장음표시 사용
112쪽
e partium quantitatiuarum situ ac posui one: ita ut eadem sit realiter cum quantitate, licci ab pla formaliter distinguatur. Alia enim est ratio formalis quantitatis,alia ratio formae seu figurae unde eadem numero quantitas figuram subinde mutare potest, ut patet in cera. Adde 43 Iantitatem ex materia,figuram vero seu formam exter Ris dis, nam ex intericilia substantiali rima prouenire. Hinc a ra sermac lia est naturalis figura iis minis,alia leonis,&c. licet eade sis In utroque It qualuitas. Ex quibus patet Iormam leui 'guram distingui formaliter a quantitate quam afficit. Licet autem eadem exterior compositio, serma externa,in
etiam figura indiscriminatim appellari possit lubentius tamen naturales pitysicas appellata formas intestigibiles vero seu Mathematicas,figuras nuncupat t. Figura igitur seu forma generatim diuidi potest in Figura si Physicam seu naturalem,& Mathematicam seu abstracta, fm mssintelligibilem. Naturalis alia es inanimatoriam,alia animatorum corporum propria 'ta idem alia plantarum,alia bellitarum,alia hominum Mathematica autem
alia imperfecta est , seu inchoata, alia vero persecta seu completa. Et quidem utraque lineacis, plana vel solida, quarum omnium variae sunt species, quas a mathematicis postis repetere. Lerianam i proprietates huius predicamenti. Q Aa o II. TRes huius pr dicamenti generales proprietates traduntur ab Aristotele. Prima , habere contrarium, quod licet no omnibus, solis tamen qualitatibus propri Pνinis.
conuenit: Dico no omnibus qualitatibus conuenire,quia i naturales facultates,& pleretque tum patibile qualicates, cum formetri figuret,non habent contrarium. Dic tamen
solis propriesconuenire , quia puMailla mutua,quae ad
113쪽
ratione contrarietatis necessaria est,inter uias pialitates proprie reperitur,s beneficio illarii eadem repcritur, gna inter quasse ait substantias dc earum actiones. Secuda proprietas eli, suscipere magi si muriis, seu in te di S remitti,quod non omnibus qualitatibus, verbi gratia natil-nista ratibus facultatibus Sessorinis ac figuris non conuenit; sed pleriscl; ut habitibus iatibilibus qualitatibus.Tertia, ut
ab ea res dicantur similes vel dissimiles:quod intelligendu est de similitudine secundum accidens proprie dicta. Quod spectat ad seriem seu coordinationem huius praedicamenti, facile potest intelligi ex diuisione allata cuiusque species in re non est opus ut eadem diuisior hic repetatur
a 'i latio generalissime simprudes bi
s . . ,- 1 si x xio ςistrondi num ad aliud,quomodo quaevis euiustis ad quodvis habitudo siue resycitas potest diei relatis,3 sic relatio non distinguitur ab aliis accidentibus.Nainque omne accidens,quatenus accidens,inu oluit relationem aliquam se habitudinem ad subiectu in cui accidit : Et permulta accidentia, ut facultates Sc habitus operativi, speciales habent respectus ad fine si obiecta circa quae versantur. Porro luia eiusmodi habitudines sunt veluti disserenti uisentiales entium absolutorum, non censentia relationes categorici pro te dictae, Querelationcs secundum dici, ut vulgo loquuntur
Relatio ςr u categorica st ea, per quam 'rinaliter, M. . ab quid mistitur, aliud imi tanquaru ad subie auiii ixit A. ,-H. - finem, sed tanquam ad terminua neque ι--- eΛpara essentiali viliui , uti disieuti in exprimit , sed ipsa accidens est reale mam, a --Quibus conditionibus excludum id inprinus multatio ara torus,quae non sunt accideritia
114쪽
TRACT. III. DE CATE c. srealia , ut est relatio rei cognita ad intellectum cognos Tria in omni centem,aut rei visae ad ocul si intuentem Deinde exciti 'duntur relationes substantiales in diuinis, per quas diuin persona constitui intelligunt ir,quia non sunt accido '
ita Praeterea relationes omites secund in dici, quia sunt parte entium ab lothitorum, aut eorum Patentes differentias exprimunt, proinde non c5stituunt dis Micham a teli qui categoriam P irro in omni vera& categorica relatione tria considerari debent mempe subiectum, ziddam e su5s,auritum propter quo in subiecto sit talis relatio ; terminu Fuis iam is ad quem fi ectet relatio Oii omnia excplo facile decla- tuo . Tantur Verbi gratia, paternitas est relatio categorica, seu min--
ratio formalis perquam pater refertur ad filium : culus relationis subiectum est homi, qui genuit, fundamentum est tum facultas qua potuit generare,tum praeterica gene ratio terminus vero est filius qui genitus est. Caetertim relationis cuiusque fundamenrcli duple Fundantiu- est, aliud nempe remotum, quod dicitur simpliciter fun tum Quindamentum, aliud e d proximum, quod non tam funda-q in mentum , quam ratio fundandi communitet appellatur ' μή p quia est co iditio sitne qua posito etiam fundamento, non sequeretur relatio: exempli gratia, fundamentum , remotum paternitatis, est facultas qua potuit homo generare; fundamentum vero proximum, seu ratio fundandi ,est a- ct ualis generatio, quae est conditiostile qua facultas generandi non esset fundamentum paternitatis. Sic in relatione similitudinis inter duos parietes candidos funda-aa lentum remotum sunt ipse qualitates, nempe candores
proximum vero seu ratio fundandi, est unitas specifica ipsarum qualitatum nempe quod sint eiusdem speciei: Et quoniam relationes categorica , de quibus hic agimus, sed' '
nauiuae sunt , ita ut relationi opposita relatio respon,
deat: hinc sit ut subiectum relationis relatum , seu rela ' u tuum.
tiuum appelletur, teria inus vero dicatur correlatum seu correlatiuum ambo vero dicantur correlata seu correlatiua , etiam extrema, quia inter ipsa versantur oppositae relationes, verbi gratia, inter patremi filium relatio paternitatis ex una parteum ei opposita relatio filiatio cur νι --
ni SeX altera. Ex quoniam extrema categoricarum re-'
lationum Midrunem quoque quibus innituntur, '. ' δὲ
115쪽
sunt realia,& realiter inter se distincta, lactu existetia, hinc fit ut eiusmodi relationes sitiu positi uetae reales. Rebil enim positive conueniunt,desin ipsis existunt ante Omnem operationem intellectus.Et certEridiculum essex
sicere aliquet in holminem essetius, luein geriuerit patre, qui duntaxat a nobis ita con cibi tu r.Quod ii detur aliqua clatio , cuius extrema aut futiram ut non sint realia aut non resister inter se distinet, aut noli actu existeri- tia , neganduim est eiusmollirelationem esse realem,ac Muta a proinde categoricam Tandem nota nullam relatiouem Dei ad creaturas esse posse realem , quia sequeretur ali- Σπ' quid reale posse esse & non elle in Deo. Cum enim rela-
tiones non latii in a stibiecto, fundia in cnto, ted etiat a termino pendeant ut sint, secluitur sublato termino relationem deperire quare clim creati arae pol sint noli essie, fC- queretur illas relationes ad creaturas poste iam n e fle, a 'i'roinde dari aliquid reale contingens tu Deo,quod illiu in utabilitati repugnat.
THai rena sint in genere omnium relationum sendam&areta; ibi: a proximas. Metaph. cap. Is nempe quantitas,aelio S 1. menta palsio, mensura,vbi per quantitatem intelligenda estque-ν libet multitudori unitas, siue numerica, siue specifica, siue fenerica,ner actionem Sc pallionem quod uis genus actionis&pallionis , denique permensuram intelligitur
mensem cuiuslibet perfectionis , quam nonnulli vocant menseram Verifati Dia id οὐ inensuram , veritatem mutuariis amensura. Exempli grati ,relatioine aestuat ratis vel inc aequalitatis secundum quintitatem Diliti
patero: tis,siliationis, operatoris Loperis resinites secundum genus sin damenti proximi sibi vendicant. De nique relatio imagulis ad prototypum &signi ad si nisi-
Catum,& similes, habent tertium genus fundam enti pro- inai. Est enim proto lupus siue exemplar in sura ima
' 'pinui res signisi tam mensura si
116쪽
'. R A CT III. DE A WEC. 87Quod attinet ad fundamentum re incitum sentndiam Fundamen- . quod aliqua inter se reseruntur,probabilissimum et in o 'sti innibus catei oriis reperIri uindamenta relationum Sic is λ, 03 enim ratione substantie possunt duo inter se referri, Unde is, bis est relatio identitatis specificς secundum substantiam in-geum emtis. ter Petrumi Ioannem. Similiter relatio qualitatis est secundum quantitatem,similitudinis secundum qualitatena secundiim etiam alia gener categoriarum suo modo. Sic enim duo patres sunt similes secundiim ratio P ρώβturnem paternitatis: Itemque duo agetes stimulis patientes ' μῆ- ea ratione sunt similes. Similiter duo simul liabitantes, conteinporanei,eodem modo iacentes,& iisdem vestibus induti, mutuam inter se relationem similitudinis habent. - Τanta autem est necellitudo relationis cum hoc suo funa letati no
damento, ut ab ipso reipsa in inime distinguatur: Licet e
lim fundamentum pollit esse absque relatione ,Πon tamef.hdaαραο.esse potest relatio sine suo fundamento Exempli gratia, relatio similitudinis inter duos parietes candido , non distinguitur ab ips,candore nisi formaliter,aut ex natu ra rei , ita ut non possit concipi eiusmodi relatio absque candore . Idem dicendum de relatione aequalitatis inter duo eiusdem magnitudinis meque enim ab ipsa magnitudine re ipsa distinguitur.
Quc,d si fundamentum relationis non differt realiter a Suomodo ν. subiec to,tunc nec relatio a subiecto reipsa differt verbi iiiiii. eratia,quia potu illi generare,non est quid realiter distin ctum a eo qui genuit, ideo paternitas abripio generante minime separari potest. Quare non unquam relatio non tantum est eadem cum suo Andamento, sed etiam cum subiecto.quando scilicet fundamentum est idem realitercina subiecto, aut cum subiectum est etiam fundamentu, . Vt patet in relatione identitatis specificae secundum substantiam,aut substantialis similitudinis, quarum relatio . num substantia est simul fundamentum 'subiectum, Ruomad se babeant relationes ad terminos.
ETsi relationes no minus dependeat a terminis quam
a fundamentis ut existant, non tamen tam archac
illis necessitudine vinciuntur, HIoae quae ab illis realiter
117쪽
distin uantur . cum tamen sint erilem realiter eum suis fundanaentis, ut supi in uln is Ex ouo intellig re est terminoen nim eis deseli rela moti . licet ordo siuer, is, habitudo ad ipsum sit ipsi relationis contra quare potest ρ Hi dici terminus aliqua ratione portinere ad ellentiam re-νδε NAEV talionis,clesiatenus illam terminat, quatenus per ipsam LN' rei itionis natura e Yplicari solet, ns tamen ilici potest es. . . . et rite aria relationis. Exemplo res declaratur: Paternitas
Ex- - p te intelligi abim filio, cium ipsa sit relatio phrisad miri neq; tamen est de eaentia paternitatis, terilitas .n.tota e Hir patre, a curo tamε filius realiter distinguitur
D ' i' vesium oce irrunt me duae graues dissicultates explicandae Altera I, an relatio r*feratur ad terminum tanquam ali luic ablbluttim,an vero tanquam ad aliquid
respecti ut 1i': Alteia e Lan relatu:D ad plures terminos V-nica an vero multiplici rei uim re reseratur. Pνιον dissi iod spectat ait prior m difficultate in . notandum est terminum relationis nutuae,que habet cor respira identem
sibi relationem,dupliciter considerari posse Priin qua tenus est res quaedam absblutari Secundo quatenus est quid respectivum,quod reciproca habitudine refertur ad oppositum extremum verbi gilatia ilius'iii est termi ruis paternitatis, considerari potest, vel test homo quinam ab alio genitus bel qui tenus est correlaticum parris, Minutuam includit relationem filiationis paternutati correspontdentes sita ut priori modo solum liliationis hiula nentum consideretur in filio , posteriori vero ipsam et relatio filiationis. 'fimis Nostra igitur sententia est , terminum relationis, ve terminum, esse quid absolutum, non respecti ullira, m*ζ- Mari ratione solius fundamenti , non relationis quae ab illo nititur fundamento. Ratio, o uia essentia&natura relationis commode potest intellis ahque opposi- rain corresponde te sibi relatume at non potest inte limi sine opposito termino: qitare non est neeesse termina irimis inationis,quatenus terminum,esse respectiu uni. Adde re lationem in suo esse dependere a teritiino sicque termi- num,ut icies natur prius relatione quam te in x. M ver si consideretur quatenus est correlatiuum, in sum Inaxuracio,pposito correlato. Correlata enim , tum Aristotelem, sunt simul natura. Quare, emunus rela- tionis
118쪽
TRACT. III. DE CATEG. Dii 0nis non terminat relationem quatenus est quid respe oratirium.
citiuuin, sed quatenus est quid absolutum. Hinc litellio e I siqt ρη Te et quomodo oppositae relationes mutuae sint liἰNultura: quia sicut te cininus,ut sic es prior natura ea relatio-aae quam terna in at sic etiam consideratur prior natura ea Εκ pLim. relatione quam fundat ve: b c resia, sicut filiuS,quatenus terminus paternitatis,est natura prior patcrnitate: sic quatenus continet fundamentu filiationis, est etiam natura
prior iliatione, fico paternitas 5 filiatio , limul natura. Oxlod spectat ad posteriorem difficultate in , probabi Pestirierulius est relat uni non unica , sed multi uici relatione ad plures terminos referri , verbi gratia, patre in multipbci 'relatione paternitatis ad plures filios,8 cmdidum pari te in mustiplici relatione similitudinis adiltarc candidos parietes referri. Quae assertio non est ita telligenda de eo relato quod necessatio plura exigit ut ad illa reseratur, cujusmodi ei tollim respectu partiti m. Nam ejusmodi relatum vilica habi rudine plura sir:a ut respicit Probaturis batur sautem haec nostra assertio, qua relatio quia pater refertur sertiq. ad ilium primogenitum , non est ea qua refertur ad alium: 'trare plures eis debent ejusmodi relationes Antecedens confirmatur, quia contin 'iit, ut cum pater refe- Iatur ad primogenitum, nondum referatur ad alium, quia nondum natus cst, nec adhuc positiva filiationis relatione ad ipsi in refertur.
At in mutuis relationibus una non potest esse absque opposita , quare cum nondum filius opposua relatione filiatiotiis ad patrem referatur , utpote qui nondum natus sit, non potes esse relatio paternitatis qua pater ad ipsu in referatur, licet iam in eo sit relatio paternitatis qua refertur ad primogenitum: sed ubi natus est illi filius, tunc incipit esse nouus ad ipsum respectu ejus, qui antea a Diaerat , Ut pater certe absurdum esset negare aliquem
incipere esse patrem resipessu filii de nouo in lucem editi
Et quamuis plures sim in eodem homine paternixa e 1 plis, , palmnon sequitur tamen plures esse patres, quia lice ad mul hitaue ιυ-tiplicationem abstractorum satis su multiplicatio for-1ὶaarum, attamen ad multiplicationem concretorum prae nρm
Ler multiplicationem formarum requiritu multiplica- / t' ito subjectorum. Quare cum unicum sit subjectum Om-Hium illarum pateriaitatum fit, unicus tantum dicatur
119쪽
.a- pater,sis plures in eo sint paternitates. Si obiicias, absurdum videri plura accidentia nuinero latum distinet a in eodem subiecto reperiri , neque enim plures candores in eodem numero subiecto cand1do esse possunt neque plures numero quam res in mulam magnitudine': Re-
η st: si spondeo 14 peculiare tribuendum esse accidentibus re-lla 2 -' ς stivis, i plura numero latum distincta in eodem sub -- possint, eo quod suam distinctionem numericaiarismi non tantum sublata aut funiamento, sed etiam plem -- ciuntque a termino accipiant,sicut etiam vistincta ψecie D relationes dicuntiir,quarum vel sind unenta,vesternunt specie distinguunturi verbi gratia,relationes parietis cavdidi ad parietem candidum in nigri ad elindem , specie
differunt,qilia fundamenta specie distinguuntur: At vero relationes parietis candidi ad candidum , eiusdem ad nigrum, specie differunt, quia termini specie distinguun- anam tur,quemadmodum genere differunt relationes, quarum
HM 'μνη fu inmetita genere diuersa sunt scretatio paternitatis genere differt a relatione aequo litatis , quia potentia gl nerandi,quae est fundamentum paternitatis,disseresen re aquantitate quae est fundamentum aequalitatis S uanam i proprietates Relatorum.
VAESTIO IV. svrapinia Vinque relatorum proprietates traduntur ab Ari- ωR Dis stotele cap. de Relatis. Prima,in relatis contrarietatem reperiri,quod non tam ratione relationum, quam fundamentorum quibus nituntur , aut terminorum afl quos referuntur, intelligendum est: verbi gratia, unila dedissimile contraria dictintur, non quod relatio similitu-
ramis se proprie contraria relationi distinusitudinis, sunt enim ei relationum disparat sta quia illarum fu- damenta verrerimni,ve tu gratia, candes , dc nimis contraria opponivit aro Quo per vim in i Siluas post , Ole, Et da 1 , praesertim niuiuadi tantur contraria,id est opposita sic pater ac siluis Matio i si opponuntur idem dictumini est e duobus candi e t. Mouobus quoque eiusdem magnitudinis,&e. Secunda
proprietas est, reliata suscipere magis& minus , seu in