장음표시 사용
341쪽
TRACT. II. DE Ass. ANIMAE D eius. Praeterea multum ad id confert naturale tempera r. mentiani, iud sit, qui frigidiori lintri molliori te inpe- .ra metito, sint meticulosiores mitto naturales quasdam M.υών. δι antipathias seu naturae lisconuenientias, lud fit ut non-iuilli homines ad aspectum quortlndam animalium, verbi gratia ,selium, mirum in modum terreantur, ali sonitum tonitrui seire non possint. Sic ovis naturae instinctu metuit lupum,pullus miluum,sore felem,S c. . Quarto cluaeritur, quinam sint effectu praecipui timO- .s uiris. Vnus ex praecipuis est contractio spiritu uia e sanctu i- ,ri nis ad pectoris partes intimas matura enim obtutu naa ta 'i t ali futuri perterrefacta, vires in arcem veluti cogit. Ex istos re alie sequitur, nempe pallor, maximc in facie tum etiam ' frigus in extremis partibus, quia una cum sanguine calor ad interiora confugit. Quod si vehemens fuerit ti-inor, nascetur tremor fit repidati, tremor quidem, clua 'lis accidit febricitantibus strepidatio verbchim vix potest quis subsistere. Post hoc sequitur horror, qui est cutis e. pilorum per totum corpus asperitas, hinc etiam sicquitur perculsi , quae si magna fuerit,dicetur consternati, eae c. qua examinatio , imo interitus nonnunquam sequitur; p. quia scilicet nimio sanguine ad internas partes coeunte calor naturalis cordis repente sustocatur. Ex ingenti etiam ac repentino timore oritur canities, eo quod subductis spiritibus .calore nativo vitiatur humidiun illud quod est alimentum pilorum,quo ex vitio canescunt pili, sicuti illo penitus sublato contingit caluities. Quod spectat ad Audaciam anima passio est in pro se D Amti cutione mali ardui, hoc est, in periculis aggrediendis po-cia.
sita. Est autem timori opposita: timor enim refugit nocuia xv sit, mentum ne abriplo Iuperetur at Vero aucta cia aggreditur periculum ut ipsum superet. Ex quo intelligi aut iaciam ex spe nasci solerc. Ex hoc enim quod aliquis ille rat superare malum arduum seu periculum imminens ex hoc audacter insequitur ipsum , sicut ex timore nascitur desperatio: ideo enina aliquis desperat,quia timet difficultatem,quae cst circa bonum sperandum. Causa igitur audaciae est in primis spes,tum ea , quae spem ac desiderium excitant. Est etiam maximus ab sub cunda audacter pericu la aculeus iracundia praeterea ad μ' - '
342쪽
i &nainoris perictili subeundi, tum superuenientis auxili expectatio denique naturale ebrporis temperamentum 3 audaciores enim sunt quibus pulmones sanguinolenti, . . cor feruensis exiguum: viseni in ad angustias redacta fit acutior Ebii quoque Miuuenes, quia i ijs exigua est mali impendentis aestimatio. Oui sunt frigidiori coelo na-
ti, sole iit esse audaciores qui vero calidiori timidiores,
causam ferunt anti perit alim similiter qui nunquam ex- O . perti sunt pericula. Tandem qui omnibus4ssuunt,inter-- dum videntur audaciores με contra qui in maximis versantur aerumnisci illi quidem,quia arbitrantur se posse superare omnia,hi vero quia nihili ducunt omnia. D.i m Effectus audaciae praecipuus,est consecutio boli opis , Zem scit, deinde sui ipsius aestimatio, si res sceliciter succedat .si
vero negotium ex 'to non succedat,indignatio,ira,praeterea clades, calamitates.
in AasTI VI. Ldi ullis T E Ira primum quaeritur quid sit. Est igitn ira, ania uia si I mae passio in appetitu irascibili circa malila praesens, quatenus cum aliqua dissicultate repellendum est Sicque ira est passio appetitus irascibilis maxime propria, unde ab ipsa appetitus ipse denomiinatus est , tum quia
ad iram termin tur omnes motus huius potentiae, tum quia inter caeteras huius potentiae passiones haec est a bobustum nisestissima, quia vehementissima. Objectum vero irae est malum praesens, arduum, seu cum difficultate repel- μ lendum. Caeterum iram circunstat pleraeq; passiones,prκ 's ' 'temni istae quatuor, plurimum , nempe dolor desini ria accepta spes illam iniuriam Iciscendi,tum appetitio
seu desiderium vel prosecutio vindictae detisque diurn eius qui iniuriam intulit. Ex quibus duae priores
antecedunt,duae posteriores eandem comitantur: Sicque
343쪽
Quod proprium pbieeti in irae, neque v:ndictam esse, ne a.' -οῦ
que eum, se quo sumenda est vindicta, existimemus, sed fis. malum pro seu quatenias cum difficultas repellendum
Secundὁ quaeritur,quaenam sint species itie: Aristoteles si ,
4. Eth: c. s. tria facit eorum qui irascuntur genera; primigsti eri , οργίλους ab κυλους appellat,id est, iracundos,& Procliues admodum ad iracundiam, qui vel leui minis de causis irascuntur,ita tamen ut facissime placentur; secun-
di generis πικρέα appellat, qui non facile excandescunt. aegre tamen placantur cum excanduerint tertii generis, i αλεπου appellat infenses, saeuos, asperos,qui citcu vehementer ac diu traiiciatur, nec unqua nisi sumpta vindicta placari polliunt. Iuxta hirc tria hominum irascenti si gene ινιευ- a tres tuoque species irae assignari possunt: Et quidem D. '' 1 -
Thomas i. t. tu. 6. arti c.8.rres ira specie assignat. Prima Aria, is vocat ut se vel iracundia , estque primus impetus,mini- . tium iracundiae Altera species, dicitur furor , qui non quiescit niti sumatur vim ista.Tertia dicitur mania, quae . . diutillime permanet & vix unctu amplacari potest. . Terti 5 quaeritur, qua ssint rata se huiu pastionis. Prima praecipua causa eli malum lassi uim prae en quod repelli potuit, praesertim, si cum illo seu iniuria illata adsit
contemptu Vnde ea augenti iam quae pariuat contem ptum, ut sunt detrectatio,coutumelia, vituperatio illusio, deritio,&c. auget etiam iram circumstantia personae c5 temnentis, ut si te contemnat familiaris,filius, seruus,aut alij de quibus sis benὸ meritus Denique iram acuit naturale temperamentum, quare cholerici seu bilios qui x, bundant cholera,ad iracundiam proni sunt,pituiton vero aegre irascuntur: Est enim pituita cholera seu flauae bili
contraria. Adde etiam coeli strii anni tempestatem. Nam, aestate e praesertim diebus, ut loquuntur, canicularibus, facilius irascuntur homines. Quarto quaeritur,quinam in t effectus irae Imprimis . Dilli utat tam sequitur seruor sanguinis circa cor cum amaritudi-' itie& dolore: deinde sequitur dissutio sanitanis ad exter- aias partes , praelertim sipirituum, qui quasi auxiliares i.
copiae ad vindictam suaneudam,sese onerunt tertio loco
344쪽
f. usus rationis impeditues unde contingit iratos quaedam perpetrare, qua pollea nollent egisse. Postremo loco sequuntur signa quaedam exteriora , in quibusdam nox
ob contractum sanguinem,in aliis, quidemst με orabor,quod in iis mobiliori copiosior sanguis Liq c mi nibus ser palpitat cor,unde vox ipsa deficit praetereaan quibusdam isnescunt oculi tantam qui iras M lium, can sciant,vociserantur,&e ut osten datus
minio despectos Miniuriam passos
ui ut M. Vivinoso adhiberi possent remessia, quibus audio rimιή, i ii penitus , aut saltem mitigari possit ira. Sicut igitur praecipua irae causa est opinio, vel persuasio injuriae sibi illatae& contemptus:sic optimum remedium est depone-zzzz re eiusnodi opinionem. Quod fiet si ab injuriae illatae redis citata cordatione animum abducamus in alio conuertamus, si δε-ν1aops persuadeamus nobis non futile e temptum quem putam ram bamus esse si eonsideremus amicos nostros,aequiores nostrarum injuriarum iudices non tanti illas facere piant
nos ficimus. Denique ad tollendam ejusmodi opii nem confert prae caeteris submissio, humilitas diri,ntem plus sui,tum bona aestin tio alterius. Sed lueeta auisApassionibus satis
- . . De Virtutib-σVitys QVoniam humanarum actionum species vulgo penes virtutes Qvitia distinguuntur radeirco luvie tertiam moralis*hilosophia partem, tu est de ipsis ctionibus humanis, pertinet trai,atus de virtutibus bH .: .:' ijs quoniam de virtutibus ceurati uessederu- . Mi sideratio , duas de ipsis institamus disputationes , alteram de hs generatimvlteram de iisdem specia mobi M. v tum Krtutibus ardinidibus quib*s tertiam iij qua nollem de itias aca Maissii utamii .
345쪽
' Mi hic de viro te a mus quatenus aeripi re
a miliare seu naturali potetia operandi,neq;' uti uin tu accipitur pro quavis monebonari rech sed quate ρ,-.nus accipitur pro habitu non quid sapernaturali vel 'di uinitus infuse,ut sunt spe Oric utas, .laὲ . ix 'equenti actuum repetitione ac liniit., eoque lectivo cari mores pertinente,quo nempe volinitat
ei; lux ad operanduin congruenter rectae rationi. Cui Risiui visa duplex datur definitio: alier a minus propria, Quae potest ιι duptiar. accommodari etiam intellecti uis imo sbiritualibus qui busvis habitibus ut dicatur, habitus pern ciens habentem eius opus: alier vero magis propria qua dicitur , Habitus electivus in naediocritate cousistens, ea quae est a 'nos ratione definita pr- viro GemPraescripserit. Cu
x sertur Hibitu' Tertia partic ita in medio . .ul estens excivrit quia omnia, qtve licEt sint habitus mora les seu electivi , non tanten consistunt in mediocritate, sed peccant in excelsu vel desectu , ac sic virtutibus opponuntur.Quarta particula adci Itur nempe ea quae est ad in V anos rationa,&c.ὶ qua significatur virtutis mediocritatem non esse positam in medio rei, sed rationis prudenter ιν idicantis quid&quomodo agendum sit,quodpiam h plicabitur sequenti quaestione mota ver definitionem rena. siane conuenire omni viri tim na ,κη- , ei ua , quae cum sit vel uti mensura d reoula QMae rum 'ir tum . per ipsam irius Me loe i iur. non 'i ut v Miutione posse mihin
346쪽
m. TaRTIAE PART Er Hic Aa etiam dieere prudentia non esse vi matem omnino mo a lem,sed ad intellectilias peltinere. quod videtur is sinsisse cumlibJ Eui eant inter illas enumeret.
di a x ui medio consistereserui uino, pauci a
ri stata 6.lib.α.Eth.Virtutem i,tiirinineta, positari Hob causas ex ipse Aristotele colli nin, Prim i quia omnis virtus sere est inter duos vitiosos habitur:
quom alter excedit, alter vero deficit, ut liberalitas inter' prodigalitate in auaritiam: Deinde quia obiee si virtutis est semper aliquid medium inter excellum Hefectsi, ut cibus qui est Obiectu teperantiae,debet esse mediocri sevi
nimius nee pateior sit quam ratio postulet. nde du- - plexis dicitur virtutis mediu,alterum secutulum es iam quod est illud prius:agressi vero secudum obieetiam, quod est istud posterius , quidem de posteriori medio
in tenda st postrema particula supradien d urionis. v autem insestigas quale sitistud posterioris meris medium ae quo preteipua est dissicius Minoini,dubi ea ex xii tela loco citato dupla, dies mediui iterum diei
iis, tu edium rei secundum qiuod aliquid a parte teste με dim in duobus extremis,quomodo panis duarum libellaru medius est inter panem unius libellat, panem trium li- - bellanim: alterum vero dici medium, quoad nos seu ra- tionis, quod respectu uniuscuiusque nostru neque exce- dit neque deficit quo modo panis unius libellae dicitur Medium, quod habita ratione eius qui nec meliori nec αν-- pauetori cibo indiget.Est autem inter utrumque in iun
illud diserimem quod illud idem sit apud viris, hoc veris non item,milansem pro varia persenaria eo idui iis silunde mutaturi Exempli gintia,eita portisse
erati pro eius temperamoito conuenit, et in ad elamenti&eat sadde uendum vis est,hines, fit utinnod respectu unius medium habetur, respectuaterius deficiat aut excedan quare non immerito med1a
347쪽
TRAχτ. III. DE V1 struet , v 1τ 1 s. i. ud appellatur medium quoad nos Appellatur autem
medium rationis, tum quia a recta, hoc est, sapienti est' Prudenti ratione assignatur,4 ab eadem pro circunstantiarum ratione mutatur,id est,augetur vel minuitur, tu . quia positum est in quada ratione seu analogia Sc propor- tione rei ad personii quam solius est prudentis dignosce 're Mitto quod medium rei ab Aristotele dicatur medii M.dium c Arithmeticum medium vero rationis dicatur Geometri- Cia,eo ouod in illo Arithmetica, in hoc vero Geometrica τ' proportionalitas locu habeat. Cum igitur alteramus 'ir G..m irc. tutem in medio consistere secudum obieectum, hoc intel cum.
ligendum est de medio quoad nos, seu de medio rationis quod iuxta rectam rationem De ex iudieio viri prudetisprqscribitur: nisi forte in iustitia rit sertim commutativa, qua hominem non ad seipsum , sed ad alteram ordinat, ideo non in medio quoad nos, sed in medio rei consistit. Iam Vero queri potest an omnis virtus in medio consistat Vtroque modo,& secundit obiectum sisecundum essentiam. Cui dubitationi duplici conclusione satisfiet. Prior conclusio. Omnis virtus purymoralis est in me dio secundiim obiectum. Ratio est,quia bonum Omnee, baiuν. quod regitur& mensuratur,situm est in adaequatione ad. 1 iram regulam , ut non illam excedat, nec ab ea deficiat, sicque in aliqua mediocritate consistit atqui obiectum virtutis est bonum quod a recta ratione dirigitur, proin deque situm est in adaequatione ad mensuram rectae rationis: quae adaequatio cum sit qualitas seu commensuratio quaedam inter excessum defectum , nihil aliud est quam mediocritas, qua quidem non in indivisibili posita est,sed moralem quandam extensionem habet. Loqui mur autem hic de virtute pure morali,ut prudentiam eX-cipias,quae cum sit ipsa sui mediocritas,caeterisque virtu tibus modum praescribat,cumque ipsius sit obiectis virtutum mediocritatem imponere, non vlinetur in ea re pendere posse ab obiecto. ''
Posterior conclusio.Omnis virtus moralis excepta tu Post mystitia consistit in medio quoad essentiam d est,sita est in ' o si inter duos habitus vitiosos,quorum alter peccat in excessu, alter vero in defectu:quod notum est inductione. Sic enim liberalitas est inter auaritiam cprodigalitate, sortia
tias iuga tua uoudi avs Laudaciae:sic ipsa prudentia
348쪽
interealliditatem imprudeliam seu mentis hebetii lingversatur. Iustitia vero excipimus,quia quicquid fit onera
ius siue ad ex um,sue i defeeium vergat, semperi
, iustitia parit:quo fit ut iustitiae sola opponatur iniustitia. F Est aut in notandum ubd virtus inter duos a tiosis,ha bitus media ad vivam magis accedit qua' ut alteriim,ve liberalitas magis accedit ad prodigalitat quἱm ad aux-titiam cuius rei ratio est,quod unum extremorum vitio- sim magis a rectata ione desciscit quam alterum. in quan/- animi partesii virtutes.
in appetitiua iiiiii parte seu facultate eollocandas esse. veriun clim appetitus duplex sit in homine, alter rationalis qui dicitur volitiatas,alter sensitivus, isque tum ciMouoscibili e Im irascibilis ambigitur utrum issae in appetitu rationali,an Verd in se ositivo resideant Et quidem de iustitia eonstat illa , in selo appetitu ratiotiali insidere. ta autem disic illas est de te:nperantia,tarit udine Imilibus virtutibus ovarum munus est animi perturbationes edomares de quibus quid sentiendum sit du- plici conclusione statuimus. σωσιν Ptior eonelusio. Virtutes omnes morales eXcipi essem m.rin, pq p udentiam quae non est pure moraiis in appetiti ua eaque rationali anima parte, hoc est in voluntate, resident. Probatur; tum quia virtutes morales insunt in ea. animae potentia ad quam pertinet electio, libertas,eilum demiatur habitus electivi,sintque actionum libe a- iam principia. Atqui electio, libertas pertinent ad rationalem appetitum, cum electio sit actus elicitus ipsius voluntati sin libertas sit se aliterin ipsam et volui tale: thm quia volun*s non medioerem experitur dissietur rem circa alius sertitqdinis, temperantiae, Et similium. tam iptura,siitus desiderentur in potentiis propter ut Multates quas patiuntur in operando, debent neces . satio admitti habitus illarum virtutum in appetitu ani- mae rigionali. Si obiici s totam illa lincultatem
349쪽
oriri ex rebelli te inferioris seu sensitivi appetitus, Iuntatem autem satis ex se procliuem esse ad ejusmodi ia.... 's. Abrahaeo licet difficultas magna eam: si nodi resistentia appetitus sensit , tamen o m etiam ex indeterini illos in , mpore livorim μν, nec eam prompte pro ea, uae potestate inferioribus potentijs circa illos actus imperet. stetior conclusio Admittendis titi appetitu reii μφυήν sitiuo habitus quidam correspondentes ii basilibus --e te
tutum,qui resident in appetitu rationali Probatur, quia 'r' appetitus sensitiuus magnam patitur difficultutem circa actus sertitudinis temperantiς,& similium virtutum,nec facile rationi circa eosdem actus imperanti obsequituri quare necessarii sunt in eo habitus quibus facile inclineri ad iisnodi actus rationi circa illos promptius
'sten feret inriti licet habitus illi virtutibus sub se . . nisi uiant,non tamen proprie dicu-u Virtutes,quia non sunt habitus facultatis berum; MIM-Hujus i Muralis propriEdi .
Ω-iή,or sint virtutes qua vulgo
Virtutes hae vulgo Qx appellantur, qu - . quemadi,todum seres ilibus, illis omnisin talis vitae honesi sub actitas sulciatur. Mi x 'οἰ 2.
quatuor assignati,ut scribit D.Thomas . . u. s. ioca sevi nempe Prudentia quae ad rationem, Iustitia quae ad vo--... -- luntatem Temperantia quae id appetitum concupisς - ω bilem , Fortitudo quae ad irascibilem peculiari quada, . tione pertinet. Colligitur autem quaternarius iste virtu tum numerus in hune modum,omnis virtus moralis la-tὰ sumpta vel ad rationem spectat,vel ad appetitum: Si ad rationem spectat,erit prudentia, si ad appetitum , vel i- psum inclinabit ad bonum rationis alienum, vel adpro
350쪽
s TERTI AD PARI . ET HIC AE si is r citato. Eum vero inter se natiiraein dignitatis simul, P. Ordinem seruaui, ut primo loco ponatur prii dentia , ita metum a i , ill sit caeterarum virtutum rei ina, ab ipsa tanquam aralium in propria sui norma caeterae virtutes lirigantur. Secundot 'D. vero loco sequatur iustitia , cluae versatur circa bonum commune de ad plurium utilitatem pertinens, cum cael C 'rae virtutes circa bonum peculiares proprium verteritur Sequitur tertio loco temperantia quae idcirco forti tudine anteccdit quod prius sit natura abstinere a malo, quam bonum fidenter as rare dici est a luem temper anticumunus appetitio rem auocare an incoiissideratis Sc peruersis cupiditatibus. Vltimo loco seci ritur fortitudo , quod confert ad bonum quodlibet sortitera citra metum iri, nem prosequentium. Et qui deni haec diuisio virrutis ino ratis in quatuor virtutcs card: nales est diuitio generis inquatuor praecipua sipecies ad quas ciet erae omneS Vel tanquam inferiores species seu partes si ibjectis, aurearundem partes potetiales aut integrantes reuocantur. Polscis adhuc en cratior virtutum diuisio tradi, iacmpe in ea quς ad De tui, oua ad proximum , is quae ad non pertinent i
scutaria desideri sobrie iuste. , t e vivamu in hoc faculo. Sobri nempe quoad nos: iuste quoad proximos, pie quoad Deum. Vettim haec virtuti: in clirissianaruna partitio non morales tantum quae nos ris actibus compa- rantur, sed etiam theologales seu supernaturales quae di- uinitus infunduntur ex mente pol Oli complectitur: quare ad nostrum institutum non pertinet. Possent etianx virtutes diuidi in septem species oppositas septem viiij ' capitalibus. crum adiat quatuor cardinales tanquatri praecipulis de generaliores species reducemia sunt. id ita Caeterum cuca pix dictam virtutum moralium quadri
et L, paxillam diuisionem difficultas est quomodo inter illas
annulneretur prudentia. Respondetur nomen virtutis moralis hie a tori significatu aecipi non pro ea sola quet in appetente cultate residet, sed pro ea quae ad moreSconformandos per seri proxim Lattinet mcque prudentia merito inter morales virtutes annumeratur, tum qui
ipsa est morum regula,tum quia persectio prudentia non absoluitur