장음표시 사용
131쪽
ν Diuisio categoriae ubi se mune, e . infra,rsum
132쪽
Da C liuoria Situm est .c, Itum esse habet rationem concreti termini,ctuus a si teriale lignificatum est res siluata, forinale vero est ii 'umtus quatenus accipitur pro certa dispositione patimin et locatae ad partes loci: Daque non hic accipi tui litus, tu ut o solet,pro partium inter se dispolaion ex quo O
membrorum situs in belluis, alius Ini Ommζ, Vς δ . . . . Gi lius membrorum situs inter se in eo de in homine iacent alius in eodem sedente, alius in erecto dicitur,qui si usi1'Hiiij non Ddetur distingui a forma seu Mura, quae est quarta i si ecies qualitatis,fEa accipitur situs luc pro dispositione N Iς, partium ad partes loci,quae licet semper varietur pro Varia dispossitione part vim inter se,aliquando tamen mutari pote sit situs iste in ordine ad locum non mutato tu Dartium inter se: Quoa liquido paret in coelestibus Orbi Di sistius qui situm mutantidum pars quierat in Oriente postea pa=tiam est in occident quod tamen non potest intelligi de prio- pari ioci. ri illo situ ,ctim pleraque eandem semper formam externam seu fiodram feruent. Itaque siuus qui hanc,Gem iram constituit,formaliter saltem ab alio priori disteri. Caeterum situs non suscipit proprie magis i cminus, ii eque in eo proprii contrarietas reperitur.
Est autem situs aut naturalis, ut in hominista ς'xς 'm
eaoit in belluis vero se prono corpor ut cydQ0 λ ..is i. liodque aut in rebus animatis, ut star Iacerri genu necter inclinari,ante e et ro sedero,&c. aut in rebus Ina ni malis p sertim in attificiatis, ut in domo qua benetves male lituata dIcitur.
133쪽
Diuisio Categoricae Situm esse.
ironium o unicuique i naturale , visitum esse, seu habere
134쪽
De Cat goria Habere. HAbere nomen cocretum est,cuius materiale signifi UaM-e quid catum est,id quod habet aliquid , formale vero recti ' si ii, o habita per modum indumenti praesertim, vel ornamenti: Itaque Habere est id quod relinquitur ex adiacentia indumenti, vel ornamenti: adiacentia autem illa indumcnti vel ornamenti, vel etiam ipsum indumentum dici potest habitus , qui constituit hoc praedicamentum , cuius proprium est,ut sit rerum corporearum ill Lidq; artis potius quam naturae. Etenim indumentari ornamenta sunt arte facta, neq; tamen propterea ipsum habere est arteia - Rum, sed denominatio ex adiacetia rei artesectae proueniens. Habere autem dicitur duobus modis praesertim, κώμη πη- nempe indutum esse; idq; vel indu Mento militari,ut ga- lcatum,vel domestico,ut togatum esse, calceatu esse, c vel pontificio,vi mithra redimitum esse , aut ornatu esse, cesse annulatum,coronatum,&c. Sed haec de dece praedicamentis Aristotelis dicta susticiant. Sequuntur post- praedicamenta,de quibus ut prius de ante praedicamentis breuiter in postrema hac sectione dicemus.
Diuisio Categoriae habere 'Domestici. sileatum esse.
t ei vesti 'Amarum esse. Galeaium sat Partis, ut e
135쪽
H. . D stpr dic; naenta dicuntur nonniilla quae post expli -4M 1 cara praedica menta sibiecit Ar stoteles,nempe modi quibus res dicuntiar opponi, deinde modi mibus unum de altero prius dicitur, modi quibus aliqua dicutitur 6-mui, nive modi quibus aliquid habere dicimur, inter qua ii nulla de motu interseris aer quoium liaee sectomnia aut per se satis iii; hi alit alibi exficatus sint; a tis fuerit so loco quatuor opposuorum modos ab Ari--, - lust Opposuio iii genere est relatio diuerstati si re--. VBnantiae inter plura est uirem quadruplex oppositio, nempe relativa coiitraria priuatiua,& contradictoria: seu quatuor modis res inter se 'pponuntur , nempe relative,
- . Vς nxyprie,aut priuatili aut contradictorid, qui quo , ous 'ppvimo iis modi sic colliguntur.Oppositorii te minorum,vel nerque est positiviis, vel alter non est posi- ον -- rivus:s Vterque si positiuus,vel alter erit respecti as, . .. . sic unus adiri relum; ponetur, ut erae fili , vel a psi . m. sellitiis, es se Vitu, esteri opponetur contrariE,vr olor M stigus nam ver,si terminorum alter non sit positiuus,vel .inis 'it privarimis,4 sic opponetur unus alteri priuatiuE, Vt
visus caecitas; vel erit negativus, sic opponetur Vnus alteri negariue set contradictorie, ut laomo non homo. Est igitur relativa oppositio inter ea que mutuis ad inuicem relationibus reseruntur,sic pater filio, Me contra, simile quoque alteri simili, e contra,relative opponuntur. Et quidem hoc genui oppositionis leuita' est ii qualit relicua tri oppositionum genetra neque enim relata imin si pugnant,edin potius ese mutuo inferant. irari pontio veris contrari tatis est propriesinter ea -- i, demia,quae cain via sint recipi in eisdem subi e mutuo ab eo lithisexpellunt,valis oppositis ratist inter prima qualitates, nepe inter caloes&sriSus,
inter humiditatem& iecitatem; unde etiam res quae istis v si . ρ i. qualitatibus sunt praeditae, dicuntur etiam contrarie op-
136쪽
Maidia proprie cernitur inter priuationem in rem cuius est priuatio, ut inter ecitatem sivisum, atque etiam de- atominatiue inter earum subiecta, ut inter caecum re videntem: Est autem priuatio non quaelibet sermς carentia, emis. sed ea qua reperitur in subiecto apto ad talem formam quid. quare caecitas non dicitur esse ita lapide aut arbore,ideoque nemo dicat arborem,aut lapidem esse caecum: at Gro in animali, ut in homine ,equo,&c reperitur caecitas, ac proinde dici potest homo caecus,&c unde etiam inter
illa potest esse oppositio priuationis,quae aius forinae capacia sunt,cuius esse potest in iisdem priuatio.
Denique oppositio contradictionis non tantum inter' 'osiue;- simplices terminos veluti tria priora oppositorum generat sti m .
reperitur, sed etial inter complexos,id est,inter propos ,'' tiones; unde ortum est duplex contradiistionis genus sim πplicis nempe, complexae Simplex cernitur in simpli- Cibus terminis,quorum alter alterius negationem expri mit,eiusmodi est contradiectio seu oppolitio simplicis c5-
tradictionis inter corpus mon corpus,animal,& non animal,&c. Complexa vero cernitur inter propositiones quarum una exprimit negationem alterius,qualis est op positio inter duas propositiones,Homo est animal, Homo non est animal. Sunt autem contradictoria omnium ma-χime opposita,eo quod inter illa nullum sit medium, siue secundum participationem extremorum,quale inter contraria reperitur,ut inter calorem, frigus, medius est tepor; inter colorem album nigrum medius est fuscus; siue secudum eorundem extremorum negationem, quale medium reperitur inter priuate opposita, ut inter caecum 'psi . --α videntem,datur aliquid quod neque caecum,neque vi ' ε'.dens dicitur, ut lapis,i cc. t vero inter hominem, non nominem nihil datur quod triuique extremi lit particeps neque dari potest aliquid de quo utrumque extremum negari possit: Si enim aliquid non sit homo, necessario erit non homo quδd si aliquid non si non homo, necessario erit homo. Sed haec de oppositione,atque adeo do Vniuerso categoriarum tractatu dicta sufficiant. 8
137쪽
X LIe Aris hactenus tum uni aerialibus,2 u categorijs quasi generalibus non Diale- 'ς mn, oram totius Philosophiae prino zzz UI: cipiis,nii ne ad ea quae masis propriE Dialem- ΡWra esqnt,redeamus. Cuna igitur simniicem miniis opm-
'μψplicem fecerimus, alteram consisam qu
G exim noxum i quihus in primo tractatu egimus alte- ram distinctam,quae definitione solet exprimi de hac i- pia definitione postremo hoc primae partis tractatu, nobis est disserendum.
2Σ hirnem iritur, oratio naturam rei ex- πη plicans, Asoratio lintelligitur imperfecta, t-
pote quaesit expers avirmationis e neoationis addituti naturam rei explicano non tantii exprimens : nam implices termini naturam aliquam ea primunt , siue Mignificant,sed non explicant. o. iiis quoniam natura rei aut accurata aut minus accu--κ axe potest explicari dii neduplex est definiti, altera a zς curata , quae absolute, maxime proprie dicitur definiri rio, quae natu tu primit adhibitis ess entialibus rei de Missis fini partibus,ut cum desinitur homo Ammari iti male, --, in ' V 44ex et e R disserentia adhibitis: hiesim in milius nonitu accurata, quae non tam propriE definitio, quam des
m 'i' dimis est , quie vitiem immaturam adhibitis
138쪽
TRACT. DE CATE . Ios' ipsius proprietatibus vel causis exteritis declarat, ut si diacas la omine in cile creat tiram factam ad imae inem mini litudinem Dei. Definitio ac irata seu essentialis xi os, fio a. plex cit altera metaphylica, quae non explicat per artes . ata duo cum definitur homo Animal resiona Altera ph sica, plex- quae rem explicat per partes e sientiales Dbvlicas, nempCanateriam Tormam, ut clam definitur lio mo in naturale contas corpore organico S antina attonali. Desini P νημερη-
tio vero accidentalis leu dei cryta tio lim enere uole Neli . . , a.
Altera quae rem explicat per psill pIOpri Vt Ves, aut pc ea pl. Hi qua liabent rationem proprietatum , ut i hominem describas , Creaturam admirationis, risus ac dici plinae capacem Altera causalis dici potae',quae rem explicat per D scrip caulas ipsius externas,nempe perem cientem, inalem aut ι ip rς emplarem per officientem quidem, ut si hominem de cui s. 'μην
scribas esse singulare quoddam diuinae sapientiae putas ' per finalem , t si dicas hominem esse creaturam aeternaefm licitatis capacem Denique per exemplarem,ut si eundem hominem dicas esse creaturam conditam ad imaginem rimilitudinem Dei. Quae autem fit per causas internas, nempe materiam .formam, est essentialis physica,ut iam monuimus.
Undenam petantur , ct u diserant inter se partes est mriales definitiouti Et qua ratione inuenit- fari debeant . QV EST IOII.
QVod spectat ad primam trium propositarum dissi II. si
cultatum circa partes definitionis essentialis , quidam putant in rebus physicis materialibus Fenucst in ad*., ..per desumi ex materia,Disserentiam vero X Iorma. Sed Gs.η- Ermelius alij arbitrantur, licet genus materiar,& differentia PDνιntia serinae secnudum quandam analogiam respondeant ni -- ε . mhilominus tamen utramque partem, nempe genus de dis ' ferentiam,ex toto composito desiimi quatenus cum alijs rebus comparatum, inuenitur habere aliquid in quo cum
alijs consentiat,ac etiam aliquid in quo ab alijs di iterat: Exempli gratia, non est existimandum animal quod est fenus in homine lex solo corpore peti,4 rationale ex ba anima: sed utrumque ex toto compofites, quatenus ho-
139쪽
mommeatinus eum ilhcaniniantibus lis in ratione ministis,ae is ijs3em ditate re di---
tiam rationalis. Et certe homo non est animal ratione selius corporis , cum ipsa ejus anima sit in eo vitae sensusque principium: neque etiam homo dicitur rationalis eo modo quo intelligimus,ratione solius animae, cum ad ratiocinationem requiratur concursu 'hanr'se at iuraeorporeorum in hoc vitae statu.
risu. Dd specta ad secundam dissicultat , a biremured partes physicas, nempq materiam Sc latinati inter se re 'anopis Mer distinc ut non motum, a vi experierit cim tila .. materia subinde mas mittare potest,&qua' reperiimtur quae seorsima materia, Peristere,ut
is ni narrationalesci sed etiam quia non repugnat virtutinyrim,ri . . diuina tinam ateria fungi,& utramque separaram 'μ- consentari, ut alibi planitis probabimus Partes ver,m zzz et x physica ratione tantum ad inuicem differre arbitra- ok-, mini Neque enim animal quod est in homine , sejungi
unquam potest ab ipsius differentia propria, nece contra rationale unquam esse potet absque animalici stat- tum conceptu seu ratione formali disterunt.
II od spectat ad postremin difficultat m,duae sant
a, si ilia, inuestigandam cuiusque rei definitionem. - φναἐ nempe diuinoac compositi illi 'iudem ad reperiendam ultimam ae maximε propriam cujusque rei ditterentiam; haec veris ad proximum genus minituendum Diuisione
ridem ultimam rei di rentiam imperim , si dim 'premo senem exordio, partitionem usque ad spectuis
simas disserentias persequaris: co,positione vero genus inuestigabis, si rem definiendam comparaueris cum iis a quibus minime videtur discrepare is quid cum illis commune habeat animaduerteris Verbi gratia, sic disi rentiam hominis propriam comperies, diuidendo nem-
se substantiam ejusque subiectas speetes per differentias uidendo, donec ad ita africties oueneris Genes veris proximo, hibe modo inuenies , si hominem cum brutis allimantibus, a quibus milius dior quam i
140쪽
Moam accurata seu essentiati Gnitione possunt explicari.
Restio haec maxime intelligitur de ea cla finitione euit ci qua constat proprio generein differentia propria sM V i xei desinitae. Neqtie enim existimand si est quodlibet isto 'ρ'' genere definitionis explicari posse, n5 nullae enim ad hoc fima. requiruntur conditiones. Prima conditio eis, ut id quod definiendum est, si unum, id est, unius sentiae ora turrae, Ut praesicribit Arist. I. Metaph. c. i. Ex quo in te ligere est, nequeentia per accidens, neque aequivoca essent ali definitione explicari posse, sunt enim multiplicis naturae', idcoq; prius distinguenda sunt quam definie da. Et quavis
AEqui uoca quae dicuntur analoga, nonnunqiram rudi definitione explicata reperiuntur non tamen accurata aut L sentiali, nisi pro notanthim significato accipiantur, sed
desinu esse analoga, ut si pedem silmas pro sol pede bo. Aisj, minis, aut sanum pro solo animali sano Secunda conditio est, ut id quod definiendum est,si uniuersale,est enim
clesiin: tio,natura declaratio. Non potest autem rei natura
raude sicuti est, spectari, nisi omnibus particularibus Circunstantiis expolietur.Tertia, ut id quod definiendum C st,sit species, aut subalterna, aut infima: quare genera si1- prema non possunt accurata definition quae vero genere differentia constet, explicari, neque etiam ulla disserentia constet,explicari; neque etiam ulla differentia Ut enim sit premi generis nullum est proprium genus sic nec dimetentiae disserentia dari potest. Quarta, ut sit ens Vert d reale: quare nec figmenta, nec entia rationis, hoc
definitionis genere possunt explicari. Sunt qui quintam se C ditionem addant, nempe vires definienda sit substan-T In xia, non accidens Uerum nihilo obelia videtur,eut aeei 'i' ' dens essentiali desinitione non possit explicari, cum patet ex ipsis categoriis accidentia suis generibus ac disserentiis constent, licet non sit diffitendum substantiam facilius definiri quam accidens,quia substantiarum differentia fiant notiores quam accidentium. Clim anitem ne- Oct. ri'
gax Aristoteles . Metaph. c. . s. accidentia definiri pos qui ι ηιμ re loquitur de accidentibus in concreto, quo modo spectatum accidens constat rebus diuersi generis Concreta