Enarrationes Evangeliorum dominicalium, a prima dominica Adventus vsque ad dominicam septuagesimae ...

121쪽

ν DOMINICA ARTA verbo incarnato, nimirum domino Iesi Christo ait Ioan . t Ni manifestetur in Israel propterea ego veni in aqua baptizans nam sicut ob id vox oris prςcedit verbiam cordis, ut per vocem oris verbum cordis ab alii audiatur, alijsque innotescat sic & ob id Ioannes Christum praedicando,baptiaeando,& vias Domini praeparando praecessit, ut per ministerium eius Christus,qui est incarnatum ter. in patris verbum, praesens agnoscatur omnibus innotescat quUd di per ipsum, quantum ad eum attinebat, abunde faetium est nam Ioannes non solum aliouibus Christum signis manifestauit, verum etiam digato demostrauit,dices Ioan . I d. dum Iesiam ad Evenientem videret: Ecce agnus Dei, ecce qui tollit peccata mudi, hic est, de quo ego dixi post me venit qui ante me factus est,

quia prior me erat quapropter Ioannes non tum conacretiue praenunciator, vociferatorq, Christi: verum etiam abstractive vox ipsius nominatur. quemadmodum ad hominem unice adamatum dicimus, amor meus. Ioannes igitur dum se vocem esse Christi confitetur, sese ultra omnem mundum parentum totius familiae oblitus,exaltat:&in sublimia conscendit factus vox verbi aeterni,idque per gratiam Dei. qua ille tam extitit re gnus ut maior illo non :surrexerit inter natos mulieru,nio uersos. Ex quo manifestum euadit quod esse vocem Christi,sicut Ioannes erat, maioris lique momentia ponde ris fuerit quam vel Heliam vel prophetam esse. . Sunt de aliae rationes nonnullae propter quas Ioannes voce Christus autem verbum rectissime vocatur quia sicut vox deficit;verbum aut cordis auditum perficit: sica annes dixit,illim oportet crescere me autem minui, Ioa. Rursus sicut vox inutilis est absque verbo cordis sic

inutilis est praedicatio Ioannis sine Christo, haptismus Ioannis sine baptismo Christi. Quia igitur vox rectissime festi dicitur pectoris

nuncius tangelus mentis Linterpres tutellectus: idcirco de Ioannes , quia nuncius fuit, angelus, atque interpres verbi aeterni Christi, merito vox eius lem nuncupatur .n5 per essentia,sed per proprietatem . sicut Langelus dictus est.non naturi ded ob vitae puritatem

Vnde

122쪽

Vnge ditit: Ego vox clamantis in deserto quac dicat

Moyses vobis illum adumbrauit, Prophetae olim venturuvaticinati sunt ego autem vobis iam aduenientem ostendo nam ego ad hoc natus sum,ut per me tanquam vocem

Christus qui est incarnatum terni patris verbum,prqsens agnoscatur unde si ego ostedero vobis Christum,aequum est, mihi credatis, verbis meis fidem adhibeatis: nimirum quem tam magnum esse suspicati estis,ut me Christum esse vobis persuaderetis. Et ob id latus 3 talis a Deo missus veni, ut testimonium perhibens dignus essem au diri quia alioqui nunquam vobis persuasissetis, nec cre. dere potuissetis hominem tam pauperem,egenum,in ab tectum,qualis Iesus est Nazarenus esse Christum. Cum autem nulla sui ipsius sit vox, sed alterius addit cuius sit vox,dum subdit: clamantis in deserto, hoc est,clamantis in Iud corum po- ulo quia namq; desertum dicitur derelictum, recteus

erit nomine Iudaeorum censetur populus, qui derelinquens Dominum derelictus est ab eo .Vacua enim timore Dei e lora spiritusancto arentia rectissime deserto squalentis heremi comparantur sicut eis alibi Dominus explicat dicens: Ecce relinquetur vobis domus vestra de serta.Vel recte in deserto clamat,qui peccantibus poenitentiam praedicat,cilius agendae locus conueniens est desertum licui domus regum conueniunt his,qui in deliti jsωvoluptate vivere desiderant unde Dominus poenitenati amat facturus docturus quadraginta diebus quadraginta noctibus in deserto ieiunavit. Rogabis,cuius clamantis in deserto suerit Ioanes vox

dico quod Christi quasi dicat Ioannes: Non ego sed alius

per me clamat, in deserto videlicet Christus . nam Christus clamat Matth. 4 dicens: Poenitentiam agite appropinquauit enim regnum caelorum Clamat etiam ut non diligamus mundum, neque opera eius. Praeterea clamat: Si quis sitit, veniat ad me libat Clamatiterum venite ad me omnes qui laboratis Monerati estis . dc ego reficia vos. Rursus clamat id, quod hic in Evangelio sequitur: Dirigite viam Domini. Vbi graecus codex sic habet,ευρυ- να re τυ ιδὶ κυρίου, id est,rectam facite viam Domini: M

123쪽

rco DOMINI c A PARTA Ipse, mi per vlam euruam incedere nescit, ad vos per via rectam venire&in vobis habitare dignetur . Iubet enim amoliri malarum impedimet cupiditatum nam quemadmodum flexusin curuitas via impedit, quo minus ali uem nobis obuium videre valeamus ita quoq; haec o acula impedimento nobis sunt, ne Christum aduentantem cerneres cognoscere possimus. Vt igitur eum id re sevidentes cognoscere queamus: haec obstacula ablata esse neceste est quamuis nee hoc suffciat nam 'a m dia, quibus amici domini essicimur, ut eum iderein cognoscere possimus,procul dubio adhibere debemus qu

propter ali Euangelistiseptuaginta interpretes secuti diaxerunt ετ οιριαστατε τὴν κυριον, id est,parate viam Domini sa quod non tum in curvitate praedicta auferenda, verum etiam in quibusdam med ijs,vi Domin ad nos veniat, adhibendis consistit qualia sunt poenitentia veteris vitie obseruatio mandatorum Dei,fides,spes,charitas, pietas,iustitia, misericordia, c. quamuis si quis dicat istud Ioannis, dirigite viam Domini, ita intelligi debere, ut persecte impletum non si si curuitas viae praedicta ablatast, nisi xista media adhibita sint, eum recte dicere

Ceterum notanter dicit viam Domini,non autem vias vestras.Viae enim hominum sunt ambitio hypocrisiis,ex ternum opus sine charitate Dialectione non sunt hae viae quibus Dominus venit ad nos sed legitima obseruatio mandatorum Dei,fides, spes,charitas,&c hinc Esse s 3 di cit nominus . non sunt viae meae,viae vestrae. Sequitur: SN ut dixit Esua propheta. J hoc adiicit Baptista noster, nesb V dere . hoc ipsum, quod erat, humana temeritate

arro 'are Oasi dicat quamuis ego nectam Messias, necvssurprophetarum rediuiuusvi in hanc lucem reuocatus tamen hoc docendi munus propria authoritate non surpaui quum ante multos annos authoritate Dei huic prouinciae suerim destinatus. Sum enim ille de quo vaticina tus est Liuias cap. O .a. dicens. Ego vox clamantis in doserto,du igite viam Domini nec abs re illuc eos remittit. nam eo in loco manifestis verbis Propheta futurum praedicis,q antequam iistus praesens agnosceretur,Vox

124쪽

elamantis in deserto audiretur ae si aperte dicat:Ego sum illa vox, quam Esaias interiori auditu percepit vobis an nunciantem Christum. Vnde merito coniicere debebant non vulgarem quendam, sed magnum esse eum, de quo tam insignis praelocutus fuerat Propheta squidem non ociatur Spiritussanctus,nec tota unum scribit frustra Veiarum hoc legatos istos non expendisse,ex sequentibus manifestum erit.

ENARRATIONIS EVANGELII

DOMINICAE MARTAE ADVENTvs CAPUT TERTIUM.

misi uerant, erant ex Phariseu. J quitum temporis peritia legis,opinione sancti. moniae Lauthoritate ceteros praecellebant. unde dicit Origenes hoc adiunxisse Euan. gelistam, ut nunciorum idoneitatem dc se lemnitatem ostenderet quia autem tam insignes αλ- Iemnes miserunt viros ad Baptistam nostrum, nobis perspectissimum est quod quam magnificentissime de eo sen. serint,eumque summo in precio nabuerint. Vnde colligimus eos,qui tunc erant, qualis erat Ioannes, probae vitae. unice fuiste a Iudaeis adamatos . Iam vero a quibusdam amantur illi, qui nihil omnino sanctitatis prae se ferunt: Mab eisdem contemnuntur, ridentur,quos ut Deo placeant, laborare videmus nam si quis hodie vilioribus vestimentis indutus, ut vanitatem mundi contemneret, videretur: si quis a praua secietate sua seiunitus ut poenite . tiam ageret Deo seruiret, deprehederetur, a quani pluηximis rideretur,adeo ut vel hinc apertissimum sit qua plurimos Christianos magis Iudaeis esse peruersos. Est Lalia causa ob quam hoc adiecit Euangelista: nimirum ut significet Iudaeos nullam habere sua increduliis talis Lobstinationis excusationem. Non enim dubiu est, uin phariis omnia, quae hic dixit Ioannes, ad dominos

suos retulerint.

125쪽

ge maius erat quam vel Heliam vel prophetam esse tameilli surda alue verba eius praetereuntes, quasi nihil dix rit ulterius interrogantes subiungunt unde subdit Euam

gelista:

Et interes rauerunt eum, di dixerunt ei: quid ergo baptiza ,stu non es Christin,neque Helia , neque Prophetati Ex quo eos Ioannis verba non intellexisse certum est. Deinde hinc pharisaeos istos ad Ioannem mitas multum sibimetipsis authoritatis arrogasse, religiositate suae sectae fretos, colligimus nam arguunt Ioanne inserendo quod non debet baptizare,ex quo non est Christus,neque Helias,neque Propneta quod tamen non ex commissione mittentium, sed ex propria authoritate fecisse crede di sunt. Eis enim commissum erat, ut interrogarent eum, tu quis esc non aute ut arguerent eum de baptisino quod tamen nihilominus fecerunt decernentes noti licere ei baptigare nec selum hoc decernunt; verum etiam ob id Ioannem reptehendere audent.Tantu propriitribuuntvi

scietiae, authoritati quasi dicat Christus qui est suo baptismo peccata abluere potest . quemadmodum ipse de

seipse dicit Egech Ego effundam super vos aquam

mundam mundabimini ab omnibus inquinametis vestris. Et Esa. Effundam aquam supersitientem. Et racha. I . Erit fons patens domui Iuda in ablutionempe catorisvi menstruatae. Cum ergo Christus non sis, non licet tibi baptizare multo minus si nec Helias,nec Propheta sis. quamobrem his verbis calumniam ei struunt: quasi suo baptismo hominum peccata abluere conaretur quid inquiunt,baptizasa quid munus alienu,siarpasPquid homines vana spe lactas P quid homines in fraudem allicis3 quid homines tuis strophis & technis il hidis P Itane idonei tibi videntur, quos tanto astu fallere incipias dolis

cum tamen certum sit te tuo baptismo homines a peccatis mundare non posses nam solius hoc Dei est: tu autem ne propheta quidem es. Prohibere ergo eum iuxta Originem a baptizando volebant: uia tiod bli Christo baptizare conareteret, scies bant. Vnde Ioannes,quia iam se Christum esse negauerat, fialcem in alienam messem mittere baptizandi, Iudaeis

126쪽

apparebat. Quod ne eis persuasim esset amplius,Ioannes suum baptismum a Baptismo Christi aptissime distinxit.

nine sequitur: respondit ei Danes,J scilicet mansuetissime de mitissime, non probrosis verbis offensus, non indignatione commotus,non iniuria exacerbatus, nec a quo ei*uthoritas haee data sit,explicans cum hoc iam ex Maia satis indicastet: sed tantum baptismum suum, nequis in eo confideret de Christi baptisma contemneret exponens. hincsequitur: dicens: O apii in aqua. scilicet tantum, ita ut non insipiritusiancto quasi dicat: Ego baptizo quidem, sed non illo baptismo, qui Christo peculiaris & proprius in scripturis affirmatur, sed longe alio. Siquidem ad Christi baiotismum tria pertinet,nimirum spiritus,aqua,&san uis. hinc primae oan. s. res sunt qui testimoniu dant in te ra; spiritus,aqua,&sanguis. Meus autem baptismus dun-. taxat aquam habet, quae inter haec tria minoris ponderis momenti est. quaeropter clim ego duntaxat,quod minimum est, in baptismo meo praestem: ideo meo baptic mosolummodo exterius lavo corpora, non intus animis puroo a culpa quum sit in aqua latum, corpus solummodo lauet animam autem per veniam non sanet. Non est situr,quod inihi propter baptismum meum indignemini,nec quod me munus alienum usurpare arbitremini. Si autem scire velitis,qua igitur de causa baptize. respondeo, It praeparem viam Christo quemadmodum vos id docuit Malach. cap.suo La. dicens. Ecce ego mitto ange. Ium meum' praeparabit viam ante faciem meam. Et post hunc pater meus Zacharias dicens : Et tu puer propheta Altillimi vocaberis: priti bis enim ante faciem Domini, rare vias eius. Ego enim baptismo meo assuefacio populum ad Christi baptisma suscipiendum . Ego baptizo in poenitentiam,vi vos mortificemini, ablutione baptisi mi .vos indigere cognoscatis nam sicut praedicatio mea persecta non est, sed amum praeparatoriaci Ita quoq; baptismus meustatum indicat futurum quempiam, qui ut

ego baptizo aqua baptietaturus in spiritusancto. Unde vel caeco apparet disserentia inter baptismianoanis Christi. Ioannis baptiunia tantu aqua habet de ideo H nec

127쪽

IO DOMINICA PARTA nec gratiam eonfert,nee characterem imprimit,sed bi; modo ad Christi baptisma suscipiendum nomines premarat. Nostrum autem baptisma, quodvi Christi est, haciet aquam; deinde de sanguinem, hoe est, merhum passionis

C isti Denique habe, Spiritusanctum Mideo a peccatis mundare potest. Sequitur: Nessius autem,estrumfletu, quia natus Tactus visibilisper earnem,non in deserio quemadmodum ego, sed tanquam unus enumero populi conuersatur in medio vestrum ratque adeo in synagogis vestris cin ipse templo

Hieroselymitano videtur, auditur, imo etiam premitur. Iuxta illud Baraic tertio: Post hare in terris visus est, docuhominibus eouersatus est siquidem verbum caro laetum est,& habitauit in nobis unde annos natus duodecim insumtus est in templo in medio Doctorum . quamuis auteinter vos conuersetur,& a vobis videatur,audiatur,4 c; tingatur; tamen eum non cognoscitis hinc sequitur: quem vosnslatis. Is ilicet esse verum filium Dei, verum Messiam,& mundi saluatorem quia iuxta mundi aestimationem humilis est,pauper,abiectus inglorius, Mobscurus; nulla earum rerum,quibus mundi cultores hominem metiuntur, pompa se venditans & ideo in persen usque adeo plebeia inter vos conuersatur, ut facile cognosci nosvea is illi,cui omnis gloria mundi plane vilescit. a. Iis autem faetus est propter nos, ut ignobilia mundi etiagenda nobis ostedere ut sua nos humilitate exaltare sua paupertate diuites faceret. hinc sequitur: Ipse est,quipse me ventum eii, non utique in carnem,sia quidem iam natus erat Christus,sed ad prςdicandum,baaptizandum, perficiendum quod ego iam coepi quod

autem ipse Christus baptizauerit, manifestum est Ioan. 3.

e. Vbi se habetur Post haec venit Iesiis sidis ipuli eius in

Iudaeam terram, & illic morabatur cum eis laptizabat scilicet eos.Et paulo post ibidem,Facta est autem quaestio ex discipulis Ioannis cum Iudaeis de purificatione, , nerunt ad Ioannem sidixerunt ei: Rabbi, qui erat tecum trans Iordanem, cui tu testimonium perhibuisti, ecce hic.

baptizat, Momnes veniunt ad eum.

Huic tamen sententiae contrariu videtur quod dicitur

Ioan ν

128쪽

Ioan. .a. Audierunt pharitatinii Iesis plures discipulos facit,& baptizat, quam Ioannes quanqiram Iesias nobaptizaret sed discipuli eius reliquit Iudaeam, c. Ad hoc respondeo probabiliorem doctorum opinione secutus,Christum primo suos aqua spiritu sancto bapti Σasse discipulos; deinde solos discipulos, Christo circa altiora docenda occupato, baptizasse alios,non Ioannis,sed Christi baptismo de aquain spiritu sancto . nam quamuis ante Christi ascensionem in baptismo no daretur spiritus sanctus visibiliter, iuxta illud Ioan . .f. Nodum erat spiritus datus,quia Iesus nondum erat glorificatus stanae da. batur Spiritusiancti gratia, sicutis modo inuisibiliter. Ioannes autem hςc dicens, non selum personam Christi, sed & eius baptismum suo baptismo praefert hinc dicit Chri se stomus eum loqui ac si diceret Nolite putare totum in meo consistere baptismate nam si meum baptisma persectum esset,alius non veniret post me alterum ablaturus. Iam vero quia meum baptista imperfectum est , post me venturus est, se quo mihi iam sermo est qui aliud baptisma est daturus. Id quod asserit Ioannes, ne quis in eius baptismo erraret, putans sibi hunc absque Christi ba, ptismo sufficere ad salutem unde& Matth. 3. Ego quidebaptizo vos in aqua in poenitentiam : qui autem post me venturus est, fortior me est: ipse vos baptizabit in spiritu-

sancto Migni Seluitur: qui anta factu es f. quomodo factus, per quem omnia

facta sunt 3 non Deitate factus existens ante omnia secula Deus unde hic non essentiae, quam patri consor mem ha ber, declarat initium. Illa enim no est facta, sed nata. Sed loquitur de carnali substantiari ipsi enim facta est sed

tamen nunc non de tempore carnalis substantiae sermo

peragitur, sed de eo,qui est secundum carnem, sermo habetur nam carne non ante factus, cum sexto mense post Ioannem fuerit conceptusci sed tamen ante Ioannem a.

ctus ut homo, quia ad maiora mysteria ordinatus ut hic sit sensus: qui iucundum carnem secundum quam factus est,honorabilior, celebrior, siclarior me ex Insuper, mihi dignitate, gloria, lonore praelatus est me authoritate anteuertit,4 maior effectus est: sanctioris quo-

129쪽

que vitae persectioris meriti,4 copiosioris gratiae. Nam ante hoc in loco non temporis , sed ordinis habet Ggnificationem.

Ne quis autem ex hae comparatione sui ad filium Dei, dum dicit eum sibi praelatum, similitudine aliquam qua- tumuis exiguam intelligeret, cum Ioannes nullam vellet intelligi idcirco subiungit:

cuius non sum dignins ut soluam eius corrigiam calceamenti. Jquas dicat usque adeo me excellit, ut me prorsus, qui ei vel vilissimum praestem obsequium, indignum profiteare tantum abest,is illi aliqua ex parte comparadus sim quo tacite innuit Ioannes esu Christi diuinitate. nam si tiri stus tantum homo fuisset, certe Ioannes qui eius corrigiaealceamenti blueret, dignus extitisset homo namque vi homini seruiat, dignus est, cum ad mutua ministeria eonditi simus. Sed quia Ioannes Christi diuinitate* in dicare voluit, adeo hoc quam rectissime adiunxit quia homo quantumuis magnus, si Deo comparetur, nihil est

nisi puluis& cinis. Matthaeus & Lucas addunt Ioanem dixisse de Christo: Vs os baρitrabit iis pirii ancεο, igni. quasi dicata

annes qbale vobis iam inter Dominum seruum discrimen ostendi talis estis baptisinatum differentia nam quanto Dominus seruo maior est tanto hapti simus Domini,mnior est baptismate serui quantoque creator cre tura praestat tanto ossicium creantis ossicium creaturae superat famuliis baptizat aqua, Dominus autem baptizabit spiritu sanctori igni. Sequitur: haec in Bethabar ad asunt trans Drdanem inuidam codites hic habent Bethania, quum tamen legendum sit Bethabara . nam Bethania non trans Iordanem aut in deserto, sed ad latus motis Olivarum distans ab Hieroὶlymis stadijs quindecim sita est unde Origines, Chrysostomus, Theophylactus, Euthymius Mali nonnulli vitio scriptorum hic positum esse nomen hoc Bethania,cum scribi debuerit Bethabar euidenter affirmant. Haec igitur in Bethabara facta sunt tras Iordanem, hoe est,haec verba Ioannis sunt habita in Betha bara trans Iordanem sita. Ibi enim Ioannes arcanum hoc testimonium inenar-

130쪽

inenarrabili doctrina plenum de Iesu Nazareno pro fessus est, non in angiportu,non in secreto aliquo, quo se abdiderat, angulo psed publice min loco celeberrimo apud Iordane, atque adeo in media omni uni qui ab ip in Iordane bapti abantur multitudine hinc sequitur: ubi erat Ioannes baptietatis. unde manifestum emoannem non solum hoc in loco istud testimonium de Christo protulisse. verum etiam baptizasse,adeo baptisten nostrum sui baptisinatis non puduit, nec de officio suo praecur rem agens erubuit. Dicant igitur quicquidve, I in pharisaei Ioannes propter eos, quod cepit non derelinqvcl.

ENARRATIONIS EVANGELII DOMINICAE PRIMAE,

AUT, SI MAVIS, SECUNDAE Pos ΤcHRISTI NATALEM,C AP RIMUM. Euangelium Luce secundo e. I GL o tempore Erant pater eius mater eius mirantessuper quae dicebantur

de illo. Euangeli j huius historiam non die contigisse hodierno,sed eo quo purificata e Maria, Christo iam existen. te dierum quadraginta,quia manifestuest ideo declaratione non indiget. Ioseph autem pater Christi hic intelligitur, sed non eo, quo a Photino h retico habebatur, modo nam is putabat Iosephum verum Christi fuisse parentem, quod falsium est,&impium quapropter nec hoc voluit Euangelista quando Iosephum patrem appellauit Christi siquidem Euangelista ille noster immemor no erat eius,quod capite sui Euageli primo latam scripserat, quomodo per Gabrielem Mariae sidenunciasset sipromisisset Deus, quoniam non in virtute viri, sed spiritussancti esset paritura. De quo