장음표시 사용
131쪽
gens autem est inimicorum ordo. scuta micorum Docensis S coniungens. Est & ordo voluntatius dissimilium discentis. coni ungens, rat io docentis & discentis: vi caular, dc Visnriniis stiu quod Olitur a causa. Ratio vero vendentis &el O .mentis men xis, Ut conriori orum. Est dc ordo voluntarius ratione dissimilitudinis disiunges .ratio persequen- Persequetis ris&fugientis. Persequens enim fugientem pei se fugientis. quitur coniuncte quidem rationc voluntariae an sectionis dissi,viliter, sed seiungendo coniuncta. Mariti ct Marati autem dc uxoris affectio media quodam mo- oru. do esse videtur inter naturales di voluntarias, vi feVrrarumque particeps, & dissimilitudine definienda. Nam maritus uxoris est maritus. &vxor mariti ricinorum uxor. Mediam & vicini habent affectionem, cum inie sese. similitudine definiantur. impetans vero oc Obedi Magistra- ens partim naturale est sim perat enim sena per prae ius ρο- stantias deteriori in uniuerso: θ partim voluntariupuis. cum pactione quadam diuites imperant, pauperes Vero obtemperant: partim milium, cum publice decretum fuerit, ut imperent prudentiores c um Naturales igitur ut paucis complectaro tot sint affectiones: Uectiones quacunque harum cum aliquo coniuncti simus, aba terna fiunt: ipsa a sitionis sorma officium aduersus eum & re voluntaria, periemus di conseruabimus: siue id ille conseruet, mutabiles. siue non,in naturalibus ossiciis praesertim. Nam Voluntariam affectionem etiam alter, bona malaue voluntate dirimere potest, amicitiam mala, inimia , citias bona. Etenim voluntas eam affcctionem constituit: naturalem vero non voluntas, sed natura.
Quamobrem si amicus noster ob prauam voluntatem sit inimicus: soluit affectionem nostram, nec, iam ei debemus amicitiae ossicia, qui amicus e Se de- Necessitudo stitit,& inimicus esse voluit. Verum si pater impropater . da voluntate fuerit, patris affectionem non soluit voluntas. Ea enim naturalis est, & non voluntaria:& talis affectio est erga patrem,non utique erga b num patrem. Etsi igitur malus fuerit pater, tam ea
Γ' ossicia quae patri debentur, ei praestanda sunt. Omnibus itaque modis est obseruandus & curandus, ut dei
132쪽
vi & vitae nostrae post Deum auctor, de quod eius cura & caritate muniti huc usque processimus. Est & cura parentibus reddenda, ut quam ab illis mutuam acceperimus , gratis animis atque uberiore mensura: eorumque mandata alacriter exsequenda omnia iis exceptis quae animi vitia prouocant. Haecentis citra eorum offensam, quantum fieri potest μ' strecusanda sunt, ut quae patri animorum displice- mm patra ant: cedendumque illis est caeteris rebus omnibus, ' Pracent, tam eXternis, quam ipso corpore. Nam si fortuitis r Unda. dominis . argento numerato & corpora & peculia seruorum parent: quanto magis parebunt eadem illis: qui naturales ortus nostri auctores fuerunt Quare dc verbera patrium aequioribus animis ferenda sunt filiis, quam seruis dominorum : multoque magis conuicium aut contumelia. Itaque veteres Patriapot Romanorum leges, tum excellentia naturae consi-sas apud derata .lum laboribus quos filiorum causa parentes Romanos. capiunt expensis, tum eo etiam consilio, ut liberos
omnino patriae potestati subiicerent fretae scilicet , naturali parentum erga liberos pietate,dc vendendi illos, si vellent, potestatem dedere parentibus, de impune occidendi. His vero antiquiores ita vener, tae sunt parentes,ut Deos appellare eos non dubita- Hairint. Sed quamuis in hoc diuinam excellentiam reueriti, patres appellare deos sit desitum: Datres tamen patrum Graeci adhuc Θειους, quasi diuinos, no ut Romani) patruos appellant, ut demonstrent, quam rationem parentum aduersus liberos esse eX Sualis eo in istiment. Sunt autem officia aduersus parentes,tum patremfu quod aequa sunt, praestanda potissimum,Vx ea rati O- ri tales ipse
ne voluntatem nostram naturae consentaneam tiberos tuos conservemus: tum diuinae vindictae ratio est ha' experieris: benda, quod consentaneum est sore ut tales liberoru erga nos an inios experiamur', quales nos aduersus parentes nostros praebuerimus. Quod si frater te Ucia se laeserit, tu aduersus fratrem naturalem affectionis terna. ordinem conserua sic pactionem uniuersitate rerum
teste dc arbitra initam,quae tibi hos,& non alios pa-
133쪽
Tentes fratres atq; cognatos destinauit. Illud etiam consideia, ut ille te vel aeque vel inique tractet, non esse penes te Plinin i vero munus esic penes te. Quarc non esse considerandum , quomodo is re tractet: sed quid tu facias,ut naturae congruenter Vivas. Ne- que enim illius dominus es, sed illud ut tui officii munus exsequare. In eo enim di detrimcntii tuum, α emolumentum situm est. Nam ille quidem vi- cunque se gesserit, te non laedet, si utilitatem & damnum in te ipso quaesieris. Sin ista in externis rebus collocaris, id damnum non si ater,sed tu ipse tibi dederis. Atque etiam considei and una,si lenitate& ca-' ωλte tua fratrem amicum tibi seceris: binas affectiones perna istas, in irabile m escturas esse conium cia dii ctionem. Ossicia porro erga bonarum artium do-scipulorum. ctores eadem sunt, quae erga parentes . & fortasse cum aliquo cumulo : quod hi altores di curatores no corporis nostri, sed nostri ipsorum sunt : idque nec naturali necessitate, ut parentes tum apud brutas animantes, tum apud homine , sed bona volunta- te,diuinam bonitatem imitante, quae animas in o tum delapsias eo unde venerunt, reducere conatur. Jllud etiam praeterea habent ossicia aduersus magistros, quod omnibus eorum pyaeceptis,tanquam di- Aristoteles: uinis edictis, est obtemperandum. Earum enim rerum doctor, quae secundum naturam nobis conueniunt nihil praecipiet,nisi quod ad hunc finem refe-- Ἀλτεροι ratur. Si Veio parentes nostri bonarum etiam artiuUM τ doctores fuerint: tum binis affectionibus coniun---νm ctis, etiam ossicia utrisque debita praestanda erunt. νον. οἱ ipsique ut diuina quaedam imago adorandi, quod αεὶ A ut euemus, & ut bene essemus, hi non secus ac Deus λως O- auctores fuerint. Iam amici tiae ossicia,quae & hono--ρὰδ . rabilia,& utilia sunt, quam breuissime percurramus. Amicorum In his primum est delectus : alterum, tractatio, Mincia. optima tractatione conseruatio amicorum, Unde
r. Delectus. Vniuersum amicitiae bonum exsistit. Ac delectus quidem agendus est, morum similitudine considerata. Dissimilia enim non sacile in amicitiam coa-- lescuntis
134쪽
lestunt, quamuis utraq; bona esse videantur. Mores - - enim Rigidiores ec stabiliores, non coueniunt cum agilior ib. de scruidioribus. Deinde videndii, quem . admodum veteres suos amicos tractarit is,cuius amicitia expetimus Tertiuest, ac potius & prim iam φει medium de ultimum,utrum brutis cupiditatibus pareat,an Vtcunq, in eo ratio dominetur. H uic consequens est, ut appetitiones spectentur,virum hae ad res honestas & probatas bonis seraptur, an vero ad
iucundas&scedas dc hominum vulgo placitas: prq-tereaq, num moderatae tractabilesq; sint appetitiones de declinationes. rec querationi facile pareant, an vehementes & essae nc. I ad id quod ipsis placet arripiendum semper incitataei Tales enim omnia suo arbitratu cogentes, no suat idoneae ad amicitiae coniuncti 2 i cm. Atq; ea etiam ingeni a. qui summu pitio ob bonum in rebus externis collocat,ut in opibus, aut pi minora corpori b. aut ciuili auctoritate dc gloria, ne ipsa qui- ut μή adem apta sunt ad amicitiam. Nam cum haec diuidi muttiam. possint, qui ea vehemetius appetit plus capit,dc minus relinquit utiq;,ut amicus paria no obtineat. Ac . .
in pecunia di corporibus id quidem clarum qix od Hi filiis
di gloriolae captator unus scilicet,vult florere gloria, risi, bissi Animi vero bona,quae in diuisa ii habet penes quos
su nt,ut vi tutes, viscientiae, si alter eorum sit parti-- -' .ceps, in altero adeo non minuuntur. Vt augeantur ietiam. Simul enim excitantur dc inflammantu haec in animis eruditorum dc bonorum virorum,& aliis . communicata multiplicantur, de vehit silicis dc calybis attritu lux una veritatis & honestae vitae inde emicat. Praeterea amici in verum bonum intenti,Mad rectae rationis normam res suas dirigentes, una regula utuntur diiudicandae utilitatis. Nam utrinque dc bonii commune est, de una recta ratio. Cum autem in amicorum animis regula sit communis, quae utilia Ic noxia diiudicet, itemque iucunda dc molesta: coniungi eos inter sese est necesse, omnem ique dissensionem dc tumultum tolli e medio. si una communi regula rectae rationis non usi ambo
135쪽
fuerint, diuelli eos est necesse. Ae delectus quidem
Tractatio amicorum est talis. Tractatio autem dc conserua- conser- tio uno verbo ut dicam,id quod rectum est,tenebit. , uatio ami- Sie igitur utendum est amicis, ut eos uti nobis vo- cstrum. lumus. Ac beneficia quae a nobis in illos proficiscuntur, cxtenuanda sunt cogitatione nostra: contraque amplificanda, quae in nos illi contulerint. In delictis autem contrarium faciendum est: illorumque extenuanda sitnt, nostra exaggereanda & improbanda. Proprium vero nihil existimandum est, quin idem nostris etiam amicis magis conueniat:& principatu libenter illis est cedendum, quasi nobis ipsis cederemus. Siquidem amicus, veteri pr uerbio, alter ipse est. Quia vero fieri no potest quin γρη Mer h omines aliquando delinquamus, & alii alioso deundum ira sendamus t amicitiae institutum totis viribus est grAEtiam, tuendum,delictumque leniter castigandum,Vt vere aureo illi praecepto pareatur,xa Crimen ob exiguum tibi nos uat hosis amissu, ,3 Luod liceat:& reditus in gratiam firmus & sdelis tam verbis quam re ipsa declarandus, ne peccati conscientia ei qui peccauit, de reliquo suspectam faciat amicitiam, non credenti eum qui offensus sit, eandem retinere voluntatem. Illud vero perspicuum est non/ amico tantum, sed &eius necessariis beneuolentiam & officia praestanda esse, ut eorum coniunctio nobiscum non minor quam cum illis ducatur: nec absens minus, ac potius magis est curandus quam praesens quod mihi de meo quodam amico constat. Vt autem paucis complectar, si verus delectus agatur, & quasi iundamenta amicitiae rite iaciantur . iam ipse ille cordatus amor eam ad conuenientem usum perducit, & amicitiae officia facile perdocet. Ultro enim amicus sic amicum tractans,ut seipsum, Amieitia omni fungetur ossicio. Quantum vero in amicitia
commenda- insit boni, & quod ea bonorum sit causa: prolixam tiri id quidem desiderat commemorationem , sed i men pauca dicantur quae in mentem veniunt. Ac primum,
136쪽
primum, uterque amicus duos habebit animos, totidem que corpora: nec dubium,quin externa etiam quae dicuntur bona communia. Quod si plures tales amici fuerint, unusquisque multis augetur Rammis & corporibus & fortunis. Igitur ex in rerum naturae inquisitione magna lux veritati S ita con- iunctis animis illucescit: & in virtutis usu, si ea quae in singulis excellunt, in commune conserantur ecvsurpentur, una quaedam integra & perfecta virtus cum publice omnibus, tum separatim singulis fac le contingit, quae&a numine illustretur ob perse- ctionem. Accedunt tuta costilia dubiis temporibus,&actiones constantes, prudentia simul di potentia . corroboratae, Iam peregre prosectus amicus suis per amicum adest, bonoque animo est: non tantum vivens, sed&moriens, quasi una cum iis aetatem
degeret. Quanta vero in hac re suauitas inest Z Quid
enim iucundius amici conspectu sermone, actionis bus 8 Fides vero atque fiducia nec ob cognationem tanta esse potest, nec ob principatum, nec ob pecuniae magnitudinem, quanta propter synceros amicos. Alexander certe interrogatus ubi thesauros su- s. os haberet, amicos suos demonstrauit. Est & paeda- ive .gogus optimus,amicus. Nam a nemine quisquam ob delictum minore cum offensa quam ab amicoarguitur: neque veremur quenquam sic, neglecto . ossicio aliquo, ut amicum. Res hctas& secundas auget amici praesentia, curas & solicitudines nemo aeque leuat &consolatur : tutaque est ad optimam hominum tractationem exercitatio. Nam Aeprinceps locus amico libenter conceditur, & eius
delictis facile ignoscitur, di quae sentias citra sucum
de vere amico dixeris.Pro acceptis autem beneficiis .m dc benPolentia gratiam alacriter animo referre studeas inec humanitas & bonitas erga quenquam ipari liberalitate&benignitate,atque aduersu Sami - cum declaratur: nee periculi socius aeque promtus, vel cum periculo capitis. atque amicus reperietur.
Quod si exercitum ex amicis conscribere lireret; '
137쪽
multo pauciores . facile plures hostes progigarent. Si quis ergo se erga amicos hisce rebus solerter exercuerit, & ob amicitiae caritatem citra molestiam consuefecerit: facile cum tempus postularit iidem
Isocrates: aduersus alios etiam homines utetur, eadem offi--ρ π ἔ-s. cii ratione seruata. Este illud animaduersione di- ίαν gnum, amicitiam naturalibus etiam assectionibus Mugων φυ- conserre desiderium, caritatem. & praestandi offi-επς νομου, mi cii alacritatem. Nam &fratres,di liberi, & maritus γέ- &vxor nisi amici inter sese fuerint, quamuis Epicteto obtemperantes,naturali affectioni tribuerint ριGς ώαμ quod decet, tamen id nec alacriter, nec hilariter, nec κης. vltro denique, sed veluti coacti facient, tanquam necessarium aliquod dc urgens munus obituri: non autem singulari studio incitati, nec eas res ut prae
cipua bona amplexi: sed ideo aggressi, ne ossicio
suo de suisse videantur. Cur autem amicitiae assectio tantam vim habeat. it Iud in causa est, quod consilio & voluntate suscepta est. Nam quae a voluntate non pendent ea naturali sunt affectione deuincta. Voluntaria vero arctiore vinculo sunt astria D. Iohora: cta,quod rationis& voluntatis facultas, animae na--μη ἀγα-ν tura superior est: &vni, omnia ad unum redigen-. ἀδελφον ti, propinquior. Etsi autem ea quoque magna αεώ- admirabilia bona sunt amicitiae quae exposuimus z. 3int: τὸν pleraque tamen humana sunt. Quod vero in ea ma-εν, ον-εώ- ximum est, maximeque diuinum, ignoratur: quod eo , mis sincera amicitia mentes amicorum in unum con-
δαύατ- ά- trahens, meditatio pulcerrima est diuinae coniun-γαπῆν. ctionis. Neque enim fieri potest, ut ad geniorum Dei coniunctionem perueniatur, nisi ea quae est inter cognatos animos antecellerit. Recte igitur Py--ηicit thagorei prae aliis virtutibus amicitiam coluerunta visculum eamque vineulum omnium virtutum eise pronunqvirtutum tiarunt. Nam si una quaevis abfuerit virtus, ades m tum, se recusat amicitia. Quis enim iniustus,t aut intemperans, aut timidus, ac magis etiam vaecors,
boni quod est in amicitia capaxene queati Debet igitur, qui amicus esse vult, semetipsum repurgare,
138쪽
pti l l quantum fieri potest a brutis affectibus, ac tum suit: Uzi' simile quaerere: idque inuentum amplecti,quasi di tol Da mi dio animae suae alteraue corporis sui parte reper- ta. secundum fabulam Aristoplianis. Atque naeci ra amicitiae desiderio tributa sint , quam Vel in paucis dat ' cernere optabile est, nostra aetate propemodum pe- 'ii oti, 'nitus e vita mortalium profligatam. Scd eo rede-iedies undum est, unde dis cessimus, di assectiones reliquae za φ persequendae. quarum meminit Epictetus. Cum ruisi' enim ex assectionum discrimine osticiorum discrii OG i men reperiendum esse dixi isset: Sic, inquit, de ab titti aifcctione ciuis, officium erga illum est reperien-ra dum. Est autem quaedam ea quoque cognatio. Namisi: Mi si communis ima ter est ciuitas, & patrem simul ac Cisu eod;ν matrem reptae sentat : ea ratione quasi fratres quos cia. Osta - dam effeci ues,constat. Est&illud in promtu, interiit, omnes germanos ciues de inquilinis enim non loquor in etsi lonsinquam cognationem, tamen ira quandam intercedere, quanquam cognatio eius ou, dem originis, necessitudo satis ampla est. Magnati: enim est ingeniorum similitudo, non in iisdem mo- ist dociuitatibus, sed etiam nationibus iisdem. Civest ην igitur sic tractandi sunt, ut cognati: dandaque ope- ου inu: Ia, ne qua re necessaria egeant: de disciplina eorumus i pro virili curanda, ut is quoque fructus ex eis rapia- . tilo tur, ut&apud bonos viros habites, nec in victu de si cultu corporis tuendi causa quicquam desideres dcico in periculis auxilio non destituaris. Pupillis quidem in il dc viduis parentis loco esse debes. Potest enim alius Ε, si pecunia,alius pro auctoritate magistratus, alius per oti. diei. Ast amicos . alius bono consilio, alius Opera corporis, aft.
ii', alius denique ut caetera deficiant omnia ) animi b: saltem propensione,& aeque prope dolendo ciui suoiaz subueriare. Ciuis autem , si etiam vicinus suerit,
aliquanto arctiore deuincitur necessitudinis vin- Vitinio iij, culo. Vt enim urbem eandem, dc familiam eandem, cia. non ten re neque fortuito consequimur: sic etiam eundem vi bis locum communi quada ratione so
timur. Maior igitur beneuolentia dc familiaritas
139쪽
vicino debetur quam ciui: quaeq; de ciue dicta sunt,
uberius decumulatius in vicino obsermantur, eiquedi communicantur & accepta reseruntur quae ponsunt omnia. Rebus eorum secundis gratulandum, aduersis ingemiscendum,aegrotantes tanquam domestici curandi: & in omnibus aliorum congressibus declarandum te vicino in re nulla iusta desiturum,pro virili adiutando. Denique turpe habendu&erubescendum est, vicinum ei in re ab aliis adiutum suisse, qua adjuvari a nobis potuisset. Est etiam asscctio quaedam aduersus peregrinos, qui ad nos
Veniunt,ab hospitum curatore Deo conciliata. Est igitur & his suum tribuendum tum ob curatorem eorum Deum, tum propter incrementum humanitatis nostrae, quae non solius necessitudinis 5c e
gnationis rationem habere, sed ad uniuersum hominum genus porrigi debet: tum vero, ut & nosmetis, uuis clim fidocia supplicemus Hospitali Deo, diuinaqueri ep. hsi pyouidentia di ipsi ea consequamur, quae hospiti-ribu, nais busiribuimus. Tenendum enim est,quemque te dare iura am rectam Voluntatem & bona syctiones mutuare loquuntur. Deo, easdemque magna cum usura, & uberiore quam homines solent mensura ab eo rependi. Nullo autem modo violandus est hospes: sed si ab aliis violetur,summa vi de sendendus. Eum enim ope hu- , mana destitutum, curator hospitum Deus magis αrespicit S ulciscitur. Est & in eo negotio cuius conficiendi causa venit,adiuuandus ab eo qui potest, de Victus egenti praebendus pro facultatibus r & in morbo rituandus est hospes, quantum licet, &in Militum os reditu ad suos quoad postis. Atque etiam militis. Aia. ossici urn,inquit, ex affectione erga Imperatorem est reperiendum. Conuenit autem dc iubenti aliquid statim parere, ob subitas bellicae rei conuersiones:& fortiter pugnare cum iusserit Imperator, quasi in ipso posita sit victoria exercitus: & pro eius salute discrimen capitis adire, quod uno milite caeso parum in bello ei parti nocetur: duce autem interfecto, vel victores eius milites statim & animis concidunt,
140쪽
dunt,& non secus atque oues opilione carentes, lupis inuadentibus alii alio diffugiunt, ut non castra tantum , sed ipsa etiam patria, duce in bello caeso periclitetur. Idque declarant ea quae Cyri momtem, ut a Xenophonte scribitur,consecuta 1 unt. Populi etiam cum principibus ciuitatis quandam eisse Populi os effectionem, perspicuum est, &ossicia illi assectioni c/μ.
congruentia. Legitimis autem & germanis principibus parere in omnibus populus debet.& alacriter obtemperare, & venerari eos, ut qui proxime di secundum Deum maxima in rempublicam beneficia conferant. Veri enim principes ab animo suae cura Magistra. tionis munus auspicantur. & hominis partes per tin lisuta. uagantur: di quod de medicis dixit Hippocrates,in principibus copiosius videre licet. Nam ob alienos , , casus priuatis non quidem doloribus afficientur, si , , Epicteto pareant: sed curas & labores subeunt, remfamiliarem negligunt, occupationibus detinentur, quibus&a sui& rerum meliorum cu a abstrahuntur.Neque vero inagistratibus obsequi tantum, sed di operam qui possunt nauare debent, atque exist i- mare in iis niti falutem ciuitatis. Sin autem Verbo FalsiρνἈιι tantum principes erunt, di. magistratus ossicia negligent: improbandi illi quidem erunt, ut sunt improbii sed quod magistratui conuenit, eis p habitur, ut & principatum eis deseramus , & jis
in rebus pareamus, quibus animus non laeditur. Sed ad reliqua Epicteti capital conuertatur oratio, ne cum eius declarationem mihi proposuerim, imprudens ossiciorum docta inam vel bose persequar.
I Eligionis erga Deos immoreales praciputim iEud
tia , . esse eos, o bene sufena adminisrare uniuersa: parendum esse eis, ct in omnibu3 iis qua fiant acqui/Icendum, O sequenda muro, vς qua a mente proau-