장음표시 사용
191쪽
mallea an . x738. lum nn liquas regias pragmatteas horrIdos, asperioresquo
Carceres iam velantos innovavit, tum quos illo regiarum nudientiarum aulae praesectos iussit bis quotannis carceres invisere, atque, ut ad praeSCri plam regiis sanctionibus formam construantur, vel redurantur, curare. Et
synodus provinetalis neapolitana an I 699. Episcopis in hune modum prae ripit I .. si a careerum risitatio non omittatur, vique eorum indigen tiae, qui ibi intrusi sunι, e lorentur, eι eura praesertim viriIualis EO-rtim saluιis habeatur; quamobrem confessariorum copia iisdem Prae-δeatur, eι quotannia missiones in eareeribus fante inquiratur etiam cu-atoaeum I deluas, ne ab his, auι a cursoribus Curiae aliquid utim laetam Osis praeseriptam missatur.
De euatione reorum eiusque variis speciebus XI. Quum reus neque fugae suspeetus est, nequct poenae relegationem excessurae Iidetur obnoxius, poterit a iudice simpliciter ad informandum ei lari. At quoties in caussis etiam levioribus, vel plena habeatur probatio, vel in dubia occurrant indicia, tunc iudicis ius est decernere , ut reus citetur ad informandum, eι omiatur. Quas ei latio personatis a forensibus vocitatur: ea enim ipsamel persona in iudieium sisti cogitur, alquo ad careeris custodiam vi publica pertrahi iur. Verum quum iudicia oppido levia sint, licet crimen sit capitalo, iudici iam eo non nisi citatio ad deponendum tanquam prinomalis decernenda praescribitur. At si citatus ad deponendum, in iudicio se non ostendat, in quo contumaciae crimen incurrat, tuu Greele iudex decernet: citetur ad informandum, eae quo contumaae ad deponendum e indiciorum enim desectum contumacia supplet. Demum ubi crimen sit prorsus ambiguum ad deponeniam simplieiler inquisitus plinrumquo citatur, praesertim si bono fruatur nomino, vel saltem malo non Iaboret: gravia enim requiruntur in die ia, no lem ero alicui crimen adfigi videatur. Postremo citatio ad dicendum caussam quare a iudice haud raro decornitur, eaque in curiis ecclesiasticis praecipvse locum habet, quum de aliqua censura insigenda agatur. Tunc enim reus citatur ad dicendum Caunam quare non debeat Geommunicari, stivendi, aut interdiei a dis vinis: vel si latae sententiae ea suerit quare declarari non debeaι incidisse in eoeeommunicatiouem Plc.
XII. In ius vocatus citatio no personali, si infirmitato, aliovo legitimo do- tineatur impedimento, excusatur sa). Illustres duntaxat personae crimina lia iudicia per procuratores subire non velantur 3). Eandem praerogati
vam Friderieus II. indulsit universitatibus 4ὶ.- De poena eonlumaei adfra
XIII. Citalum intra flatulum logo tempus in iudieium ventro dei reclantem, iudex contumacem rite declarabit. Ut autem contumaciae poenis ob
192쪽
noxius fiat, necessum omnino est, ut semel, atque iterum contumaciae incusetur, legitimo inter utramque incusationem dilapso spatio. Porro poena, qua in contumaces animadvertitur, in Curiis saecularibus est mulet a pecuniaria, in ecclesiasticis vero est poena tantum spiritualis, uti in caussa Fidei excommunicatio i), aliave similis in celeris sori ecclesiastici eaussis levitati, via gravi lati criminis, aut contumaciae ad temperanda sa). XIV. Demum in ipso delinquendi actu, sive, ut aiunt, in sagranti erimine quisque non modo a publicis curiae satellitibus, verum et a quibuscunque etiam privatis deprchendi, vinculis constringi, suoque iudici exhiberi poterit, praesertim gi agatur de laribus manifestis 3ὶ , de raptoribus virginum , vel viduarum diaconissarum , iisdomque auxilium praestantibus I), de malefieis, h. e. magicis artibus eui cui nocentibus 5 .
X v. Reus in iudicio iam eonstitulus legitimum de bot examen subire , suoquo iudici legitimo interroganti do capitibus iam collectae informationis respondere. Verum legitimo reorum examini, ut accusatores intersint antiquae lum civiles, tum canonicae leges praescribunt. . At iure recentiori Fiseatis lanium modo mini tri praesentia requiritur, cui etiam aliquando conceditur postulare, ut inquisiti examinentur cum particula monitus, et quidem ubi graviora, sive, ut aiunt, arcta ad torturam habeantur indicia ἔseeus illi particulae nullus erit Iocus. Particulas monitus ea vis inest, ut reo crimen deneganti singula delegantur, cum quae urgent indicia, tum quae congesta sunt testimo ia, ab quibus ipse et mendacii, et periurii nomine redarguatur : ideoque monitum se habeat, divino, humanoque iuri
obstringi ad veritalem suo iudici legitimo interroganti pandendam. De interrogatoriis
XVI. Examen reo deserendum est iuxta interrogatoria , quae minister si scalis, aliusve officialis quantocius iudici post citationem exhibero cogitur. Bisce interrogatoriis reum in iudicio sistentem sine mora respondere oportet, nequo datur ei dilatio ad deliberandum : atque adeo reus plerumque prius interrogatur, quam ipsi dentur defensiones, tradaturquo exemplar indiciorum , si vo informationum. Tum iudiei, sive eommissario diligentia quanta maxima inspiciendum est, num reus eonstans sit in deponendo, an vacillet, num aliquod timoris indicium prodat voce, colore, trepidatione: num contraria sibi, et repugnantia imprudens proserat, etc. Nolarius autem non responsa modo, singulaque verba seripto consignet, verum et Omnes, quos reus vultu, aliove indicio exerat animi motus.
De realium repetitione XVII. Exumine peraelo, vel confestim, vel post dilutas , si quas reus
et uti. C. de males, et nι aliam.
193쪽
protulerii exceptiones, datur Di a iudios terminus dicrum sere quatuor ,
vel plus, minusve iudicis arbitrio, lirm reo nd sese defendendum, tum mi. nistro Fiseati, ut aiunt , ad impinguandum. Quoniam vero testes, priusquam reus in ius vocatus suas proferro sinatur de sensiones, ad poenam in. serendam nullo pacto valent, ei quidem uiroque iuro civili, ut canonico i): hine primum testes, ut aiunt, recolligondi sunt, sive denuo audiendi, ei lato antea reo ad videndum ipsorum iuramenta , eui etiam Dorundem testium nomina , et eognomina sunt patefacienda. lla ius nostrum municipale g), ei probata utriusque fori antiqua consuetudo. XVIII. Fori ecclesias lici peculiaris mos est, ui reus advocalus ad videndum iurare, ac repeti eosdem testes, possit capita suae inquisitionis petere, Di indo interrogatoria consecro possit, ad quae in ira statutos dies exhibita,
testos examinentur, Butequam suas ins laurent depositiones, alias actus nullitatem contestando denuntiat. At id iuris in foro laicali iamdiu exolevit. XIX. Atqui testes satis non ost, ut congruas adhibeant rei interrogatoriis responsiones. Etenim de integro a iudico legitime interrogandi sunt, perindeae si nunquam interrogali suissent 3 . Neque ad priores sese referre qui verint depositiones, ni salsi talis nomino suspector se prodere velint. Bene ero quisque testium, postquam iudiei interroganti suis responsis iam salis secorit, petere haud volatur, ut prior sibi relegatur depositio, si quid in ea ipsi eorrigendum occurrat: at integrum iudici est disqui rhru, quonam animo, quave eaussa superiorem depositionem velit eorrigere. Ad haec ubi iupriori examine testes vol negligentia, vel dolo in quibusdam necessariis ea. Pitibus examinali non fuerint, ves obscura, nul ambigua interrogatoriis respousa dederint, eiusmodi viliis posterius hoc examen medebitur. De confrontatione XX. Nonnunquam depositionum renovatio in ipsius rei conspectu lostibus pra standa est: quaeque u ei lari solet confrontatio, quasi facta fronte ad frontem , ne tribus praecipuo in casibus, I. ubi testes aliquid deponant rei consessioni omnino contrarium. II, ubi testes nomen, et cognomen inquisiti ignorent, quem lamen deliquisse conspexerint. III, quoties duo te stes i ta discrepent seu lentiis, ut alter reum eriminetur, quem alter Dur
XXI. Testium repetilioni aliquando inquisiti renuntiant, quos tanquam salis, ne rile examinatos libullo sua manu signato declarant: quo facto te sies repetero haud ultra fas os t. Quod de soro duntaxat laicali intelligas. In Curiis enim ecclesiasti eis renuntiationis illius libello elausula subnecti consuevit, salvo iure repetendi, qua sibi reus facultatem relinquit lestium repetitionem pro lubito postulandi, expensis lamen suis peragendam: logi limo enim tempore Fisci, vel privali accusatoris sumptibus facienda fuisset. 1ὶ Nov. XC. cap. IX. L. XIX. C. de testibul: cap. II. eodem can. VII. Caus.
194쪽
De erimines rami, ει notorio XX ll. In flagranti . vol notorio eriinino , quod in longum pertrahere
nefas est, ex capit. RPgui εὶ lostium repetitioni locus non datur. Tosles enim nonnisi semel post rei ea pluram audiuntur. Scilicet post praestilum Eoram ipso reo iusiurandum a iudice interrogantur, ,mox et reus ipse interrogatur, et quidem etiam per suggestionem , quam criminis evidentia perinmittit: lum simul testium, et rei, quas iudici dederint, responsioncs in acta rediguntur, ex quibus probationes pro flagran i, vel nolorio erimine do in promuntur, adeo ut nulla ulteriori probatione opus si et .XXlli. Iam vero distinguitur a notorio flagrans . Flagrans euim erimen significat clam licet perpetratum, de quo tamen lostes, qui inibi praesculos adsuerint, do ponaul: noιorium verum deli elum praeseri publico in loeo, ol coram populo palam admissum: porro procedendi forma tu utroque -- dem poeue e St. De reo erimen confesso XX lV. Quid si reus ultro crimen taleatur num et defensiones etiam indulgendaor ita quidem. Pol erit enim adversus suam ipsius consessionem
xcipere erroneam suisse, meudacem , vel absurdam : pra sertim ubi tor, moniis extorta sueri l. Αi liecti eriminis eonsessio nullo pacis impugnari qui vorit, noli una tamen reo patet via ad sese defendeudum. Pol rit enim xeipem vel necessitate adaelum, vel siue dolo crimen perpetrasso, vel sor-luito, vel praeter voluntatem. Porro haec ατλως si liciιer proferro non iuvabit, sed pro virili erunt adstruenda. Profecto ubi in crimine ambiguum quid, controvErsumque orit, non parvi erunt roboris ad erimen, sin minus diluendum, saltem enervandum. Da tortura reorum
XXV. Processu pleno instructo iudicis mi in Hecro, num x probatio. nibus in Eo conclusis possit reus damnari. Prosee o quum do poena Corporali infligenda agitur, praecipue capitali, indicia, si praesumptionos salis non habentur, sed probatio requiritur non modo plena , verum et indubi lata, ac luce meridiana elarior I; . Si autem semiplena habeatur probatio, licet reus ex ea damnari nequeat, pol prii lamen torturae , vel quaestioui addici, ut vi tormentorum crii non Eousileri adigatur. XLVI. Non desunt, qui torturas praxi in tauquam iniquam, et a ratione omnino abhorrentem traducant; quippe nefas videatur, ut qui nondum deerimine Cou victus est, tormentis adliciatur acerbioribus , et quidem morio ipsa durioribus , cuiusmodi tortura est, ut seipsum reum prodat. Adbaee iὶ Carolua , etc. quod deeresiam tibi. - 2ὶ Cap. IX. de iace alionibu3 : et
33 Doctores in L. sin c. de probationibus : lulius Clarus quaesi. XXI., XXIl. , ei LXV l.
195쪽
neque per consessionem rei in tormentis expressam plenam consequitur Iudex probationem, quum haud raro accidat, ut in tori ura crimen quis Eouinfiteatur , quod revera non admiserit: quare ex commoni Criminalislarii maententia consessionis tormentis extortae nulla habenda est ratio, nisi illam reus extra torturam intra sequentem proxime diem renovaverit, sive ratam
habuerit. Atqui et isti eonfessionis renovationi non nisi levis videtur adhibenda sides , quum reus denuo quaestioni adplicetur , si priorem retractet consessionem; quam profecto licet salsam facile confirmabit, ut novam possit evadere torturam, praesertim quum tormentorum , et poenarum recens sit memoria, et adhue vivax sensus. XXVII. Porro lieel res ita se habere videatur, nil amen iure aeque Communi , ac muniet pali torturae usus non probatur modo, verum et imperatur, ubi de criminibus agatur atrocioribus poenam corporis adflictivam, et quidem graviorem serentibus. lam vero ut reis loriura ea aequilate , qua par est, inseratur, tria requiruntur. I, criminis atrocitas. Et sane ex Iustiniano tortura poena erat utriusque manus abscissione gravior xj. Unde exeonstitutione Caroli II. andegavensis 2ὶ , nou nisi in criminibus, quibus
poena ultra relegationem sit adfixa, tortura permittitur. XX VIll. Requiruntur a. indicia, et quidem adeo gravia, ut semiplenam saltem probationem constituant S . Qua de re an loquam a iudi eo tortura decernatur, reo indicia sunt palesaeienda, et saeuitas reclamandi concedenda est ex constitntione Caroli l I. an degavensis 41. Taulum modo grassatores viarum, homicidae, latrones insignes, aliique acerbiorum criminum rei iam in lamiae nolati, defensionibus non admissis, torqueri poterant non modo in M. Curia Vicarias ex regiis Roberti an degavensis litteris relatis in cap. ult. Robertus etc. 1i cum de sceleratis; verum et in inserioribus Regni Curiis, at in his requiritur, ut conformia sint totius tribunalis suffragia ex
Prag. Regis Caroli Borbonii an . 738. XXIX. In Curiis ecelesiasticis num lortura adhiberi possit non immerito quaer is. Profecto adhibendam non esse, illud praecipue insinuat, quod per
torturam sanguinis iudicium exerceri videatur, a quo occlesiastici Bblio rere debent. At contra levioris saltem torturae usum probare videntur lums. Augustinus 5): ubi Marcellinum eo mitem laudat, quod criminis cutus
dam consessionem virgarum verberibus eruisset: qui modus, subnectit,
coercitionis saepe etiam in iudiciis soleι ab Episeopis adhiberi; ium Aloxander III. Episeopo londine usi rescribit, ut iniquum larem ad rationem sub quaestionibus poneret 6ὶ Verum tortura iam in Curiis ecclesiasticis in
desuetudinem abiit. XXX. Denique 3. personarum conditio est spectanda: nonnulli enim , praesertim nobiles, illustresque viri, legibus a torturae cruciatu, ei igno minia eximuntur, nisi de delicto laesae maiestalis inquiratur, in quo solum aequa omnibus conditio est 7ὶ. Eodem privilegio fruuntur quoque mulie res praegnantes; etiamsi esse . praegnans ex adulterio, aut in ipso careere ad evitandam lorturam dolose concepisset: quin immo etiamsi de conceptu
Nov. CXXX lv. cap. 1 3-- ain cap. si hi te quis ti t. quod rest piatur sententis. 3ὶ L. III. g. a. C. de quaestionibtia. - 43 In Capilii l. tormenta rubrica se tor mentis. - 5ὶ can. l. C. st 3. Q. V.- 6 cap. I. de ἀσωilo.
et L. IV. C. ad L. Iul. Maleat.
196쪽
dubitetur , et dubium per medi eos, . et obsietrices dilui nequiverit, nihiIominus a tortura abstinendum est, non ut mulieri pareatur, sed ut soalui Eousulatur i . De pursatione canonica. XXXI. Purgatio eanonica ita die in , quod canonibus reeepla , ea est, qua insa mali, praesertim ecclesiastici, de erimine, in cuius suspicione M. nerentur, sese expurgare iubebantur 23. Haec purgatio plerumque fiebat emisso iuramento de innocentia. Tanta enim antiqui lus erat de clericorum existimatione sollicitudo , ut non modo aperta erimina , sed criminum uasuspicio nos quidem in ipsis Melesia sustineret 3ὶ. XXXII. Obtinuit olim, teste Ivono carnolensi si, , ut in purgatione canonica solus infamatus suam innocentiam iurisiuraudi interposita religio uaadsereret, atque hoc modo sct a criminis infamia, vel suspicione purgaret. Quum vero quis in eiusmodi purgatione, veluti in sua caussa, iudex consti. tueretur, ae facile esset, ut ad poenas evadendas periurium admitteret, hine mos inductus est, ut etiam testes adhiberentur, qui iurati testimonium diacerent de innocentia rei, eiusque. suo testimonio exceptiones firmarent, unde quam frequenter in an liquis Iegibus oeulio occurris; manu quinta, aeae ta, SmIima, vel duodecima se Pursare , h. e. quinque , Sex, Septem, vel
duodecim adhibitis iuratis testibus: dicitur autem manu , quod in publicis iudieiis manu porreela iuramentum praestari iamdiu tu usum fuerit , vel
quod laetis saerosanctis Evangeliis testes illi iurare iuberentur. Eiusmodi levies sie dictos co ursatores, coniuratores, et Sacramentales, eiusdem cum reo gradus , et conditionis esso oportebal, adhaee et eiusmodi, ut cum propter vicinitatem compertam habere potuerint veritatem , tum
vel maxime laniae fidei , et honesialis , ut simila vero haberetur eos nolle more, odio, aut pecuniae obtentu peierare 5ὶ. Horum rituum in purgatio. ne canonica servatorum primus meminit Gregorius iuronensis M , tum eorundem frequens oecurrit mentio in capitularibus Regum Dan eorum et):
ad hase et in libr. deerela l. 8ὶ. XXXIII. Purgatio ea non iea licet ob periurii periculum poeue exoleverit, in quibusdam lamen ecclesiasticis Curiis adhuc in usu esse, et quidam iu cdussis non modo clericorum, Sed et laicorum testa lue Espentus 9).
De Purgatione vulgαri XXXIV. Purgatio vulgaris ea esl, quae fiebat per duellum, per ferrum
eandens, aut ex iudieio aquae frigidae , vel serventis, vulctaris nomea est iὶ Iulius Clarus ibid. quaest. LX lv.
s) Cap. I. do confessis: cap. Vul. de cohabitatione cier. et mulseri cap. XIX. et XXI. aeeusationibus. - 3ὶ S. Greg. in . lib. II. epist. x xl Il: et lib. v I.
197쪽
sortita , quod vulgi potius , qvnm eanonum auelori tale laurit induela. AePrimo purgationis per μονομαχιαι monomachiam rxemplum habrinus in sacra historia si . Settieci gig, lis philisthaei, et Davidis singularo certamen , Et quidem ea conditione initum , ut ex eius eventu penderet Philisthitin, vel Hebraeorum victoria. tandem in usum quoque suisse apud Da nos , Francos , Gallos , Langobardos, Bispanios , aliasque Gentes non iupublieis modo dissidiis, verum et ad privatas desiniendas, termina a dasque controversias sustus probat Gonetalesius ta . XXXV. Haud seeus ad dignoscendum, num quis revera erimen, cuius nomine aecusabatur, reus esset, iudicium aquae se igidae , aquae serventis vel serri eandoniis adhibebatur. Iudicium aquae frigidae in eo erat, ut
nccusatus in aquam immersus si supernataret, reus, eontra vero si in imo devolveretur, innocens haberetur. Aquae serventis indietum Exam n erat, quo quis de crimine suspeelus, ut so purgaret, manum in aquam serven tem nudato braehio immittebat, atquct , si illaesam extraheret, innocens . si eontra, reus pronunciabatur. Domum probatio per serrum eandens, vel nilum ea ratione fiebat, scilicet, ut suspeelus de crimin ad innoeentino probationem nuda manu serrum eandens langeret, quam si illaesam eor riperet , in noeens , si adustam , nocens iudicabatur. Singulas hare probR.
tiones, seu iudieia adhibilis quibusdam sacris ritibus peragebatur, de qui hus vide Stephanum Balutium 3). XXXV l. IIuiusmodi iudicia, dubitari nequit, quin medio nevo maxime invaluerint,illi patet ex Binemaeo rhemensi in opusculo inseri pio de divortis Lotharii , aliisque illius aclatis scriptori hus. At simul eertum est, non desvissct iisdem temporibus, qui illorum usum haud probari ni i . Uine in capitulari Ludoviei Pii legitur 53 : υι exomen aquae frigidae, quod hactentis faeiebant, a Missis nostris omnibus interdicatur, ne ulterius fat.
Verum haec tanti non suorunt, ut iudieia illa apud christianos desueverint, quin potius ad saeeulum usque Xll. obtinuerunt: quod tum ex pluribus Constat, tum vel maximo ex R. Pontificum decretalibus , ae praecipue
illae αδιπρρως indisserenter omnino abroga ac , meritoquB interdictae Funi, tanquam superstitiosae, et in quibus Deus leutari videtur.
I. Faetis utrinque probationibus , quantum salis videtur partibus , vel iudicii ratio postulat, a iudico finis controversiae imponendus Dst per Sententiam , et quidem non interlocuιOriam , quae , caussa principali adhuc
198쪽
controversa ineidentem tantummodo articulum dirimit, sed donitin , quae principalem mussam ita determinet, ut seeundum eam contendenti. hus a controversia discedendum sit I . Praeter definiatnam , et interlocutoriam datur quoque sententia mista, scillest ubi artieulus incideus ita sit eomparatus, ut ex eius decisions principalis etiam caussao decisio pendeat: qua de re vim definitivae habere dieitur. Do bae sententia vidi turloeuta synodus tridentina a . II. Omillenda non est sententia provisionalia, qua quidem eontroversia non definitur, sed tantummodo a iudiea perfertur, ut praesenti neemsi lati inierim proviὸeatur, tametsi nondum de caussa prineipali pleno cognorarit. Istiusmodi sententia loeum habet in caussis ad Ecclesias, divinumquaeulium perlinentibus et Milieet ne Ecclesiae ob liles longius protrahendas divino ea reant ministerio , iudieis est providera , ut divinus cullus interim
hae, vel illa ratione peragatur 3 . Uti quoque par ho tu mussa portionis
Congruae summarie, et provisionaliter eousulendum est.
III. Sententia definitiva, quae proprie, et κατεζρχην per Meellentiam sententia dieitur, ita definiri solet: Determinatis elua , quod istium est
in easti aliguo raesenιi a iudice, evnita eaussa, facia. Prose lo I. Sententiam caussae cognitio aulei verit oportet: li. notio iniusti omittitur; deinterminato namque iusto patet hii te oppositum esse iniustum e additur II l. in easu praesenti; iudicis enim sententia inter litigantes tantummodo iussaeit; neque quantum ad alias similes caussas legi limam aliquam vim habet. IV. Teibunalium ei vilium usus seri, ut ubi ad sententiam deventum sit, de integro inlius mussae examen in stilualue , et quidem per relatorem , sive reserendarium a curiae Praeside, insciis contendentibus designandum. Hic prius in caussam inquirat, num sit legitima instructa , tum ex actis praeeipua quaedam ea pila extrahat, quae caussae definitioni quaqua ratio-no eonducere videantur: dein in curia coram iudicibus, postquam mus o summam retulerit, prine ipaliora illa indieabit ea pila, a quibus caussao dccisio praecipue pendero videantur: postremo his completis sententiam iudex proseret.
V. Quoniam sententiae illo αοπος est , se ilicet ut sinis liti imponatur , hinc x, necessum est, ut sit certa D, allas uo litem dirimeret, nec ullius esset roboris 5 .
a. Iudex in proserenda sententia legitimas solemnitales servaro non omittat: Nimirum v alis partibus, et in i γ curiae consueto illam prosu-rai φὶ, nisi iudex sit delegatus, qui cet am non habet sedem. Tum 3, sententia seripto mandala est, et ex scripto proserenda 73. Levioribus lantummodo litibus exceptis, et maximo vilium personarum: ibid. Bane iuris civilis dispositionem an liqui lus Episcopi servare non cogebantur ex eadem noxella XVII. At secutis temporibus eum reliquo ordinu iudiciario in forum Leelesiasticum luisse invectam, aperto liquet 8 .
199쪽
4. Sententia nonnisi a iudice, ipsis mei adflatili biis, vel saltem citatis partibus, praelegenda est I): Episeopo vero duntaxat propter dignitatis pram rogativam facultas datur sententiam per alium recitandi: uli quoque iuro ei vili 2 iudieibus illustribus licentia conceditur etiam Aer Ulaium suum, vel eos, qui ministerium suum eis adcommodant, sententias desinitivias recitare. Ubi plures sunt iudices, satis eril omnibus adstantibus, iisdemque
mandantibus ab uno ipsorum eam evulgari, qui lamon numero plurali u tatur, vel uli pronunciamus Ele. V l. Illud autem iudici summopere ea vendum psi, ne aliquo humano moveatur adfectu: quin immo id iudici omnino praestandum, ut suum illi iribuat, pro quo ius lilia loquitur. Ad rem s. Ambrosius 3): bonus iudeae nihil eae arbitrio suo facit, et domesticae Armosito notan lalis : sed iuinta Iectes , et iura Prominciat, statutis iuris obtemperat, non indulget propriae voluntati . . . discite iudices saectili, quem in iudicando tenere beatis adfectum, quam sobrietatem, quam sinceritatem. Unde olim iudices nullam caussam suscipero poterant, nisi prius sacramentum praestitis Sent , omnimodo sese cum veritate, et legum observatione iudicium esse
disposituros 43. Bodio iudices non quidem ad singulas caussas, S ed Semel quum ad iudiciarium munus provehuntur, simile iuramentum praeStare
VI l. Iudiei nnm publicis actis, sive, ut aiunt, adlegatis, et probatis zon'sormis Senientia pronuncianda sit, an aliquando privatas conscientiae ipsi sit deserendum , salis explicavimus supra tu. XIII. Illud hie omnino adiiciendum , nimirum iudicem prorsus velari in sententia pronuncianda, uti sententia probabili: sane ab Innocentio X l. thesis proscripta est n. II., qua usi e habebat: probabiliter ωistimo iudicem posse iudicare iuria Manio nem etιam minus probabilem. At quid quum duo iudices in eadem caussa simul diversi habeant 7 Sano si fuerint ordinarii, standum erit pro reo, ni caussa fuerit lavorabilis, ut puta libertatis, dolis, matrimonii, etc. : si Verofuerint delegati, utraque pendet sententia ex arbitrio delegantis: si demum fuerint arbitri, neutrius sententia valebit 5).VlII. Illud hic iure quaeritur, num sententia, quam iudex contra ius pro serat, ipso iuro sit irrita. Qua in re sic habeto. Pro Delo nulla erit, ubi manifestum iuris errorem contineat, ut puta si pronunci et valere Testamen
tum pupilli 6). Quo sensu caput i. ibidem intelligas , ubi absolute decernitur: Sententia contra leges, canonesve prolata, licet non sit a eualis ne SumenSa, non Potest tamen subsistere ipso iure. Ceterum ubi non iuri Communi , sed tantummodo iuri liligatoris opponatur, licet iniqua, valida tamen erit, a qua proinde adpellari oportet, alioquin in rem iudicatam
De re iudicata IX. Sententia rite perlata, nisi ab ea suerii intra decem dies adpellatum,
200쪽
transit in rem iudicatam, hoe est censentur partes ei adquievisse, unde executioni demandanda est, nee ab ea licet amplius provocare i). Recte igiturres iudicata haberi diei iur pro verilate a .X Nonnullae lainen sententiae nunquam transeunt in rem iudiea lam. Et quidem i, sententia ipso iure nulla, quae, uti modo diximus, nunquam in rem iudicatam transit, licet ab ea nou provocetur. 2. Sententiae illae, ex quibus animae salus in discrimen adducitur, unde si contra matrimonium sententia proferatur ob aliquod dirimens impedimentum, et dein, licet post plures annos, constiterit impedimentum revera non adfuisse, Benientia mulabitur 3). Tum 3, sententiae venales, scilicet quae mercedis caussa a eorruptis iudicibus perseruntur 4).
Adhaee 4, sententiae perlatae ex salsis instrumentis , quae iudex in iis pro serendis secutus sit, ei quidem non obstante praescriptione rei iudicatae, quia nondum de falso quaesitum est 5). idem 5, de sententiis intelligas, quas constet iudi eos ad dicta salsorum lestium pronunciasse 6).
Domum 6, ubi index ex errore, aut salsa sive caussa, sive praPSumptione ius dicat, et errorem, caussam, praesumptionen, iue in sententia e 1 primat 7). De eaeeculione rei iudica lae
XI. Sententia legitime a iudice perlata, quae in rem iudicalam abierit,
intra tempora a iure statula executioni est demandanda. Et quidem statim in actione reali, in actione vero personali quatuor mensium induciae eon-eeduntur, utroque iubente iure 8); nisi sorte ex iusta caussa iudex tempus illud coarctandum, vel prorogandum eensuerit 9). Verum ex recepta iam ubi quo consuetudine id iuris hac in re servari solet, scilicet ut vel statim post perlatam sententiam, vel aliquoi post dies, vel etiam post longum tem pus ex iudicis arbitrio lillerae expediantur executoriales, quarum Vi adpa ritores, aliive in seriores mi uis tri sententiam in iis conscriptam exequantur. XII. Generalis ille, utroque etiam iure probatus, hac in re canon Ser Vandus est, nimirum ut sententiae executio ab eo iudice fiat, qui eam pro nune lavit. At excipiendus iudex delegatus, qui sententiam exequi Vela lue io . Verum delegatus a Principe, vel a Papa ea utitur praerogati Fa, ut ipse per se, vel etiam per alium suam possi exequi sententiam i 1 .XllΙ. Quod si eiusmodi delegatus ordinario iniustae sententiae deman det executionem, tun sane non licet ordinario ei violenter resistere, ast differenda ipsi executio, donec Principi, vol Papae veritas innoteseat. Licet enim executori eaussa cognoscenda non sit, ius lamen ipsi est sententiae