장음표시 사용
281쪽
TR AC T. I. DE R IN C. INT HVM AC T. 37 Respondetur hanc indeterminationem, difficultate: 'non prouenire ex ulla indispositio ire facultatis Et quidu P0 a quod spectat ad indeterminatione, satis tollitur per sola p.rrem -- obiecti praesentia. Q v d vero spectat ad difficultate aut deceptione; Respondetur eam ho oriri ex ulla repus. iantia ipsius facultati, videndi ex indispositione organi, vel indebito situ obiecti, vel etiam ex indebita dispositionentedij interiatatis inter o num 3 obiectit Ar indeter Ruμη minatio voluiitatis non risuitur ex sela presentia obiecti, mala obiecto prcsente potest circa illini aetiim usi edere,
ETsi nonnulli habitus unico dutaxat aetii aeqhiri os sintivi in intelle habitus scientiae unica dem5str tione:Nihilomui is tamqn permulti alij sunt qui partini ob ineruaciam actuum,partim ob resistentiam sib-onim nonnis huem eorundem a tirum repetitione ac- . viri possunt:Cuiusmodi sunt morales habitus, qui propter pravam voluntatis inclinationemi appetitus sensi tiui rebellionem non nisi repetitis actibus in ipsa voluntate procreantur. Αctus autem illi per tuos habitus ac P., quU-M.quiruntur, debent este eius facultatis in qua recipiuntur, acti Ohabusis viqilia prudentia moralis elthab: tus in intellectu reli tria soni 1
dens,idcirco nonnisi peractusantellectivos procreatur.I- rein quia iustitia, titudo,temperantia,sunt habitus in-
terni ipsus v.luntatis de nonnisi actibus istemisipsius
Gratiis autem hi difficultas oritur: sim enim habitus D s..uis illi morales simul abomibus illius actibus in se produ zzz --.etione dependeantiit ut sine uti actus aliouid ad ipsum ais
habitum producentima conterant,&quidem in genere bitu meausis efficientis, quaeritur iam animues illi aetus e dem modo se habeant ad habitum producendum. Nonnulli arbitrantur per priores actus tantiam disponi facultatem ad recipiendum habitum . vltimum
vero a tum virnite praecedentium producere habitum.
282쪽
os sacvN 'A PAR τ ETHic AE. ira Alii in oppositum dicunt per primum actu diintaxat to-ρν ' talem liabitus a proiluci, peractus vero sub secluentes euri- dem iam proauctum confitiarari S stabiliri, vel ut loquu-τ ιν ' tur,radicati in subiecto. Verum probabilius arbitramur μ' neque per prii num neque per vit Unum actum untaxat . . sed per omnes & singulos collective sti mptos produci
habitum: quo loco per habitum intelligunus dispositis,ne Quod igitur per primunt dutaxat actum non producatur eiusmodi habitus firmiter inhaerens,satis constat expericlia Quod vero VItimus ille actus non sit expectandus eadem constat expericita cum ante VI imum adsum,si iam phaxes actus imitis ali- uis ex inierit entiat se non mediocriter ad eatu virtv tem sublati, grauum s difficultatibus uel in ii. Adde quod dissicile esset assii 3 nare quis ille seret ultimus actus
per quem habitus virtute praecedentium produceretur. naiia is Quot spectat ad moduni quo liabitus augetur, constat
qui deni repetitis actibus au Neri verum culta actiones ad habit unico paratae, aut reni illae aut aeque in te in sal, aut re
milliores ipso habitu; quae lito cli an habitus no pol sit au- , Iri, geri nisi intensioribus actibus. Cui respondetur ita esie: na actiones remiIsar habituna debilitantiaeque intentas
uerit,sed , tensiores augent. um igitur seli intensores actus ossint ausere haestum, nem vero remissior ,aut . -- intensi: Probatur.qui,,ut si ribit Arist.l de ortu interitu, o non fit a proportione minoris inaequalitatis, sed a proportione maioris inae se litatis, id est agens ii filmius aut debilius , aut aequalium vitium non agit tu
, v. s. Vnt quili x Vltro fateantur facultarei fi habitu in
Dictam promptius perstinus operari quam si e
dem destitueretur,negant tamen habitum esse venim M.
283쪽
subjecti omnis efficientiae expertem De qua tamen pendet maior facultatis efficacia. Verum probabilius est ha- bitum simul clim facultate quam instruit effective concurrere ad eliciendum altum. Neque enim habitus dicitiirtantii in dispositio perfecti id est, subjecti, sed dispolitio subjecti ad optimum, nempe ad actum. Adde etiam auidam nulliuin fore discrimen inter habitus operativos, si nullus t habitus esset verum agendi principium. Licet enim qui '' dati sint habitus non operatiui,ut pulchritudo, .alista sinen pleri queri fermesomnes sint operativi, ac proinde vexa agena principia Et licet verum sitio tam actionem escia incultates, non repugnat tamen eandem simul esse ivb habitu in eodem enere causi subordina .sicut idem us totum pendet a manu artificis, simul a malleo.In o A.
stabis habitum produci per istiones, ac proinde non posse esse principium seu causam effectiva in earundem. Cui respondetur habitum non posse esse effectum simul αδ Matim causam earundem numero 'actionum sed posse diei respectu earundem specie: in quo nihil absurdi est, cum pluuia vaporibus primum excitata vapores ursumexcitet, non uident eos Inni cro,sed eosdem jecie. ' in AE IV.
Constat quidem intereunte subjecto proprii, habi tum sicut, quodvis aliud aeridens deperire , hi
gratia , si anima aut animae facultates perirent , onines quoque anim aut ipsarum facultatum habitus extinguerentur. Certum etiam est subjecto adhuc integro super .
si te habitum contrarijs actibus ab ipso expelli posse , id . ..
est aboliri. Verbi gratia , habitus iustitiae in voluiitate contractus, superstite ipsa voluntate per actus iniustitiae paulatim remittitur,tandemque prorsus interimitur.
Vehim dissiecitas est,an sela cessatione actuum idem habum deperditosita. Experieritia quidem ompertum est inerti otio virtutum habitus frangi paulatim ac d bilitario Mod tamen nonnulli subtiliter quoad usum, .non quoad substantiam habitus interpretantur ex bis Id
is si res ad Hirum resecetur, non Hoetur posse habitum M'
284쪽
o TERTIAE PAR T. ET HIC AE. io sitim deleri sola cessatione actus praecis consideratarquare chim aliqua virtus inertia otio videtur languescere non ta in labitus ipse ctutis deperditur , quam v- sus ipsius habitus praepeditur ob rebellionem appetitu qui per eiusmodi virtutum indvacias vires nouas resumit. Adde etiam vix fieri posse, ut cessante alicuius virtutis actione oppositus illi habitus per occultos saltem Sc secretos ipsius voluntatis actus non producatur, sicque non per solam cessationem actus, sed per oppositum habitu iri prior ille virtutis habitus destruitur; quia tamen actus illi saepenumerda sed occulti sunt taciti, ut eos ipse etiam in quo sunt non aduertat. Hinc fit, ut deperdit et viv- tutis ruina soli inertiae .segnitie tribuatur,quamuis re .ucra per oppositum habitum destruatur. Sed haec de habilibus atque adco de principijs internis actionum humanarum siue concrcnitis,suae acquisitis satis dicta sint. Superet ut de principi j earundem externis sequenti tractatu disseramus.
D. Principi, exter,is humararum actionum. rsi Finis lonum dici possint externa humanarum
2 a te intonum principia in genere cauis finalis, vel for-
-μι ι malis externae non tamen de ijs hoc loco agitur , curn
- - iam de illis dictum sit in prima partem sed tantum de 3s
-- η' pertinent ad genus causae efficientis, ut sunt Deus,
'i d, mone, Et quoniam Deus aliter dicitur princi
pium humanarum actionum quam angeli vel daemones, uuia nempe essicaciter mouet,lii tantum suadent 3 exc1tan hinc duas instituimus huius tractatus disputari nes, quarum prior erit de principio enicaciter mouente, nempe Deo posterior vero de principi excitante un- taxat, angelo nempe S. daemone.
285쪽
ius tractitus. De princirio externo humanarum actiomun in .
ctiones euos etiam in genere eauiae essicien duplici M.-
rati μὴ dem duobus modis intelligi potest, primo rara a. qiudeu matenus est cauta quaedam uniuerialis , quae si in ruti inui cum ipsa faculiate libera influit in ipsius actum, seu essectiliEeoncurrit ad altum libere eliciendum Secundo quatenus est causa efficiens ipsius saeuitatis liberae , o
sententia tanquam minus in fide tuta ab omnibus Theologis exploditur, afferentis Detura non alio influxu coa currere cum creaturis ad agendum , quam conseruando illarum naturas vires. Nam M. ipsa quoque creatura rum operationes fouet,relyt,modsi at V Nwson ις inientem finem dirigit.
Quod vero etiam posteriori modo Deus, princi-- pii 'a luna parum actionum patet , Una id ciuvit. Hi cuius a onis eximi spis seu in Hu'm Aionis principium excitat ad vinui es modo se habetIHis U amones huna
286쪽
illarum,excitet ad agendum. Verum de utroq; modo quo Deus dicitur principium humanarum actionum deinceps specialius dicendum est is primum quidem de priori seu de cursu Dei cum libero arbitrio, secundo deniquoia voluntatis a Deo.
DEum eoncurrere eum voluntate adli ni hil aliud est quain Deum, emiseri primam' 'niueti lem simul cum libeso arbitrio Mou in cum cata,
seeutida siparticulari, per modum rim , sistat, i 4 441. Tae influe te in ipsam actum immediate. Est autem ad a. --ἀει- ctionem quamlibet eliciendam necessarius uterque con-- cursus,nempe causae primae,& causae secundae illius qui
et em, qui pendet causa secunda in esse operari:
iu ui es quia per hane illius influxus generatisi di La μινα ferens determinatur ad hunc vel illum essectum produ- - μ D Lee dum immo illi duo concursus sunt adeo eo in live sies,lixead -- qua effectus producitur , quae quatenus est a Deo uniuersaliter influente, dicitur in M, generalis L et verba causa secunda taliter Vestali ret, a ente, dicitur coiicu sininsincus cause particui rix, verbi gratia,ignis sic igitur amolibera,rota latinia iis 'pendet tum L oluntate cum a concursu Dei aia,t -- cursus ille non sit influxus quo Deus primo per se anci uerat voluntatem ad operandum,sed quo cum ipsa volun-N.M. tate eoncurrat ad actum liberum eliciendum Vbi notaeoncursum illum non esse causam efficacem iussicien- tem ad actum liberSeliciendum absque liber concursi
voluistatis rimmo quod hie potius quam ille actus circa verit elici tur, solo concurtu liberi arbitrij pro- . uenit Eeliore inconcuti merali circa talem actum necessimo ponatur talis a s,cuin sipradictus concursus rixis uisitum diistinguatist non laesi si ci proii enitia tausa'secumlabbeo; o, uis a Vesum Me. Est quibus intense re ερ ub me: ctunion f ratem eone sem nullam biseis luimanis, sitatem, cum Volunta, maneat semper aeque in nimis M libera cire suos actus '.
287쪽
mmcomitanter cum voluntate ad eliciendum auo.
Puς rues tate ad agendum ras quam de ruperiori concurru; per ipsum videa' tu . Usu iras quo ab extrinsecrara uterminari ad agenduantequam seipsam determinec quod humani arbuti libertati videtur nonnihil reptiguare niluloininus taliae expressi docet D. Thonias . p. q. Io, . artic. 4.ed . 2. I. 9.arz. se tentia 4. 6 6. Deum mouere voluntatem ipsam, ita ut voluntas, O L. χnon pollit operari nilia Deo mota N Xcuata, tu qu0d
ab Ips, tanquam a generante, in ipsam operandi accenperit. Qua ver araliptae cuia ei uinodi imotione Dei ' i Lb arbitrij, cplicatiae: i octo ' v
Iuntati remaneat ontingens Sc non necessarius, f. notanisu est iuxta doctrinam D. Thom. I.p. q. art - 4.Voluntatem non mouere 1eipsana nisi deliberatione seu consilio praecedente, ut coiit ingit in electione medioru, sicque in ea volitione qua deliberatione antecedit; ν et volitici finis ipsorsi medioruin, non vult voluntatem nimuere seipsam proprie, sed altim ab extrinsecomticipio,
nepe a Deo solo moueri; quia cum voluntas ante esset in o potentia tantuin ada udu, refotuit ei in ad agem seric dumouere:alioqui sequeretur eam fuissἡin actu duosset
288쪽
tate arbitri j,praesertim circa volitione finis detrahat,prς- sertim clim lupradictus concursus susticere videatur quo tam voluntas in agendo, quam voluntatis acti s dependet. Itaque licet praeterquam Deus concurriti InmC- daate ad adium, posti etiam cum ivoluerit influere hoc posteriori modo in voluntatem eam mouendo&excita- ,etiam emcaciter determinate: saltem quoad actus bonos, licet nunquam possit cogere repugnantem hoc tamen non videtur ordinari admittendum, nisi sermo sit de actibus supernaturalibus,ad quos prςrequiritu ex par- te Dei motio quaedam mouens desexcitans ipsam homi nis volitritatem; appellaturque gratia praeueniens vel ex- eitans,qua quidem non mouet necessatio laetermina--, te voluntatem, licet in quibusdam Alcatur tantiam sussi
eiens,in aliis vero efficax,ut docent Thoologi. mastis quaeras an possit Detri adeo efficaciter mouere volitia late hue ad actus naturae,sine ad aetas gratiae,ut voluntas κ o, nequaquam possit reluctari; aut ac tam lusipendere. Respo detur: Nihil repugnare Deum hoc modo mouere volutatem ratione supremi domini quod habet in res omnes, sertim cum voluntatem beatoria hoc modo moueat sub ratione finis&obiecti: Adde quod valde probabile est quosta praeuenicii gratia adeo emcaciter a Deo impulsos fuisse,ut ne tantillum quidem conuersionem sua retardare potuerint; quod in conuersione D. Pauli,B. Magdalenet, α aliorum eueninquamuis id raro contingat.
De aliis principiis externis humanarum
289쪽
Τ Ac T. II. DE PRINC. Ex T. Hv M.AC T. proponendo obiectum,dici potest efficienter,licet no efficaciter mouere voluntatem agentis. Aliquado vero stri chein maxim8 proprie, quomodo is tantum dicitur mouere voluntatem,qui per immediateri non ratione biς o L .
eti vel finis inclinat voluntatem .Quo posteriori modo as I,
serimus, nihil praeter Deum posse efficienter mouere voluntatem. Nam siue angeli,hue daemones,sive hominest cum aliquid agendum perstiadeii voluntatem ad aliqui pellici ut mediante intellectu, proponendo rationes quibus obieetum appetibili iis eis videatur,sicq; mouent voluntatem in genere causet finalis vel formalis extern ex parte obiecti,d quide mediante intellectu: At vero Deus, quia solus est causa effectrix oliuitatis , ideo solus eam efficienter mouere potest,iuxta illud Apostoli ad Philippenses 2. Deus est qui operatur in nobis vella perficere.
Quod ut planius ilenius intelligas, notandum inc j; .is.
ex Diuo Thoma I. p. qu.IO6.art. L. Voluntatem ImmutarI
seu moueti dupliciter, uno modo ex parte obiecti, alio cium. modo ex parte ipsius potentiae. Ex parte obiecti mouet voluntatem tum ipsum obiectum, sicut appetibile mouet appetitum,tum is qui demonstrat obiectum:& quidem v- 'triimque dnpliciter fieri potest,nempe efficaciter se effi- eienter,ita ut voluntas non possit non moueri,quomodo .m,d.
solus Deus potest mouere voluntatem ut obiectum,nem- -ιuntvi me
pessummum muniuersale bonum, ut ostendens obie- ctum iuxta istud Exod. 3. Ostendam tibi onane bonum, vel f non sufficienter quomodo angeliis dicitur inclinare voluntatem,tum ut amabile quoddam, tum ut manifestans aliqua bona creata ordinata in Dei bonitatem:sicque in elinare potest voluntatem ad amorem creaturae vel ea per modum suadentis: idεmque censendum est de daemone quatenus inclinat voluntatem ad bonum falsum apparens; similiterque de homine, qui eodem modo potest inclinare voluntatem hominis tum ad verum cum ad apparens bonum. Ex parte vero potentiae Voluntas nullo modo ROHζxile , . . potest nisi a Deo.Operatio enim voluntatis est inclinatio .. quaedam volentis in volitum. Hanc autem solus excitare 1 iis ' potest qui virtutem volendi creaturae contulit . tu au tia. rem Deus est, qui potentiam volendi contulit creatum,
290쪽
genere dictum est Angeliani tunc suadere , cum c Pste ridicae Melmonstres aliquod obieebyn tibi, uni tanquam appetibile: , clim etiam intellisere est uncang nun ali ii dissuadere , cum aliquid reptiesentat tan-ν Mn fugie dum malum Quibus esemo Haestati nil, si angelus hominia septiesentet ob echa siue bona sui. thala,3 serum conditiones, sequentibus conclusionibus
explicabitur. Prima conclusio B ni Angeli possiunt aliquid suadere. - .hoi nillii id illuminariclo intelle num. Illui Din:itur a tuem. antellestiis humanii angelo dupliciis: tione Pri in Viri quatenus ab angelo lumen ipsum naturale ho minis robbratur, non secus ac subiectum ab astente naturali vici- no Secundo quateriirca eodem angi li, similitudo, seu
qui Asno i uisqua phantasia sata troducendo sed excita- ω -- do se uasi itando hirmo resis seiritus animales otii in re, o M--- bro resi lent Ex illa enim commotione se ii agitatione humoruniis spiri ruum , oritur in imaginatione varia ἐς
rnultiplex rerum sensibili uiri reprae lentatio . aestimatior unde varii alie fas in a. petitui voluntate nascunt rar.
' si Tertia conclusio Tam boni quarta mali angeli potiunt iliquiit suaderῆhominibus iminutando sensum exteri
s, illati autem inmutare sensum duobus 1 i , .
m - - - ' modo per interiorem quaiidam dispositioneiris nevi vis . fagiranaos ritus di humores , , eos ait organa sen- hum deductile Dissidymoi 1d palatum tosim in 'ueni humorent, puriesisterio iusmilitia gustu semirentur amaram vel si ad in , erassi in ali hin humorem ogeret quo vitii in imire ' ur; Altero modo per exteriorem siue obiecti siue Uedii