장음표시 사용
161쪽
l TvllcMyssimum cili ineluctione,& exei rapto A eiulivm uaate comm tinem argumentationis rationem agnosca
Tertio , cti in atrimis principiis per interjecta , usque ad ultima et conclusiones sit processus , ut si quis loceat pris inum ab experientia,animum hominis esse labilem,erro-
que obnoxium dum ex eo doceat certa ab is arte diri gendum esse , eamque artem esse Dialectica in De quibu, conclucla Dialedhicam impri irris utilem esse ad rectes ad e sine errore disseren bain. maiio anui liis , finem;os quis Nem appreliendere sine en ore simplices terruinos , ut messis doceat eminciationes conficere, tu imi dum rect eminerandi doceat, ut postea modus optimEratiocinandi teneatur, quo tangem caetermonanes scie a. tiae liabeantur persectae , omnibcs suis numeris absolutar. M. h. Tertia eaque optima methodi species, quae diffinitiva a sinit -- licitur viderurque parti in ex es mi Ositina, partim ex diuisiva methodo constare , tum maxime seruatur citi res
in generet priarum definitione explicatur, quod se componendo genus cum disserentiari deinde expli satis per desinitionein rei proprietatibus , eadem primium in sua membra, seu ori es integrantes, si quas haluit, deinde in suas species isti parre, proxime sim bjectas finditia, eodem me modo unaquaeque ex illis species M,yrini R finitur, ejtisque proprietatibus rei ditis, initati erram primum, deinde in sidas species diis iditur, teque da .
ceps proceditur,donee ad ultimas species deueniatur misi quis acturus de syllogismo , primum explice quid sit syllogi initis in genere, quaenam ejus proprietares, tum partes integrandes syllogismi materialem nempe ac formalena illinguat,tandem syllogismum diuida in parres subjectivas seu species, nempe indemonstrativum, spis
cuin sephisticum eodes que modo in sngulis specie bus piscedat quo in ipsarum genere explieando. Ei utem apti linia hae ethodus in docendis, ad . discendis di, minis inimieniendis Veio iis
162쪽
re uor autem sent de Unaquaque re, si commodeam is fieri potest . explieanda , nempe ansit , id est, in iv - .a, ut dati possit in re tum natura deinde, quid sit, ubi rei, De nomen&natura explicanda eli; praeterea quale sit , hi ' explicandae omia es rei proprietates denique proprei qvid seu per quid sit, ubi caulae rei assignandae sunt POL , ψώ se; ddi quintum quaesitum, nempe quo tu plex sit , ubi
reicis 3 ei tradendae erunt. In confutando triplex ordo a ipsi test. Primus est, si quod verum esse arbitramurno loco statuamus, tum ex veritate comprobata aliolententias refutemus. Secundus est, si privs alienas
Dii 'hes recenseamus incipiendo ab iis quaesitiit minus ius inlisi i tu sinsula, refutemus , t tandem no- ij iiii diuti adhibitis rati nibus stabilisinus: Te - i; est . si propositis in tramque partem uerosi istent ijs, tandem rhyosita quaest iii ve ita expileetur
ita ut ad extremum soluantis rationes inius sententiae, ae minorem probabilitatem habere vide atiir: ne igi- urse habet ordo particularis in docendo. Sequitur Ordo i articularis in disputando , qui sere positus est in officijs Α .esentanti si respondentis Argumentantis Officia Metu ιη ii sunt prim' argumentum clare dc distinct E propo 'tu 1 - secundum, id euod negatum a responderite fuerit,
primum integrum Irpumentum stilitς resum Ares secundum , ad sing - ositiones esponde meoncedendo vera , negando
distin in iii, iertium est animi sensuit :rroganti thici' deo e inierta nnegati rationem postula' si reddem.
163쪽
CVm in omni philosophiae parte frequens atque adeo Vtilissimus sit ouisionis usus , it . ipsi Miuide
nitio atque demo ratio sciendi instrni emuni , praeterrim a Platonicis dicatur,tao suerit alienum nonnulla his
de diuisi ne specialiter subjungeri nempe quid L, ruplex sic nil in quomodo fieri debeat H,d spectat ad primui ἡ;definiri potest oratio uartotum ii partes diuiditur,ut si dicis,animal aliud es e fationale nempe hominem , aliud imitionale nempe brutum vel si dicas corporis humani pars alia est caput,alia A .ia Pectus, c. Licet aucem haec vocabula, diuisio, partitio Iysim, seu resolutio disci irini natani usurpentur stestamen inter ea discrimen , quod diuisio sit propriὰ totius uniuetialis in species, partitio totius integra in membra
denique analysis sit reductio conclusionis' sua principis vel re Fessus a fine ad media. ma 'd specta ad secundam;di is in genere est triplex. ι --. in pro triplici genere totius 'artium. Est enim alia deui- totius integri in partes integrant , quae propriiudiciatur partitio, ut est diuiso emporis latiniani on rem p ebis,brachia erua M&c alia vero est dioisio totius uniuer- silis in suasquies , ut est diuisio animalis in hominem brutum alia denique diviso totius essentialis in paria
tecellentiales siue physicas,nempe materiain formam, ut i hominem partiaris in corpus lanimam siue metapli ysicas nempe genu sic differentiam ut si hominem di niti. nidas in animalis rationgle Caeterum praeter has tres
a. u.- procia species diuisionis per se , tres aliae sunt species. Vt diu sionis per aeei densa Prima accidentis in subiecta, tu diu .itur a i quod accidens penes subjecta in quibus re- peritur,ut si dieas,eorum qu mouentur, illud est coelum, aliud elenaei tui aliud corpus mixtum Secunda, subi
et in aecidentia qua diuiditur ubiectum penesar identi ut si di , ,eorpus aliud est assigni aliud vel nigrum itertia , accidentis in accidentia , qua videlicet Modens non per proprii s disserentias sed per alia diuersi generis accidentia in concreto diuiditur, ut si dicas, album Uiua est inulte,aliud durum
164쪽
TRA T. I DE SYLLOG IN GEN. 3IQuod spectat ad tertiuinci quattuor sunt praecipui ca Diuolijunones seu regulae legitimae diuisionis: Prima vi uniuscu leti timajusque diuisionis membra lilia ut sumpta totum diuisum a st adaequent, quo sit ut naembra diuidentia cum toto diuiso seu U sim reciproca: Secunda, ut utraque pars diuisionis, sit fieri possit, nominibus positi uis exprimatur Tertia, ut totum in partes viciniores se pro X imas, seu uniuersaliores primum distribuatur , deinde istae in alias , unde genus aliquod non statim immediate , sed per interiecitas species in remotiores usque ad pecialissimas debet subdiuidi: Quarta, ut unum diuisionis membrum alteri opponatur; ita vi in ipso non contineatur , sed utrumque aeque immedia tu contineatur in toto diuiso. Et haec de Mettiodo ac Diuisione satis atque adeo de secunda Dialectiςat
ad tertiam mentis operationem.
solutis duabus Dialectica partibus , quarumve altera circa simplicem mentis intilitum , altera circa iudicium versabatur, sequitur tertia pani circa tertium genus operandi nostri intelli ' ctus, nempe discursum quo num cx alio insertur Sicut autem in sectinda mentis operatione aliquid praecedentesmplici terminorum apprehensione enuntiatur i ita iuhae tertia aliquid prccedente propositionum iudicio con cliaditur. . cur an haa Caeterum , licet vel ex hoc intelligas genus omne ar. tumentationis , immo cuiusuis legitimae consecutionis . ilhane territana mentis OPerationem pertineres, quia ta ararων.
165쪽
13 TaRTIA PARIO DIALECτ. In Ginor inen inter species argumentationis quodconstemionatu genus optimus est' praestar syllogissimis, 3 ad ipsiuncae. ' tera omnia argumentandi senem possunt reuocari litieirco tertia hare pars Dialecticet de lyllogismo pr sertim
instituetur. Et quoniam tria maximesoccurrunt in syllogismo considerandes prinuam quidem nonnulla quae ad ipsum in genere pertinent; tuunt eius ratio , principiat c proprietares ; deinde varius ac multiplex syllogi-etandi, seu ratiocinandi modo sci denique in sic ne quaedam ipsius species quς iuxta conditionem rei de qua dis-πιὲ, inseritur,distinguuntur, stilon uis demonstrativus, i ani Tra-cus, so=histicus; idcirco tres erque huius tertiae partis tractatusci primus syllogismo in genere, ubi de ipsius ratione, principiis ac proprietatibus generatim dicetur se in eundus de variis figuris ac modis syllo hismorum; tertius de tribus praecipuis eius speciebus,nempe de sillogistio. 4emonstrati , topico, sophistic
' 'ssetismo im e re m. Voniam duo maxime in syllogismo generatim spe-tihmi.- anda sunt, nempe eius rario seu natura, quo speratim θε hanc eiusdem principia, deinde proprietates quae certis ratiocinandi lisbus ερ regulis conti uentur,idcirco duas instituemus huiu tradiatus disputationes, quarum alte-
erit de natura .ae principiis syllogismi, alteia erit de proprietatibus seirlegibus boniri legitim syllogismi.
166쪽
Qua Esrro I. . CVm Syllogismus argumentationis , argumentatis vero coniecutionis jecies quaedam sit, coctrinae rio postilla 'hine eonsecutione primunt,deinde de argi mentatione nonnihil dicamus te sis enim facit
gismi tionem, seu definitjonem colligere est insecutio igitur, seu ut iubentias loquuntqrycon . et sique dupliciter accipitur primum quiden praeci ζ, .ebito. es Veluti in asstiam, pro ipsa vi seu ratione inferendi rinum ex alio , altero modo accipitur velut in concreto pro ipsa oratione in qua unum ex alio infertur:&quidem in hac posteriori acceptione hic a nobis, stirpatu Octim Aque hoc modo accepta definiatur , Oratio in qua num , d. ex alio insertur latio necesskrio includit , nempe id exit. quo aliud insertur, quod dicitur anteceMns deinde id i-
Pium quod of rises quod dicitur consequens tertiui' addi potest,nempe signum fotitialis consecutionis,Vet' gratia,cum citi' inino est auimal, er , nio est se tus particeps onsequentia est, muta pri 'ars, nemiss homo est antim ali dieitur antecedens , posterior er', rempei tomo est sensus particeps in dicitur consequensi
is consecutionis. Sunt a lateri consequentiarum duo genera. Vnum ea G μμεν
am in quibus antecedens,&consequens iisdem eonstanx : zz
:rminis, licet nonnunquam transpositis , aut aliquo mo- immataris,euiu quatuor sunt species. Prima cum pro .
167쪽
vertenda propositiones colligitur ebnuersa,vi qm 3x horm6 est aniniat, ergo ali piod animal est homo;nestus h α G His, nio est lapis ergo nullus lapis est homo ' iterum genasio equinu consequentiarum est earum in quibus antecedens, con-
sequens non iisdem praecis terminis constant , quia in
antecedente continetii rarim aliqtia . seu argitinent uiri quotl non continetur in conlequente, qualis est haec cons ei; uentia, laoma erit antingi, ergo hona lentit quod eni in homo sit animal est ratio seu argumentum e quo con-
eluditur eundon semire Appellatur autem hoc genus Uetum m consequentiae argumentatio,quae sic definiri soleti. Ora-
t ... , -- luditur in qua definitione, per alterameastein. --- , sis stioni ,nihil aliud intelligitur, quam propositio quie-
- gui misi, affirmativa vel negati ut per illud vero quod dieii ux -- ex argumento, pliὸato,excluduntur omnes e sequen- tiae ea tes medi, seu argirient , quales sunt omnes p. .ha consequentiae prioris generis. Ex quo intelligere est in
stoei., conficienda argumentatione opus elle tum inuentione isto rumen nem e me illum seu aritumentum aliquod diu ei sui a re νη- probanda habeatur: cum iudicio, ut nempe apthad xen
1 unt autem huius generi consequentiae seu ar 'amentationis species quatiab , ne mpe, Exemplum, Inductio, Enthymema. Syllogi sinus. inter quas illiid est discrimen,
quod tres pii Mes comparatione sylIogismi sint in perse- tae . utpote huarum attrecedens unica propositione siue sui iei siue complexi, icut desaliarum prioris generis consequentiis mei stet 3t vero in syllogismo ec Mns miplici seinper propositione coiisiet , quariath ait
ra maior, altera minor dicitur , quo Lex singularum sp Mid se e. cIerum definitionibus is exemplis patebit. Definitur: HV - , ivitur Exemplum . Argunaentatio in qua lino utare ali- suid ex uno vel perpauiris simi siluis concluditur tu II- lud sit rei Distae, quod simpliciter dicitur exemplum , psi dicas , Gulae ilium primis parentibus in stat 'inno.
centiά, toti hii manis teneri temporibus Noe in testis uiae , Israesiti eo populo in statu legis datae exiiij eaucis iit' , ergo&Christianis , pr*serim religiosis in mi, rari, dii nationis causa erit inueres fictυψὰ bolae, Naxun sequentia sint exempi, in saeri, lire -
168쪽
io est argumentatio in tua ex enumeratione sufficienti singularium , aliqii id viii hiersale concluditur in laune modum, hic homo. SI hic mille, c. reliqui raciocinantur ergo Omnis homo ratiocinatur Enthymema est ar-22 gumematim, in qua altera duarum praemissarum reticetur, altera vero exprimitur, quare meritis dicitur syllogismus imperseous , add: ta enim ea propositione quae re sicetur, fiet integer syllogi illius exenthymemate,verbi gratia, imus est enthymema, Hon o sentit, ergo Homo
festatum L Cui si addas propositionem istam, Quidquid sentit in animai,fiet integer syll ogi sanus hoc uiodo:
flui quid feniit,.si anιμώ, κ, Sed homo enti Ergo homo ea animal. Itaque Syllogismus , hiat est nobilissima species argv.cta . sit metallonis, sie ab Aristotele definitur oratio in qua qui 'se busdam positis, aliud quippiam ab iis,qtroposita si in necessario sequitur eo , quod haec unt , id eli, Syllogismus ς'a gumentatio in qua praemissis in antecedente duabus propolitionibus, terti quae dicitur conclatio seu conse
quent, , illis Gibus praecedentibus diuersa necessario equitur, posito quod duae pi arcedentes admisi, seu con-- cessisse eri ut in quo maximaedisseri syllogi sinus ab Em thyi ientate , cuius antecedente concessi, potest negari consequens. Cuius rei ratio eli, quod in syllogismbrot ibi
malis consecutio siue illatio sit necessaria,propthr nex :m agit ne e ἀ- ae dispositionem me di siue argii menti, cuia terminis ei esse, ne quibus constat conclusio , non vero in Enthymemate , ira quo eius nodi nexus seu dispositio me di non repetitur, I sicut nee in aliis coii sectitionum generibus, e , qtie in iis antecedens unica propositione constet. Caeteriun putri iis legitima argumentatio ex antecedente, coris
uente eonstet, conclusio autem in syllogismo habeat ra . lonem consequentiae , non videtur minus pertinere ad eius integritatςm quani yraemissi quid nonnulli
169쪽
136 ERTIAE PAR T. DIALEe T. xum rinini. Propositio quidemi: iplex est, nempe jor, niinor, conclusio ; quarum duae priores habent ra-h am se tionem antecedentis , dicanturque ut praemittar, eo quod conclusioni praemi tantur postrena ver habet, cineus. iionem consequentis, diciturque, 'nclusio, quia ex praemissis coiices ii essitio unitur ei ncluditur Dua- semini. rum autem praemissarum altera dicitur maior , seu pro positio absoli1te , aliae ordinate priori loco praemutitur . . altera minor set suinptio , ves assiimpii , quae majorent subsequitur latet in hoc Syllogismo λσὰ .- Malor proposcio. Omne animal se subsantis.
τι--,ι Terminus quoque quatenus est sellogismi elementum, ir mu ., principium .exti emus dicitui vel medius. Extremi miti
με- le est, qui in consequenteibnitur chi in semel assumptus fuerit in antecedente. Est autem ille duplex, alius enitis dicitur, aior, qui in majori propositione assumitur cuini medio,inque praedicatum in conclusione, alius vero prior qui in minore propositone assumitur eum medio, Estque subjectum in eo illusione miluod intelligendiani Est in modis diret his argumentandi nam in modis di-
Tectis extremum majoris propositionis est subiectum conclusionis , extrem tu vero minori est praedicatum ejusdem conclusionis , ut patebit postea. eiatque terminus aedius seu argumentim est ratio probandae conclusio iis de cum utroque extremo in antecedente Ponitur, nunquam vero conclusionem ingreditur.Quae omni patent in supradicto syllogismo ' 'Sca , en animal.
du exuemi,ex quibus constare c. clusio nempe.hesiis, ac substantia ovorum alter,nempe substantia,rueritur in maiori pro potiione alter vero nempe homo,in minori.
medius vero terminus est anima , qui cum viro lue ex tremo in maiore, nempe, se minore propositione reperit e -- tur. 9en a lia io duinlati te in te illi termini maior , mi- ,-- ρ ., ,- medius in omni syllogisimo sunt necesskii , ixari . μένε Quoq'ie pliares illis non debent reperiti in ulla syllo-
170쪽
ΤRAE T. I. DE YLLOG IN GENERE. 13τ ieeri illis xibus duntaxat aequivalentes. Suomia se habrari terminu medius Lextremos.
Traminu inedius compar x ne alicuius extremi,aut i
es antecedens,aut consequelis,aut repugilans.Quod z ut intelligatur , sciendum est unum comparatione aste. - βραμ xius dici antecedens,quo positio alterum ponitur sic ani si mes dicitus antecedens ad corpus , quia posit,animali ponitur corpus consequens verbi quod ali ero posito ne dia .,
eessatio tonitur . sic corpus dicitur consequens ad ani- i. minis inal,quia posito animali necessario ponitur. Denique re vakis modo pugnans , quod de altero , aut de quo alterum vere non se uab rpotest affirmari , sic lapis est repugnans holmini R homo 'lapidi, quia nec lapis de homine, nec homo de lapide ve- respotest assirmari Quo loco obiter aduerte ea quae ςcbproe sunt mutuo antecedentis consequentis rario temhabere ad inuicem , se a ni mal rationale dici ' test iit ' cedens vel consequens ad hominem, i cor ra. Et quoniam extremus terminus est tum fghim , initi attributum cpnclusionis,hinc mediiis termin M, ix chia.., is utroque comparatus variusi multiplex assignatur uam ι.. 44
si onclusio sit assirmat tua , tum medius terminus vel 1--UM erit antecedens ad prae dicatum,in consequens ad subie φρης ---ctum,ut in hoc stilingi lino: φοπώ omne animal est subsantia, omnis homo est animal, omnia home est subitantia.