장음표시 사용
311쪽
O mi inagnum est momentu passionum tum ad virtu-
res cum ad vitia irreluarum retiit contemplation potissima pars moralis philosophiae posita est,cuque Vir rures in iis passionibus isoderrandis , cohibendisversen rundo me ratio postulat s ante vire si de vitio uim ' ciatione de passionibus disseramus. Et quoniam passionuduplex est consideratio, altera in genere, altera in spectri duplex quoqite instituetur huius tractatus disputatio; at erade iisdem ge' ratim,altera de iisdem stectatun.
sit, q:ιotollex , in quanam corporis parte Uaeeat Q A' I QVoniam omnium passionum fons mstaturigo est Omnium appetitus csitiuus,idcirco de illo non ulla, ac prae ret eipue tria quae in hae quaesti' e propiarundi hoc loco. zz .eXplicanda sunt. Vbi nota quod licet appetitus sensitiuus m in bessuis quam in hominibus reperiatur,nos tamen his agere de appetitii sensitivo promin in hom Primum quaerit, uid sit a tuus sensitiuus in is mine. Respondeo in facina inqua --' .as, dente notitia sensus naturaliter ine Matur ad o-m si bile, tale cognitum: iam detastion sinuuiue intelligas ad quam animae partem appetitus L
ste pertineat,repetenda est ex Aristot. i. Eth. celebris par trum animae diuisio a Platone accepta 4 de Repubi Est ima α gitur in genere animae in homine portio duplex ol hommotam.
312쪽
gRTIAE PAR T. I THICAE rationalis seu intellectiva: altera inserior rationis expers eaque duplex altera animalis seu sensitivii, quartitioni potest obtemperare iid dici potest aliquo modo rati nis particeps,sequiturque gracum animae senticiatis a tera naturalis seu vegetatiua , quae rationis imperio rimquaquam subest,sicque omnino est rationis exfers,sequi-
turque gradum animae vegetantis. Est ita te in si periori animae portione facultas duplCX: altera apprcholiua seu cognoscitiua,cliciturq; intelicishus; altera appeti hi ira, diciturque appetitus rationalis seu voluntas. Si in iliterq: in ea in seriori parte ani inς quodicitur animalis e sentiti ua,alia est facultas apprehcsiua, dici-
Mq; sensus,is ue multiplex Sunt enim alit sensus ext riores,alij interiores,inter quos is qui intellectu seu ratio--αμα -c:magis limitatur licitur maginatio,ab aliis facultas co- gitativa esidetque in cerebro:alia vero est facultas appc- Uriua, licitur' ie vulgo pyetitus absolute, vel ci ame-f--- ctione ab itasti tuus seu animalis nuruuid appe-
ritus eode sinat, se habet ad phantasia seu imaginationsi,
' ' quo rationalis appetitus seu voluntas ad intenem ni seu
vim ratione. Vt enim voluntas fertur in bonum ab intellectu cognit l, sic appetitus an in alis sertur in bonum ab imaginarione perceptum.Tande ita illa infima animiportio- ne,quae rationi nescit obtemperare, ponitur duntaxat ap-ι, ια petitus naturatri: unde existit ab anima triplex appetitus in homine,nemperationalis,senlitiuus matura IIS. dismttar Secundo acaeritist , quot lex sit appetitus sensitivus.
- si ,holaior notiti inquin illi ipsi vini, bsime suppedi- tax simul, tantari stibili opitullatur quatenus remo
uexilii Seultates, impedimenta quae Astant quo, ius
mymitrabonunt quod os tat consequatur. Ex quo patet irasteri si v tiam nonnunquam esse concupiscentiae propusnatricem nile latci . de Rep. virumque appetitum a ratione
I G. . inter se distinguens scribit magistratui in ciuitate respo-
sis. Misis, alacre in homine rationem,tquaestuarii liominibus cupi-ιw--ram ditatem,auxiliariis id est,militibus,irascentiam.Necessa---rium autem fuisse in animali trumque appetitum pIO-
batur, quia Mutustiis aliis ust Alidiis iudita quaedam
313쪽
Vis est noti tantuni ad proseo uenda et: inuenienti aut ad uersa fugienda sed etialis ad resistet 1 in coturariis:vigni non tantum indita est leuitas, ut infima deferens ad
superna conuolaret,i di saeterea calor inditus ut conuariis agentibus obsisteret Pari ratione congruum erat in
sentit tua animς parte vim duplicem reperiri: alteram, tua an unalia ad ea quae prosunt, incitarentur in ab eis quae, videiatur nocitura,retraherentur,quovis est concupiscentia te appetitus concupistabilis:& alteram quia nitere . tiri submouere occurrentia rei consequendae impedimenta,quae vis est iras: mitiae seu appetitus irascibilis:Ex quo im'
intelligitur commune discrimen inter V umque appeti 'a tum qu Aa obiectum, quod ille dicatur tςndere in bona s, latia. set imi bis sensibila lure ius idissicile, mum, '.tilitatem potius inius e uti dissicultatibu Measque superat. eterea ex eo utriusque discrimen inuo tescit,quod nonnunquam irascibilis palsiones repti nate videantur motibus concupiscibilis , quia concupiscentia inflammata plerumque i am frangitire ira accenta concupiscentiam minuit. Tertio quaeritur,in quanam corporis parte resideat, s. Fri. DRqe appetitus sensitivus.Respondeo iii xta eorum sen- M.tentiam qui unum ab altero realiter differre existiinant, ..'
videri valdeprobabilei, eumphantasia sit in ceres,to, ira ' 's mi mes corde, concupistentiaina ero in livate eon' 'locandam M. iverium Platonem Mascenti m in prae---s,concupiscemiani vero in ab domine inia tamen mo istis probabilius esse iudico, mun ab altero realiter non distin ui,sed tantum formaliter, ita ut unus: idem te ipsa 'r'
appetitus sub una consideratione& respectu quarundam passionuin dieatur eoncupiscibilis, wsia alia considera c. im . tione respectu aliarum passion usu irascibilis nominetur. Hinc eandem utrique ledem in corde collocandam esse arbitror.Experimur enim omnes asseclus siue irae liue cupiditatis aliquam in corde perturbationem excitares, in
eoque valde congruum esse , ut in eo tauquam in arce
appetuus ad seruaudam vitam, perlavi probi Mindo
314쪽
AE. To II. min. . in Nimi pallio definitur a morali plutosopho Motu qa n. νεμ appetitus sensiit tui ex apprehetilione boni vel mali ρ mi cum aliqua mutatione cur naturali corporis, vel quod eodem recillit, Actio appetitus sentiti ui circa bonum vel inatum opinatum, id el ,apprehensum Et iudicatum vitale a phantasia vel aestimatiua
ota Dicitur motus vel actio, quia cum in animo tria sint, potentia,seu facultas habitus Mactimpassiones aute animi, que sint potentiae,cum non perpetuae;neq; habitus, cuni ante i ta conWahatur lius habitus saepenumer,m citenim restat ut sint onestiue actus vel motus eius potentiae seu ficultatis a qua oriuntur,iim appetitus sει- mutiui. Appellantur autem passiones,tu quaappetitus dum
p operatur patitur ab obteino, cu ab ipso trahi videatur, illinqui operationes illae cum ieri: quoda diri ris aut voluptatis, quaedunt corporis palliones, coniunctae sunt, tum quia ali tua in corpore pallionem excitant: appellantur tiam interdu perturbationes,qui a sqpelminero solent animum perturbare nili ratione coerceantur. Additur in supradicta definitione cn ca bona vel malum opinatum vico ννην - per obiectum distinguatur ab actu volutatis,qui est circa M' D bonum vel malum rationecognitum:illud etiam a uo π ' nullis adiicitur cum aliqua mutatione coimsi non naturali neque etiam Uent excieari passione absque dia qua excessite corporis immutatione,praesertim quod ingem illum motum quo naturaliter cor modo dilatatur mois contrahitur Nam si aetiis appetitus senstiui ad si-gam retractionEmque spectent,ut timor se tristitia at
rem quam parsit cordis contractionem assicient: si vero pertinerant ad prosecutionem delectationemq Vt an OL & laetitia, maiorem quoque quam parsia,corclis dilatatio nem 2 igitent. Mitti, ali is de consequentes corporis isse . . mutation quod timore languis ad praecordia con- μ.ii fugiat , ira vero S iurore ebulliat,ac ad externas partes
s se Ilam , uberius diffundatur. In quo dissertim astus appetit is er' sensitivi ab actibus appetitus rationalis seu voluntati ri
315쪽
TRAc T. II. DE PA sIαN AN IAE. I. quieto corpore peraguntur licet tonnunquam Interueniente appetitu sensitivo, ex actibus rationalis appetitus corporis immutatio contingat. . Quod vero spectat ad originem passionum, eonfiat ex Du. ρυρὸν praecedente quaestione eas ab appetitu sensiuitio proximeo per se oriri chim sint motas seu actus istius faculiatis p si Φημ' Verum duo alia sim paulo remotiora , praecipua tam ei E 'passionum principia; alterum insitum in laomule, ne inpepliantasia seu opinio sensius, alterum vero fissitum eiu ac obiectum quod cadit in sensum. Neque enim unquam ao- petitus ipse excitari posset, nisi prius imaginatio seu phira a obiecti sipecie impulia fui:set. Ex quo intelligis tum
obiectum exterius cum sensum internum , nempe hantasiam,concurrere cum ipso appetitu ad excitandas an inuperturbationes: quctus excitatis contingit ipsum rationi iudicium adeo turbari,ut etiam in ipso rationali appetitii similes quodammodo motiones indeliberatae nascantur; sicque homo totus in bellu inam veluti naturam de yenerans,omni in re male opinatam nisu feratur: sicque' passiones non sunt phantasiae, opiniones, aut praepostera rationis iudicia, sed ex sensuu opinionibus natopri; ostera ipsa rationis iudicia partui. Si quaeras quodnam ut praeci se, ν puta sensiui ui appetitus obiectum, an boari senfibile expetendum,an vero malum sensibile fugiendum Responde R. 5.8 αtur esse bonum expetendum, quia malum fugimus obtinendi boni causa. Hinc etiam appetitus dictus ab appetendo, id autem quod appetitur, quatenus appetitur, bonum est: inordinatus amor sui qui omnium perturbationum primat caeterarum veluti radix merito labetur, circa bonum, opinatum.
An omnis passos vitiosa, o nunquam ea aestu i rum opientem.
vitiosas esse,& quosdam veluti laboratis animi mora sutinam Dos: Ideoque in virum sapiantem cadere nussiuam uod
si philosophi illi, per palsiones, non quaslibet motione,
316쪽
appetitus intellexerant , ὀd turbulento pro letant extra limites ratiotias, animus V ' flectunt,avero nequaqtratra videntur aberrail versim quaecunque Stoicorum niens fuerit,ucraeli P
Hyriesie lim uno etiam Platonicor ni latitentia, past VM nes quatenus laturaliter fluunt aduo principio, nempor astoetit sensitivo,neque bonis moralitu,neque a las,sed ad inui ine esse indisserentes quatenus auter imperio digionis Aviduntatis subjacent, tunc esse bo as vel mala seeundam conditionem oblini circa 'Aod Ver- .
nonnuἡ .u, ira excetire videntur, tunc pollui m Muratione nolinuniaua in adhibito, do salubriis tempe runco bonae sunt cineritoriae. Itaq; lice illi uim x rus no possint radicitus extirpari,quod natum est,am tari tamen pollunt,3 veluti circumcidi,quod vix sin . abdigitur non ira nis palsio it vitium seu pecca
et j Muir rimuin quia id nio bene vel inale ut pinum: ui, ii uel ex se malum, sed pallio est et ulmodi C
'in' iunt enim,timent,laetantur,dolentque boni mali 'ea Illi bene, si ininte, sicut hominis se recla temperueria esuritas est secumlo: Nemo tenetiaria culpat nil pN i bria Voluntate deflexerit, non enim crimen haoent':
feruntur reluctant: at rationi inpiis nive I
autu in nobis passionei non ivturae ei sunt His uritannique eu virtus circa passio-d --l et
uErido ilium seu peccatum. Nomen M' Dii Oilenti nostra ponte tectinare a na
motu rationis: proindeque nec nobis ad eccatum in-
mel ab Apostolo non minio malum ema' peccatum Gine cati V corpiis peccatisin rtis
317쪽
TRA T. II. DE PAss. ANIMAE. 73Verum respondetur coiicupiscentiam necesse pecca cu eoneuis tum, nec naturales illius motus esse peccata cita tamen
eam appellari,quod in ea quaedam sit ex originali pecca I et ''io contracta procliuitas ad peccatum , a quia ipsa per '
Duae sunt insignes passionum diuisio aes communi, si i Aisi ulla receptae, altera genetralis a Stoici: antiquitus tra sussi, umdar in quatuor praecipuas ac caeterarum veluti capita, nὐθιcrer. litiae lunt gaudium, tiistitia, spes. 'timor omnis enim palIio est cima bonum vel malum opinatum, illinique Veli Praesens, vel si ituruna. Gaudium quidem &'spes sunt circa bonum, sed gaudium circa praeiens, spes vero circa futurum: item tristi: ia&ti inor circa malum', sed tristitia circa praetens, timor vero circa futurum. Vnde istorum quatuor affectu uiri causas , ac dispositiones in quatuor praecipuis intestinorum partibus collocant claetitiae quidem in splene, tristitiae in felle, cupiditatis in iecore, tianoris in cordes: Caeterae vero passiones quae circa bonum Vel malum praesens aut futurum versantur, ad has completiuere ducunturci sunt enim hae quatuor quasi fines comi lementa caeterarum. Altera quae est magis specialis 'l' '
diuino a 'eripateticis tradita isti minutiores species, qti aerii in undecim ex quidem ex appetitu concupi .ci mei , bili oriundae, nempe amor, iesiderium, gaudium, odium, indenaνι-
fuga, tristiti, qui iique vero ex appetitu irascibili spes, ρ Τρημm . desperatio , timor, audacia , ira Collio itur autem illei pallionum numerus in nunc modum. Pallionum quX ,--.dam respiciunt bonum aut malum simpliciter pectatum , pertinentque ad appetitum concupiscibilem, aliae s ' ηιι bonum aut malum arduum visites, spectantque ad irasci . bilem. Illae sunt sex tres quidem respectu boni, nempe ί amor, desiderium gaudium: totidem respeau mali nempe odi una, fuga, triltitia ' Oblata enim re bona excitatur primum in concupiscibili amor illius quod si ea res absens sit, consurgit desiderium ii proe sens , delectatio seu
gaudium. Similiter oblata re mala,oritur primum incon
cupiscibili odium amori contrarium 'quod si re uani odio prosequimur absit, oritur statili suga desiderio ad-
318쪽
uersa, si adest,nasciuir institia seu dolora Uectationi positus Passiones verὁ iras:ibilis appetitus sint quin προπι que duae respectu boni, nempe spes ὀίtisperatimve ve-
o respectu mali, nempe timor,audaci ,ira Oblato enim bono arduossi quis illud se consequi posse iudicet, proue arit statim in irascibili spes; Si vero putet illud se non ponse consequi,existit desperatio. Non est autem in irascibi- li motus circa bonum quod iam adest ac possidetur, quia bonum quod possidetur non habet rationem ardui Similiter malum arduum, aut nondum adest,aut iam ade: non iuri adest,omartimor vel audacia:tim si id formi
demus .c relagiamus, audacia , si mediamur: hiod si iam adest,consurgit i qm animus exardescit ad prisciis malum ea mellendum sumendum de illo vindiciam. .a,-- Quod ii ,rdinem omnium passionum secti itin Ham generationis Misistis, traditur iste a Dahom. I.2. M. α artic. .primὁ,inquit, currunt amori. odium:s -- G,desiderium, fuga:terti spes sidesperatio:quared timorin audacia quinto ira extori ultimo gaudium, tristitia, quae consequuntur ad omnes alias praecedentes passione 2.Eth .cap. s.ita tamen quod amor sit prior odio, & desiderium fuga, spes desperatione,& timor audacia,&gaudium tristitia. Hoc autem ordine de illis sigillaturi
disserenuis proxima sequenti disputatione; ut prius desiniis iue pertinent ad appetitum concupiscibilem , deinded iis quae spectant ad appetitum irascibilem, dicamus. Et quoniam contrariorum eadem est disciplinainina oppostas singulis quaestionibus complectimur.
Vod spe stat ad amorem,quatuor de ipse sigillatim callicauda sint: primum ejus ratio seu muum,de-
319쪽
TR Ac T. II. DE Alas Io N ANIM Az. 7s inde partes seu pecies, tum causa seu taei ies , tandem
euectus ei utilem seu proprietates. Primo igitur de arari ire , quaeritur quid sit Verum nex Dis ML
laic ambiguitate notari num labia retur, scie fidum est, quod zias,
licet ista quatrior, amor nempe, dilecti O, ct inritas, lam1 m. r. Citia, idem quodammodo significent, di ferti tamen,qa atrii citiali abit una significet, amor Vilc tio actum: Cha
D Os emque utroclite modo accipiatu I. Ruritis amor, di-
Izctio,cliaritas quoad actum differunt, lirod amor sit ali quid communius dilectionein charitate. Nam omnis dilectio itemque omnis charitas amor est; sed non e contra omnis amor est dilectio vel cliarit is . Sicque amor in peta inm)η,dilenere definiri potet , Complacentia boni. Dilectio autem' 'ρ μ'
addit complacentiam rationis delectum Sicque definiri ies .is,l 'potest, amor quidam cum rationis delectu. Charitas denique addit ad rationem communem amoris perfectionem Mua am, et enim amor non cuiuslibet rei bonς,sed eiusquam magui facimus
Et quoniam complacentia boni seu appetibilis tam in appetitu intellectitio quam in se iisitiuo eis potest 'ille amor alius dicitur intellei titius seu rationalis, alius vero Leniit tuus seu animalis. Et quidem de illo accipiendum iust quod docet D. Dionys lib. de diuinis nominibus c. . amorem eis quid diuinius dilectione . Ibi enim amor i Dis, aena est quod quid in raptus rationalis appetitus ex in
tuitu diuinae pulchritudinis ortus: de isto cro nempe sensitivo orae fertim accipienda sunt ea quae In hac quaestio nici amore dicimus. Et certe posterior alte proprie d1citur passio, non ille prior qui potius dici debet volutatis Q. λιν. affectus. Caeterum ex lac complacentia boni seu appeti ι usquvn-bilis qui dicitur amor aequitur motus ad ipsum appeti bile,diciturque desiderium,& tandem quies in eodem,diciturque gaudium, de quibus postea. . . Secundo quaeritur, quot uplex sit amor. Diuus Diovysius quintuplicem facit diuinu, angelicum rationalem, animalem, naturalem,quorum primus in Deo se eundus αμ' 'p' in angelis,tertius inuiominibus,quartus in belluis; quin i .dis M.tus in caeteris rebus etiam inanimatis reperitur. Plato in zMinis. ISymposio duplicem facie .imorem in homine: alterum .i erum, alterum adulterinum. Ille dicitur nisus quidam
animae id diuinam pulchritudinem euolandi ex aspe-
320쪽
TtRTIA PAR T. Talie Az. etu corparalis pulchritudinis excitatus: Hic vero dieitur animae luaedam ab aspectu in tactum corporalem praeci- itatio Denique aliter diuiditur amor a D.Thoma I. 2. q. 26.anis. in a 'orem Amicitiae,& amorem concupiscen-3.ν--λ tue. Amor enim in duo tendit, scit .in bonum quod Ῥis
vult alicui;siue sibi,siue alteri, in illud cui visi boni inti Ad illud igitur bonu quoi quis vult alicui habetur alnor concupi aliquis vuli inuti
betur quo intelligis illiun aium ε esse protincisita, Maii id quod aniatur amore anuestio 1.
Misa nota hic amorem amicitiae appellari, iamquod ipse amortitia tu sis amicitiae sit amicitia quae est habitus, sed quod vel 1it4- chus amicitiae vel ei persimilis quo solemus amichi prose- . ne is p qui,is enim ccsetur amicus cui aliquod bonum volumus: Itata sic etiam ainorem coiicia piscenti ae appellari , non qui a concupitantia oritur, potest enim etiam ab appetitu ra
tio uili oriri;sed quia illud maxime dicimur e Miscere qu- olmis nobis tunc etiam sit ut dicamur etia illud bonuni c upiscere, quod alteri volamius , licet minus proprie. icut ille magis proprie dicitur amor amicitiae quo inlini animus, quam quo nosipsosamamus: Sice . e trauleritis tu magis pr' iEamoreὀncupiscesi quo volumus aliquid bonum nostri causa quam alietius
Unde eum aliquem amamus nostrς priuatq utilitatis aut delectationis gratia, dicimur illum amare amore coneu- uieitia ii stetiae.Ex quo intelligis climἰtriplex sit amicitia . Eth. t vi c.I. utilis, delectabilis, destionesta, duas priores species in amorem concupiscentiae degenerare quia in illis sic bonu . . amico desideramus ut illud ad nostram delectationem&utili tem referoriis.P'rro amor quo nosipsos amamus,
It voluiiuis,lices nullum inde eremus coninioduni,qualis ..iaz est amor Dei erga nos,& parentum erga in camorei'
O .. iiiis indigentiae quo bonum alteri volumus ninraepriuatae,
w- tilitatis caula,quia nemre eius ope maxim indigemu qualis