장음표시 사용
201쪽
tionem 3e habitu.& tales copetunt mutationi Elementorii. Insuper dii in eade specie consideratur motus per magis dic minus,ea tunc dicitur alteratio,vt asseritiir in Ph. s. r 9.quia liabet aliquid commune cuin ea. Qiwd auicin generatio includat con tinuationem, non est abii irdum, immo necessaritim, ut elicitur ex definitione motus tradita in tertio Phys. quae competit et lain ortui, interitui, & clarius ex sexto Physicorum . His accedir,q13od esse,& non ciso includitur in omnibus terminis motuum,& propterea motus omnis est generatio quaedam, ut sepe docet Philosophus.
De mutua Elimentorum permutatione.
, Lementa instrumento grauitatis Sc leuitatis congruentε in Universi
ordine sibi locu adipisci intur & : ruant: Instrumento auic quattuor primaru Qualitatii se a contrario defendunt simile, generant,inuicti permutantur, mi Xta constituunt, Si stini principia proxima generas tionis Substantiae Mixtorii. Hinc dicimus, nulla fieri generatione,ad' qua norsc onspuet aliqua Elzinen roru permittatio.Pcrmutatur inuice Elei acta, quia predita sitiat contrarietati, S: con uni Subiecto,de cuius possessionemrsiforme contendimi. I xpctiint,& pro uiribus nituntur Elemcta sua actione,appetitu quodam proprio: pr::no seipsia scruarc; icciindb, per instinctum nati irae uniuersae species expetunt generare similo,ut successiones eruentur aeterna; tertiue, ex accidenti expetunt interiri ira contrarij. Elcmenta inuiccm pcrmutari, Ratione & Experientia constat, id patet non de quibusdam tantum, si d de omnibus, nam omnium est co-
similis Ratio. Hinc iure damnandus est Empedocles, qui Elcmerita inuicem permutari inficiatus est.Sinailiter minus recth Parmenides id negauit de I*ne & Terra HGraclitus de Igne, Diogenes de Aero, Thales Milesius de Aqua, Orpheus, S Hesiodus
de Terra. Nam quibus competunt conditiones rcquisitae pro mutua permutatione, com=ctit mutua permutatio,Conditiones autem consimiliter copetunt singulis Elemen iis,qiMd conspicitum est,nam pro mutua permutatione primo requiritur Subie- ct im commune, secundb triplex: una sermae S priuationis,constituens terminos per se ortus 3I interitus,altera formarii mei iisdem gradus, quae nequeant simul seruari in eadem materia,nain priuatio semper cuin aliqua forma iuncta est, tertio, pro instrumento reqMiri rar contrarietas externa Qualitatum alterantium,quarum alteratio est via in rcnerationem; laaec autem singulis Elemetis copetunt; quare singula sunt apta inuiccm permutari. Permutantur autem non simul secundum totum, sed secundum part s. Ratio est,quia totum denotat speciem, partes indiuidita, mutatio est inter in-dia: dita,non inter speciem totam, S spcciem. Et iure Elementum totu, in aliud tolli timui non permutatur, cum unumquodque comparatum cum alio, eius si t facultatis
ut illi uirib. quodamodo aequetur, non autε id superet, uel superetur ab eo, &ad huiusmodi conseruatione etia conspirant Celi suo Lumine & motu. Hinc Elementa dici possunt modo aliquo aequalia,quod dicebatur ab Empedocle,': approbatur ab Aristat. in secundo de ortu & interitu. At dignit hoc est c5sideratione,qilomodo Elemera inuicem co raparata,dici possint aeqtialiamam si inspicimus terminatam eoru molem, proculdubio imequalia sunt velliti Aer longε maior est Aqua . Ideo dicamus,ea
eslla aeqtialia itistitia, mora,facultate,& materia,omnia.n. cogruentibus terminis sunt praedira,onmia sunt aeterna,omnia sunt pNdita ea facultate, qua se valcnt seruare, &dem ἰim,dicuturaequalia secundu materia,& indefinita mole,ut elicitii rex 2.de ortu 3c interitu 3 7.quatenus imaginamur comm tinc mortaliu materia in quattuor aequas
partes esse diuisam , & singulis Elementis aequalem portionem fuisse tributam, Pars Tertia. P 3 ideo id pri
202쪽
idia in quarto de Coelo, 3 7. inqitit Philosophus, quattuor esse materias ob quattuor
primas poten tias ei competent s,ad quattuor sormas Elementorum: suia i aute Elc- , menta terminis inaequalia, Ob varietatem rari dentit liliac dici mus, Ignem maiorem Acro, Aerem Aqua: de Aqua autem S: Terra est dubitatio: nonnulli .n. Aquam putat ira morem Terra, ut Plailopomis in a. de ortu Zc interitu, 3 7. Secum eo alij, qua 'de re certi esse non valentus,ciim non constititant dii ii iactos orbcs, scd in umim re- Arist. digaiuur: Arist. tamen, hiiic parti adhaerere videtur, quod Torra sol mino cum concedat aequalitatena partium materiae,3c Aqua sit rarior. Et vire proscci,cuin .n. simplicia corpora a quh sint Mundi & mixtorinn: Elcnaenta Je materia prima aequE se habent ad quattuor primas Elementorum formas: rarioni consent m est invi aequa portion m materiae includari , & secundum terminatam molem ita imi icern se habeat, ut ic hib re inspicimus in mutua eorum peramiratione, adro ut quc admodum in mirtua promutati ne pars unius se habet ad part cm alterius, ita totum te habeat ad tottim, vellitiaiscruit Arist. in a. de Ortii & interitu, 27. dc clarius in prina o Met o
rum,cap. . iii quicns: Necolscosi eandem rationem habere quam habet exigua por- 'tio, acl getiit uni ex Aqua Aerem, Jc totam Aquam ad totum Aerem. Et presertim ser ii abitur Aqua maior Terra,ii id considerabimus,quod dicitur ab Aristotele in primo Meteoruin a Milbibus usq; ad Terram non Aerem esse, sed rarefactam Aquam, in Misitu, vapores Aqueos versam. At cum Elcinenta ambicntia maiora sint inclusis, non pro decumra pterea putandum est, ea intricesia decupla continuata proportione ligare,adeo ut A-ε ο mrer qua dccuplosit maior Terra, Aer Aqua. Se Ignis Aere hoc enim Sensui, & Rationi βω- . aduersatur ita enim in Unii terso interuallo iii cluso itura Coelii ira, solii in reperi rctur Corpus maius Terrena mole, milliescentics, de decies quod falsum est, quoniam id interuallia in includit longE maiorem molem, ut patefaciunt suis monsuris Astronorari. Praeterea, hoc conspicua X perientia patet: nam Aqua dum per Glaciein & Crystallum in Terram vertitur, parsim videtur ira imit, at dum per Vaporcs in Aorcpe mutatur,apparet reddi maior pilisquam centies, ut conspicitum est de oleo in vapirato. res & ignem verse. Plato in Timco,inficiatus est inmutxia perinutatione Elementorum rationem illam decuplam ictauari, sed dixit ex Aere duplsi Ignis gigni, ex duplocu ri dimidio Aeris unani Aqtiae, de Terra nil dixit, quia illam negauit iii alia verti post e,indicas sartE potius dissicultatem, quam quod omnino ianitari nequeat. At senteritiam Platonis maiora sequuntur absilrda, ita enim non seruabitur ea aequalitas relusio. portionum materiae . Colligamus itaque, Ele nenia omiua,inuicem per partos esse apta permutari ac simul dici polle inaequalia secundum molem terminatam, aeqtla- Tlia erd modo dcclarato. Erant inadiiertei dii ira, qu5d triplex terminus consideratur εἰ -yto in Elemontis. Primus iii raro &doeilo,St hic sequitur formam propriam Elementi, necnon connexionem duarum pri inarum Qualitatum , Elemento compriCntium. Alter terminus consideratur in mole totius Elementi,qtii terminus pendet ex causis communibus,ex ordine partium Mundi,& ex definita portione materiae, & raritate insequente naturam & conditionem propriam Elementi, non autem liaec definita 'moles totius Elementi seqilitiir propriam formam citis, quoniam ut inquit Aristo-
teles in secundo de Anima r. Ignis, si adsit combustibile, crescit in infinitum, sunt
enim partes Elementorum tanquam indiuidua specieriim, quorum numerus definitus non est: Tertius terminus Elem claris competens est figura, quam Elementa a concinelusio. tinente recipiunt. Colligamus itaque Elementa omnia esse apta inuicem secundum partes permutari, partim esse aequalia, partim minime, & triplices cis compe
203쪽
menta non quite facile inuicem omnia permutari Cap. XIIII.
Oe habent coininune Elem crita ut omnis sinsaptainificem permutari, diis ruiat talncia,quia ia0nnulla facilius, alia difficili iis murati valent i a Elementa,qtis una coims ni Qualitate ligantur,ut magis simii lia,facilius inuice per mi latitur,na una soli eorinu Qualitas mutan da est,& quimadmodum Elementa in orbem coninuini Qiralitate ligantii si ita in orbem facilἡ in inuiceιn permurantur, ut teria in Aquam, tr.ec in Aerc, nicin Igilem, quae mutua permutatio si i pecies Ellamentosiimsonsideramus , finita est, cum numerus Elementorum sit finitiis: at si consideramu partes quae sunt tanquam eorum indiuidua,estva finita, sunt enim partus succestione infinitae, S: hunc in modii ea mutua permutatio struatur aeterna. Haec facilitas mutuae perihutationis noest consimilis: Variatur enim ob v rietatem densitatis,& Qualitatis permutandς, veluti ignis in Terram ob oppositionem in densitaru&gravita didicit E permutatur. Terra in Aquam dissicilius permutatur, quam Aqua in erem, quia siccitas Terrea dissicilius mutatur,quam frigiditas Aquae tamen una traduiuur Regula, sempor debent intelligi suppolitisc teris parib. Elcmenta aut cm contueria,cum di fixultate in uicem permutantur,magis enim tiri: iccindastant,dc plura mutanda sinit,vtentrii mobilia secundum locum faciliis in proximum, quam in distant in locum transferuuar, ita quae secundum propriam Substantiam,& Qualitat cm permutantur,facilius in id transeunt,qilodest similius. Addo tertio ex duobus Elemensis contrarijs per ea qtiae illis competunt rertium Elcmentum gigni posse, vcluti ex Ur e dc Aqua inspicimus gigni Aerem, perempta siccitate Ignis, remanente calore,& pcrempto frigore Aque superstite humore.Ηsc permutatio dicitur secilior,quam eaquq cst in contrari v. Primo,qitia ea est permutatio in Elcmentum terti lin una inmuni qualita ligat uini&c onsimile. Seci indis,quia Qu alitates Elementi tarii j quod gignitu ambae praecxtitertint an corruptis,nec denuo penitus vlla earum cst prodiiceuda.Et animaduexicndum ex duobus contrarijs posse tertium fieri,non unico, sed dΗohμs inodi*,neph vel per mutuam actionem contrariorum,ut ex mutua actione Ignis & Aquae inspicimus gigni Aerem, vel peractionem te j m cadito contraria, voltiti peractionem Ignis in rerram,& Aerem, sit perstite siccitate Terrae,& calore Aeris, percipimus coiisurgere Ignem .Ex hactenus aictis quattuor prodeunt dissicultates. Prima,an omnia Et menta sine medio inuicem valeant, permittari Altcra,an verum sit,quod Elcmenta, quorum una Qualitas est comm tinis,facilius inuicem peri ruta'uturρ Tertia,au quando ev ducibus Elementis contrarijs consurgit Tertium, id Tertium sit virum numero ex illis genitum, vel potius duo nil mero,ut eligna ex duobus genita sitiat Postremis, cum Elementa lint Stibstantiae intrinsecus constitutae,non per quattuor Qualitates, sed per propriam Substantiae rimam,minus recte Aristoteles explicans corum mutilam permutationem,si luna considerat mutationem inialitatum, non autem propriae Mimae. Pro harum difficultatum solutione,ordiar a postrema,via faciliorc. 3c conducente pro solutione caeterarum. D. qua breuibus dico,alterationem esse viam ad mutatione Substantiae,de quod dicitiar devia, ita telligi debet de termino,de quod est verum de Qualitatibus,est uerum de propria forma: sermo tamen est de ati litatibus; Primb qilia sunt notiores SI circum stri bimi formam; Sec inadb,qilia uniuersa facilitas & di cultas in earum actione & permutatione est posita, nam propyia semma sequitur eas tanquam disponentes.
204쪽
De Elementis omnia Elementa sine medissint apta inuisem permutari. Cap. XV.
ompertum est EIementa milia posse initicein permittari,dubium tainen est at singillis id copetat sine alio medio Elemcnto. Nil primo
Q apparet,ntillam eorum mutationem carere medio,qhionia Elementa ex parthQu alitatum &propriarsa formaritin simi tanquam extrema recistientia magis & mimis:qus alite simi huiusmodi,non ualentinuicem sine medio fermutari . Id confirmatur,q ii experientia constat, Elementa omnia inuicem permutilii, per quosdam medios lia litus, liliac dito halituum genera
constituta limr communia principia Meteorologico riim , quae prodeunt ex mutua permutatione Elementorum, uel eorum transitir in mixtu. t r.eterea 'liam iiis Ignis Terra communem habeant siccitatem, tamen sunt adco in ciet cris opposita,adeo.
que per densum & rarum, leue & griue, perspicuumque & opacum,ab sit uicem distant, ut sine medio inuicem mutari posse non uideantur,de praesertim,quia in Tcrra nil humoris inest, per quod inccndatur; Elementa aute uidentur verti in Ignem per incensionem, hine incensis lignis,mpcrcst cinis tanquam Terra, quae in Ignem uerti non potuit. Propterea Plato inficiatus csi,Terram in alia Elcmenta verti posse, indieans summam dissicultatem . Confirmatur, quia si Terra sinc medio uerteretur in Ignem,seruaretur serina Ignis cuin maiori densi a te quam sit illa Aeris quonia cum densitate Aeris non esset Terra, ni mitim enim os et rara,qua re osset Ignis. Si Elementa communi qualitate praedita sitie medio non inuicem perimitantur, longὰ minus permutare poterunt contraria,quod ostenditur, quia si Aqua dcbet in ignem verti, quia calor potentius agit,& frigus sicilius quam humor aufertur ab Aqua, a primonet calida,& in Acrem tra sibi imox destructo humor uersi turin Ignem. hi militer Ignis non uidetur in Aquam poss2 verti nisi primo hilineistetur, Ze fiat Aer. Hinc Themistius reserente Aii error, in primo de Cςlo, cona.decimo censuit Elementa contraria per medium aliquod necessariis permutari ut etiam Simplicius in primo, de Co Io,vigesimoprimo. Ex adtierso tamen Aristoteles in secundo de c)rtii ela interitu; allerit otia Elementa contra possc sino medio inuicem permutari quamuis dissicillius,' iure optimo proscctb,nani si materiam inspicimiis , ca aeque est apta quamlibet Elementorum sorinam sine mc dio rccipere si consideramus formas Elcmentorum, illa sunt eitisdegradiis,nec una vi recipiatur in materia, praesupponit aliam: si terti Aconsideramus dispositiones pro sorma E lementi exprimis sagalitatibus prodeuntes, quia illae Qualitates aeque sitiat prima , ctiam equo prinao parare possunt pro quali 'tElementi forma. De Terra,qii d proxime in Igne vertatur, par eX sumo, quo LXzplo utitur Aristoteles in secundo de Ortu Se interitu, ita sumus ex Terra Ie Aero constat,&ut pars Aerea sumi, ita Aerca sinc na dio in Ignem vertitur. Similiter Fabriaerarij parefacti in t Aquam igni contraria sine medio vorti in Issiacm,diim stiperince-sos carbones effundunt aquam, quae proximd in ignem itortitur. Nod etiam Terra sine medio vertatur in Aerom, indicant halitus illi sicc quia Sol ceducuntii rex Torara. Colligamus itaque Elementa omnia sine medio poste inuiccidi permutari. At pro solutione aduersariim Rationum,accipio medium permutation:s Elcmcntorum c steduplex,unum secundum magis & minus, Si de hoc non est dubitatio: constat en imhitiusmodi mediiim semper adesse, sompcrenim Elomenta per medios aliquos h i. litiis inuicem permutantur. Aliud est medium di Ilinciaim specie, irinter Aquam,& Ignem mediat Ae S de hoc est diibitatio; de qua dico, Elementa omnia sine medio inuicem permutari possc. Quod confirmo rationc si impia ex reicient , Omne
agens proximum praeditiina inurumcntis , pro sui genetatione ost aprum natii.
re aliud in quod agit, proxime in stipitim; Elemetua omnia si irri inmismodi , qua-
205쪽
rein quodcumque aliud agant, valent illud proximo in se permitrare. Animadiicr- tendum tamen,quod Elementa contraria, diipliciter considetari polsinu: Pruaris ut contraria in ordine uniuerit,iocoselim sta in per medium agentia,S: ita suum contra rium in se non sui e medio permutant,sed in medium aptu facilius ex eo fieri, ut Isui in distantem Aquam agens,eam permutat in Aerem. Uci considerantur ve seor iam ab ordine Vmuerit,partes contrariorum conectu:itur, ut dum astria in Carbones of finditur,vel lanis in Aqua suffiicatur,sic potest sine inedio unum in alterii verti. His pra assumptis facile est aduersas rationes diluere. Prima sim pia ex medio fecitndum magis & minus soluta est nou inim de eo est dubitatio. Dicebatur secund5, mutatio uersae. nem fieri per medios halitus. Rcspondeo id esse medium per magis&minus, sun r. n. - ῖElementa inuicem permutanda remissa & permixta,ut de sumo diκit Arist. Addebatur instantia de Terra, dico id fieri summa cum dissicultate, steri tamen posse ut patuit dei limo Et quamuis Terra uil humoris habear,nil tamen prohibet,quin perimitatis caeteris,uertatur m Ignem,ut inspicimus Pyrium puluerem apprimό sicciim ob congruentes dispositiones citissime in Ignem verti. Dicebatur, quod seruareriar seriama Ignis clura maiori densitate,quam sit illa Aeris. Respondeo,eam 1 eruari,at no puram sed remissam, in medio secundum magis & minus. ostendebatiir contraria sincmedicition inuicem perinutari,ut Ignis maximε ages per calorem, prim3 Aquam in , 'Aerem vertit. Rel pondeo, id contingere ut plurimu,at potest etiam sine medio di stinctae speciei ea permutatio fieri, dunaitas intiundis,ut simul inuicem efficacissimE ' ἰagant,adc5 ut medium solum Adsit secundum magis & minu nam Ignis calefacit's, id efficit in temporein quo etiam aliquid siccitatis producere ualet. De Themistio, . i& Simplicio dico eos ccmsideriisse dissicilitatem,& id quod accidit ut plurimum: insuper considerasse Elementa coatraria in ordine Universi,loco seiuncta, non partes. eorum seorsiim ab Ordine Elemetuorum inuicem iunctas. Y t
flementa communi iuncta, facilius inuicem permu-' ientur,s quomodo eae duobus contrariis fiat tertium. '' Cap. XVI. ε
ω est Elementa communi Qualitate itincta, facilius qtia contraria
inuicem permutari.Quae sententia dissicultate non caretriri uidetur cum Experim ria,& cum Ratione pugnare. Cum experientia,qilia Experim. longὸ facilitis Aqua in Ignem transit,qua Terra,nam Aqiiastici t . more est alimentu Ignis, vi patefaciunt Fabri aerarij,no Terra. Prae: terra, varietas difficultatis permutationis ornam ducit ex varietate proportionis inter agens &patiens; nam si proportio sucrit eadem, etia eadem erit , dissicultas,atcontrarij ad contrarin eadern est proportio,qtas similis per una Qualita . . , , te ad sa male,rt . n. unum permutans se habct ad unum permutandio, ita diiς Uaiit Mees coluraris permutantes additas permutandas, ut eIicitur ex Regulis septin .i Phy. Praeterea, Ratio mutua actionis & permittationis est cotrarietas, quare ubi maii,rco 'trarietas, ibininior actio,& facilior pertinitatio ,nam Elemeta similia mutuo se seruuant,& vnii est locus alterius,contraria vero murtio se permurant.Pro sollatione diffisultatis tria sunt accipieta. Primii est, Regulas semper debere intelligi pzrs cur duplicatione,& csteris paribus: sic similia facilius ii uice permutatuur, cluatelaus sat cosi milia & terminus acquiredus est vicinior at ex accidenti ut uir si maximὐ desiim, tur.
alteria maXime rarii ut uirtus permutans est massis uel minus potens, ut Qualitas mutada facilius vel difficilius remouetur,& ob alia huius generis, potest secus se habere, Serior nita inspicimus,' mutario qiis debet fieri a calore caeteris pari biis citius fictecimili, quae a s rigone,totid quς ab humore,postremis, quq a siccitate. Accipiendum secun-
206쪽
contrariis fiat terra An id ter
dis, traiismutationem posse dici dissiciliore vel ex parte operi xesciendi,vel ex parte
proportionis agentis ad p*ticias: nam dum opus efficiendii est in ius,quantius scrumtiir eadε Ratio agentis ad patiens,absoluth tamen dicitur difficilius, veluti d:fficilius esIe dicimus construere duas domos,quamuis per duos aedificatores costrnantur,qua inruere una, & indicamus difficultatem quatenus dus debent coii strui a duobus aedificatoribus,cum una ab unico construatur.Addendum tertio, unum maximi ponderis,di est,dsi contraria duo stimul iuncta a suis oppositis sunt permutanda, ea ob co iunctionem efficacius resistunt,& magis te valent seruare,qua duin una Qualitas est similis,ob similitii dincm cnim datur contrario facilior aditus, quia adest tanqua hostis internus inimicum introducens,ideis etia CN parte agentis S patientis Elementa communi Qualitate iuncta, acili sis inuiccm permutatitur Ex his lacilε eliciuntur se lutiones.Instatia sumpta ex Aqua, quae isci liis in igne vertitur,qua Terra Soli tiria dicendo, id contingere ex accident ob derisitate Terrae,& alias oppostiones. Addo secundo, Pulvere Pyrium,& Terram i a fumo disgregatum,citissime in ignem verti et id confirmo,quia lignum aridum,& Terretim,tacilius comburitur; quam viride, &Aqucu. Ratio sumpta ex similiti illine proportionis, soluitur per secundu & tertia as sumptum.Tertia statio soluiti r: tia ubi maicir contrarietas, niaior&naultiplicior est actio,& ob id opus dicitur eriti maiori est dii ficultate,nc,o secilius. Superest diliteda postrema dubitatio,quae erat,quo ex duobus contrariis fiat tertium Elementu, ut exmmo Aereo 8c Terreo fit Ignis. Hac de re duo sunt obieeta., Primuin,an tertiu genitum ex illis duobus sit unulia numero, vel potius duo, ut etia duo sunt illa ex quibus
gignitur Alterum est,an ex duobus conti arijs ita fiat tertiuin, et reuera nulla noua Qiralitas pro eo tertio constituendo gignatur, i ed soluin consi irgat ex Qualitatibiis du bus, quae praefuerunt in corruptis De primo dicebat Alexander id Tertium esse Unum numero,quod confirmatur exemplo, quo uti riir Aristoteles sumpto ex sumo includente Aere de Terram, ex quo tamen unica consurgit stam a. Philoponus e contrario inqμi Tertium genitum esse unum specie,ditontimem quia diis, sunt in verit
Corum, unum autem numero est, cuius materia est una ex quinto Metaphysic.contaxa .Respondens dico,Elementu tertium pGsse fierit x duob.colitrarijs dii pliciter: vel permixtis, ut in fumo,ita itera est sententia Alexandri, vel no permixtis, sed seorsum positis,& tunc dicimus partes qiiasdam terti j fieri cx vnO,alias ex alio Elemeto qua consideratione vera est sententia Philoponi:Magis tamen consentanea est considerationi Arist.sententia Alexandri, quam ea Plillo poni:quia dum tertium consideratur venus rodistinetii,tunc non proprie cosideratur generatio unius Tertij ex duobus contrarijs,sed potius generatio consimilis ex cosimili, ut partis Ignis ex Aere,& partis Ignis ex Terra. De altera difficultate,an debeant nouae Qualitates gigni, Arist.id negare uidetur,& cum eo Alexander,dicentcs,ex seruatis,Qualitatibus contrari orsi, consurgere Tertium,& ob id generationem aiunt esse faciliorem, qua Elementi comtr ij ex contrario. Exaduerso, Philoponus inquit necessario in materia Teme pereunte frigore gigni calorem,& in materia aeris pereunte humore, gigni siccitateio, cum hae Qusitates ita se habeant,ut nunquam aboleatur una,quin ei succedat opposita. Ressendi,veram esse sententiam Philoponi,nunquam enim una primarii Qualitatum aboletur,quin ei succedat opposita. Nec est putandum , quod dum Terra de Aer in ignem transeunt, siccitas terrae effindatur per Aerem, non enim Accidens migrat ex Subiecto in Subiem,ides necessario noua Qualitas gigniti itaNeque hoc negarent Aristot. 8: Alexander, verum quia haec noua Qualitas non it&educitur, quin in parte modo aliquo p extiteri nec educitur ex linitier a materia sed tantu X parte o qua non reperiebatu si ideis Alexander una cum Arist. dixit, ex Qualitatibus remanentibus contrariorum Elementorum,consilirgere nitim. At obi jeiet aliquis, quia tuc lis c generatio no erit sicilior ea,qus est ex colurario:quia si militer diis Prilitater erunt corrumpendae,& duae gignendae. Respondeo,non esse Corrumpenda5 de
207쪽
merandas in uniuersa inateriased solum in parte,adeo,ut ad earum generationem ipsa etiam Elementa corrumpenda coiispirent,clim eas in parte includant.
De Motu secundum locum tamentorum, funiuerse de motu grauium π levium. Cap. XVII
Eciirsis exteris ad Elementorum notitiam attinentibus, superest demum, ut de eorum latione loquamur. Latio enim corpori competit absoluto,& formato,ut dicitur in octauo Physicorum, ides sequens originis ordine,de ea postremo Ioco mihi dissercdu proposui quan ii is Arist. inspiciem ordinem Vniuersi, recta Ratione prius de ea verba secerirmam inspiciendo varia & ratione varia, idipstim modo prius, modo post rius considerari potest.Ego autem hunc ordinem mihi seruandum duxi, quia contianuato sermone cuncta attinentia ad Elemenra mihi explicanda proposui . Quaeritur itaque, a quo,& quomodo grauia & leuia iaci indu locum moueantur Qua de re verba tacturus,explicabo primo, voces nonnullas, secund considerabo quis ham si motor eorum, tertio,agam de modo qυo mouentii demum, perpendam nonnulla attinentia ad resistcntiam,& regulas proportion:s motus eoru .Dum qu7ritur,a quo grauia & lcula moueantur,nomine grauium de iculum,nedum simplicia corpora denoto,verum mixta quoque quatenus mouentur per Elcmen tuto,domitians in coria mixtione: nomine vero motus denoto latione,non quidem omne, sed eam quae illis crupetit secundum propriam naturam.Insuper,cum inquiratur principium motus, quoniam principium est di iplex,efficiens,& patiens,de essicim te est sermo, ex euius e plicatione resulgcbit patiens. Praeterea quia motor est duplex,unus proximus, alter remotus,de proximo & proprio est dubitatios nam constatcoelum esse motore communem & remotum omnium mobilium per naturam. Et quoniam motor adhuc ecse potest duplex, et per se,vel ex accident insuper,vel principalis, vel instrumentarius: Dubitatio est de motore proximo principali,& per se. Dcmum, quia potentia ad motum est duplex,una in Subiecto remoto,ut in ligno est potentia ad motu sit sum,quia potest comburisaltera in Subiecto proximo, ut in Igne iam genito: prima potentia dicitur remota, essentialis,& ad actam primu ;altera proxinia, ex accidenti &adactum secundum; qua distinctio traditur ab Arist.ὶ 8. Physic 3 a. Dubitatio est,a quo moueantur Elementa noti ex potentia essentiali,dc prima, proclildubio Gnim ex ea transferuntur ad amim a generante, sed ex potentia proxima, hoc est cum genita fuerit.Quaeritur itaque.a quo principali motore, proxime&per secum Elementa genita fuerit, moucantur in suum locum,qua de re loquitur Philψsophus in octauo Physicoriuhilatius i. amen in quarto de Coeso est adso obscur ut quae suerit eius sententia dubitent viri docti.
De Motu gramum, oe leuium opiniones varia.
JE motu grauium,dc leuium variae fuerunt Philosophorum sevitentiae, Empedocles reserente Arist. in secundo de Coelo 8s.) e istimauit Evia C lj reuollitione repelli grauia ad medium,& perca grauia,a medio eis. extrudi lcula, non siccus,ac dum Aquam in v ς reuoluimus, in qua mersus lapis, inspicimus pcr Aquar reuolutionem lapidem ad medium repelli. Q M ophii O vera non cst. Primo, quia expulsio est motus prae- Euersio.
208쪽
ternati iram, grauia autem ad medium seruntur secundum natii rata .rii super, qtie per retiolutionem repelluntur ad medium,cum quadam reuolutione, non direlle ad illud tendunt,graitia autem & leuia per rectam linoa ascenduiu & descelidunt. Tert : oin convallibus & Thalamis, non reperitur retiolutiosacta.a C Elo, & tabaeia ςti 1 in illis locis grauia descendunt Demum, tunc grauia magis a Coelo repelloiite istatia, & maiora tarditis mouerentur,cum tainc inspiciantiis fieri oppositu. Propterea Academici,& cum eis Zenarchus, Ptolemsus, alij inulti, dixerui, Elcumenta omn1a vel per naturam moueri in orbem,ut tria superiora, vel in suo loco requiescere,ut Terra. Motum rectu dixerunt non secundum naturam, sed reditum in naturam. Mam hi sitarunt,Elementa omnia esse priedita Anima, per quam in suo loco Vniuo sitates e m reuoluerentur, vel reqlitescerent; partes aute ex proprio loco repulsae,ab Anim, totius, in illum traherentur,non secus ac a Lapide Herculeo iii spicimus trahi serru.
De qua opili toti e multa d icuntur a Plotino a Mai filio in sua Platonica Theologia, 'M- lib. .cap. 1 .a Simplicio in digressionibus primi de Celo, ab alijs, 'limri,issa faciis. Hic opinio proculdubio pugnarcu Sensetitia Arist.ac insit percili Expetieii in fle Ra tione.Primis enim ea nititur falso standam miniam patefeci in lib.de 'lolim licia
corpora sub Coelo posita esse Atrimae expertia. Praeterea,cum narirra propria Coeli& mortalium corporum sit distincta,ctiam motus ex natura eortim prodet intcs, flobent esse distincti,motus ais tem in orbem Coelo competit secundum propriam fiatii φ ram,qitare non Elcmentis. Prrte: ei,si per imaginari mem Urra Universa detinetre, i tur si1b Orbe Lunae, lapides, β partes serunctae ab ea, secundum propriam ita tum mc no ad Terram Universam, sed ad Centrum temtorent, ut docuit Arist in secimina de C lo. Demii si id effet, itinc maior poletio terre tardius, quam minor descondere', v difficilius a lapide Hercilleo trahitur graui iis, maius serru, quam minus: ex Derien- - εῖ. tamen nobis patefacit oppositti m. Ideo ost opinio tertia, aliarentitim Elemo it IE Vs-- moueri a filio loco,cui ccim petat facilitas ita hcndi illa Sed hoc ad rem non facit na hElementa mouentifra'Hhi' /t 'a fitie, Id tanqtraria forara a seritat non ut a pn,Ximo efficiente motui 'finis .nraon moliet hi si tar Vctaphoram, locus habet sectiliatF coti seruandi locatum, cu ob definiram eius ae Corio distantiam, a quo seruant tir mortalia,tum ob conditionem corporis ambientis, at h.rc non sinat illa, Itiae proxime moueant Elemcntari olor. n. proximus debet tangere, non distare a mobili dive fine praesente ab lutus est motiis, ira diisn Elementa suerint adepta locum in eo requi sciant His accedit, qii id rirnc n)otus ille esset tractio qlia da,S reiicitur, ut opiniosam Omis aliae eiure tractio violentiam iti cludat,&'cdditiones eius. Pro pterea est opinio qliami aster elima Elementa moueri a medio,per quod feriintnr,nam a medio repellim tura tergo. Hinc in tertio de Caelo nubsintoocratici, inedium dicitur conducere dii promotus indum n,ensam, tum hiis viMento,& in quarto Physicorum II . osten-EM M. ditur Elementa in vacuo iion posse moueri. Haec Oo in io etiam asprobanda non est, nam quamuis medit in ccii discit promotii Elementorum, taliam non ost caula efficiens principalis,& per se ipsi iis motus: quod os cnditurpi im5, lilia indidium est corpus,corpora non mouent,nisi moueantiir, ideo ut moueat,debct inoueri. Sed tucca-dem emerge dubitari Meat tu cius a quo: prodeat. Praetcrca, idem iron mouet Physcc, proximo,& perlc, motibus colatrariis: Si per id in me laim grauia & Icilia seci in
. dum naturam contrarijs inuetibus mouentur. Demum, illem non mouet idem motuta naturali & violent ob mediii In alitem ut dixi utrique motui condiscit; non itaque est
motor ille propriiis fi proximiis qui qti itur. Ideo est opin quintanc amillorum interpretum Aristo is, uti . Tito.&quoi sulam alionim :iii renti utri Ucmenta ita a ueti a generante I I Iicii mi eκ Aristotcle in Oct uio Physicora n, 2. agerente ea a generante naoirem, a mnotiete autem impedimetrium moti ori ex accidcntii Id os iidunt, stiria datis formam dat se fictia illain 'not: is auteni Elemostr est nisicia a sic quitur. Id explicant cxemplo ariettonum vi. n. Risibilitas tribus ir Homui a militore
209쪽
Elenae nosti m eis tribuitur a generant qui enim lioitum vertit in ignem,dicitur mouereligirii in iiirsum persorniam ignis. Regidius sequens P. Thom. utitur exemplo sumpto 1 Vaporibus, qui dicuntur communi consensionea Radijs Solis, quibus generautur,eleuari sursum. Iauellus in octauo Ph sico rhim, utitur pr 'Daho. hac Mitrones Si duo ita se habeant, ut iramoto impedimento,unu
necessario sequatur at iud,dans primit, dicitur simul de proxime dare alterii: sed soramam Elementorum necessario sequitur latio in sium locum; igitur dans eis sorma,
-citur tradcμ illitini notum,sorma aulcma generante trabstitur. Confirmatur,quopiam G Atis ni n .de Celo, tςndere in suum locum,est ted cre ad sormam; at motus ad rei formam ex Vir erante prodit. Explicatur Xcmplo proicetorum mam proieeta,
quamuis recepto principio motus a projjciente non tangantur, tamen seinper daclitur mota a proij cietue,ctia si statim proisciens,periei tr. Similiter, generans Elemeia,tribuens forinam,quamuis ea non tangat, temper tamen dicitur proprius ni olor eoru . Simplicius similiter in a.de Anima, 39.ait ex semetitia Arist. Elementa a Scia ra ue morieri.In Octauo autena Physic. 3 2.ait, Elementa moueri ab alio. Mox exponens coni. 33. se ancipitem ii .dicat,asserit tamen,agcnerare moueri: quia facit tb
mam aptam ita molieri,na ex sentcntia Siniplicij Natura non est principiti eis citis, sed patiens,& est idoneitas qisada ad formam aliquam, L nio tum qii :n idoncitate mobile a generante recipit.Themist itis id ipitim a firmat in 8. Phys. 32. instities, ut ii . ω- stritens discipulsi est caiisa ut discipuli is ea specii lctur,qiis didicit; ita generans leue, Diis . est causa, ut suritim tendat. Consentiunt itaquc lii gratii a 3c leuia a generateri. Ove- .ri: dissentiimi Megetierata te,qtiodnam si t. Nolanulli aiunt esse Coelia,cuncta dirigens in suum locii. Alii asser int esse generans proprium & proximii,& hi rectilis sentisit: nam Ignis no a Csto sertur sursuiar, sed potius a cobiircii te proximo largicte sorma. Putare motorem proximum & per se, Elementoru, esse generans, est aduersari Experientia Alictoritati,s Rationi.Primo Experientiae:quia inspicimus absente generalite moueri Elementa, nos quaerimus motore proprium de proximii, qui percontactum naoueat,omne. n.proximis agens agit percontactum, ut legitur in I. le Ortii& interitia Praetet ea,ea Solutio ad re non facit: quia no cst dubitatio a quo mouem ttir Elementa ex potentia essentiali,costat.n. ita moueri a generante, sed queritur si genita sileri tit,a quo proximε moueantur.Preterea, si generans ni orici, vel id facit per altu motorem naedita,vel sine eo: si primum,non erit naotor proXimus qui queritu Calterutra eligi non potest; quod Ostendo pr assumptis quattuor. Prinas motor est
actiis motoris &mobilis,ex 3 .Phys. Secunducis actus exposcit proximum Se per se principis,ex quo prodeat. Tertia, eiusde agentis no possunt elle proximὰ & per se, duo abiis.Quartis,actus generanus proprius & per se,est generare, ex 3. Physicors. E X his conflaturo stensio. Quod est proximum & per se principi u generationis, deformae,iron potest statui proximu de per se principium lationis, ex tertio assumptoi '' Geixerans est proximum d 'per se principi u nerationis,ex quarto assima pio; ergo non lationis. Quare lationis aliud statui debet principiti proximu 3e per se ex secun - 'do assia mpto,& Co firmatur: quia actus primus Se secudiis,sunt aetus duo silbordinati,quare proxima eorsi principia duo iubordinata esse debe t. PKterea,generas quod dicitur moliere,vel e st C lu,vel generans proxinunt; non Cllum, quia est agens coinmune & r Oxu,& omne corpus ita moliet, ut mouetur; lum aute mouetiir in o
bem,& ita in orbe mouet superiora Elemetam unc sermo est de motu recto. Insupermotor sectin dum naturam, non producit proxime & per se motus contrarios, qua les sime motus recti. Si asseris proprium motorem esse id, quod, proximὸ generara
contra, serina generans , ε genita, sunt duo particillaria, quar inuicem ordinan- οῦ . tiir ex accidenti; ordinata ex accidenti non inciridunt hoc, ut posterius agat vi tute ant e lantis; ideo forma moti non potest proximὶ mouere virtute gerat, ris.His accinii quod motor propriuis Sc proximus mouet Per in bura, generans uoa ad . . . Pars Tertia. tangit
210쪽
tangit Elamenta, dum nimientur. Demum motor corporeus proprius &proximinnon mouet nisi eodem motu moveatur.
A quo proxime moveantvrgrauia θ' liuia, opinio propria.
relatae opiniones satis dubiae apparuerint, vestietes pateficiani 7 νει eo. quod sentio,ires propono Conclusioties . Prima est Grauia & leuiario ei. proXime&per se astra forma mouetur. Alteraci , inter putantes ea moueri a generate, de putantes moueri a propria serma, lis in verbis potita,cii de re consentiant. Tertia est, liaec in uice non pugnare; clatilenta moueri a generate,a propria forma,a medio,a loco, & a removete impedi mcd uel tu, nain omnia recte sumpta vera sinat. Quod pertinet ad primum, quod prosticiasib Ele mea sitia mima moueantur,ostendo Auctoritate Aristotelis in octauo Physicorii triamenta mo gesimoseeundo,dicentis, leue recepta forma statim operatur, ut sciens speculatur, de Merea sua ignis comburit,iii si quid impediat. Conspicuh haec indicant Elementa moueri a sor-ν - ma,cum ea recepta sorma, statim moueantur, dic operentur. Et id confirmant cxcpla.
ia . Insuper'. Metaphvsicae I 8. inqui grauia de leuia in se liabere motu, de operari semper,ac ita imitari aeternos motores. Et in q.de Celo,cor. I . inquit, operationibus grauitatis de leuitatis non esse imposita nomina, nisi quis hoc est inclinatione appellet,quq dicitur na est excitatio quaeda ad motiim, Sc quarto Coeli, vigesimoquarto, ait: graue de leue habent principium motus in se, sanabile de aegroiat anile, externum, dc loquitur ut patet de principio efficiente. Et in primo de Coelo octuagesimooctauo,legitur: si in infinitii descenderet graue , in infinitum cresceret velocitas Ae grauitas. Manifestissm8 Arist .affirmat, grauia fle leuia proxime moue. ri a sua forma per gratii talem Sc leuitatem, quod frequenter affirmat Alierroes, depraesertim secundo Physi. coni. primo,dc tertio; quarto Physi. II.octauo. Phys. 3 o. de mihi. 32. quarto Coeli, a 2. a .8c alibi.Confirmo id ipsum rationib. Na grauia Ae leuia per ad proximo mouetitur,quod sine medio seqttitur,& quo seruatur motus, at sine medio alio principali motore sequitur sormam,& pere1 seruatur motus, quare per sommam proxime mollent,de hoc coguntur fateri etiam illi, qui asserunt moueri a generante, nam inquiun t,dans sorinam,dare scqtientia formam,quare concediliat, morum proxime sequi ranam; Et quoniam suam sententiam comprobant exemplo proprietariiira,ex Oodem elicio comprobationem, quod proxime moucantiara forma, quia proprietates proxim3 sequuntur formam,dc peream ut pereati am demon strantur,no aute per principium generans. Praeterca, rma grauiti in de leuium est proprie dc per senatiira,igitur est proprasi de pcr se principium internum motus,non paties, sed sati. , tormae ut sermu,zst ager non pati,id enim habet a materia. Praeterea, Natura conditione res producit, ut sinarit eis largiatur principium, Sc iacultatem ac siqiiendi suam persectionem, o ii d principium est propria eorum forma,qtiare consimiliter Elcmenta, ut a forma habent ut sint,ita peream habent facultatem assequen Rufio . persectionem propria 'si .e iii eo consistisivi siit in siro loco. Confirmatiit: quia ea est caiisa efficiens motus, quae eadem est principium quietis secim dii in nati Iram, molientur enim Elementa, ut in suo loco requiescant: atqilletis Terrς principium statuitur nati ira TerrAut patet ex secudo de Csio, quare erule erit principiti producens
mcitis. Hinc Arist. in I. Pitys. χρ .cati semessiciente descripsit peresse principi si nomi Ratio s. vel quietis. Eade ueritas ex eo elicitur,quia nisi grauia fit Icilia per suam forma in proprisi locu tenderent, inanes redderciatur ostesiones Arist.iti t. de Celti pro ostendendo Mundo uno,exeo,quia omnia grauia irer suam natura in vi si medii ira eonfluuiar,& lauia in unum extrenili. bimi lucr inanes reddetcntur Regule sumptae ex propo tionibus