장음표시 사용
121쪽
sam mi uouRTHA. blicis imi Oxiae adi sint intinc, quoniam illis, quantum mores mei, non illorum flagitia poscebant, respondi, Pauca de republica loquar. Primum omnium de umi- nu μ tot animuin Ru rites. Nam, quae ad hoc tempus augurinam tuta sunt, oimila removistis, 'φ'-ritiam, imperitiam superbiam. Deinde Exercitus ibi est, locorum sciens ; sed mehercule magis strenuus, quam selix. Nam magna para avaritia, aut temeritate ducum adtrita est. Quamobrem vos, quibus militaris aetas, adnitimini mecum, Et cappssit rempublicam neque quem quam ex cali initate aliorum, ut imperatorum superbia metus ceperit. Eminet in agmine, in praelio consultoridem, et socius periculi vobiscum aderes meque vosque In omnibus rebus juxta geram. Et profecto, dis juvantibus, omni matura sunt, victoria, Praeda, lausci quae si
dubia aut procul essent, tamen omnis bonos reipublicae subvenire decebat. Etenim ignavia nemo immortalis sectusci neque quisquam parens liberis, uti aeterni serent, optavit magis, uti boni honestique unam exigerent. Huri dicerem Quirites, si timidis virtutem verba adderent; nam strenuis abunde dictum puto.
LXXXVI inua oscκΜon oratione habita marius Postquam plebis animos arrectos videt, Propere commeatu, stipendio armis, aliis utilibus navis onerat cum his A. Manlium legatum proficisci jubet. Ipse interea milites scribere, non more majorum, neque Rex classibus, sed uti
cmusque lubido erat, capite censos plerosque. Id se tum Hii inopia 'innorum, alii per ambitionem consulis
memorabant; quod ab eo genere Celebratus 'stauctusque
erat; et homini potentiam quaerensi egentis uinus quisque opportunissumus, cui neque sua curae, quippe quae nulla sunt, et omnia ' laum pretio honesta videntur. Igitur Marius cum majore aliquanto minem, quam decretum
122쪽
iid erat, in Africam prosectus diebus paucis Uticam adveluatur. Exercitus ei traditur a P. Rutilio legaim; nam Metellus conspectum Marii fugerat, ne videret ea, quae audita animus tolerare nequiverat.
LXXX Ull. E consul expletis legionibus cobortib que 'molliariis in agrum fertilem et praeda onustum proficiscitur : omnia ibi capta militibus donat dein castella et oppida natura et viris parum munita adgreditur: praelia multa, ceterum alia levia aliis locis sacere. Interim novi milites sine metu pugnae adesses videre sugientis capi, occidici sortissumum quemque tutissumum Rrmis libertatem, patriam parentesque et alia omnia tegi; gloriam atque divitias quaeri. Sic brevi spatio novi veteresque coaluere, et virius omnium aequalis acta. At reges, ubi de adventu Marii cognoverunt, divorsi in locos dissicilis abeunt. Ita Iugurthae placuerat, speranti, mox effusos hostis invadi posse; Romanos, sicuti plerosque, remoto metu, laxius licentiusque suturos LXXXV tu. METELLus interea Romam prosectus, contra spem suam. laetissumis animis excipitur plebi patribusque, postquam invidia decesserat, juxta carus. Sed Marius impigre prudenterque suorum et hostila in res pariter adienderes cognoscere quid boni utriSque, aut contra esset explorare itinera regum, consilia et insidias antevenires nihil apud se remissum neque apud illos tutum pati : Itaque et Gaetulos et Iugurtham ex sociis nostris Praedam agentes, saepe adgressus itinere suderat, ipsumque regem haud procul ab oppido Cirta 'armis exuerat. uae postquam gloriosa modo, neque ' belli pa trandi cognovit, statuit urbis, quae viris aut loco 'pro hostibus et advorsum se opportunissumae erant, singulas circumvenire ita Iugurtham aut praesidiis nudatum, si ea pateretur, aut praelio certaturum. Nam Bocchus nun-
123쪽
cios ad eum saepe miserat, velle populi Romani amicitiam, ne quid ab se hostile timeret.' Id simulaveritne, quo improvisus 'gravior accideret, an mobilitata ingenii pacem atque bellum mutare solitus, parum exploratum. LXXXlX. 8an consul, uti statuerat, Oppida castellaque muniti adire partim vi, alia metu, aut praemia ostentando avortere ab hostibus. Ac primo mediocria gerebat, existumans, Iugurtham ob suos tutandos in manus venturum. Sed, ubi procul abesse, et aliis negotiis intentum accepit, majora et aspera adgredi tempus visurii. Erat
inter ingentis solitudines oppidum magnum atque valens, nomine Capsa ciuiis conditor Hercules Libys memorabatur. Mus cives apud Iugurtham niniunes, levit 1erio, et ob ea fidelissum habebantur : minui advorsum hosti non moenibus modo, et armis atque viris mulio magis locorum asperitate. Nam praeter oppido propinqua, alia omnia vasta, inculis, egentia aquae insesta serpentibusci quarum vis, sicuti omnium serarum inopia cibi acrior ad hoc natura serpentium, ipsa perniciosa sit --
sis, quam alia re, accenditur. Rus potiundi Marium maxuma cupido invaserat, cum propter usiam belli, tum quia res aspera videbatur Et Metellus oppidum halam magna gloria ceperat, haud dissimiliter situm munitumque nisi quod apud balam haud longe a moenibus aliquot sontes oracit, Capsenses una modo, atque ea intra oppidum, 'ugi aqua, cetera pluvia utebantur. Id ibique, et in omni Amea quae procul a mari incultius agebat, eo ficilius ierabatur, quia Numidae plerumque lacte et serina came
vescebantur, neque 'salem neque alia irritamenta gulae
quaserebanto cibus illis advorsum tamem atque sitim, non lubidini, neque luxuriae erati M. Ioletu consul omnibus exploratis, credo, dis retuso nam contra tantas dissicultates consilio satis provi-
124쪽
student, et quodcumque natum fuerat, jussu regis in loca munita contulerant, ager autem aridus et frugum vacuus ea tempestate, nam aestatis eximimu erat tamen raro rei copia satis providenter exornat Pecus omne, quod superioribus diebus praedae fuerat, equitibus auxiliariis gendum adtribuit A. Manlium legatum cum cohortibus expeditis ad oppidum Laris, ubi stipendium et contineatum locaverat, ire jubet; se praedabundum post paucos dies eodem venturiam. Sic incepto suo occulto, pergit ad numen Tanain. XCl. C TERuM in itinere quotidie pecus exercitui per centurias, item turmas, aequaliter distribuerat, et ex coriis utres uti serent curabat simul et inopiam frumenti lenire, et, ignari somniivis, parare, quae moxusui forenti Deniqne
sexto dei cum ad flumen ventum est maxuma vis utri
um effecta. Ibi castris levi munimento positis, milites cibum capere. atque, uti simul cum occasu solis egrederentur, paratos esse jubet; omnibussarcinis abjectis aqua modo seque et jumenta onerare. Dein PostquRm tempus visum castris egreditur, noctemque totam itinere iacto, consedit idem proxuma secit dein tertia multo ante lucis adventum, pervenit in locum tumulosum, ab Capsa non amplius duum millium intervallo ibique, quam occultissume potest, cum omnibus copiis opperitur. Sed, ubi dies coepit, et umidae, nihil hostile metuentes, multi op-Ilido egressi ; repente omnelii equitatum et cum his ve- locissumos pedites cursu tendere ad Capsam, et portas
sidere jubet deinde ipse intentus propere sequi, neque milites praedari sinere. Quae postquam Oppidani
cognovereri res trepidae, metus Ingens, malum improvisum, ad hoc pars civium extra moenia in hostium potes
125쪽
li FALLusTri JUGURTHA. tale coegere, uti deditionem sacerent. Celeriun oppidum incensum: umidae puberes intersecti alii omnes vanum datici praeda militibus divisa. Id facinus contrajus belli, non avaritia, neque scelere consulis admissum
sed quia locus augurthae opportunus nobis aditu dissicilis, genus hominum mobile insilum, neque beneficio, neque
XCII. P TQUAM tantam rem Marius, sine ullo suorum incommodo patravit; magnus et clarus antea major et clarior haberi coepit. omnia non bene consulta modo.
Verum etiam casu data, in virtutem trahebantur e milites,
modesto imperio habiti simul, et locupletes, ad coelum serreri umidae magis, quam mortulam timere postremo omnes socii atque hostes credere illi aut mentem divinam, aut deorum nutu cuncta portendi Sed consul, ubi ea res bene evenit, ad isti oppida perii pauca repugnantibus umidis, capit plura deseria, propter Capsensium miserias, igni corrumpit luctu atque caede omnia complentur. Denique multis locis potitus ac Plerisque exercitu incruento, ad aliam rem adgreditur, non eadem asperitate, qua Capsensium coierum haud secus dissicilem. Numque haud longo a lumine Muluctui quod Iugurthae Bocchique regnum diu ingebat, erat, Inter cet ram planitiem mons saxeus, mediocri castello satis patens, in immensum editiis, uno perangusto aditu rolicto nam omnis natura, velut opere atque consulto Praeceps. Quem locum Marius, quod ibi regis thesauri erant, summa vi capore tutendit. Sed ea res sorte, quam consilio,
melius gesta. Nam castello virorum utque armo um satis, magna vis frumenti et si in aqua era aggeribus turribusque et aliis machinationibus locus importunus citer castellanorum angustum admodum, utrimque praecisum. 'mea cum ingenii periculo rustra ageb tur: unm,
126쪽
cum eae Paullum Prin:esserant, igni, aut lapidibus corrumpebantur; milites neque pro opere consistere, Propter iniquitatem loci, neque intor vineas sine periculo 'administrares optumus quisque cadere, aut sauciari ceteris metus augeri.
XC H. et Mamis, i liis diebus et laboribus consulitiis, anxius trahere cum animo, omitteretne inceptui quoniam frustra erat, an ortunam opperiretur qua saepe Prospere usus. Quaecum mulios dies, noctes aestuans
agitaret, sorte quidam Ligus, ex cohorti in auxiliariis
miles gregarius, castris aquatum gressus, haud procul ab latere castelli, quod 'avorsum praeliantibu erat, animum advortit iliter saxa repentis cochleasci quarum cum unam atque alteram, dein plures peteret studio legundi pauli tim prope ad summuna noniis egrgissus est. Ubi postquam 'solitudinem intellexit, 'more humani ingenii, Cupido imam visundi invadit. Et sorte in eo loco grandis nex coaluerat inier saxa maullulum modo prona, deni flexa atque aucta in altitudinam quo cuncta gignentium
natura fert cujus limis modo iri Od eminentibus saxis
nisus Ligus. 'castelli planitiem perscribit quod cuncti Numidae intenti praeliantibus aderant. Exploratis omnibus, quae mox usui sere ducebat eadem regreditur non temere ut escenderat, sed tentans omnia et circumspiciisens itaque arium propere adit acta edocet, hortatur, ab ea parte, qua ipse escenderat, castellum tenet pollicetur sese itineris periculique ducem alarius eum Ligure, Promissa cognitum ex praesentibus misit e quorum uti cujusque ingenium erat, ita rem dissicilem aut talem nunciavere. Consulis aninins tamen paullum arreetus. Itaque ex copia tubicinum Et cornicinum numero quinque quam velocissumos delevi, et cum his, praesidio
qui serent, quatuor centuriones omnis Liguri parem iubet, et ei negotio roxumum diem constituit.
127쪽
XCIV. SED, ubi ex praecepto tempus vasum, par ira compositisque omnibus, ad locum pergit. Ceterum illi
qui centuriis praeerant praedocti ab 'duce, arria ornatumue mutaverant, capit atque pedibus nudis, uti rarospectus visusque per saxa facilius foret super te ga gladii et scuta verum ea Nu didica ex coriis. 'ponderis gratia simul et offensa quo levius streperent. Igitur praegrediens Ligus saxa, et si quae vetustate radices eminebant, laqueis vinciebat quibus adlevati facilius escenderent: intor dum timidos itisolentia tinoris levare
manu ubi paullo inperior adscensus, singulos praese inermos mittere deinde ipse cum illorum armis sequi: quae dubia nisu videbantur, Otissumus tentare, ac saepius eadem adscendens descendensque, dein statim digrediens, ceteris audacium addere. Igitur, diu mul- tumque satigati, tandem in castellum perveniunt, deserium ab ea partea quod omnes, sicuti aliis diebus, advorsum hostis ad Erant. Marius ubi ex nunciis, quae Ligus egerat cognovit, quamquam toto die inteiitos praelio Numidas habuerat, tum vero cohortatus milites, et ipse extra vineas egressus, ' testudui acta succedere, et simul hostem tormentis sagittariisque si funditoribus eminus terrere. At umidae, saepe antea vineis Romanorum subvorsis, item incensis non castelli moenibus sese tutabantur, sed pro muro dies noctesque altare maledicere Romani g, ac Mario vecordiam objectare militibus nostris Iugurthae servitium miliaria secundis rebus eroces
esse. Interim omnibus Romanis hostibusque praelio intentis, magna utrimque vi, pro gloria atque imperio his.
illis pro salute cortantibus, repente a tergo signa canere ac primo mulieres et pueri, qui visum Processerant,
sugere deinde uti quisque muro proxumus erat postre, mo cuncti, armati inermesque Quod ubi accidit, eo
128쪽
suisseti JUGURTHA. acritas Romani instare, fundere, ac plerosque tantummodo sauciare, dein suPer occisorum corpora vadere, avidi gloriae certantes muriim peiere neque quemquain Omnium praeda morari. Sic sorte correcta Marii temeritas, Horiam ex culpa invenit. XCV. κτκRuri du , ea res geritur, L. Sulla quaestor cum magno equitatu in castra venit; 'quos uti ex Latio et
a socii cogeret Romae relictus erat. Ned, quoniam tanti viri res admonuit, idoneum visum est, de natura cultuque ejus paucis dicere neque enim alio loco de Sullae rebus dicturi mnus et L. misentia optume et diligen'tissume omnium qui eas res dixere persecutus, Parum
mihi libero ore locissus videtur igitur Sulla gentis patriciae, sumsi prope jam exstincta majoriim ignavia, litteris
Graecis atque Latinis juxta atque doctissume eruditus, animo ingenti, cupidus voluptatum, sed gloriae cupidior Motio luxurioso lanien ab negotiis numquam voluptas remorata, muri quod de uxore potui honestius consuli mcundus, callidus, et amicitia iacilis 'ad simulanda negotia altitudo ingenii incredibilisci multarum rerum, ac mouine pecuniae largitor Atque selicissumo omnium' ante civilem victoriam numquam super industriam ortuna sitit; inultique dubitavere, fortior an elicior ESSED: nam, Pog. ea quae iecerit, incertui habeo, Pudeat magis, an pigeat disserere. XCVI. Icietv Sulla ut supra dictum postquam in Dricam atque in castra Marii. m equitatu venit, rudis antea et ignarus belli, inertissumus omnium in paucis ter pestatibus factus est. Ad hoc, milites benigne adpellare multi rogantibus, aliis per se ipse dare beneficia, invitus accipere sed ea properantius, quum aes mutuum reddere ipse ab nullo repeierea magis id laborare, ut illi uam plurimi deberent: joca atque seria cum humillumis
129쪽
igo SALLusTII JuGURTHA. agere in operibus in agmine atque ad vigilias multus ades ea neque interim, quod prava ambitio solet, consulis, aut cujusquam boni fiunam laedere tantumnodo neque consilio, teque 'manu priorem alium pati et plerosque antevenire. R. iis rebus, brevi, ari uulitibusque rissumus sectus.
XCvIl. A Jugurtha, postquam oppidum capsam alib
osque loco munitos et sibi utilis simul et magnam pecu-hiam amiserat M Bocchum nuncis minit, ' quam primum in Numidiam copias adducoret praelii Dciundi tempus adesse. Quem ubi cunctari accepit, dubium belli atque pacis rationes traherea rursus uti antea, proxumos donis corrumpit, ipsique auro pollicetur Numidiae partem tertiam si aut Romani Africa expulsi, aut, integris suis finibus, bellum compositum soreo in praemio illectus Bocchus, cum magna munitudine augurtham accedit rata amborum exercitu comuncto Marium jam in hiberna proficiscentem, vix decima parte die reliqua,
invadunt rati ioctem, quae jam aderat victis sibi munimento fore, et, si vicissent, nullo impedimento, qui' Ιο- eorum scientes erant contra Romanis utrumque casum in tenebris dissiciliorem. agitur simul consul ex multis de hostium advonii cognovit. Et ipsi hostes aderant: et, Priusquam exercit is aut instres, aut sarcinas colligere, denique antequam signum, aut imperium ullum accipere quivit equites Mauri atque Gaetuli non acie, neque ullo more praelii sed catervatim, uti quosque fors conglob Verat, in nobtros concurrunt; qui omnes trepidi impro-,iso metu ac tamen virtutis memores, aut arma capiebant, aut capientis alios ab hostibus defensabant : pars equos escendere, obviam ire hostibus pugna latrocinio
in quam praelio similis fieri sine signis, sine ordinibus 'equites pedites permixti, caedere alios, alios obtrun-
130쪽
cahe, mulos contra advorsos acerrume pugnarius, ab tergo uircumvelaire: neque virtus, neque arm satis tegere. quod Histes numero plures et undique circumfusici denique Romani veteres novique, 'et ob ea scientes belli, si quos locus, aut casus conjunxerat, orditis iacere atque ita
ab omnibus partibus simul tecti et instructi hostium vim
sustentabant. XCVlu. Equitia eo tam aspero negoti territus Marius, aut mi in quam antea. demisso animo fuit sed cum turma sua, quam ex sortissumis magis quam iamiliarissumis paraverat vagari passim : ac modo laborantibus suis succurrere, modo hostis, ubi confertissumi obstiterant, invadere: manu consulere militibus, quoniam imperare, conturbatis omnibus, non poterat. amque dies consumtus erat, cum tamen barbari nihil remittere, atque utir es praeceperant, noctem pro se rati, acrius instare.
Tum Marius '', evia rerum consilium trahit, atque uti
suis receptu locus Egget collis duos Propinquos inter se occupat quorum 1 uno, castris Parum amPlo ions aquae
magnus erat alter usui opportunus, quia magna parte editus et praeceps, 'pauco munimento egebat. Ceterum apud aquam Sunum cum equitibus noctem agitare jubet. Ipse paullatim dispersos milites, neque minus hostibus conturbatis, in unum contrahit dein cunctos pleno gradu in collem submicit. Ita reges, loci dissicultate coacti, Praelio deterrentura neque tamen suos longius abire sinunt, sed utroque colle multitudine circumdato inunco edere. Dein crebris ignibus iis, plerumque noctis
barbari suo more laetari, exsuliare, strepere vocibus
ipsi duces seroces, quia non fugerant, pro victoribus --. Sed ea cuncta Romanis ex tenebris et editioribus locis facilia visu, magnoquo hortamento erant. XClX. Lonluvivero Marius imperitia hostium con