장음표시 사용
141쪽
risma ruantur. Sic enim nec incusabis eos unquam, me ab eis negligi te conquereris., Aliter autem idsieri
nequit, quam si iis qua in potestate nostra nonsunt, relictis, tam bona qua mala in iis qua in nobis sita suns collocaris. Nam si quid illorumsenseris esse bonum aut
malum, aliter certefieri non poterit, quin aut rusem stratus qua velles,aut in ea qua nostes delapsu ,, est pes ct oderis illarum rerum auctores. Illud enim natura e i insitum omni animantium generi,ut ea qua nocitura videantur, eoruml eausa fugiant Sauersentur: eontra, utilia ct causias eorum persequantur es admirenitir. Nulta igitur ratio Hr,ut is qui nocerisibi
putat, eo tiretur quod nocere videatur: unde etiam
ipso damno vigaudeatur, fieri nequit. Hinc fit, vi ct patrissim conuicietur,cum ea qrta in bonis habentur, filio non impertierit: ct illud est quod inter Eteoclem O Pol nicem bessum concitarit, quod bonum exsistimabant imperium. Hae de causa Deos execratur a gricola, ob hoc nauta ob hoc mercator, ob hoc ii, qtii liberos ct uxores amittunt. Nam ubi utilitas, ibi etiaea pietas. 2 amobrem qui id dat operam, ut sic se appetao , auersetur quemadmodum decet: is eadem opera ct pietati dat operam. Libandei autem sacrificandum, ct osserenda primitia sunt unicuique, ritu
patrio: easte. non luxuriose, nec indiligenter, nec μη - de, 0uprafacultates.
Expositis ossiciis aduersus eos qui eiusdem con- ditionis sunt, hoc est. homines : nunc ad praestantiores nobis transit. Est enim a proximis incoandum, & sic ad superiora in ossiciis etiam ascendendum. Enimuero haec quoque ex affectione reperit, quaecum eis est tanquam primis causis Sc excellen-mn δὐ tibus. Cum autem tales sint, obscurum non est ni-hblis 62 hil eos nostris rebus indigere. Quare ossicia nostra mon. e, aduersub illos sunt, quae nos illis concilient atque ρ subiiciant. Hac enim ratione assectionem atque or dinem naturalem ea quae ex causis orta iunt, aduer- sus pri-
142쪽
sis primas & eximias causas tuentur. Honorandi sunt igitur, & pie colendi, eoi unq; actionibus obtemperandum : libenterque illis cedendum δε in iis acquiescendum, ut quae ela optimo consilio, desumma prouidentia administrentur. Ea vero tum nobis' contingentAum & cognitio nostra vera suerit,& viata naturae conuenienter instituta. Recte autem de ,
iis sentiemus, si iudicauerimus &esse eos primas Uς - 'o
rerum causas,& res conditas gubernare dc consulere sevi 'it uniuersis,eam, recte dc iuste administrare. Sive quis enim mos ede non censetti siue cum sint, non comsulere rebus humanis: siue cum & sint, dc rebus humanis consulant, id tamen dciniuste dc impruden. ter facere opinatur, is neque colet dc venerabitur eos,
neque illorum actionibus subscribet ac parebit, ut Vita bona ab optimo consilio profectis. Vita porro bene de instituta.
sancte institui,ut eorum quae fiunt,cum uniuersa ab optima mente administrentur, nec reprehendas 'uicquam, neque auctores accuses, non potest, nisi bonum & malum in rebus nostri iuris quaeramus: i , ut in his&appetitiones nostre dc declinationes versentur, utque nunquam appetendo frustremur, nunquam incidamus in id quod declinamus. Sive enim res externas ut bonas appetimus, ecquasda earum
ut malas auersamur: saepe&frustari desideriis, Sc in Luos nocero ea quae fugias i incidere necesse erit. Cum autem iis nobu puta frustramur quae dc sideramus, dc in ea quae fugimus O , odia incidimus: fieri non potest quin culpemus dc ode- msu quos rimus auctores harum rerum: aut eos qui cum poc produse, δε-
sent, eas non auertant, sed conniueant. Omnes tigimus. enim animantes, atque adeo res omnes bonum appetunt, eademque ratione mala secundum naturam decli reant: eoque mala quae aut sint aut esse viden- tur, orumque causas aversantur. itemque utilia se a
vera leu falsa, eorumque causas amplectuntur di persequuntur, dc ut magna admirantur. Nullo igitur
modo fieri potest, ut qui noceri sibi putat, eo delectetur quod nocere videatur: sicut fieri nequit, ipso 'ti damno gaudeatur. Sic .n. quisque aduersus dan- '
143쪽
tem damnum affectus est, ut aduersus ipsum damnum. Damnum enim malum est: malum fugiendum. odio dignum, sicut bonum optabile & amplectendum. Eum autem,qui rei alicuius quae mala habetur, causa putatur, odium di conuicia vitare non posse: ex eo constat, quod nec naturaliςnecessitudo &coniunctio satis virium habet ad odium eorum profligandum, qui nos aut bonis quae habentur priuant, aut in ea quae mala videntur coniiciunt. Nam propterea&pater inuisus a filio coirili.
ciis assicitur, si bona filio neget, aut quod malum habetur in stipat, siue id verberando fiat, siue ad continentiam assuefaciendo. Nam & Polynicem re Eteoclem Oedipodis filios, hoc quamuis ira tres, ad duellum & caedem mutua adegit, quod imperium bonum iudieabant, & alter eo se ab altero spoliaripli uit .ue B aut aliquando plus pluit, aut aliquid aliud quod
serenu ,pia' bonum aut malum habetur fit, aut non fit: aust cere omni- res aut impiis verbis lacessit, aut certe cogitatione. M polin. Naturae quoque moleste ferunt, cum ventus eis se- 'cundus non spirat,quamuis saepe alius Austro,alius Aquilone egeat. neque cogitant, fieri non posse ut simul contrarii spirent: sed tantum auctori vento- rum siccensent, quod nec suum habeant,dc contra
rium experiantur. Mercatores, cum emunt, melci
um copiam esse volunt :dicum vendunt, penuria :& virum horum factum non fuerit, gubernatores - ν uniuersitatis huius accusant, neque cogitant se ea
concupiscere quae fieri non possint. Qui uxores, qui liberos,qui denique carissima quaeque amittunt,ut frustrati iis quae appetunt, & in ea prolapsi quae μ-clinant, gubernatores accusant. Qui enim id quod bonum habetur: praebent eos & colere dc venerari solemus. Nam ratione utilitatis statim veneratio excitatur, aduersus eos qui utilitatem praebent: sicut ob inutile odium&auersatio auctorum. Quare qui operam dat ut quemadmodum decet. appetat α declinet, nec ad externa porrigit appetitum di Iupiter ne I, putabat. Iam agricola si post sationem non pluit. declina-
144쪽
declinationemr is eadem opera de pietati dat operam. Semper enim ea quae desiderat adipiscitur, nec in ea incidit quae declinat, quia haec penes nos sunt. Aequiescit igitur in iis quae fiunt, de conuenientem
cultum auctoribus eorum tribuit. Qui autem res externas desiderat, easque declinat: nisi etiam voluntates hominum ad suam opinionem conuersias habeat, dc diuitias Sc paupertatem, & valetudinem dc morbum, dc vitam dc mortem, de victorias 5c cla- Ummdes, atque etiam ventos, &pluuias, & grandinem, φος φήμης.& omnia quae in sublimi fiunt,& fatum uniuersum: Dς quoniam in has appetitiones & declinationes pro p lapsus est necessario, multis appetitionibus frustra r 'g
tur,de in multa aduersa incidit. Proinde etiam mo- έως teste fert omnia, & culpat auctores,& vitam agit cumolestam&aerumnosam, tum irreligiosam & impiam aduersus Deum,ut omnibus modis sit infelix. Traditis aute pietatis aduersus deos pretcipuis causis, & certissima de eis scientia,ut ultro pareamus decedamus eorum actionibus, & acquiescamus in iis, ut quae ab optimo consilio proficiscantur: & de monstrato, non posse hoc eos facere, qui bonum 3c malum in voluntate nostra non collocent, sed in rebus externis: ordine subiungit honores, qui ob res iexternas Deo tribuuntur, quorum legitimos &Vsu o creceptos Deus utique hominibus ostendit,ut hist 'riae declarant: ut de nos per eos necessitudine cum eis coni ungamur, & externae res per oblationes fruendo illustratione diuina, de uberes nascantur, dc nostris usibus accommodatae. Vt enim animvmν --iano euius is auctor est,ei dedicamus dc consecramus, re- Apurgando illum, tum vera de illo cogitatione, tum vita naturae consentanea: sic post eam corpus etiam ' ab ipso datum decet ei cosecrari, a maculis tam coim spicuis quam latentibus repurgatum. Animus au- γtem his quas dixi rationibus repurgatus, repumato instrumento, vestimentis etiam quam purissimis
Vso,externarum quoque rerum,quas Deus dederit,
primitias offerto. Nam ius fasque postulat,iis offerri
145쪽
primitias,qui dederunt: non quod his egeat Deus neque enim probitate nostra eget, neque rectis de se opinionibus sed nos per haec. pro ea mensura que nobis conuenit, illustrationis diu arae iacti capaces,
Deum suscipimus, si digni simus Sic externae res etiam oblatae & dedicatae, ex vitae ratione pia Ia, con
Sacrorum uenienti modo illustrationis diuinae fiunt & ipsae miracula. participes, ita ut diurna cosipiciatures acitas. Nam ct epilepsa se quispiam horum muncre liberatum ostendit perque lutc& fluctus maris sedavit: quique ea sancte offetunt, ob affectionem quam erga illos habent ipsi quoque diuinae fiunt illustrationis par. ticipes,pi aeterquam quod & iusti & grati a limi sungitur munere is, qui illa iis qui dederunt, offert &Utopia lex et consecrat. Quod vero dixi, per exiguas istas primi
Ne su. cui tiastolum genus illud dedicatur dccosecratur Deo, quam reli- ct conuenientem ipsius Dei opem consequitur. H c,φθ-udi vero, inquit, patrio ritu fieri debent a sinu illis. nam
Deus simul & ubique praesto est seniper, cum omnibus suis diuinis copiis. Cu autem multa sint a Deo . producta, nos qui una distincta specie constemus
humana, &pro humana forma, unum genus vitae nunc. & unam aetatis degerdae rationem sortiti, Scin exigua parte uniuersi & terrae adeo ipsius collocati simus: alius alio Dei beneficio fruimur, aliisque Vahietas ut temporibus & locis. Vides enim cum aliis dies est, Dco um ct altis esse nocte : cum alibi hiems, alibi aestatem: hic si Vm, alias nasci & stirpes di animantes in aliis locis alias: scei mrc. cum & terra,& quae in ea sunt, diuina beneficia di- z εν-- uersis percipiant modis. Singuli igitur partim diuina patefactione, partim experientia edocti, diuersis ut locis & vitae generibus, sic etiam temporibus de modis, victimarum item di oblationum varietate numen placant. Accum diuina festa rite celebrantur, statis diebus euidens emcacia diuinae illustrationis conspicitur: quod alias nullo modo fit. Nam ct aegroti curantur, dc utilia quaedam praedicuntur. Tanti interest distrimen temporum ad diuinam
necessitudinem, itemque locorum dc dictorum, factorum n,
146쪽
eorumque Ec oblationum accommodati Q Jubex ubd. istis autem omnia, quae ad diuinum cultum pertineant, de pure facere. oc non sol dide. Nam ab impuro pura, is attingi nefas est: purumquedc sincerum, si quid ei adulterinum admisceatur, eo pollui solet. Neq; igi tur sordide quicquam faciendum, neq; negligenter&per ignauiam, qu:cquam fami necessarium aut
praetermittendum, aut confundendum, aut permutandum. Sicut enim, si elemeta sermoni subtrahas aut immutes, non manet eadem sorma sermonis r se etiam diuinormia operum δc sermonum, si quid aut deest aut immutatum est, aut pertuibatu, illustratio diuina tollitur, dc toriam qnae geruntur vim evanidam reddit eius qui illa gerit, ..cordia: sicut ad complementum M persectionem caeter rum excitata cum scientia alacritas, multum valet. Qui vero se in Dei cultu negligentem & cordem praebet, qua in re sit ad ossicium fungendum excitatus 3 At neque irreligiose, inquit, est aecedendum: Venerim hoc est absq; veneratione. Quanto enim religiosiores& sanctiores res diuinae habentur: tanto magis eas, di quidem tales, percipimus. Nam dc ipsi cultui numinis pro virili nos submittimus, &in eo veluti grandescimus. Cum autem di x sset, non esse negli', diuisis gentet faciendum: veritus videtur. ne qui dice e se iis, imu ad putaret, etiam stipi a vires ista esse facienda.Vbi vero modus esset optimus, si diuinis in rebus non esset: quae omnia moderantur. optimisq; termitiis dςfiniunt 3 Deinde nihil aequσdiuina continet opera. quali in iis perennis aequalitas conseruetur:&quoad eius fieri potest, neque dicto. neque frasto qui quam immutetur. Neque vero fieri potest, ut in pravi res saepe facias. Videntur autem ii qui in res dioi- . . nas profusi sunt simul&Ded corruptelae codem na- re,& ignor re quem usum ista in diutino cultu habeant, cum primitiae sint eorum quae diuinitus acceperimus. Ego igitur mirabilem hunc virii secutus pro virili hunc quoqi sermonem declaraui. Sed quia i capitis huius initio, tris de Diis quaestiones com-
147쪽
pendio perstrinxit, quae ante omnem legum lati nem , morumque disciplinam certae compertaeque
D.mbia h*hendae sunt, Deos & esse,& prouidere,& bene iu-iib, hi d. st iuς administrare omnia: nihil vetat ob imporatu nos quosdam homines, demonstrationes subii. cere quaestionibus. Natura enim non homines mo-cio, sed dc brutae animantes & stirpes & lapides, ea denique omnia quae sunt,pro sua quodque virili,ad numen respiciunt. Homines vero praeter id, a parentibus etiam statim a puero ad pietatem assuefiunt, & communes hominum sequuntur notiones. Omnes enim homines, tam Barbari quam Graeci. tum infinito superiori tempore, tum nunc, quam uis alii aliis rationibus, Deu esse censent, Acrothoitis exceptis: quos narrat Theophrastus,cum nullucolerent numen, subito uniuersos a terra absorptos esse: &si quis forte alius unus atque alter, ab omnide ιι m re' aevo, talis fuisse perhibetur. Fit autem, Ut quidammm humA eo quod absque demonstratione credunt, & quia Π rum com bonos viros esse miseros, beatos&felices improbos Iμpo tostere vident. parum eurent insitas a natura ipsa notio-πιβςς - nes,& non aduersentur Tragoediae dicenti, , , Deos non esse, dicere an non audeam, , , Em improborum tam secundaου intuens ZFelieiti in Rectunt igitur fuerit, hos vel Epicteto obtemperan- animosita tes , mon in rebus externis, sed in nostra potestate inuiolabilis. sitis, bona & mala nostra collocare. Sic enim neque cum nono viro unquam male agetur, neque Vlius improbus erit beatus. Nos quoque nudas illas de Deo, notiones demonstratione firmare pro virili conabimur. Est aut considerationis huius initium, uti, Eumolρ- q aid Dei nomen signita et videamus. Sciendum igi-g -Dri tur, Graecis ς, quos Latini literis nonnihil im-ὶ .nutatis Deos vocant quae in coelo circumaguntur, stellas,a cursu ic motus celeritate Θει, enim currere significat in appella sie. Post autem ad incorporeas 2. Definitio quoque nataras, rerum causas, & ad unicum omni- Dei. umprincipium&causam, id nomen transtulisse, ve id signi-
148쪽
id significet principium rerum , dc causam mente
comprehendendam, primam omnium atque principem. Quae enim fiunt, aut casu atque sextuito fiunt sius fiomnia, aut ex antegressis causis oriuntur. Enimuer For raro.
ro quod casu& fortuito fit, neque causam essem i- futatis.cem definitam, neque certum finem propositurn habet,quo reseratur. Nam alioqui non calti, sed ex antegressa causa exstitisset, atque ad finem aliquem
reserretur. Neque vero eorum quae temere ac sortuito fiunt ortus. certum ordinem & consecutio- Rerum πα-nem Perpetuam seruat. Ea vero quae natura & con. scentium re
silio geruntur, dc ordinem seruant, dc ad finem cer- a 4 oris. tum reseruntur. Agricola certe quidem & serit de plantat eo fine, ut aliquid nascatur, de animantium congressus procreationem sobolis spectat: decerta series, certus ordo ab initio ad finem usque procreationis seruatur,aliis in initio aliis medio aliis in fi- , ne pari ordine consequentibus. Nam in plantis quidem semen in terram coiectum dc irrigatum aqua, radices agit de germina primum, mox culmum pro- fert, aut ramos alit, caeteraque ordine usque ad Ductum dc maturitatem. In animalibus autem semen
menstruo sanguine perfusum extenditur dc in sor- matur, dum foetus fiat, qui eo usque alitur dc perficitur, donec suo tempore in lucem edatur. Atque hic ortus ordo atque progressio perpetuo conseruatur. Quod si ea quae natura consilioque fiunt,dc causam depnitam habent, de eorum auctor certum sibi fine proponit, dc progressone atq; ordine eodem perpetuo res absoluuntur: utique colligi tur,ea quae natura consilioque in mundo fiant ae precipue spectentur, non casu dc temere fieri. sed cauus antegressis. ω - -- portet igitur causas eorum quae oriuntur, ante i ndem pri gressas esse. Quae si ortae sunt, necesse est eorum etia mu' alias esse caulas priores, donec ad eas peruentum m veni fuerit, quae nullum habeant otium: quae non iam ς' sint ex eorum numero quae oriuntur, sed quae res subsistentes dicuntur rectius, cum omni prorsus o tu careant,quippe quae causam cur sint, no aliunde,
149쪽
sed in semetipsis habeant. Itaque primae causae, omtusq; expertes,aut per se subsistunt,aut his sunt pro
Amobilib. stantiores : ut in progessu orationis ostendetur. Deo mouent, inde etiam a motione ascendendo, primas mouen-bm ad im- te, causas inueniemus aut per se mobiles esse, aut mobile astri immobiles. Quod enim suo motu non cietur, abdendum. alio quopiam cietur, atque id ipsum rursus ab alio: fitque sopi ogressio infinita . quam rerum natura respuit./ Nihil enim ista ratione futurum cst, quod vel moueat vel moueatur, ni lit principium moues. Id quodprri Aut necesse est, id quod priinum alieno cietur Πὶ - .mu mouet, tu, ab eo cieri quod vel per sese mouetur, Vel quod per se mobi- est immobile. At vero quod ab omni motu alienum .le L est, magis sistit& compingit, & singulis rebus id
conseri, ut in eodem statu permaneant, nec immutentur. Necesse igitur est,per se mobile id esse, quod primum ouet ea quae aliunde cientur. Ea vero sunt, quae oriuntur & occidunt, quae augentur & minuuntur , quae mutantur qualitatibus, quae ab aliis locis in alia loca transeunt. Neque enim id quod oritur, oriri a se ipso potest sic enim esset, antequam esset ni que id quod augescit,a se ipso augetur, sed accessione aliqua facta. neque quod . fit aliud a se ipso
fit aliud, neq; etiam locum sua sponte mutat. Cum enim ea quae his, quos exposui, modis mutantur, corpora sint: ea per se non posse moueti constabit. Oportet igitur proximas iis, quae oriuntur dc aliun de mouentur causas, per se esse mobiles. Nam si v- niueisa stare fingas, non aliunde orietui mobile,
nisi a per sese mobili. Nam quod im mobile est, eodem semper modo se habet: & quod aliunde mouetur, mouentis exspectat facultatem. Praeterea
principism principia simplicia quoque esse oportet. Composita νον esse posse enim e simplicibus constant: itaque ab ipsa natura
corporeum. comparatum est, ut simplicia compostis antece dant. Videamus igitur inferne ascendendo de a Vicinis auspicando, ut quaeratur,an corpora principia
esse, & talia esse possint, qualia prima principia esse oportere statuimus: an vero per sese neque siubsisterea Notionis
150쪽
tere, neque moueri possnt, mobilia ista corpora. ru d enim est per se mobile. aut parte moves, par- eta tamin. te mouendum, dicitur per se mobile, aut totum seipssim mouxtis.&a seipis mobile. Verum ii parte mouet, parte mouetur: de imo uente parte rursus
idim est quaerendum , uti pim per se mob: lis ea sit: an cum ali unde moueatur, moueati Quod si hoc aut in infinitum progrediemur, aut per i e mobile stat itemus primum illud, ut quod totum δc moueat&moueatur. Eadem&de Iis dicenda sunt, quae αυξυπι 'per sese subsistunt. Necesse enim ea primum illud M. α proprie per sic se subsistens, eius nodi osse,quod totum de subsistere faciat de subsistat. Quod vero eius- αι ερην modi est, in id mox etiam necessc est sicque Partiti' αδὶαο ατα. onena neque disiunctionem cadere. Nam si diuidi .ec coniungi queat. no potest totum secum ipto coniungi, ut totum sit mouens, idemq; totum id quod mouetur, aut totum id quod costituat, & totum id quod constituatur. Sed ne simplicia qui deesse pos- m' simi corporii, quae subiecto aliquo constat,&forma, 'ci multis quibus compleant ui rebus. magnitudine, figura colore & similibus, quae no sunt primae&en siesentes species, sed participationes earum speciera in subiecto aliquo informi, i participat, exsistetes. Vbi enim primogeniae sol mae sunt unumquodq; idipsum est quod est, nec eget societate informis alic ius. Ubi vero participatio est a primogeniis,on nino . - . . aliud esse oportet quod participat, cu per se insorme isit. Igitur si principia incorporea & in diuulsa sunt &simplicia,& per se Macacia &pse mobilia & subsistetia, aut aliquid hisce praestantius corpora vero talia Animam esὶ non possunt.corpora principia non esse constat. esse primum Quid ergo est per se mobile, quod esse corporu dici- mo Amus, quae alieno cientur motu, atq; principii habere cum iis collata rationem 3 An hoc id est sintrinsecus mouet Z At si Sc ipsum ab alio moueretur,no id per se moueri diceremus, sed extrinsecus, veluti cor pora. Nam proprie mouens est primum oues: veluti