장음표시 사용
71쪽
8AL LusTra J-uRTHArum brevi adolevit: ac postea noti,ine Nimidae, prointer multitudinem a parentibus digressi, possidere ea loea, quae proxume Carthaginem Numidia adpellatur. Dein utrique, alteris stoli, finitum, armis aut motu sub imperium cogere, nomen gloriamque sibi addideres magis hi qui ad nostrum mar processerant quia Libates, quam Gaetuli, minus bellicosici denique Africae pars inserior pleraque ab umidis possessa est. victi omnes in gentem nomenque imperantiunt Noncessere. XIX. PosTEA Phoenices, alii multitudinis domi minuendae gratia, pars in rii cupidine, sollicitata plebe, et aliis novarum rerum avidis, Hipponem Hadrumetum, Leptiui, aliasque urbis in ora maritima condidereri haeque brevilarulium auctae, pars originibus praesidio, aliae decori fuere: nam de Carthagine silere melius puto, quam parum diceres; quoniam alio properare tempus monet. Igitur a Catabathmon, qui locus Aegyptum ab Ain rica dividit, secundo mari, prima Cyrene est, colonia hereon, ac deinceps duae myrtes, interque eas Leptisci dein 'Phile non arae. quem Aemptum versus, fine in imperii habuere Carthaginienses post aliae Punicae urbes. Cetera loca usque ad Mauretaniani Numidae tenent: proxume Hispaniam Mauri sunt: uper Numidiam Ga tu .los accepimus partim in tuguriis, alios incultius vagos agitare post eos Aethio Pacesseri dein loca exusta solis ardoribus. Igitur bello Iugurthino pleraque ex Punieis oppida, et finis Carthaginiensium, quos 'novissume habuerant, populus Romanus Per magistratus administrabat: Gaetulorum magna pars, et Numidia usque ad flumen mulacham sub Jugurtha erant Mauris omnibus rex Bocchus imperitabat, praeter nomen. cetera ignarus populi Romani itemque nobis neque bello, neque pace, antea cognitus. De Africa et ejus o lis ad incessitudinem rei satis dictum.
72쪽
XX. Ρ - ου regno diviso legati Africa discessere,
et Jugurtha contra timorem animi praemia celeris
adeptum sese videt; erium mitus, quod ex amicis apud Numantiam acceperat, omnia Romae venalia esse, simul
et illorum pollicitationibus accensus quos Paullo ante muneribus expleverat in regnum Adherbalis ' 'antinum iniendit. Ipso acer, bellicosus atris 'quem perebat, quietus, imbellis placiti ingenio. opportunus injuriae metuens magis, quam metuendus igitur ex improviso finis ejus cum magna manu inosit, multos mortalis cum pecore atque alia priueda capit aedificia linendit pleraque ioca hostiliter cum equitatu accedit dein cum On ni multitudine in regnum suum convertit, existiimans dolorete motui Adherbalom injurias suas manu vindicaturum, eamque rem belli caussis fore. At ille, quod neque se
Parem armis existumabat, et amicilia populi Romam magis quam umidis retus erat, legatos ad Jugurtham de injuriis questum misit qui tametsi contumeliosa dieia retulerant, prius tamen omnia pati decrevit, quam bonum umere: quia tentatum antea secus cesserat. Neque i inen e magis cupido Iugurthae minuebaturi quippe qui totum ejus regnum animo Jam invaserat. Itaque rurii, ut antea, citi praedatoria manu, sed anagno exercitu comparato bellum gerorE coepit et aperte totius Νumidiae imperium petere. Ceterum, qua pergebat, urbis, agros vastare praedas agema suis ammim, terroram hostibus augere. XX l. ADHERBh ubi intellegit, eo proce3sum, uti regnum aut relinquendum esset aut armis retinendum, necessario copias parat, et Iugurtha obvius procedit interiim haud longe a mari prope 'Cirt n oppidum utriusque consedit exercitusci et, quia 'die extremum erat, praelium non inceptum Ubi plerumque noctis processit,
73쪽
castra hostium invadunt semigona nos β'partim alios arma
sumentes iug ni unduntques Adherbal cum paucis equi- tibiis Cirtam profugit, et, ni multitudo togatorum fuisset, quae uundas insequentes moenibus prohibuit, uno die inter duos reges coeptum a que patratum bellum foret. Igitur Jugurtha oppidum circumsedit, vineis turribusque et machiilis omnium generum expugnare adgreditur ,-urne festinans tempus legatorum ante RPere, quo S, Rute
praelium iactum, Romam ab Adberbale missos audiverat. Sed, siquam senatus . de bello Ortim accepit, tres adolescentesJ in Africam legantur, qui ambo reges adeant, senatus Populique Romani verbis nuncient, velle et Ce spre, eras ab armis discederes de controversiis uis jure
potius, quam bello disceptare cita que illisque dignum
XXII. Loιτ in Asricam maturantes veniunt, eo magis, quod Romae, dum proficisci parant, de praelio facto et 'p- pugnatione Cirtae audiebatur sed is rumor clemens erat. Raorum Uuriba accepta oratione espondit: sibi neque na*us quidquam, neque carius auctoritato senatici ab adolescentia ita enisum uti ab optumo quoque probaretur virtute, non malitia P. Sςipioni, summo viro, placuisso: ob easdem artis ab Micipsa, non penuria libero. rum in regnum adoptatum ceterum quo plura bene atque strenue fecisset, eo animum rauum injuriam minus tolerare: Adherbalem dolis vitae suae insidiatum quod ubi comperisset, sceleri obviam isse populum Roma in neque recte, neque 'pro bono lacturum, si a jure genti- vin se pro tuerint postrem. de onmunis rebus lag tos Romam brevi missurum.' Ita utrique digrediuntur. Adherbalis adpellandi copia non fuit. XXVI. uouina ubi eos Africa decessisse inius est,
74쪽
neque propter loci naturam Cirtam armis expugnara testu vallo atque ossa moenia circumlat, turris exstruit, in ii pra se firmat praeterea dies, noctes, aut per vim aut dolis tentarea Vese oribus moenium
praemia modo, modo formillinem ofitentaraci uos hortando ita virtutem erigeneo Prorsus utentus cuncta Parare.
Adherbal, ubi inie git omnis auas serrunas in exiret
sitas, hostem infestum auxilii spem nullam penuria rerum necessariarum bellum trabi non posseri ex ius, qui una Cirtam pro erant, duo mamno impigros, delegit, eos nullis pollicendo, ac miserando casum mini cmi mit, uti per hostiirin munitiones noctu ad Prozumum mare, dem Romam pergerent. lv. intina paucis diebus jussa effetunt litterae Adherbalis in senatu recItatae, quarum sententia haec fuit. Νon mea culpa saepe ad vos omini mitto, Patres coiiscripti, sed Iugurthae subigiti quem tanta ubido exstiti guendi me invasit, uti neque D . neque deis os immortalis hi animo habeat Uguinem meum, 'luani omnia, mast. Raque quintum jam mensem, socius et amicus Populi Romani, armis obsessus tene Orci neque mihi Micipsae patris beneficia, neque Vestra decreta auxi- .liantur inuo, an sim acrius 'ut ear, incertus L JPlura de Iugurtha scri hero, dehortatur Ortuna mea: etiam mea expertus sum, parin fidei miseris esse nisi athen inivi lego, illum supra, quam ego sum, petere, neque simul amicitiam vestram, et regnum meum sperare :utrum 'gravius existumet, nemini occultum est. Nam initi occidit Hiempsalem, fratrem meum dein patrio regno me expulit 'tuae sane suerint nostrae injuriae, nihil ad vos. Veriam nunc vestrum regnum armis tenet:
me, quem imperatorem Mnaidis posuistis, clamniin , et legatorvi verba quanti se erit, periculii modo
75쪽
as iam miriis minis. cIarant. Quid reliquum, nisi vis vagira, quo moVeri possiis Nam ego quidem vellem, et haec quae scribo, et quam nuseria nimi fidem vertas faceret , Sod, quoivisaeo natus sum, ut Iligurtha scelerum ostentui essem, non jam mortem neque aerumnas, ' tantummodo inimita imperium et crucietitus corporis deprecor. Regno Numidiae, quod vestrum est, uti luhst consulites m e manibus impiis eripite, po majestatem imperii, 'par amicitiae fidem si ulla apud vos memoria vinini, Masinissae ' v. His litteris recitatis, suere, qui exercitum in
Africam mittendum censerent, et quam primum Adherbali subvenimulum de Iugurtha interim uti consuleretur, quoniam non paruisset legatis. Sed ab isdem regis Mitoribus summa ope enisum, ne 'decretum fieret. Ita
bonum publicum, ut 1 Plerisque negotiis solet, privat gratia devicium. Lupinis tamen in Africam nimores aruiu, nobiles, amplis monoribus in quas M. Scaurus, de
quo supra memoravimus, consularis, et tum senati 'princeps. Hi, quod invidia res erat simul ei ab Numidis obsecrab, triduo iun im escendereri deis brevi Vticam
adputii, litteras ad Iugurtham mittunt, QUAM CISSU ΜΚ ADPROvINCIAM ACCEDAT ERUS AD EUM AB ENATU MISSos.
Illa ubi accepit, homilius claros, Morum auctoritatem Romae pollere audiverat, oontra incepturn suum Enisse primo commotus, metu atque hibidine divorsus agitabatur.
TimebMi in muria, In iam is mi Moiis:J imis animus cupidine caecns ad iuc oim a ius rapidinit. vicit tamen in avido ingenio pravum consilium, gitur, exercitu circino' ito, summa vi Cirtam irrumper nitivii maxumo sperans, diducta manu hostium, aut vi aut dolis, sese casum victoriae inventurum. laod ubi secus pro tedit, neque, quod intenderist emereri inimi, ut prim,
76쪽
tamen etsi senati verbis minae graves nunciabantur, quod omnignatione non desisteret, multa tamen oratione consuanta, legati se tradiscesseis. XXUL EL postquam Cirtae audita sunt Italici quorum virtute moenia delens ibantur, conisi, deditione facta, propser magnitu leni populi Romani inviolatos sese fore, Adherbali suadent, uti Eque et oppidum Iugurthae tradat, tantum ab co vitam paciscatur , de ceteris senatui curae sere. At tametsi omnia 'potiora fide Iugurthae rebatues quia penes eosdem si advorearetur, cogendi potestas erat, ita uti censuerant Italici deditionem s est Iugurtha in primis Adherbalem excruciatum necat: in o sic imberes, umidas et negotiatores promiscue, uti quisque armatis obvius intersecit. XXVIl. yon postquam Romae cognitum, et res in senatu agitari coepta adem illi nilnistri regis inierpellando, ac saepe gratia, interdum urgus trahendo tempu8. atrocitatem acti leniebant. Ac ni C. Memmius, 'ribunus plebis designatus acer et infestus Potentiae nobili tatis, populum Romanum edocuisset, D Aoi, uTI PER PAU-
cos FACTIOSO JUGURTHAR SCELUS CONDONARETUR. 'Prο-
-uo omnis invidia prolatandis consultationibus dilapsa erat tanta, gratiae atque pecuniae regis. Sed, ubi senatus delicti conscientia populum timet, lege Sempronia Iovinciae situm consillibus umidia atque Italia decretam conscies declaraeitur P. Scipio Nasica, L. Bestia Calpurniusci Calpurnio Numidia, Scipioni Italia obvenit: deinde exercitus, qui in Africam portaretur, scribitur stipendium alia, quae bello usui strent, decernuntur. XXVli I. At Iugurtha, contro spem nunqi accepto,
77쪽
quippe cui Romae omnia' venuit ire in animo haeserat; silium et cum eo duo similiaris, ad senatum legatos mittit: hisque, ut illis, quos Hiempsalo interfecto miserat, prae
Cepi I, omni mortalis pecunia adgrediantur. ipostquam Romam adventabant, senatus a Bestia con niItiis, PLAcRRET LROATO J-RτΗax laxetur MoErrinus iique decrevere, nisi regnum, ipsumquo deditum venissent, uti in diebus proxumisJ decem talia decederent ' Consul Numidis ex senati decreto minciari yumesci iis insectis robus illi domum discedunt interim Calpumilius,
par:ito exercitu, toga sibi homines nobilis, actiosos, quorum auctoritate, quae deliquisset, munita fore sperabat:
in qua fuit Scauriis, cujus de natura et habitu supra memoravim lig. Nam in consule nostro multae bonaeque
artes animi et corporis erant, quas omnis avaritia praepediebat patiens laborum acri ingenio, satis providens, belli haud ignarus, firmissumus conIra poricula o insidias. Sed legiones c Italiam Rilegium, atque inde Siciliam, porro in Sicilia in Africam, iransvectae. Igitur Cespurnius initio, paratis commeatibus, acriter Numidiani ingre sus est, multos In Ortalis, et urbis aliquot Dugnando Capit. XXIX. zo, ubi Jugurtha per legatos Pecunia tentare, bellique, quod administrabat, asperitatem ostendere coepit, an invis aeger avaritia sectio Conversus est. Cete. rum socius et administer omnium consiliorum adsumitur Scauriis inui, tantietsi a principio, plerisque ex saeuomst ejus corruptis acerrume regem impugnaverat; tamen, magnitudine pecuniae, a bono honestoque in pravum abstractus est. Sed Jugurtha primum tantumnodo belli moram redimebat, existumans, sese aliquid interim Romael relio, aut gratia essecturum postea vero quam partici pem negoti Scaurum acceperat in maxumam spem ad luctus recuperandae pacis, statuit cum eis de onminus
78쪽
pactionibus praesens agere. Ceterum interea, ' vi
caussa n ittitur a consule Extius quaestori oppidum Iugurthae 'vag- ciuus rei species erat accepti frumenti, quod Calpurni is pulam es ut imperaveriit; quoniam
Meditionis mora induciae agitabantur. Igitur rex, uti constituerat, in castra venit ac pauca, praesenti comblio locutus d invidia secti, atque in deditionem 'iu acciperetur, reliqua citi Bestia et Scauro secreta transigit: dein postero die, 'quasi per saturiit exquisitis sententiis, in deditionem mcipitur. Sed, uti 'pro consilio imperatum, elepbant triginta, pecus atque equi milii, cum parvo argent Pondere quae Sto It aduntur. Calpurnitas Romam 'ad magistratus rogandos prosiMiscitur. 3 2 iuvida et exercitu nostro pax agitabatur. XXX. PosTetu vises in Africa gestas, quoque modo actae serent, sama divulgavit, Romae per omnia locos et conventus de facto consulis agitari apud plebem gravis invidia: 'Patres probarentne tantum flagitium, an decretum consulis subverterent, Parum constabat. Ac maXume eos Potentia Scauri, quod is auctor et socius Bestiae serebatur, a vero, bono impediebat. At C. Memmius, cujus de libertate ingenii et odio potentiae nobilitatis supra diximus, inter dubitationem et moras senati, concionibus populum ad vindicandum hortari monere, ne rempublicam, ne libertatem suam degererent e muli superba, crudelia iacinora nobilitatis Ostendere : Prorsus Intentus --
ni mod plebis nivivii accendebat. Sed quoniam ea tempestate 'Memmii facundia clara pollensque suit, docere existumavi, unam ea tam multis orationem perscribere aes pq militum, quae in concione, post redium Bestiae, huiusceniodi verbis disseruit. XXXI. MuLTA dehortantur a vobis. Quirites, ni studium reipublicae omnia superet opes ictionis, vestra
79쪽
τo ML seti J-URTHA. patientia ius nullum, ac maxume, quod innocentiae plus periculi, quat honoris est. Nam illa quidem piget dicere, his annis xv quam ludibrio fueritis superbiae paucorum quas, Aede, quamquo inulti perierint vestri defensores qui vobis animus uti ignavia atque secordia corruptus it qui ne nunc quidem, 'obnoxiis inimicis, EXSur
gitis, utque etiam nunc timetis, quibus decet terrori esse. Sed, quamquam haec talia sunt, tamen obviam ire factionis potentia animus subigit certe ego libertatem, quae mihi a parente tradita est experiar verum id rustra, an ob rem faciam in vestra manu situm Riairites. Neque ego hortor, quod saepe maJores vesti se Ere, ut Contra
injurias armati eatis. Nihil vi nihil 'secessione opus necesse est uomet ipsi more praecipites eant. Occiso Tiberio Graccho, quem regnum parare aiebant, in plebem Romanam quaestiones habitae sunt post C. Gracchi et M. Fuisti caedem ites muli vestri ordinis in carcere necati sunt: utriusque cladis non lex, verum lubido oorum finem secit. Set sane suo rit regni paratio plebi gua estituere quidquid sino sanguine civium ulcisci nequitur, jure
factum sit. Superioribus annis taciti indignabamini, aer xium expilari roges et populos liberos paucis nobilibus
vectigal pendor penes Oosdem et sui Dinan gloriam, et maxumus divitias essera tumen haec talia facinora impune
suscepisse, parum habueres itaque postromo leges, majestas vestra, divina et humana omnia hostibus tradita sunt. Neque eos, qui secere pudet aut poenitet sed incedunt per ora vestra magnifice, sacerdotia et consulatus, pars triumphos suos ostentantesci perinde quasi honori, non praedae habeant. Servi aere parati imperia injusta dominorum non perserunt vos, Quirites, imperio nati, amquo animo ervitutem toleratis. At qui sunt hi, qui rein publicam occupavere ' homines sceleraus es, cruentis
80쪽
eti manibus, immani avaritia, nocentissumi, idemque super lassumi quis fides, decus, pietas, postremo honesia atque inhonesta omnia quaestui sunt Para eorum ccidisse tribunos plebis, alii quaestiones usustas, plerique caedem in vos secisse pro munimento bubent. I in quam quisque 'pessum secti, iam maxume tutus est metum
a scelere suo ad ignaviam vestram transtulere lIO Omnis eadem cupere, eadem odisse, eadem metuere in unu uic it L. in haec inter bonos amicitis est, inter malos actio. . Quod si iam libertatis curam haberetis, quam illi ad dominationem accensi sunt prosecto neque res publica, sicuti nunc vastaretur, et 'beneficia vestra penes optumos, non audacissumos, Arent. Misiores vestri, parandi auris et majestatis con-
Stiluendae gratia, bis, per secesvioli In armati ' Aventinum occupavere : Vos pro libeItate, quam ab illis acce
pistis, non summa ope nitemini' atque eo vehementius, ςquod majus dedecus est parta amittere quam omnino
non Paravi, SE Dicet aliquis Muid igitur censes Vindi
candum in eos, qui hosti prodidere rempublicam non manu, neque vi, 'quod magis secisse, quam illis accidisse indignum verum quaestionibus et indicio ipsius Iugurthaeci qui si dediticius est, profecto jussis vestris obedi. ens orit: in ea contemnit, scilicet existumabitis qua lis illa pax, aut deditio, ex qua ad augurtham scelerum impunitas ad paucos potentis maxumae divitiae, in rempublicam damna dedecora pervenerint. Nisi sorte nondum etiam vos dominationis eorum satietas tenet, et illa, quam haec tempora, magis placent, cum regna, provinciae leges, jura judicia, bella, Paces, Ostremo divina et humana omnia penes paucos erant;
autem, hoc est, populus Romanus, invicti ab hostibus, imperatores omnium gentium, satis ab aiis animam reti