Summa philosophiae quadripartita, de rebus dialecticis, moralibus, physicis, & metaphisicis, authore fr. Eustachio à Sancto Paulo, ... Tomus prior. Duas priores partes hujus summae continens. Cum duplici indice locupletissimo. ..

81쪽

sionem contilens.

uenit

minat,

l a ratione partium,

Esque

l tetra Et

quid. '

gnitu

ratione

84쪽

VT aliquid per sciae direm in se te rategoriae collo c., -

tur,nonnulla conditiones desiderantur Prima est, '' sit ens versi, reale; qua eonditione excluduntur entia μ' initia&i inpossibilia, H hyreoeeruus,&similia ite entia rationis quae non existunt nisi obiectivesin intellectu, ut esse definitum,divisuin,& caetera. Praeterea etia negationes, priuationes, quae sarinaliter nihil sunt, ut non ens, caecitas.Secunda est,ut sit ens per se,id est,unius natur vi essentiae, oua conditione excluduntiar entia per accidens,

'ue non sunt quid uouin nisi per aures'tione absolues μὰ niuitissit, ut exercitus,ciuitas,resublica It exes omni res artificiales t domus,scamnum,m quae ex multis rota, humana hi histria inter se eo inpositae constitit Tertia reditio, ut sit finitum, hoc est,finit perfecti nisvi essentiae,qua conditione Alus Deus propriὸ exelu --a

ditur,qui solus perfectione essentia infinitus est; eontinet enim omnem non modo substantiae,sed etiam quan titatis,qualitatis,& caeterorum entium perfectione multo nobiliori modo,quam sit in ipsis rebus quare nullius categoriae cancellis circumscribi potest:neque eadem est

ratio quantitatis infinit: si daretur licet enim esset extensione infinita,non tamen persectio Messentia nee, enim aliam quam quantitatis perfectionem, estentia imbi Vindiearet, lataque illa infinitudo is obesset quo minus in categotia reponeretur. Quana conditio est,risit Mens completum in si gradu& statu sue praecisionis,qua conditione exeluduntur prim disserentiar,tii geneticet

cum specificae, deinde panes integrantes componetes cuiusmodi sunt caput,pectus,&c. pr terea materia,& sorma; non ver,excluduntur generari licet enim genus se . pars speciei,& sub ea ratione fit quid incompletu: attamequatenus est quid uniuersale, pr cisum ab inferioribus

speciebus eum in illo suo statu pretessionis,in quid in sua ratione Amplerum , quod natura Dciem antecedit, minis conditio est , ut quicquid uniuersale ponitur in categoria, sit univocum , quae ditione excludantur sam in nrma cibi analoga ut ne u tollaturomnis

85쪽

reium ambiguitas desconfusio : Sunt enim institutae tegoriae ad facilioxein omniuim erum distinctionem. . . QV As so . IV.

ANntepraedicamenta dicuntur nonnulla,quae Aristoteles in suo lib. categoriarum praemisit ante ipsoruin, Iis . . praedicamentorii seu categoriarum explicationem: -- iram,iam tinent autem Antepraedicamenta tres definitiones , dii;

diuisiones, duas a Mylas.Tres tuae definitiones stim h 3 π - m. morurn,synonyinoriam,& paronymorum: de iun ' bus in primotractatu egimus: tide sequuntur duae diuisicines:Quarum prior est, nim quae meumin ;alia sue compleo,ut propositiones ilia vera incomplexa . vestinc simplices termini ex quibus il .constant:quam si- uisonem praemisit Aristoteles, ut ea quae eo laxa sunt

a categoriarum ambitu arceret. Posterior diuisio est, Eorum quae sunt, alia de subie ho dicuntur, nec in subiectra sunt, ut uniuersales substantiae , qua de subiectis inferio-xibus praedicantur, nec tamen mia aerent alicui rei, ut solent accidentia:Αlia sunt uvide in subiecto,sed de subi , ki. non dictitur,ut accidentia particularis,excpliei alia, P - hic cando qui est in pariete tanqua in subiecto cui in Haeret,nec tamen de in ori aliquo accidente praedicax τ' Alia de Asiecto dicuntur,& sint in s Biecto nempe -- cidentia ni ratia.'erbi causi , color est in rebus eos ratis,sicut in siniectis, quibus inhaeret 'estii autem ae canilore, nigredine tanquam de subiectis .serioribus.

Denique alia nec in subie sto sunt, nec dicuntur de subiecto,nempe particulares substanti , verbi gratia, lite hoemo,qui nec in subiecto inhaeret, cum per se subsistat,nec de alio dicitur,ctim nihil habeat inferius.de quo pri dice-

, -- tui,Vbi nota subiectum dupliciter accipi vi' ni ido pro artis P rei, is acciden aliquo inest, ut est paries compar o, tur rione coloris, uaantitatis, ri, diciturque subiectum inhaesionis,&c. stem pro eo omni quod lubest rei unbuersali, seu dequo niuersalei praedicario est , ut si homo, bruthm, ni Matibne anim&c.comparatione hominis , diciturque sibiectum Meti ix inius B qi duplici acceptione subiecti, tota pende praedicta

86쪽

TRAc T. III. DE CATES.

praedictae diuisionis intelligentia. Tandem subjiciuntur, si, is duae regulae, quae ad dirigendos ac diuidendos cateooti, rizia

ruin ordines pertinent. Prior est cum unum de altero di p citur, quaecunque de attributo, seu praedicato dieuntis 'dicunttiretiam de subjecto Verbi ratia,in hac propositione, homo est animal homo est subjectum,animal vero praedicatum quare quaecunque per se, ex natura reiae uniuersim de animali dicuntur, dicuntur etiam de homine; dico per se,&ex naturaret,ne putes omnia quae accidentario&contingenter de animali dicuntur , dici etiam de homine, alioqui sequeretur, quia animal est oenus hominem quoque esse genus. Posterior re ruta et . p. Diuersorum enerum mon subalternatim positorum,

diuersae sunt species, differentiae, subalternatorum verbgenerum nihil prohibet easdem esse differentias. ii dintelligendum est maxim de differentijs diuisiuis ejus.

modi generum,tum etiam graduum inferiorum, exempli gratia, animalis & plantae diuersae sunt species, diuellae quoque differentiae divisivae : nam animalis differentiae sunt rationale, cirrationales Plantae vero aliae,per quas in suas species ipsi diuiditur At vero quia vivens, animal genera sunt subalterna, hinc fit ut differentiae diuitauae animalis,sint etiam diuisivae viventis, saltem mediate, licEt vivens per alias immediate diuidatur in plantam, animal. Adde illud generum immediate subalfernorum differentiam unius druisiuam,pos esse constitutivam alterius, exempli gratia, sensitiuum, quod est differentia diuisiva viventis est constitutiva animalis. Sed haec de Antepraedicamentis ac de categorijs in genere satis.

POSTERIOR HUIUS TRACTIA - tus Disputatio.

Pe fategoridissimi in QVoniam Vt iupra osse sum est, decem sunt suprema

ge a, ad quae omnia entia realia,finita,&eomole va,per se reuocantur, totidEmque eorum entium eo sinationes seu categoriae idcirco posteriorem hane re

ration*m in decem sectiones distribuemu, ptima odi

87쪽

- R1MAL PAR T. DIAL, erit de subsimila,secunda de quantitate, tertia de cyaalutate, vana de relatione,&sic reliquae de reliquis.

is νε--- o per se existens Qvie definitio licti maxime proprie λ Aueniat primis seu particularibus otiae primo pes se scis sistunt, accommodati tamen potes recundis, seu , nitiem salibus substariis. Etsi enim qu enus Vesuersales accise non Vibsistant, sunt tamen aptae subsistere in parti- culari , cibi gratia,altim , quatenus animal in genere

meci sim ab homine, bruto non existit, quatenus .utem est hoe alii mal vere subsulit in quia animal ingenere aptum est esse hoc animat: hinc animal in genere di- Eui, , im citur aptum per se eae istere seu subsistere. Porro in suprasus dicta Victra dei nitione, ens ponitur loco generis , licet propriea sit genus, ctim non uni uoce praedicetur de si stantia accidentibus, ut stipra monuimus, in elligitur ens verum,&reale perse,finitum, completum, vocum, quae laeus sumconditiones entis categorici. Loco autem vigeren-- - tiae additur subsistens seu persee cistens,id est, aptu sib-sstere Eu per se existere. Nihil autem aliud est iiissi . re,seu per te existere,quam non existere in alio tanquainin subjecto inhaesionis , in quo dissere substantia ab a-

dente, quod non potest per te existere, sed in alio dunt xat cui inhaereat. Qnod si dicas secundas seu uniuersales substantias non existere per se quia existunt in alio, nem-oluiis, pe in primis seu particularibus substant ijs. Respondeo se cundas substantias exiliere quidem in primis substant ijs, non tamen in illis esse tanquam in subjecto inhaesiorus more accidentium , sed innovam in subjecto attributio- iis iret quatenus uniuertales non subsistant actu,sunt tamen aptae in illis subsistere. At vero accidentia non discuntur apta subsistere ei haerere in sus subjectis.

88쪽

TRA T. III. De CATEG. .

PRimas substantias intelligit Aristoteles pinis utari substantias seu indiuidua, quia illis laetiu

riae r o prunis tu per conuenire per secundas vero ianitierines seu praecisas intelligit, quia non nisi secutidarioin benefielo primarum videntur substitere. Et autem inoia vii, diuisio li1bstantiae in prima in fecundam , seu in ruisi, sib

lis est diuisio substantiae iri corpus Q spiritum neque t Attius In partes , qualis est diuitio substantiae corpore iri '' iriateriam&formam sed diuisio rei penes accidentia, qualis est diuisio hominis in doctum ignarum is o clarius loquat, est diuisio naturae sebstantialis penesidia Derses udi modos, nempe niuersalitatem de orticu laritaton, nam hami stantiae iussio impromptiistu ualogi iniba an togata,quorum principale an Iogatum, si prima stantia; minus vero principale, secunda. ' .a V autem planius intelligas, cur particulares substan tabe..ititiae maxime proprie substantiae dicantur, nota substan sum a subat iam dici tum a substando, clam a silbsistendes proprium cum enim stubstantiae est tum substerni seu subesse aceidenhi si

bus quod est substare, im per se inunion ali 0 existere, cis, , quod est subsisteresi V rumque autem iussis conuenit is, particulasibus Euprimis suinantissi quam uniuersali μοὐ, vi bus seu secundi nam metesiis uiri, e se primis non tantum accidentibus,sed etiam ipsisseeundis iubi 'sibstant: At Mid se cumbe substantiae non si an pri

mis , M sesis aecidentibus, iri ne benencio pri ita a Ium: . Deindeptii.essiibstatareae subsissunt in se ipsis , dc nullo modo in alii a vero lecundae in primis subsistunt, licet non eo modo quo accidentia in suis subjectis existunt m CaeteriImprimae substantiae dicuntur esse in secundissi- Iretent parte subjectivae in totis potentialibus, scium uer enda, μι salibus: contra vero secundar inprimisvieue, artes essem. -

Hales in toris ellentialibus , sulceri seu τά in iis imi msi, sirin existentibus.

89쪽

- PRIMA PAR T. DIALac τώ manam reponamur in directa serie hui- - νε-

quae moro ea excludantur.

Q AE III. hujus quaestionis silurio eouaestione tertia praecedentis disputationis: nam ea ital antia hi qm, reperium iu comistiones illie expressae,est,eia categoti ea ,, in directa serie collocaturri Et quia inter telas conditioiles mitis eategorici una est, verit essentiatipe m. m uor fectione finitum;idcirco ut ibidem inominius, Deus non λο- includitur hujus aut alterius categoriae ambituri Adde εὐασμ' quod repugnat Deum ulli rerum generi sub ij ci genus e-

nim illvit si daretur , ellet commune Deo S alieri rei creatae quae sub eodem genere contineretur in vero infinita naturae diuinae perfectio nullam patitur vllius at-

tributi essentialis communionem cum ulla re finitari sintentii omnia essentialia tribum Dei infinitae perfectioni a vero nulla res creata capax est Husnodi attribue rit quare nullum potest esse attributum commune Deo oberraruris. iide siconeipi posset praecisa aliqua ratio in Deo, equeretur aliquam in Deo esse essentialium a a iubistonii distinctionem; saltem ex natura res,ac proinde aliquanto iesis compositionem , quae plane nulla

est , cuin nullum sit essentiale attributum in Deo , quod . non sit ipsamet simplicissima Dei e1sentia. DenIque ad rationem categoricae substantiae pertinet ut substet accidentibus , at vero repugnat Deum accidonubiis si ρευ' cum nulli mutationi sit Obnoxius

L simuleos ad substantiam cut ricam minime per in

ET re eo quod silam sibstantiam ganerabilemi corrupi,

silem sillimum genus hujus praedicamenti esse volumiui sis. . nihilominus minen cum probabilius sit sistantiam sinitam, A completam in commune sit tam simorum Megenus hujus categoriae , tam eadem rationeri formali conceptu univoce praedicetur de omnibus sibilaniij finitis, completis, siue corporea sint, siue incorporear,siue corruptibiles, siue incorruptibiles, hinc sequitur tumis,Mav- Angelos cum coelos in hujus praedicamenti serie colloca- 'T UId esse. Hinc fit, substantia,quatenus est genus com- ..., - -- spiritui corpori, cit puitualis sit, nec cωπο-

rea,sed ab utriusque racione prae a. Et quamuis Anat

90쪽

. Rac T. III. DE CATEs Ii non sint ex materiari forma compositi,ut sint res eo poreae,hoc tamen non obstat,quo minus constem ex nere fidisserentia i riti attinet ad incliuidua,litat ipsi ratio indiui tui, --ἀtumis oer se ac direct nori ponatur in categoria silictam' --m ei sed tantibn ad eam reuocetiar, non secus a dis -

tiae , nihilominus tamenti a indiuidua per se ae directa .

ponuntur in categorii, suntque Vesuti basis totius seriei. Cum enim secundae substantiae in ea collocentur, multo potiori iure primae etiam in eadem reponuntur,cum sint veluti fundamenta secundarum, Denique licὸ partes differentia substantiarum sint pisti, is substantiar,non tamen per se collocantur in directa serieri nita categorii, eo quod sint completa quaedamentia , d ads stati integritat , constitutionem completorum perti-

neant seque enim sub eodem genere propriestantinetia ae 'ρ uit,cum nihil detur conii nuru synonymumstinae , ἀriae e. letae incohipleti Aa IV. SE traduntur ab Aristotele in libro categoriarum'nis substantiae proprietates, per quas ab aliis entium ge ita ν-zzneribus dignoscitur. Prima est, non esse in subiecto:intel sales. ligo in subiecto inhaesibnis more accidentium,quod tam ' πη sucundis quam substantiis conuenit, uti quaestione reii 2 ' si da linius seistio nis explicauimus. Secunda,dici si nony- i. inε,qud solis substantiis secundis conueniri Rari, tum nim de pluribus non dicuntur in ovo duleii substantia ab acciuetuitas, quae anconere, die turparonymin, non synohymῶ propri , Ut sipra explicatum est in pri- motractatu,ubi de paronymisie Menominatiuis.Tertia r QEM primam substantiam significare hoc aliquid, id est natu-ι, iram particularem:secundam vero significare quale quid, id est , naturam qualitate aliqua, nempe uniuersalitate esse stam , neque tamen propterea dicitur praedicari in quale quid,qiria non solet responderi ad quaestionem factam per quale ut solent differentiae, proprietates, ac Maaiacidentia, quae proptereadicitur praedicari in quale quid. t. . α'