Summa philosophiae quadripartita, de rebus dialecticis, moralibus, physicis, & metaphisicis, authore fr. Eustachio à Sancto Paulo, ... Tomus prior. Duas priores partes hujus summae continens. Cum duplici indice locupletissimo. ..

241쪽

De nitas ct malitiis manarum actionum inamaras quaest.F. De circumstanti, tamanarum actionum. 17 quaest.

Posterior disputatio huius tractatus Deactioiulms h. mutis oeciatim Luanamsint racipuaslecies actionum huminarum. 19'me Dehumanis actionibus elicitis circa finem aena ima Maesti mali ion. o intentisne, om humanisaamu rina mina. pra sertimque ἀν---' Md. n. consili seu deliboratione laction/- racedente, 63 quaest.ε. De actionibuε humanis imperatis H PKst I Secundus Tractatus huius partis, te passionibus animae. Prior disputatio huius Tractatus Vinionibus an κ

sterior disputati' luti passionibus

'nii speciatim.

De metustaudacia. 8s quaest.F. Da ira quaest.ε. Tertius tractatus huius partis,de virtutibus4 viiij s. so. Prima disputatio limus Tractatus, O virtutibus gener ratim.

242쪽

iantur. 9squaest.s virtute morales sint inter se connexe. TSecunda disputatio huius Tractatus, te virtutibus sigill tim,nempe de quatuor cardinalibus. Prima sectio de prudentia. quaest.r mia se prudentia 98 quaest. i. θρήν- sit subιectum et ea quod mersatu prudenti .99 quaest.3. Ani bitus prudentia sit in viro sapiente multιpiax. Q. quaest. . in msnt actusseu oscia prudentia. Otquaest. s. ΗΠ msintpartes integrantes prudεntia , Iovquaest.ε. 4n msint subiecta partis prudentia. io quaest.7. θην msint partes potentiales prudentia.

Secunda sectio,de iustitia. quae λ.r. 4 ridsit iustitia. 'ro quaest.2. 4n m t partes integrantes iustitia. os quaest.3 Levanam partes subiecta seu Jecies iustitia. Q6 quaest. 4. De tuctitia generaliseu letali

quaest.2 Eruinam i fortitudinis aeris ii

243쪽

Schema

Sesummae , huius philosophicae

Secunda

pars est Lmaethio Q seu 344

talis b

245쪽

MAE PHILOSOPHICAE. De rebus Moralibus. -TIONES PROOEMIALES N ips Morali disciplina.

Vo, et M uniuersa Philosephiae finis est hu p,9s iam an a scelicitas,cum nulla res antiquos magis rua η μ' ad philosophandum impulerit,quam ut caete-- - ris hominibus beatiores essent, quae quidem Relicitas, partim in veritatis contemplatione partim in actione virtuti consentaneapositaest ideo praeter stim itias contemplattices oportuit aliquam esse retentiam,

quae rei hi honestique rationem contineret,&ad virtute m morulla liIeprobitatem erudiret,quam Ethicam, hoe est, Inora tela disciplinam seu morum scientiam appellarunt,

'namque e praecipuis Philosophiae partibus esse censuerunt. De hac igitur priusquam de ijs quae ad ipsam pol - -xincii nonnihil praefationis loco dicemus

Moralis Philosophia vulgo appellatur haec Phil

sophia pars,quod tota in moribus recte institum As posita sit Mores autem dicitiis tum actiones Minia Min P. Lu- est actiones hominumanaerae, praesertimconsuetaeae serius iteratae. - etiam habitusqui e eiusmodi a

ctionibus iteratis comparantur. Et quoniam de hac m Hrum disciplina controuertitur, an sit ars, an vero priam tia,aut potius dicenda sit scientia, totam hanc litem triplici conclinone dirimemus. .

246쪽

Hi Prima conclusis, Moralis disciplina no est ars propriE dicta non enim, im se se Versatur est: aetiones corporeas diret enim lesaeqne actiones humanae seu mora te, obj a quaedam externa 3 corporea reserantur,

ut liberalitas, temperantia, c. non tamen propterea a- ctiones ii I .e luint ex re riuae aut corporee. Et QuamlI S acti nes Quaedam corporeae dicantur hirmana seu liberae, atq; hoa ... noralem phra Ut in I num pertineant,quatenus libere im- βυεndo perantur a vohlntate , non tamen circa illas primario

vel sat ut moralis philophus, ted tantum secundario quatenus fiant eitectus actionum internarum seu elicitarum

voluntatis, in quibus ratio virtutis aut vitii primo per se reperitur. Nec enim tam depositum redderem debi- eum oluere, quam efficax ac constans voluntas tribuendi unicu que ius uu,iustitiae munus est:ithinq; non tacursu accelerare amici tuendi causi,quini sumo studio veste Minico opitulari amiciti ossiciti est.At verbnotatum ope sin, sed etia actiones circa quas primo per se versatur ars,

externς sit corp. rea: Repete ex Logicet protegomenis ea quς de arte proprie cim propitu dicta docuimus. x cinelUD Secunila conclusio. Moralis disciplina non est pruden- .m μ ων tia Primum quia prudentia non nisi in probis hominib. reperiti ir,ham animi sagacitas morum probitate destituta,calliditas est&astutia magis quam prudentia.At moralis Philosophia etiam in perditi illinis hominibus inue nui potest. Deindemidentis officium istud potissimum est ea quae ad finem magis conducibilia sunt seser et eligere:at moralis Philosephus non tantum ea quae sunt ad . linem:verum etiam finem ipsum ex instituto contempla- tur praeterea prudentia est tantiam eorum quae cadunt in deliberationem at moraliubilosophia est rerum,quarum consi si indubitata veritas est:vnde viri prudentis est

adhibito consilio mature deliberare moralis vero philoseph aliquid certo definire ac determinare. Denique motalis philosephia est humanas actiones dirigendas in uniuersium contemplari:prudentiae vero munus est singulas eiusmodi actiones pro circunstantiarum ratione si 'pienter moderari.

-υ- - LicEt igitur tum moralis disciplina, clam etia pruden . sint morales habitus qui in eadem intellectiva mimc

par residenti eiu eati hominu actione

247쪽

' IN ET HICAM. 3 quia tamen non in eode sunt ordine,cum prudentiam orali disciplinae tanquam in serior superior si bordinetur, inec ea seni tari utrius ire officia,ut patet:ideo, formali

ratisne modo, sedςtiam reipsa distinguuntur praesertim cum moralis disciplina nonnitiminiam sine nidentia,&ὸ contra ptiadentia absque morali disciplina esse possit Tertia conclusio Mo talis disciplina est scientia propriu/--μ' dicta,cuius conchisionis veritas ex praecedentii conclusionum veritate satis elucescit & contris matur a illuc, nica hac vali lissima ratione. Ea censenda ciboronitis scientia, inintra alii tulit cert A Leui lenter per vera principia cognoscitur Atqui euisi nodi est moralis philos, plata, in quana trita traduntur de actionibus humanis certo uisui - ,

denter per vera priircipiaci cum philosophus moralis ' P obat tribuendum esse unicuiqtie quod suum est,hac demonstratione. Id semper agendum estauod recta ratio otio ritum post . . at Sed recta ratio postulat ut nicuique reddaturi 3 c. m.

quod suum .est Ergo unicuique ius suum tribuendum est si '' Et licet actiones hunianae in actit xercito ut loquunturin

inconstantes sint,lenes incertos,u nonnulla etiam, rura sita diaphora sint seu indigeterires , ita vi modo bonae modo malae est possint, nihilominus tamen de iis

omnibus in dii bitatas ac perpetuae veritatis proPOstriones habet Moralis lilli sophus. Seuodnam sit subicorum Moralis sciantia. L. AESTIO II.

CVm constet apud Oim ἡ:, talem philosoplita ma-Xime diciti actica,necesse est viri si ius obiectu siue subiectum circa quod versatur is a quo denominatur proprie practica iit praxis maxime proprie dicta, quae nihil aliud est quam amo humana seu moralis. Itaque βοbiectum proprium rotale&adaequatum huius scietitiae, I 'est actio humana quatenus est dirigi is ad bonum ino o, . - ....

rate,seu ad finem rectae ratiotii conseruan*um. i per Ἀ-sωαι mon embumanam intelligimus mihiuis adtionem, s. ---aniniis libera,siue elieita ab ipsa voluntate, siue ab eadem imperata. Cui additur ipsi ratio formalis obiecti videli , 'eet quatenus dirigibilis est ad bonum morale. Quod ut intelligas repete su est quod in Dialecticae Protogemenis docuimus in sciet iis practicis aliud esse obiectu cosidera

dum dunx at, illud vero obiectum considorandu .

248쪽

. . . .. Vale rectae, ut rectae, dici possistit obteistum considerandum duntaxat: aetiones vero humanae rectificandae dici pollunt subiectum moralis philosophiae considerandum simul ac dirigendum. Quod vero spe stat ad actiones re- ctificatas,caua a nonnullis dicuntur obiectum formatum non tam scientia subiectat quam eiusdem scientia. nis remotior censendae sunt. Pro . v IH Quod igitura tiones lutinanae seu morales rectisicadae

p ... ia lita moralis subiectui; vel ex eo pii , t careata praete --disii mutam quod omnia quae in eiusmodi scientia traduntur,

suis. ad actiones eo modo spectatas reserantur tanquam principia, ι artes,aut proprietates. Et quidem priticipia huma-nruum actionum sina plicia suilliuellectus , voluntas, liberum arbiti tua, habitus virtutum sinis vitiinus, &earu in s bicina. Principia vero coinplexa, quae dicuntur principia cientiae,permula sunt verbi gratia esse unum

ultimum irem humanae vitae propo:itum , media esse proportionata fini 'o:uinem esse libero arbitriopraedia diiun virtutes assuetudine comparari,&c. y- , Pa tes praeterea seu species actiqnum hinnanna sunt actiones voluntatis elicitaeis imperatae:tum actiones ex natura sua bonae,prauae, vel indisterentes Earudem eo 'g'io proprietates diei posscit bonitas fel malitia moralis,me

ritum vel demeritum, item circunstantiae nonnullae, quae eaccomitaratur, honio vero aptus purgari a vitiis, vi tutibus initrui,in finis cui prodest motalis philosophia. - . tuis vero morali philosopho propositus est primum dirigcre actiones hominis , deinde ipsae actiones directae: tande in ipsa hutnanae vitae caelitatas non tantum humanet Vitae rectificatarum actionum, sed eiu ipsius moralis

249쪽

ad multitudinem; secundd, ut pars est domesticae sectet eis; tertio, ut est membrum intius reipiissilice,hinc orta est celebris illa philosophiae moralis in tres partes diuisio: nempe in Ethicam seu monasticam,hoc est' iv x in Q mbi .nia aconomicam idomesticam, et Politicam in ciuilem M. rquarum prima mores hominis in se abseluti considerati

componit, pertiiterque ad mim priuatae cuiusque per-εthia. smae:secunda mores hominis,ut est pars familiae 4nsor-mat,ordinaturque ad bonum societatis domesticae:tertia mores eiusdem hominis quatenus est reipublicet meintriuinordine ad bonum totius ciuitatis ac rei publica insti tuit. Itaque prima prodest priuatae cuique persone, secu da domui vel familiae, tertia ciuitati vel reipublicae. Ex quo intelligere est Ethicam siue monasticam ita in

natura cum doctrinae ordine reliquas duas praeires tum I pia oviarem simpliciorem nempe priuatum hominem consideratiqui simplicius quipi est quam familia,qua ex sinulis hominibus esciuitas aut reipubliea'ine ex mul--Jamiliis collinit tumoria necesse est erooriam vita Das est onere quili ad fataliae aut respiruli Ἀμ-

vernaculum accedere ordine tamen dignitatis politica reliquas duas antecedit, tum quia caeteras eminentiori quoaam modo in sese continet nium quia circa nobilius abie Stum versatur; adde quod resimen reipublicet mulio persectius est quam regimen sui ipsius aut familiae, quia nempe ad plura se extendit,in adinobiliorem finem re

nomicae duae sunt pr' cipuae partes, uvarum altera in in ram struendis iis qui praesunt , altera in iistitiiendis iis quit ' sibsint posita est Praeest autem in oeconomiis quivulgo dicitur Patersuntlias, qui idem es vir,pater

de dominus.Subsint Veia uxor, liberiis serui:vnde oeconomica tripliei cietate dicitur conssiue desipotica seu herili,gamica seu coniugali, patrica seu paterna. t ero intolitia, aut unus,aut pauci,aut multi praesunt, cae teri vero subsunt , ex quo orta est reipublica forma tri Palii β. Pleas, nempe Monarchica, in qua unuc Oligarchica adnis χρὴ

250쪽

es,vel optim tes; De inocratica, in qua mulii, nempe.

populus ni erant. Licet autem natura lege Democratia . Monarch: . iii 5 Oligarciriam liue Iiilocratiam praece- at qci: omnae oaicimii liberi, nec facile alterius impe- ri , . ibit .amr: Nihilominu ta Dei ordine di uitatis, liab. ea ratione optima gubernationis caeteras antecedit Monarchia clauino impera quam simillima , quam sequiti; Arinocr*tia ultimum velo locum lcnet hoc ordi i

Porro taeterna illis iis quae tum ad Politicam , cum ad O conomicam pertinent quoniam ea non sunt ne stri instituti ea duntaXat explica bimus in hac secunda parte nostiae Summae,quae ad Ethicam siue Monasticam primo. per se peccare videbiliatur quae tamen Optima sunt, tum politica c.:m etiam oeconomicae landamenta. Et Ethico uti quoniam Ethicae tibi ectum lint actiones humanae adg- pq rein Niti piit: at i consentaneum diligibiles, eo ortale progiellimur, v primum desiplo fine I imo humanaruiri. actionum , et de beatitudine priuata diiseramus , ubi laonnuli de Bono E Fine incommunii aetermittemus deinde in secunda parte a remus de earundem humana-

Ium actionum principia tum interiai cum CXterna SidC

, inique de ipsis humanis actionibus dicemus in tertia parte, ubi de pallionibus aninii, tui de virtutibus ac vitiis