certum est Physico indaganti Substantiam &latentiora principia.Similiter, si solum a straheret a posterioribus, non diceretur scientia ex abstractione, id enim commune est omni scientiae, ut prius a posteriore valeat abstrahere, nam etiam Physicus Definiens Qirantum, id non Definit per posteriora . Hinc Aristoteles in secundo Physico. rum decimooctavo, absolute inquit Mathematicum abstrahere quantum a Subiecto, Subiectum autem est id, quod prius est, ut dicitur in primo Physicorum quinquage-smosecundo. Demum , nisi Mathematica abstraheret a prima materia, & suo pri re, luee sequerentur absurda. Primo,ei non competeret id exquisitum & exactum, quod communi consensione ei tribuitur, id enim ci solum competit, quia abstr hit a materia, quae inconstantiae est origo ι Hinc planum dicitur tangere sphaeram
puncto, quod verum est, dum seorsiim a materia consideratur, non agiem dum est iunctum materiae Secundo,tunc Mathematicus consideraret omne Senus causae, sentcutial b,
94쪽
ientia enim fuit Alexandri,approbata ab Auerian secundo Physicquod contas ansmareriam,considerat omne genuScausae.Tertio,tunc non abstraheret a materia sensi Tre, di abhilim Geometra considerans superficies terminatas & figura praeditas id considerat Drom. quia praesupponit materiam sensibilem nempe compositu ex materia & forma, quare nititur considerare materiam sensibilem,nam quamuis id compositu non includat Qualitates sub sensum cadentes,tamen dicitur includere materiam sensibilem, quia est apta eas recipere, Hinc quamuis λὶ sicus definiat corpora Physica per solam te iam , 8c formam, tamen non dicitur absraherea materia sensibili,ut patet ex secundo Physic. 19. Quarto, redderetur falsa sententia prolata sub initio sexti Meta- motu ab physicae,quod dempta Metaphysica,Physica esset prima Philosophia,nam ea est prior Dr -- Philosophia,quae Substantiam considerat, priore& magis abstraeta consideratione,id autem competeret Mathematicae. Ex his elicio, Mathematicum in solis aecidentibus .ecari, & in sua consideratione nec distincte, nec confuse Substantiam includere, elleia quod etiam Academici in Mathematicis maxime versati,astimant, ut elicitur ex sex tur. t e septimo Dialogo de RemPlatonis, Hinc Simplicius Platoni nimis,quam Aristo A demisi. teli addin an primo de Anima, exponens primum coni.ait, Mathematicae disciplianae ab his, quae propriE & praecipue appellantur scientiae,superantur, eo quod nullam speculantur Sunstantiam,nee principia propria ex veris causis eliciunt. Latius hac de re linuitur in 3 ale Anima 3 s inquiens, athematicas dici ex abstractios .e quia acci. dentia seorsum a substanti ν considerant. Idipsum affirmat Themistius in primo de Themistius
Anima,explicans contat 6. Alexander in prooemio Priorsi ait, Geometram separatim Alexand.
de sine tanquam de natura quada, quae per se sit, separatim de plano & solido disserere,quorum tamen nihil absque Physico corpore valet existere. Eustratius in sexto Eorarius. Nicomachiorum idipsum nedum estimat ed etiam ostendit,inquiens,inthematicuimaginatione secemere Quantitatem a Subiecto,&propterea dici scientiam Mathe-ntieam vic est isciplinariam,quia ea quae nequeunt esse sine Subiceio, disciplina tamen de cclitatione nostra ita abstrahuntur , ut sine Subicisti alicuius intellectione etiam definiantur, et patet ex definitione Lineat & irculi, & claritis ex definitione
numerorum,in qua nil numeratum suscipitur.Colligamus itaque,consensione Plato- c clusio.
nis,Arist.& principalium tuterpretum,Matbematicum considerare Quantitatem seorsim ab omni Substantia.
quasit Maseria Mathematicorum' Cap XXIL
V M Materia Intelligibilis non sit Substantia, considerandum superest,
quidnam ea site Limara Theor. .inquit esse Quantitatem seiunctδma alma a. Qistitatibus Sensibilibus.Quae sententia vera non est: quoniam man EMGo. titas est res considerata,vi testatur Aristat.Metaphysicae,cui debet ma--- teria competere.Propterea,cum Arist. dicamus, huiusmodi materiam nimia eesse contiituum,& partes; in continuo id asseritur in tertio de Anima u.nam explicas Philosophus, quomodo rectum sit ut simum ioc est includat materiam Mathema- 'ticam,inquit,cum continuo enim est;Hoc approbauit etiam Alex. in 7.Metaphysicr, m.3o anquiens,interuallu tarculi,quem intellectus a materia secreuit, est materia intelligibilis huiusmodi Grculi. De partibus,quod sint materia Mathematicorum,asseritur ab Aristotele septimo Metaphysticar, 39. necnon in secundo Posteriorum, quo loci explicans exemplo Mathematico, quomodo materia sit principium d monstrationis, pro principio utitur hoc, quod dimidium duorum rectorum sit angulus rectus,dimidium autem pars est,hae dicuntur materia per quandam Metaphoram& similitudinem. ntinuum dicitur materia,quatenus includit potentia ut te ia
95쪽
De Prima Materia reI una naturai.
tietu figura aliqua insuper ut diuidatur & origo sit multitudinis de insiniti qiuae omi. nes sunt conditiones materiar.ParizS etia struant coditione maturiae tu quia sunt potateltate totum,& ex eis totum consurgit,quod Brmam denotat, ut alteritur in secun
do Plays.& quinto Metaphysicar,tum ins uper,quia in partibus miget divisio,militi tudo,& quaedain indefinita conditio. Hae duae materiae ita se habent, vi prima includat
secundam,non vice versa Insuper Geometriae utraque competit, Arithmeticae una tau omodo tum,nempe partes, Hinc Arithmetica dicitur prior, simplicior,&ceritor.Insuper,quia A ith ς i materia sequitur infinitu, io asserit Geometra cotinuit esse aptu crescere & diuidi in Wρ infinitu.Arithmeticus vero ait,nu inerti in infinitu crescere.Prsrerea,quia corinuu est discretum,& infinitsi, sequitur materiam,ideo asseritur ab Aristotele in prooemio ter iij Phy infinitu in primo apparere in continuo,nam quia continuum est aptum diui Solutio em di in infinitum,ideo numerus ex eo prodiens,est aptus in infinitum crescere. Ex quoi dam dio relalget coiispicua solutio cuiusdam difficultatis quae varios turbauit aeum enim affe M ii . ctio prius priori competat & infinitum sit affectioinanti, consentaneum rationi videtur,ut prius competat discreto,quod prius est.Soluitur quia discretum dupliciter eousideratur. Primo ,ex parte suae simplicitatis; Secundo, ut materiae est particeps: prima consideratione discretum est prius, cum sit simplicius: secunda veto est posterius nacontinuum magis est materiatum,& quia infinitum sequitur materiam,ideo primo aν elicia paret in continuo. Ex his quae de materia Mathematicorum dicta simi varia esicere in di' lemus,scitu digna nam primo refulget causa quomodo sine controuersia Mathemati eae dici possint scientiae certissimae& incertissimae, sunt ccrtiismae ex parte nostri,quia
sunt de solis Aecidentibus & communibus Sensibilibus sub sensum cadentibus instaper, includunrexactum & exquisitum notitiae genu quatenus a materia abstrahunt, quae inconstantiae& varietatis est origo, Exaduerso, sunt incertisims, secundum naturam absolute,quatenus Accidentia consideram ex Substantia pendentia,ignorata Substantia. Insupcr,patet ratio,cur dicatur ex abstra Ilione, & dicantur nos parare ad diuinorum contemplationem,sunt enim non de abstractis,sed ex abstractione, quia accidentia materiata considerant non considerato Subiccto,in quibus cum exercca ἀ mur,reddimur aptiores ad conleplanda abiuncta& Diuina,&ob id sacerdotes Aegyptiorum cis nauabant operam. Praeterea,ob eandem rationem Mathematicae mouo
dicuntur Philosophiae partes,ut ab Aristotele sub initio sexti Metaphysicae,modo relictu tur evtia limites Philosophiae:sunt pars Philosophiae inspectricis late sumptae, pro
qua uis rerum contemplatione: cxcluduntur autem a Simplicio in tertio de Anima,
3 s.& ab Alexandro in prooemio Priorum, quatenus Philosophia Theorica proprie sumpta,est de substantia,& rebus Diuinis,in quibus non versantur Mathematicae.
Diluuntur rationes aduers. Cap. XXIII.
S r x Μ s o Mathematicas ab ea materia abstrahere,quae Substatia est: superest ut aduersas rationes diluamus, Quaru praecipua haec crat,quia posterius non potest abstrahi a suo priore.Zimara Theor. 7. inquit, id 1esum esse verum,dum prius includitur in Eslentia & Quidditate poste rioris, Substantia autem non ita se habet ad .sentitatem, cum sit distincti generis.Hςc solutio non satisfacit, tum quia Aristot. in leptimo Metaphysicae coni.quarto absolute inquit,Substantiam esse priorem Accidentibus cognitione, tu insuper,quia cum necessario ingrediatur distinctam definitionem Accidentium,obtinet conditionem eorum,quae pertinent ad rei essentiam.Ηinc in ciri cm Theoremate considerans Eric leuitatem eius solutionis,addit,id debere intelligi de cognitione di. sotitios ea sun sta& exacta. ae solutio vera est: Nam quam iiis Mathematicae in suo gcncre sint Q rationii. perstetione preditae, absolute tamen sunt scientiae apprime mapcii et p. Addebatur ,
96쪽
idd tunc Mathematicus versaretur in eo quod non est,&eius abstractio esse, endaciuin.Respondeo,aliud est,non considerare aliquid ut Ens, de aliud inseri in non teli, Mathematico vini est prima, at non alterum, versatur enim itaquato quod est,id tamen non considerat ut est,sed ut inanium Insuper inhrrere alteri est in rone accidentis cum hac induplicatione ve est accidens, at non ri est aliquid aiablute &prisertim quia substantia est eius causamo in genere sermae , sed Materi & Subi
cti, a quo Mathematicus abstrahere valet; Nec ob id ea consideratio est mendacium, tum quia ea est abii stlocum praecisione, considerando mam,derelicto altero,non eum compositione,dicendo id posse reperiri seorsum ab altero: tum insuper, quia nil Quanto tribuitur, quod ei non competat. εddebatur, quod euerteretur sententia Arist.dicentis,Substantiam esse priorem cranitione Accidentibus. Soluitur, quia id solatio alieverum est de coanitione distincia &absolute perfecta. Dicebatur Metaphysicam magis posse abstrahere,cum tamen non definiat Accidens sine Substantia. Respondeo magis posse abstrahere abstractione prodeunte ex persectione, hinc considerat abstractat& ex Accidentibus,& Substantia elicit notiones communiores,veluti Entis, boni& similes,non autem magis abstrahit abstratastione prodeunte ex impersectione cognitionis,qukis est ea Mathematicorum,quae imbecilitatem denotat, non facultatem de viresantabat ur insuper,quia tot dicuntur esse Philosephiae partes,quot Substantiae. Di iis pq
Solvitur primo, quia Aristoe.tunc loquitur de partibus prinue Philosophis, ea enim . Tversatur eum in Substantia sensibili,tum in abiuncta,& supra sensum posita.Insuper ea senientia era est de principali & magis proprie dicta Philosophia, qualis non est . . Mathematica. Verum adhuc instare aliquis is et,quia Ar . et 3. Metaphyias cap. P-- μ ρ'a .inquit,Mathematiis esse priora ratione se iubilibus,quod verum non esset,si Mathematicus abstraheret a Substantia, non enim accidens in prius ratione Substatia. So- Solutio. lutio collisitur ex eodem capmam inquit Pbilosophus. athematica esse priora ratione t albedo est prior Homine albo,nam pars dicitur prior toto, & ob id Quantitas est prior Quanto sensibili,ut albedo Homine albo : insiper, est prior,quatenus Quantum antecedit Sensibile proprium,non autem quia Substantia priorem confideret. Cur autem Qirantitati competat ut considerari modo aliquo pota non considerato Subiecto, ratio affertur ab Anstotele in septimo Metaphylicae,3 .dein secundo Physicorum,dicente,Mathematica esse ut rectum; mas Physicas ut simum, quod cerea& definitam materiam in sui ratione includit, & ob id sinemdefiniri nequit , At de
97쪽
Dequatuor primis Qualitatibus;
i Uno A Manet via admirabilis. Fabri huius morial*orbis, omnium consensione id est, quod Subiectum primum, prim que nuncupatur Materia, quae eatenus est constans&hrma , quatenus eius essentia nec fit, nec interit,absolute tamen omni mutationum generi sedem prebet, adeo Ut de in enunciare valeamus, quod sit fundamentu costam di firmiun perennis sinconstantiar&permutationis morialium. Hoc primum Smi bieetiam, ut sit fundametu congruens: praeditum esse debet etis fusione aliqua, & extensione, ob quam in partes diuidi, varijs sibi,i Erinis , & terminis unicuique consentaneis claudi valeat . Cui tundamento ollieis ρνL Quanto,& extenso,accidunt ac haerent Qualitates illae, quae ad tactum pertinent, &marsi' priuiae dicuntur,nem calor, fingus, humor,& siccitas,quae parant pro Substantia Brsitatum. ma,eiusque mox sint instrumenta.virum beneficio primo constituuntur Elementa, mox tar easdem ea inuicem permutantur, modoque vario miscentiar , demum sunt instrumenta communia omnium essectionum & perpessioluim,quibus mortalia corpora per naturam sunt obnoxia:& quoniam vi pro rerum productione,ita pro cogni- me rada tione sunt apprime necessariae,ideo aceurate sun t considerandae ι De quibus ego ve se si ita- ba ficturus,perpendam primo,quq " numcro sint 3 tnox quomodo circumscri bantur,dividantur,ac inter se distinguanturὸ& demtim, quae pro earum distincta cognitione iudicabo requiri, a com Aristotele explicare conabor.
Conssitiones si sitatum imarum,oe enumeratio siuallam tumia tactum attinentium. Cap. I.
porum natura constantiumὸ Pro quaru inuentione ut pateat quidqupramus,earum conditiones sunt reserendae.Quaeruntur primae Qualit tes,non absolute,sed mortali uin.non primae dignitate,sed origine; Hae comunatus QPlitates primae, exposcunt primo ut sint communes cun-ρν sum mortalibus,alioquin non absolute,&in omnibus primae essent. Insuper,expostue adesitata. Vt constituatri in suo genere prima sensibilia corpora,adeo ut sint corum differentiae quatenus
98쪽
aviumst sensibilia simi;& quoniam ad sensum pertinent,ideo exposcunt tertio,viro spondent Sensui origine prirno,qualis est Sensus tactus. Pnterea,debent esse aptς efficere&pati, lioquin ossicia permutationum non exequerentur. Demum cum sint primae& communes,debent illis tribus conditionibus esse praeditae,quibus ex sententia Aristotelis in primo Phy γ.prima generationis principia constituuntur,nempe, ut in materia Qualitates alias priores non habeant,ex quibus fiant, non fiant ex se vicissim, adeo ut una cotrarietas ex alia pendeat;&ex eis reliquae omnes mortalium Qualitates prodeant.Et quoniam ut dixi) huiusmodi Qualitates ad tactum attin re debeatit,ideri pro earum inuentione differentiae Qualitatum principales ad tactum pertinentes sum numerandae.Arist.in secundo de ortu & interitu ,cont. 8. septem nu B esitates inerat earum oppositiones impe calidum,fiigidum thumidum,siccum; graue, leue, ad rasitam asperum, lene;duru,molle;lubricum,aridum;crassum de renue. At dubitatio, est quia pςriimm praetermisit rarum dc densum,quaru oppositionem numerauit in secundo de partivus qηρ Animalium, Rimecnon sub initio octaui Metaphysica ;& praesertim hae de re dubitare debemus,quia in .P s.coni. y .inquit,rarum di densum esse principia omnium ediactetionum, nam graue leue; molle durum; calidu&frigidum, raritates videtur esse deos.& delitates quaedam dic.Cum autem sint principia,maxime numerari debent. Id linsum asserit it Plato in io.de Legibus,inquiens,Magnum paruum rarum & densum,sequi mox caloreo caeteras aifectiones. Praeterea, enumeratio videtur diminuta, quia nubi istis prςtermittitur a tum & obtusum,quae ab Ocello Pythagoreo inter Qualitates ad la de actit. σetum pertinentes numerantur. Pro solutione accipio non fuisse cum Aristoteli in s obtus..eundo de ortu & interitu absolute differentias omnes ad tactum attinentes numarare,sed principaliores. Et quatenus pertinet ad dissicultatem primam de raro,& deso, Aristisecum pugnare videtur,auia in 8 .mys s s .inquit, rarum de densum esse principia caeterarum affectionum,in secundo autem de partibus Animalium,eap primo ait, raru& densu non esse Qualitates primas,sed sequi primat Limara soluens, ait Aristotelem in octauo Physicorum non ex propria,sed ex veterum opinione suisse loquutu, veteris enim presertim materiae condensatione & rarefaetione res fieri asserebant. Ea Euersio. tamen solutio mihi dubia est,quoniam absolute inquit Aristaea esse principia,non autem dici ab alijs.Similiter Plato,ut dixi,eandem sententiam protulit, qui tamen non censuit res fieri condensatione & rarctietione,& facile profecto esset ea via soluere eo trouersias omnes screndo Philolophum non in sententia loquutum.Propterea se ista procus soluens,dico,rarum & densum dupliciter usurpari, vel pro secundis Qualitatibus pria. sequentibus alias, in qua significatione Aristoteles in secundo de partibus Animaliudixit sequi Qualitates primas; vel ut dunotant situm partium, & sequuntur motum partium in loco;& quoniam motus secundum locum in8.Physicorum ostenditur primus omnium motuum deo iure densum de rarum dicuntur principia aliaru affect num,Hanc solutionem elicio ex Aristotςle,qui in septima Physicorum contex.io. ait, omnis motus secundum locum,congregatio quaedam est di segregatio. Et in octauo Physicorum 76ait,congragatio&disgregatio motus secundum locum sunt. Et pro lucidiore solutionς dicendum est, vel consideramus ordinem,quo Qualitates pedent ex Coelo et quo ex primis prodeunt secundae: si ordinem primum consideramus a. rum de densum sunt primi affectiones, quia coelum operatur Lumine & motu,quibus rarefacit corpora sublimiorao densa reddit remotiora , quod cum officiat, calefacit, caeterasque Qualitat producit. Et hanc solutioncm ego profecto verissimam puto: Dabitriis
Aristoteles in8. Physicorum considerabat caetera,ut sequuntur motum secundum lci de acuto Oticum,quem ostendit primum; in secundo autem de partibus Animal. considerat non
caulas communes,sed proprias. Altera dubitatio de acuto & obtuso soluitur,quia nosunt sensibilia propria tactus,sed comminia,ad figuram pertinentia, modo autem es siderantur sensibilia propri sensus tactiu. Praeterea non inuicem asunt, non sinit
99쪽
De quatuor primis qualitatibus.
principia alioru in affectionum,& conspicue pendent ex alijs, ideo iure ab Aristotela
Ex si Etaribus enumeratis ad tactvmpertinentibus Θυ- , tuor prima eliciuntur. Cap. II.
X Qualitatum genere, septem enumeratae oppositiones eum ad tactum pertineantcsteris origine antecedunt;ideo ex eis illa: Elici debent, quin Elieἱιυν ζ absolute sint origine primae. Graiae&leue non debent statui primae , afauectis I tum quia non inuicem agunt,tum insuper quia pendent ex calido frigine. do,&alijs,tum demum, quia non sunt principia caeterarum. Tenue&Tenue σ crassum etiam reijci debent, nedum quia ut ait Galenus in primo de Elem capit. 9.ς Ο aount,nec patiuntur,vertim insuper, quia ut ait Arist. tenue redigitur ad humidu.1.5uia se crassum vero ad siccum. Lubricum insuper& aridum derelinqui debent, quoniam aridam. invicem non agunt, ac etiam quia lubricum ad humidum redigitur, cum sit humi dum aliquid passum,ut oleum; aridum vero,siue triabile sit exacte siccum, adeo ut ripuluerem distbluatur. Insuper,competunt huiusmodi aliaetiones non simplicibus cornu uis O poribus,sed mixtis: hinc Ga&ligna dicuntur arida, pix&oleum lubrica . Idipsum inbia. dicendum est de duro & molli,non enim inuicem agunt;& durum ad siccum, molleucio ad humidum redigitur,ut una cum Aristastirmat Galcnus in primo de Elemetis,o ἡῖ o C p 9 Ast rum quoque &lenς praetermitti debent; primo,quia re vera non sunt Quatis, litates, sed denotant positionem partium, ex eaque prodeunt, ut dicitur in Praedicamento Qualitatis, secundo,quia non inuicem agunt, ut dixit Galenus; tertio, quia ut considerauit Alex .lene per naturam pendet ex humido i asperum v cro cx ficco, &ob id primae Qualitates dici non merentur,caeteris itaque oppositionib. rvicetis,supcr- sunt Calor,& frigus,Humor & siccitas,qus sols primarum conditiones includere vide An obis, tur,& Ob id iure optimo statuendς sunt primae.Haec namque ad tactum pertinenti matur quatuor Ximc omnium illum mouent;sunt coes Diortaliu omniv;ptimo in materia recipiuntur, prima Qui non supposita alia Qualitate,nec earum una in materia supponit alteram,sed sque pritiistes. mo aptae sunt in ea recipi. Ex his prodeunt Tementorum constitutiones, mixtiones, temperamenta,Ortus, interitus,accretiones, coctiones,&huiusmodi aliae mutationes secundum naturam, nec una earum ad alteram redigitur.Cum itaque non prodeant ex aliis inalitatib.non mutuo se constituant: & ex eis pendeant caeterae omnes mor.
talium Qualitates:&huiusmodi conditiones non competant alijs, colligendum est, oib eo. has solas illas esse,quae mereantur dici primae. Hinc iure Pythagoras,quem sequutus ras. est Ocellus Lucanus eius discipulus P has quatuor esse dixit QEalitates primas: mox
Hippocrates idipsum approbauit, ideo Calenus in primo de Naturalibus capitulo
uinocti sec do inquit, Hippocrates primus omnium, quorum fama ad nos peruenit, detes. Monstrauit quatuor elie omnes Qualitates, quae mutuo in se agerent; & misceri eas mutuo totas per totas primus nouit,&principia demonstrationum , quas Arist.
c. vi xclcs postea pertractauit, scripta apud eum priorem inuenias: Insuper idem G lenus primo Methodi, capitulo secundo , inquit Aristotelem rationum Hippocratis de natura interpretem esse, primumque Hippocratem calidum , frigidum , humidum, siccum , adinvenisse , Aristotelem tamen ostensionibus eius inuentacon probasse ; Quae Galeni sententia respondet verbis Artitotelis in secundo de ortu , & interitu , dicentis, alij enium supponentes utuntur quatuor primis piae. . insist tibus, & non dicunt, quare tales ,& tot sint. Plato quoque in Timso, caldcm is inuens Qualitates , dixit, Generationis nutricem , nempe Primam
100쪽
materiam Ignitam & humefactam;Teru insuper & adris sermam suscipientem,passis
nesciue harum pedissequas perpetiemem,omni Ermem videri. Hos sequutus est Arist. in secundo de ortu & interitu rationem superaddens.Galenus in prafatione libri de ciariis, Natura Humana,has quatuor esse Qualitates primas ostendit, tum quia morborum differentiae has sequuntur,tum quia modi curandi sumuntur ex eis,tum tento, quia tε operamenta,aetates,& regiones eis respondent;aliae enim sunt calidae, alia stigidae,aliae humidae , alis siccae. Idipsum prius meruit Ariitan secundo de partibus Animalium cap. a inquiens,has esse causas mortis,uilae,sOmni, vigili iuuentutis,senectutis, sanitatis, & morbi. Similiter eade veritas confirmatur: quia lip sunt Qualitates illae, quae pro esse rerum mortalium sunt necessariae A quib. Coelum est immune,&quas primo lumine & motu producit.Insuper haec sunt illa principia,quae a Physico comprobantur,& tribuuntur Medico,de quibus praesertim verum est, Conclusiones Physicas esse principia Artis Medendi.Et iure sunt quatuor,nam pro mixti constitutione una oppositio materiam parat,altera permutat & sorma tr praeterea humor maxime conducit ad facile recipiendum,siccum ad retinenduna,calor ad krmandum, frigus magna ex
parte ad contemperandum,adeo ut simul pateat necessitas harum Qualitatum,& exbmia Naturae Ars,Deique Prouidentia.
Dubia aduersῖs approbationem quatuor primarum qualitatum. Capi III.
Q - adeo est conspicua approbata veritas de numero quatuor prima
rum Qualitatum,quin variae difficultates eam cibumbrent, to ebri O- samque reddant:nam octo praesertim sunt quae pariunt dilacultate.Primo enim grauitas & leuitas duplici ratione viventur his antecedcre:
Prima est,quia nisi priores essent,errasset,&ordinem pervcrtii lct Aa iit. 1,aut O lequi in libris de Coelo prius egit de graui & leui, mox in libris cie Ort u& interitu, de quatuor approbatis Qualitatibus;ordo namque respondct Naturae rcrum, di priora, primo sunt consideranda. Altera ratio est,quia ut motus se habet ad motum,ita principium eius ad principium:Latio est prior alteratione, ex 8. Phys. quare principia luetionis sunt priora principijs alterati nis grauitas & leuitas s uni principia lationis,quatuor approbatae ctialitates alterationis;quare grauitas & leuitas absolute priores sui. Altera dubitatio est:quia si primae Qualitates cssent quatuor,dus estent primae oppin Secmda dustiones,quod rei it Arist.in primo Phys. 36.inquiens,cOmnarictatem primam unica biim' esse,& in omni genere unicam esse contrarietatem primam, & si plures esicnt contra rietates primae,etiam plures essent primae materiae,quod est absurdum.Tertia dubita- Tertia d aio est,quoniam ea quae fiunt ex alijs,non sunt prima: quatuor relatae Qnalitates fiui bisatio. alis,quod ostendo per Aristotelem in primo Phys.s o.aslerenten , lolam priuati ne & Ermam esse oppositionem primam,& non fieri ex alijs, cateras vero ex alijs fieri. Confirmaturiquia calor sequitur motum,Luinen,& raritatem,frigus opposita; siccitas a Lumine, & a calore producitur, humiditas ab oppositis. inarIO, quae fiunt ex curita disse inuicem,non debent prima iudicari, ex primo Phys. a.husus moui sunt litater bitatio. enumerais, humor enim & siccitas sequuntur calorem & frigus, inquit enim Arist. in principio quarti Meteorum,calorem de frigus humectare,desiccare,dura reddcre , &cmollire,& in quinto de Gen. Animalium c. 3 .inquit, calorem per se reddure corpora dura,per calorem enim humor in vapores transit.Confirmatur,quia earum quatuor litatum duae dicuntur efficientes, duae patientes,at efiiciens est prius patiente , ex 3.de Anima, I9 .& actus absolute est prior potentia ex 9.Metaphysicae,quare nia Dinnes sunt aeque primae..iinta dubitatio est,quonia dantur Qualitates has priores, ve- QVista du-luti Lu dc Lum perspicuu,& opacu, denuim & rarii. Ηρ sunt Qualitates comunes Pars III. G Coelo, Diuiliaco by Cooste