장음표시 사용
31쪽
Postquam monuit, eum qui suis potiri bonis,& propriam sibi felicitatem comparare velit, non
distrahi oportere rebus externis, cum iis etiam qui sua curant,visa quaedam occurrant, quibus impulsi aut rem aliquam externam appetant, aut ea declinent quae alieni iuris sunt: docet, quemadmodum his utendum sit, ne ea nobis noceant. Asperavero visa appellat appetitiones & auersationes rerum externarum,ut quae brutae sint dc vaecordes,quaeque immoderatis & perturbatis commotionibus vexei exasperent vitam. Quod autem in iis quae sequuntur apertius monet, ne statim sequamur quod uis visum, siue appetens siue declinans : idem nunc iquoque dicit, statim ei ubi commotum fuerit, esse resistendum, eiusque impetum inhibendum, cogi-Vis. tando,visum id esse. Visa porro modo res veras,u reque utiles Sc iucundas repraestentant, modo inania simulacra ceu somnia comminiscuntur. Hac ipsa igitur cogitatione visi contentio laxatur, cum sta, tim opponimus, rem non esse talem, qualis esse via deatur: nec rationis iudicium impedit, quod iudiacium, cum primum Visi tempestas remiserit, asperitate imminuta, ad rem illam cosiderandam monςt
Regula misa esse adhibendum. Regulae autem visa iudicandi
iudieandi. sunt multae, quae sumuntur aut a natura visorum: an scilicet ad animi, corporis, sortunaeue bona pertineant Z item, ad utilitatemne, an ad voluptatem referanturi fietine possint,an secus 3 aut a Dei cum primis 6c prudentium hominum auctoritate, aliquid probantium aut improbantium, magni faciar vestiria n. ςntium aut negligentium. Quicquid enim Deo . . Σ' & cordatis hominibus probatur : in eo utique est - - - φρ saluti, studioso elaborandum. Nemo autem
adeo est aut ames. aut suaruin cupiditatum amans,
ut existi inet luxuriam aut iniuriam placere Qeo. Cum autem multae sint regulae,quibus visorum discrimina diiudicentur: una est hominum, quatenus homines Mon placent.
32쪽
homines sunt, propria, qua nobis communiter in omnibus est utendum: illam dico,quae pendet adiauuione rerum nostrarum & alienarum. Nam si vi sum rei quae nobis offertur,sive appetendae, siue de .clinandae. non in nostra potestate est, rectum est intelligere, de statim dicere eam nihil ad nos attinere. Nam cum nostri albitrii non sit. neque bonum neq; Liberim malum nostrum esse potest. ob libertatem voluna voiani timtatis, quae propria est naturae humanae praero attua. enim clim talis natura in natura erum exstitisset: aliter fieri non potuit, quin penes ipsam cc bonum eius de malum esset.
APpetitionis eum finem esse memento, ut id quod
appetis, consequare: auersationis, ne in idi LOι quod declines. Is por=o quem appetitio frustratur, infortunatus homo HI: qui vero in id incidit, quod auersatur. calamitosu . ItaqFea solum auersere, qua natura rerum tua potestati subiectarum repugnant: ru eorum qua auersaris nihil incido. At si morbum
auersam, aut mortem, aut inopiam: calamitatem subibis. Auersationem igitur ab iis rebus amouebis omnibus, qua in nobis sita non sunt: appetitionem aurem hoc tempore prorsus auferto Nam si ea qua nostri arbitrii nonsiunt, concupieris: frustrari iecesse eist. Ea vero qua nobis parent, quatenus honesepo sint empeti,nondum es assecutus. Sedeo tantum motu animi mit'. quo vel ad eas res accedas, vel ab isdem reco--: verum leuiter,ct eum exceptione, O remisse.
Hoc quoque cum eo quod antecessit,cohaereta quo demonstrat, ea quae appetenda videantur,sacere nos votorum compotes & beatos, adhibita r gula rerum quae nostri aut alieni iuris sunt. Sin mianus . voti impotes & calamitos s. Ac primum e
33쪽
camus,quos infortunatos dc calamitosos. Item es, Uinationis promissium di finem esse , non incidere in id quod declinet: idque fortunatum esse. Sicut infortunatum,id quod drsideres non conssequi,propterea quod consecutus non sis. Calamitosum vero, fortunato contrarium, est incidere in id quod fugias. Nam assecutus quidem es aliquid, sed malum es assecutus His probe distinctis, subiicit ordine: si ea sela declines, quae repugnent eorum naturae quae in tua potestate sunt, cuiusmodi est intemperantia, iniuria, &id genus alia, quae vitareitui arbitrii sit, fore ut in nihil eorum incidas. Itaque neque calamitosus unquam eris. Morbum autem, aut paupertatem, aut aliquid aliud quod nolit arbitrii non est, si declines, quia penes te non si lista effugere: necesse esse,ie aliquando in ea incidere & infelicem fieri. Eodemque modo si ea desideres, quae tui arbitrii non sunt: necesse esse saepe frustrari, non potitum eo quod desideres. Si vero appetitio & deest. natio in iis versetur quπ in nobis sita sint: nunquafrustratum iri nos, nunquam calamitatem subituros, sed semper fortunatos fore. votorumque compotes. Oratio porro sic inter sese cohaeret. Qui in rebus in nostra potestate non sitis, appetitionem di declinationem collocat: is & rebus desideratis, saepe frustratur, & in eas incidit quas declinat, pr omnibi is pxexea 'uod ea in aliorum potestate sunt. Talemiseris οὐχ Ruxem infortunatum, calamitosurn, aexum nosium. sitin Asad; - i inicem esse constat. Vide autem quam Socrati - , bini is A, ς h cratio sit,&adcaptum auditorum accommo. νονam d. xa, qua appetitiones nostrae ad res meliores de Ganrd pati pulcriores traducuntur. Nam omnes, tam malicidist. D. . quam boni, felicitatem in eo collocant, si & optatis . possunt si ,. f uantur, Mea quae oderunt effugiant. lneo sunt i, bis Ruxςm differunt, quod viri boni vera dc syncera b na, at o issis Ra xque commoda expetunt. & vera mala atque diuerse ρὰ i comi avda aversantur. Nam ratio est,quae in eis mota E G. iudicet, di brutae appetitiones eorum a Suefactio
is n. v. suux Vt rationi pareant, iucundaque existiment ea quae
34쪽
quae ratio probarit. Vulgus autem hominum. quod & rationem neglectam habet,& brutas appetitiones ob continentem motum exercitatas, Voluptate res appetendas metitur, non utilitate scin
voluptates incidit saepe molestiis non adeo dissimiles. Ae ne voluptates quidem illae proprie sunt, sed velut umbrae quaedam voluptatum & simulacra. Omnes tamen, ut dixi, felicitatem&successus iaadeptione desideratarum rerum ponunt, & in euia latione furiendarum. Praeceptio igitur haec etiam improb: s demonstrat, si neque appetendo frustrari, neque declinando impingere velint: ut in rebus quae nostri arbitrii fiunt, utilia desideria.&noxias aversationes collocent. Nam si ea quae nobis no a parent, desiderarint aut declinarint, dc frustrari eos necelle erit, dc subire calamitatem: quod &ipsi fugiendum esse censeant. A ufer igitur dcclinationem ab omnibus iis quae in nobis sita non
runt, &inea transfer, quae eorum natura quae in
nobis sita sunt, repugnant. Nam morbum quidem
aut paupertatem si declines, quia non plane penes nos est effugere talia celsi enim facultatem quanam habem iis, quae ad ea effugienda nonnunquam lud confert: tamen ea neque semper valet, nec satis varium habet) ideo necesse erit nos calamitatem subire, incidentes in ea quae declinamus. in Epimio paruerimus.declinationem in ea tranS- remus , quae eorum naturae quae nostri arbitrii runt repugnant, ut declinemus falsas de rebus opia mones, & ea quae vitam naturae ac rationi consen-aneam impediunt: quia penes nos est,effugere ta-
.n re iis a declinari e egemus, quae penes nos, ed haec perspicua sunt. Quomodo autem iubet i. omnem appetitum in praesentia tolli Z Nam appeti-
ςxum quae nostri arbitrii non sunt, q' mpeuidentem habet utilitatem: quia eas no consecuti, olorum impotes erimus,& moleste vivemus.& Vt Rii quando eas consequamur, neque utile nobis,nequi Proprium bonum consequemur. Caeterum auctor
35쪽
noster secus r bonorum quae in nostro potestate sita sunt appetitione quamobrem interdicit Z Q Hia, inquit, quatenus iraec recte appetantur, non diam didi-Vide Am Quis vero bono potiatur, nisi ut appetat tmtHMone4. Qtiod si bonum nostrum non in actionibus, scd in appetitionibus & declinationibus natura consentaneis situm est, qua ratione hortatur, ut in praetentia plane tollamus appetitiam 8 Fieri qui irotest, ut homo sine appetitionibus uiuat ZEPra rei ea pugnate videtur hoc cum eo, quod paulo ante dictum est,
cum diceret: In tantarum igitui appetiti ne rerum. memento te non mediocriter incitatum ageti dieas oportere. Neque enim de motu corporis loque
batur, sed de cupiditate & appetitione. lam quo pacto rem prosequi possumus . sine oppetitionet
Nam priusquam rem prosequa .ur, eam appet mus necesse est. Quid vero si ad tyrones ta nouitios discipulos haec verba pertinent. quibus appetere. minime tutum est, priusquam didicerint quae siue appetenda : sed pro: equi rem & ab ea abhorrere satis est, pro ea propensione, quae appetitionem 5et declinationem antecedit. Neque omnem sorta sita appetitum rerum in nobis sitarum tollit, ut d cer videtur, quamuis discipulos alloquens: sed appetes tus vehementiam improbat, ut & auersationis. quam permittit. Nam prosequi rem . & abhorrere αre leuiter& remisse iubet. Constat autem nos pro sequi rem,ubi desiderati erimus: abhorrere a rc. det clinando. Nam propensionem antecedit appetiri aversionem declinatio. Et cum prius diceret: lotantarum appetitione rerum memento, non m diocriter incitatum eas agyrc di oportere: non vet
hementem appetitum L alit, sed ea quae ipse ord i ne subiungit, quaedam prorsus esse relinquendo quaedam in aliud tempus differenda. Recte catine igitur, ne ii qui erudiuntur, vehementi propensio nectauersione, appetitione item & declinatiori Q, prae alacri rate modum excedendo, & quasi sep x transiliendo,uires enervent. Hoc enim inplςris lux in dc mi a
36쪽
& animi vigorem hebetat, dc corpora ante tempus consumit. Ac multis hoc iam accidit, qui in pomina dc immodica alacritate sunt exercitationem aggressi. Nam paucae tum corporum tum ingrniorum naturae sint . quae subito a deterioribus ad meliora
transire possint Id quod Diogeni, Cratet Zenoni, dc similibus contigit. Plerique autem & labi paula- Lentas Attin, dc erigi paulatim solemus, tam animis quam nandum. corporibus. Via enim media constantior dc tutior animi vina Scalacritatem cohibet,tuetur, paulatimque auget.b Quare propendere dc abhorrere leuiter diremisse iubet. αθ' υπιξαιρέσεως : hoc est, sic, ut nonnihil laxetur, de non ad summum extendatur appetitus dc declinatio, propensio de aversio. Nam quia petulanti vita ad siugalitatem traducitur: non statim ad summam tenuitatem dc ieiunium prosilire debet, sed paulatim a priore victii subducere sese. dcvt Aui eorum carminum auctor monet, Cedendo molire fugam, ne talia vineant. In cognitione quoque ii qui erudiuntur, vita non statim pro decretis amplecti debent: ut si mutanda , .st sorte sententia, non grauate id faciant. At veros utrisque leuiter dc remisse assici studiosis prodest j '
cui declinationem in ea quae naturae eorum,qua in V
nostra potestare sta sunt, repusnant. transferri iubet i Appetitum vero in hoc tempore prorsus tolli ZZo ne, quod ij quia praua consuetudine ad melio ' Repurgana rem vitae rationem transire incipiunt, primum euo sprius mmere debent malae vitae Venenum dc dum demum nimm, qua bonae vitae cibis ali. Nam quod Hippocrates de illi, alandus. puris corporibus ait, quo magis alantur, eo magis ea laedi: id de animis multo magis est verum. Nam prius inhaerens improbitas bona oblata corrumpit se auersatur, alias ut molesta, alias ut noxia, alias ut inutilia de supra vires. Simulque augmir, ut iudicio cotemnere meliora videri velit,& fit insanabilis e videnique meliores rationes dc actiones, etsi facile
p0:set. non admittat. Peinde ac si quis in morbo x .io melaniarum ratus, post etiam ui gustare r
37쪽
cuset. Itaque ordo postulat, ut recta disciplina
admittatur. Nihilominus tamen haec oratio eos etiam qui erudiri incipiunt, ad hilaritatem, securiotatem & libertatem praeparat, Vt suavem agant vi tam, quam omne animal natui a cum primis consectatur. Etsi autem vacuitatem a perturbationibus omnibus appetere praeclarum est, & vitam natu laea crationi consentaneam: incipientibus tamen satis sit, moderari perturbationes,&cadere interdum atque resurgere. Tales igitur,ea quae recte appetuntur consequi nequeunt. Hoc enim verba volunt: Nondum es consecutus. Si ea desideraris, quae supra Vites tuas sunt: &dolere te & frustrari necesse erit, interdum etiam remollescere & animum despondere. Nam qui maiora suis viribus desideratat: hi
modis omnibus stibi apta contemnunt, eaque comparatione maiorum respuunt. Neque vero magnis ante parua potiri licet: neque ante ea quae commoderata nobis sunt, ad maiora penetrare. SInguim res qua vel delectant,vel usu serutant meIdiliguntur, memento considerare cuiustmodi sint exorsim a minutissimis. Si ollam agitas, te oliam agit re : ea confracta, non perturbaberis. Si fliolum aue Oreulam diligis, te hominem diligere: eo enim mose
Postquam ea diuisit quae in nostra potestate sunt, aut non sunt, quorum illa propria , haec aliena putanda: & quo palio tractanda sint, edocuit: declinanda scilicet repugnantia naturae, appetitio- nem vero in hoc tempore cohibendam, ob eas sortasse causas quas dixi: nune cum iis etiam quae in potestate nostra non sunt, saepe utendum sit, quomodo ea, quamuis aliena, sine tumultu & molestia
tractanda sint,docet: trifariam partitus ea quae in
38쪽
nostra potestate non sita sunt. In ea quae nuda voluptatem praebent absque utilitate. talia enim sunt, quae oblectant animum. In res utiles dc se iustuo fas et di in ea quae ob necessitudinem dc affectionem dili untur, etsi neque utilia neque fructuosa sunt.Nam
aec tria,voluptas, utilitas dc naturae necessaria caritas mortalibus dissicultatibus assistunt animum. Delectantur autem alii aliis, nonnulli tragoediis ruma comediis: nonnulli pugilum certaminibus aut ludis Circensibus.rebusue similibus: alii saltatoribus, praestigiatoribus, mimis, ridiculis: alii spectaculis . iucundis: hisque vel naturalibus,ut qui pauonumdcauicularum elegantiam, pratorumve viriditate, aut nemorum amoenitatem admirantur: vel artificiosis, ut qui pistiiris, statuis, aedificiis, aut aliarum artium pulcritudine obstupescunt.Suntdc qui aurium dediti voluptatibus, pulcris vocibus & Music rum instrumentorum sonis capiantur: dc verona iorem ii voluptatem capiunt, qui historiis&fabulosis narrationibus sid quod a puero nobis insitum est deliniri solent. Sunt & res utiles ac necessariae non unius generis. Quaedam enim sunt animis utilia: ut magistri, boni sodales, libri eruditi,dc si- a. V ilia semilia Quaedam corporibus: ut cibi,vestes,exerci- necessaria. tationes. Alia sunt rerum externarum: ut principatus, praedia, pecunia, & id genus alia. Cara vero 3. Cara. sunt ob naturalem coniunctione, etsi nullum pro beant usum: liberi,uxores,cognati, ciues. Horum igitur omnium, inquit, recordare.& in promtu habeto naturam qualis ea sit: nempe mortalis, ereptusicilis, non arbitrii nostri. Nam perpetua naturae Vis merit hosum recordatio,ereptionis eorum est meditatio: rionis ct e quae ubi assueueris, te, cum illa inciderit. perturbari si erudinis.
non sinet: sicut de alia consueta, quantumuis gra dc corporibus Jc animis tolerabilia fiunt. Re o, . . - .
ος utem dc hie dc in iis quae sequuntur monet, a - 4 μ Sem p vi , atque adeo minimis esse incipiendum, ne, si 'UMmm vi prouerbio dicitur, figlinam a dolio auspicemur.
MM qui maiora initio suscipit, facile succumbit, ψ Uε
39쪽
frustratur, si actis viribus fit imbςcillior, desperatimi vero a minimis incipit semel utique fit aliquanto robustior. fident tot & melior quam ante fuit: uti iam & paria facile superet, & paulo maiora tutius se sim pro aggrediatur. Nam qui eodem die quater edere con a consuetu sueuit, si tot vieiunare diem statim conatus fuerit: do corrigen' di corpus mutatione subita turbabit,&ipse ariumnose molcsteque vivet. Itaque talis progressio di periculosa di inconstans esse consueuit. bin a quaternario ad ternarium descenderit, eique assueuerit: υfacile assilescet bis, di multo facilius, atq; etiam tutius &constantius semel tantum edere conluescet. Eadem est eorum quoque ratio quae propter Usum
diliguntur, si quis in paruis& parui momenti rebus assiseuerit naturam eorum in promtu habCre,
quamque facile possint eripi cogitare. Cuiusmodio . est olla, ob usum cara, eam esie fragilem. Quid Vero est olla vilius 3 Ita paulatim progrediendo, & Vires acquirendo, tandem etiam inter osculandum Filim. filium, non verbo tantum dicere, aut animo sibi fingere, sed per omnem aetatem ita sentire poterit, se hominem osculari ,rem fiagilem & caducam. Ita Sinostra co- vero sentiens, ita consuefactus: si is ereptus fuerit. stanter tenu non perturbabitur. Obseruabis autem, ut prudens &artificiosa sit tractatio rerum : utque ijs, quorumnis etia im' potestas in nobis sita non est, per ea quae pene. nosperabimμε. sunt quasi nostri arbitrii essent, sit usus. Nam arbitrii nostri non est, ne filius moriatur. Sed naturam leius in promtu habere . eoque cogitare, mori eum. posse non minus quam vivere : non pertu ibarii eo 'mortuo,&sic affectos esse, quasi mortuus non esset: illud, ne is moriatur, quod in nobis situm non est, efficit,ut in nobis situm sit t. Talis enim dicere po- . t est 3 Mihi vero filius non est mortuus: aut, quod verius est, ut mortuus sit, ego animo ita sum tran-Volvim quillo quasi mortuus non esset. Recte autem re- contemnen- rum utilium cararum exempla posuit : tan- . tum non digito demonstrans, eos qui omnino
progredi coepissent, plane aspernari oportere illa, . o quin
40쪽
COMMENTARIVI. 4t nonnullis solius delectationis causa studio
OPiu aliquod aggressurus: ipse tibisti biicito, cui modi sit illud opus. Si lauatum abieris, ea tibi qua in balneo fiunt, proponito : alios perfundi, alios loco pelli, alios conuiciari,abos furari. Sic tutius rem aggredieris si se tibi dixeris: Et statim lauabo,ctinis
sι tutum meum natura congruens conservabo. Idem
hoc in quovis negotiosaciendum. Sic enim .si quid impedimento latiationi tua fuerit: in promtu erit: Equidem non hocsolum voluised γ institutum metim natura consentaneum tueri. mque vero tuebor, sea qua fiunt, agre tulero.
Postquam docuit, quomodo in rebus extra nos Actionibuι positis, quibus studemus,ut sunt,iucundae,Vtile di nostis Forcarae, affecti esse debeamus: nunc quae praeparatio itina die in nostris actionibus adhibenda sit, praecipit, qua' dominaturirum euentibus casus & fortuna saepe dominantur. Esse igitur harum quoque naturam praemeditandam: re cogitandum, qualia una incidere soleant, posse illa tibi quoque euenire: ut si quid grauius acciderit animo non sire nouum. Caeterum si res ne Ita n/c69- cessaria non erit, eam ne suscipiet quidem. Nam Ca riis orctipatito maior & hoc unum e suis erraiis fuisse dicebat, onibu stiper quod aliquando nauigasser, cum iter teria confice' sedendum. re potui siet. Vt autem nihil grauius accidat, si tamen ea negotii natura sit ut sequi possit & soleat: tam suscipere id cum necesse non est,quam cum tu- . tiore via insistere liceret, periculosiorem ingredi, quod de eam incolumes multi conficiant, pecca-Necusari tum erit. Si vero necessitas urgeat omnino, ut aut for iter v in insulam nauigandum sit, aut ex insula: ut patri gredieno, amico ferendae lippetiar, ut pugnandum propa is euentu tria : ipsum quidem opus reformidandum non est, anceps aeqvσsta natura eius praemcditanda, ct ea quae consequi fre . - - C s