장음표시 사용
721쪽
Me,5 sint per se sensibiles,id est,nullo sensu extemo ex
se perceptibiles. Quae omnia licet non sint admodum indubitata; attamen ut valde probabilia hic supponimus.
His igitur positis , Rei pondemus primo substantia, se corporeas per proprias ipsarum species ab intellectu coli eipi arbitramur enim produci Ab intellectu agente sis cies substantiarum corporearum eo argumento quo nihil obstat quominus formemus eoruit phantasmataot patet ex quinto notando.Estautem haec Mo in ligenda maxim: ρsis compolitisulam quaedani eorum partes, ut disserendae niihidin abstrusis snt, non cadunt subnotitiam phantasiae ac proinde non possunt ipsarum species imprimi ab intellectu agente; possunt tamen per proprias ipsartim species concipi, quas intellectus passibilis
vi discursus in seipso elicit. . o. Respondemus ecundo,rerum etiam aliam materiali is enon sensibilium,utro entiarum habituum, alium Se proprios conceptus formari posse ab intellectu, no quod earum omnium terum species produci possint i phantasia labintellectu a,M 2d quod quod nihil repui ne intellem oroprios conceptus de iis rebus emimare dis currendo si licet mcrebus notis ad- adde ouod pleraeque ex illi sensi etiam externo sunt perceptibiles,
ac proinde ipsarum phantasmata haberi possunt Uspe cies de ipsis in elligibilas ab liuellectu a ter uec Qv Aa, vo IV.
DIbi xu a Philosophis ritum in nostro intesteet
dentur nunc species rhum immaterialium seu spiritualium,an vero absque propriis speciebus vi solvis dimus innotescant. Verum quicquid sit de illa contro uersia, cuius partem utramque valde probabilem iudicamus: Respondemus ad propositam quaestionem. inteste---ctum in hoc praesenti statu non posse Di mare elativit. 2zi d1stinctum conceptum substanti uni separatarum tum
quIa non possunt cognosci per species impressis ab inteu lacta enm, uin nulla possintectearumphantasmata:
722쪽
186 TERTIAE PARTI PHYSIs,A f. PHais, ruin quia nimium distant i rebus ei se sensibit
secto ex illis discursu possint clare in distinoε licet intellectus passibilis posset aliquas inserui species elicere,illae tamei trioni isi sub iis
illas repraesentarent , deinde illa per aes epib
tio occidit phantasianum non mediocri ei intertitur, non tamen idcirco dissilendum est nos possidii
cui tum formare aliquos conceptus etiam quidditatu loquutuur, substa rati artim separatarum ex antec notit 1a rerum sensibilium aut materiali una, quae aliquam
habetu cum ipsis assinitatem. Et quamuis iusti di ceptu non sint adeo perspicui ac dilucidi;postitu este certi ac neceGrij,ita ut illorum certitudo ae itas non tam, ciera&ρpertii apprehensione , discursus nece garis quadam vi comprobetu .
Friis is x Alde probabile est anima in hae vita no intelligereno, V se per suam essentiam, nec per speciem immaterim Iem sui ipsius, sed interuentu specierum intelligibilium, quas abstrahit a sensibus , idque nonnisi a MM-3d interposito discursu, 'ao ex illanim rerum perceptione isti inditi notitiam deducitur Exempli gratia: Animam---- mam per intellectum concipimaturam hominuantis
muni, ellius speciem sibi in ri essi per intes lectum agentem qui spretem illam ab Osi a condition hu, aut
dualibus; tum reflectitur anima supra suum actum,elimque percipit, simulque imaginem seu speciem,atque adeo potentiam per quam actuin illum exercuit deinde quia ouit speciem rei commu risis abstractae non post e siequid materiale Sr corporeum, sed debere esse omnis materiae expers, atque adeo non nisi in potentia spirituali substatia ineorporea, ut in subiccto residere,percipit tandem se, substantiam quandam imili terialem intellia sentiae & rationis participem.
a iis, hismila est intelligere quomodo intellectus, dum G -s est a corpore , non inodo se , sed proprias quoque sum etiones,
723쪽
mones, atquihabitus sibi inhaerentes dignoscat, nempe in per discursum lactione reflexa, idque intermediis spe- 'ciebus rerum circa quas operando versatur. Caeterum a- aenim siue intellectit per uos actus cognos it habitus μναε ιιι. quia experitur se cum facultatei promptitudine , quae habituum propria est,operari. Iam vero ex proprijs a stibus 'abilibus in sui ipsius notitiam se reuocat. Quod vero jectae ' voluntatem, ipsius amis , licet vix per propriam speciem ognoscantur, nihilomulus tamen diarem cognitione percipiuntur. Porro ea notitia,quam a nimisiui directa siue reflexa cranitionesta se suis' potentij α habitibus, aetibus sibi comparat, non taI tum ea est,per quam cognoscitur aliquid an sit; sed etiam qui Isit,ut patet exaltato supra exemplo quamuis ultro fateamur illam quoad praesentem animae statum eis multo certiorem ista,quainun habetur valde impersecta.
ma assertio. Intellectus prius e gnoscit res alias l. Irtis quam seipsum Ratio est , quia ratio directa prior est quam reflexa intellectus autem cognoscit res alias a se directa eognitione te ipsum vero nonnisi reflexa, uti te ex pretecedenti quaestione. Secunda assertio Intellaebis prius cognoscit substan- , tias materiales,quam immateriales&spiritu les Rario
est,quia eum nihil sit in intellectu quod prius nonsuerit . ' in sensu ea prius sent in intellectu,quae prius sienuit in sensu Atqui substantiae materialis prius suo imodo sunt in sensi cruam substantiae irituales quia nempe maiorem habe uelim accidentibus sensibit,bus, quae per se in
sensis incurrunt,avinitatem. Tertia assertio Intelleistus prius cognoscit compositas. substantialia,qu in ipsorum partes aut differentias Ratio est, quia cognitio confusa distinctam antecedit; ipsi
724쪽
tione , partes autem non nisi distincta. io'
.uta lyrDε Quarta alsertio Accidentia prius cognoscuntur qua substantiae. Ratio est,quia acciden tradensibus patent, urimuin i stantia vero latent, nec sunt per se sensi-ites,ideoque non tim cito nec tani facilescognoscibilescias se. Qui ni, irio singularia prius ren0s Mur quam uniuersalia: non enim intellectus potest assii mihi so- gnitione unitaerialium qisi ea prius abstia i s gularibus quam aesserit, vir ius singulari aipsi rit,quam uniuersalia. M. Sexta allertio. Mindi uniue salia. Vs es sublatis omnibus impedimentis is positis
quisitis ad eliciendam notitiam , prius cognoscimon: co- gnitione saltem confusia,quam magis uniuersalia,' pequam Usarum intimarum speci crum genera. Ratio est,qu. res mimis uniuersales minori indigent abstractione.
an ,- septima assertio Posito aliquo impedimento ex parte potentiae vel ex parte,sjecti, ut plurimum conti irit, singularia seu indiuidua prius cogninuntur sub iu- Gratiari ratione quam sibi saliori vatio est, 'iiij xpofitis eiusmodi impedimentis, ea selum musentia currunt sensibus, vae sunt commixtum L. Mum '
Iem natura gradum consequuntur Confir minc mplo Socratis, qui si ex loco valde distanti id lini ratione duntaxat corporis cognoscetur et si vero ex minus distanti, cum per se moueri loco deprehendatur, subrabone animalis cognoscetur e quod si ex propinquiori locorunc sub ratione liominis tan in si ex valde pro pinquo sab ratione alii ininis, uene Socrat' - . .. emadmodum ad actum sentiendi speetessehisbi . I se, neeessario requiruntur,ut suo loco docuImus, ta que ad actum intHiligendi necessariae sunt species intelliritalis,quae sunt principia intelligendi Instrume
725쪽
'TRAc T. IV DE ANIMA RAT: Data se habet intellectus ad suam. Confirmatur hae seli cingi dissiuna ratiot e. Intellectus cst veluti pura potentia&per in
se disserens ad hoc vel d percipienduit , idebique ta buli rata in qua nisi in e scriptum est .ab Aristote)e
conaparatur , quare de taci uarid determinari pri. Ω ' iam possit circa obj cctum operatici eius autem per
que in intrinsece intellecitis aestiat tir ac determinat tar,est species intelli subitis, iique habet iii intellectu veluti formale principium aluo luelli aetuli aetus exerit tr. Nectile enim Id prael care Dollunt phantasmata,tum quia non
nisi ingularia repraesen iit , intellectus autem percipit 'etiam ni realiaci quia non sunt intilii conjunci a in tellectili, cum organo corporeo adhaereant, nihil auteni operetur nisi per virtuti in quae incipi est Discrimen autem illud notandum est inter species sensuum extern rumanternorum, intelligibiles , quod species caeterno rum non nisi praesente objecto latirante sensioli 2 ma . .
nent specie vero leniluin inccino Ium excepto selisi communici peracta se talione tu remoto ob to perseuerant, & tamen quia in organo corporeo insunt, tandem diuturnitate temporis obliterantur menique pecies intelligibiles,quia sunt iminaxeriales, de in hbjecto incorporeo insunt , idcirco ubi semel ei adhaerescunt , pC pe tuae sunt,& indelebiles.
ut minWlligatur, quomodo species intclligibiles is h. i. arib Mihi in intellectu, est in Hrte ani ,-- reris ines ratiotialis cranoscitiua duplicem intellectrum alli-sciua -- ghari, alter in i Entem, alterum patientem seu passibi sς
lem δc quidem polleriorem runc magis proprie appel-' lari intellectum , cum lit vere facultas intelligendi, tuae ipsam intellectionem elicit: illum vero non possise proprie dici facultatem intelligendi, sed est e vim quandammae spiritualem mediam inter phantasia i Ela intellectilin patienteli,quointellectioni exercendae subseruiat,inuaeque
species intelligibiles ad intellectionem nece laria Lbiliacet si niam igitur praecipuum munus est istius intellectus fecies intiusligibiles abricare , quod est operari
seu agere , munus vero alterius irites lectus est ipsus.1 cies reciperedicque per pias ab objecto aliqui. o ui di iri ipsius notitiam elicit: hinc facιum cit, ut ille agetis, rite
726쪽
Quod autem necessesto admitti debuerit intellectimis' et . . Me agens, probatur. Cumaenim intellectus passibilis siue 'Σί--.is patiens ii ab initio veluti tabula rasa, ut lupra montibnaus, nec ullam habeat conδenitam rerum imagInem,cujus intelligendi actum eliciat, nec vero ejusmodi species seu imagines solius phantasmatis ministerio gigni queat, quia siuit alterius ordinis, nempe immaterialis,ad quem natura corporea vi sua pertingere non valet , necessario admittenda est spiritualis quaedam potetitia, quae id prae- ηυν stare possit se autem est intellectus agens Caeterum li-u eEt aliud sit intellectus agentis munus, aliud patientis: Dumiri 'inimque tamen eue eandem realiter, Lintutatem arta tramur, Illa quatenus vinia taber est mandi species, di citur intellectus agens:quatenus vero eas recipit, dicitur ratiens. His de intellectu agente praelibatis,facile erit intelligere modum, quo species Melligibiles ab intellectu
agente procreari arbitramur. su/-- Dicinius igitur intellecta agentem concurrente simul
θ ο εν phantasia per suas imagines 1ἡu phantasmata corporea a- Σ ... lias intellectuales imagines puriores Impliciores est..is se cere, iqi simul intellecta imprimere Et qui phantasia --- non concurrit cum inrellectu nisi operando se im, ginando , ouomodo ex impresso phantasmate expressim elicit:hincti ut phantasia concurrat in intellectu ad yr ducendas species intelligibiles,inon tantiam per phanta
in impressum,quod est nabituale: sed maxime& quidem immematesper expressum , quod est actuales cum enim multa sunt phantasmata impressa in phantalia,& intelis stus sit indisseres,ut hoc vel illo utatur,debet determinari per actum phantasiae siue per phantasma actu expressum. Quae autem a nonnullis dicinitur de illustratione phanta atum ab intellectu agente, non admittimus haec enim fictilia esse videnturinec satis bene possunt explicari.
v linis Si quaeras, in quo genere causetum phantasia cum i- psius phantasinata concurrant simul cum intellectu age te ad eliciendas Himprimendas specie intelligibiles in patiente, an in genere causa materialis seu dispositiuEt
Ium,an vero in genere causia emcientis. Respondetur virumque valde probabiliter defendi posses nobis tamen priorem partem probabiliorem videri, nempe phantasiam
727쪽
ι specierti in intelligibilium,eo illosi res corporea non pos : est efiicienter attinsere productione in rei spiritualis, sed tantiim disposiviuὸ se habere ad illam productionem, ita 1 utiliant ista circa proprium obiectum operante, intelle' tias agens interim ad praeientiam pliantasimatis turnam .
pressi cum expressi; reciem intelligibilem iniminatiui patiente.
ἡ Porris earum tantum rerupi tantaxat species intelli - biles produci possunt ab intellectu agente quarum habe- , mus phantaculata,quia nempe intellectus a*e' non eli- est i cses nisi concurrentibus phantasitatibus vi prout
ii ab iis determinatur. Et quoniam probabit illiu num est dare in intellectulo αενα - stro species aliarum rerum , cluarum non habemus phan IVP tas:nat. , ut gene una; renim etiam nanaaterialium: idcirco zzz a teneti dum eli intellectunt pollibi leni habere vim produ ita, cendi iusinodi species , praesupposito discurru , ex
aliis speciebus iam ipsi impressis ab intellectu agente in igitur id discriminis inter intellectum agentem lassibilem quo ad productionem specierum, quod intellectus agens illas praestinositis pharitasnatibus achii phali tariae duntaxat producat: At veris intellectus patiens non
nisi accepti suam quibusdamipeciebus in intellectu agen- te in adhuc interiecto discursu suas peculiares istagis abstractas 1 pecies tua se ipso eliciat Et quonina intellectiis palIibilis ante qua imprimantur pli species ab intellectu agete, est in pura potentia,idcirco non potest se ipsuad aistum reducere, sed alio indiget nempe intellectu gente,ut ponatur in actu primo ad eliciendunt actum i relligendi a vero cum ain in constitutus est per
species ipsi impressas ab intellectu avnte,non est mirumn eae nota discursus avii in actum se ipsun re οι ducat obiicies, hinc sequi lintellectum passibilem hos μ. u. diei agentem.Respondetur litat aliquo modo dici postici
nihilominus tamen intellectum agentem proprie sic appellari, non tantula quia simpliciter species intelligibiles producit, sed quia illas primo producit S praeterea quia constituit intellectum palsibilem in primo actu denique quia nullam habet potentiam receptiua sicut
728쪽
tatur tandum est eum esse propri ficultatem anime rit
lis cognoscitiuam omnis luminis, quod in homine haliis' raliter inest, atque adeo sapientiae, Intelligentiae Antem, voluntatIs, omnάQue appetitionis voluntariae ducem ac moderatorem,divinet legis,per quam omnes actus humani regulanti ire praeconem Et sicut 'aria sunt iesius ossicia,
Ei- 'ri ita variis nominibus quasi totidem titulis insignitur Appellatur illiprimis simpliciter a absolutE intellectus mens, Fatenus res simplici intuitu apprehenditiam M. tenus ad ipsum pertinet prii γrum ac siimmorum
ripiorum intelligentia,Vesumpliciter quatenu ia 4rum
pertinet intelli Vendi munus, in quo differt ab agente.M- cundo dicitur intellectus patiens seu patibilis quatenus patitur,& in se recipit species ipsi impressas ab intesse agente Tertio dicitur intellectus pollibilis, quatenus ex seri natura sua est in potentia, ut res obiectas intelligat,
et etiam Vt actuetur por species receptas ab it tellectu g te rtis antehatur ratio quatenus perdiscursum num ex alio colligio, quidem ratio sueerior dicitur, cum in consulendis aut pntemplandis rebus, uinis Hr
satur, ut inde regulas accipiat, quibus ut lux in rebus genais ratio verbinfersor,cum humano duntaxat consilio utitur.Quinto dicitat intellectus theoreticus, cum in rebus , quae ad sola malicoriam seu contemplationem pertinent,versatur practicus vero cum ocςupatur in iis, quae per se ad opus stupr*xim referuntur.
Int Bai His praesuppositis, asserimus intella timem non esse η' merant spmb rum intelligibilium recepti onςm, sed esse My aetionem es, melligendi facul te elicstam coicurrente anima tanquam pri icipatiosi cauo ejica res inte*fibn
lem. In quo conuenit cum lensione tam ex rei a,rum i ΟΣ , terna,quae sola receptione speciei tentatus,sede .asis tiam ac prisertim in obiecti perceptione posita est. Dic Diio in fert ramen ab eadem sensione praesertim interna,cum qua α' 'id magis conuenire, non modo ratione sui ted etiaratione
729쪽
TRACT. IV. DE ANIMA RAT. ratione obiecti circo quod vertatur, ratione principi quo proficiscitiuin ratione subiecti in quo recipitur.Ratione sit 'ias luribus fit modis,cum ad ipsum non tam tum simplex apprehensio,sed etiali iudicium, discursiis pertineant: at in sensatione secundum se spectata, neque
iudicium, neque discursus reperitur praeterea intellectis in seipsam coni tertitur, seipsam percipit,obiectum a conditionibus annexis abstrahit, quod non facit sentatio. R tione obteisti, quia intellectio non tantum circa singularia, ut sensatio, sed etiam circa uniuersalia versatur, neque ab obiecto laeditur,ut nonnunquam sensat .Rati
ne principij, quia intellectus est spiritualis facultas, potastque perciperere spirituales iensis vem materialis, i iec nisi res materiales potest perci . Denique ratione subiecti, quia intellectio recipitur in anima per inteli
Gun:sensatio vero in corpore per sensum. Caeterum cum intelleinio sit vera a stio,caq; immanes, per ipsam aliquid in ipso intellectu vere producitur ne- pe si ecies express a,quae appellatur verbum metis, de quo
proinde equenti quaestione omital dicendum est.
AasTro IX. Nonnullae dissicultates circa verbum mentis si ila' tim explicandae sunt Prima iamcultas est quid sit.Respondetur esse idolum, Dis vi
vel simulachrum,quod a mente seu intellectu dicento,id asi pullaestiactu intelligente exorimitur,ad repraesentandam actu rem obiectam. Describi etiam potest Inlriuacmo-dvinci Qualitas quaedam spiritualis in qua res intellecta tanquam in imagine πιπια expressa obiectiu contine- ou Quod ut facilius intelli itur,notandum est quod sicut in igne calefaciente quatuor occurrunt: nempe primo ipse ignis eat effetens: 1ecundo catar, qui est principium calami i in igne:tero calefactio,'uae est iniis reca-gias:quandolor proaureis in te ales Aa, qui est te --nus calefactionis:Sie in intellectu actu cognoscente qua , ἐω.iliis tuor inueniuntur. Primo facultas ipsa int lectiva seu in eun μὴ .xellectus possibilisrseeundo species intelligibilis, quae est mn
730쪽
quae est actus secundus ab ipso intellEehu: salue Q,
ahentis seu species expiessa ab intelle 'tu passibit per ii tellectionem estque terminus in triri secus intellectionis. ηιιania. Ex quo nonnulla de vel bo mentis Et tu digna colliῖu- tur. Primo verbum mentis elle simili cum ipsa intellectione,& esse quic posterius specie intelligibili impressa, qua praesutponit Secundo verbum naentis esse velati scenim hrius intellectus,&simul signum eius rei qua abs ruinis Geoncipitutiquare duplicen inuoluit relatione ἡο- ram e Doctu principq, nempe intellectiis , quae est esse- tus,4 causam: alteram respectu obiecti, nempe in
tellectis quae est signi ad significatum , sic uin Vmbutyru
uinti tale etsi res psa unum , ratione tamen duplex est, nempe verbum Antis a qua exprimitur verbum ob - . lecti, iiod per plinmer primitur seu significatur, sicut verbum vocale simul est verbum oris quo exprimitur,&simul verbum rei quam exprimit seu lignificat Tertio
verbqm mentis dici posse concelitum in facto in f xxx intellectio dici potest conceptiis in fieri Secund difficultas est, ut tum per quanilibet Enris operationem pr ducates istud verbum. Rei, Metur
ira esse. Hin inbinentis sat sumas, tam pro riplexo
quod sequitur secundanio tertiam mentis operata Anem, quam pro incomplexo,quoa sequitur primam, quodque
imagis proprie dicitur verbum quam illud prius. Verum cum prima mentis actio sit duplex, abstractiua , qua res absentes cognoscimus:& intuitiua, qua praesentes arbi- tramur non tantum per abstrae tuam , scd etiam per in
i P R rertia diffleuitas est, uomodo distinguatur verbiis metis tum a s e intelligibili eum ab intellectio .
i Gargibili tam realiter,cum se maliter.Realiterquidem ii -- - . potest reperiri species intelligibilis sine verbq metiri,ut qui non actu cogitat de re quam nouit S potest etiam reperiri verbum mentis, stile specie intelligibili, ut
cum formamus conceptum rei de qua non habemus pro
priam speciem,ut de repute spirituali,multi probabilitera ensent: formaliter vero , quia speetes intestigibilis est