장음표시 사용
831쪽
sau RAe T. DE PROPRIET EN ris imperfectionis inuoluit. Quare in quovis composito siue physicosue trietaphysico, parsit 3bilior actus dichur,det rior veris metitia,ut in corpore physico,serma dicitiir hus,materia verbappellatur potentia;&inchositoinet lusita in lato,aisseruiuia dicitur actus, geniis ver potentia Dinime id omne miMaduenit,eεpletac perficit, licitur iniuriiuod vero ruseipit ompletur, perficitur,dicitur potentia. Si quaeras mim actus M poestia sine semper in eodem genereῖ Respondetur id esse necessariu in in aehu Sc potentiae Isenta alti vel 5ponente ,ex quibus fit Vnum per sos non vero in aliis,ut patet in materia quiest degenere substantiae isc accidentibus ad quae se extendit ipsius materiae potentia. Sic potentia agendi 1 operatio
sue est aruis illi respondem,suiu in diuerse genere.
CVm dociemus hic proprietatem entis eo-lexam im -- esse Ut sit in actu vel in potentia:per illud esse in po-imientia , intelligitur esse in potentia ad agendum vel pa ainsi
tiendum,quae dicitur potentia activa vel passiua irae quasi praesertim explicanda sunt. ' Prii Him est,quid sit. Respondetuς potentiam activam
esse principium transmutandi seu traducendi aliquid anon esse ad esse siue secundum substantiam siue secunda a ridens potentiam ver,passivam esse principium aliqti id transmutari potest,idque secundum esse substantiale vel accidentarium:Ex gr.malleus dicitur esse inpotentia activa, tumiit, lapis in potentia passu ut tun- latur.Item ignis inpotentia, o re oleraciatilignum verue in potentia paruita ut calefiat. Alterum vitiam cuilibet potentiae activae respondeat, o β'
passiua eiusdem generis ipsi adaequata in ecqntra. Cui rarespondetur,ctim duplex sit potentia,altera diuina,altera ad gnaturalis&creata,distin uendum esse inprimis de pote Ga passiva. tia diuina,illa enim tripliciter spectari potest.Primo qui n ιtur. dem prout conserinatur potentiae achivae naturalium a P Μοὐρο-
gentium, uomodo nihil nisi naturale producit,&quideli pomitu Dei ordinariae respondet potentia assivi, natiualis secun .moaripotestemen-
832쪽
se extendit ad supernaturale quosdam effectus producendos in ipsis rebus naturalibus: sie enim Deus potest a 'quae baptismali conserre vim productivam gratiae, Mani-yriae rationali tum gratiae tum gloriae dotes infundere: cui
diuinae potentiae reipondet in rebus ipsis potentia passica obedientalis Tertio spectari potest quatenus se ulterius adhue extendit ad quosdam esse s producendos mam extra omne sabjectum nat ile ex nilui cui diuinae po- remitae respondet potentia passiva logica, seu non προ- ξnantiast dicunt esse obj mmam,seu rerum pomblita emci neque elum Deus potest aliqui vel cun modo prosivere nisi ipsium sit possibila '
η θ- - Quod attinet ad potentiam creatam seu maturalem. se Respondetur primo cuilibet potentiae activae naturae respondere passiuam ejusdem generis , hoc est, naturalem, tam respectu accidentium , quam formarum substantialium , quae per potentiam activam produci possunt,quanuis sit discrimen aliquod inter potentiam quam habet an ateria ad formas materiales quae ex illius potastate ediducuntur 4 eam quam habet ad formas spirituales, vi delicet danianas rationalis,odictum est in Physicis S
eundo respondetur non esse nece Vt euilibet temue passiuae naturali rejondeat passiua ejuslem ordinis , ut patet in materia prinia quae habet potentiam naturilem
ad omnes sormas etiam pr teritas,ut alias docuimus,ciis tamet non detur potentia acti tranaruralis quae possit illas excitare, sed tantum supernaturalis , nempe omnipintentia Dei. De pstientia neutra. , V AEsTI XI.
Di Gri neutram appellant hi seph passiv φP qumdam potentiam reri in natur rimis dine M
emque naturaliter abi neque modi, giuntur. De qua quaestio est utrum ute adem aeratus potentia passiua de qua praecedem φlaestionemus , an vero diuersa sit; itaui neque sit naturalis,ne m violenta, sed mediae congitionis, nempe neutra.
zzz tyd ri intelligas, notandum estpotentiam passivamia, εἰ- consitarari posse auelieiter : primo quidem rationesο-im lius princi j receptum m inii in ad ': Quum, i
833쪽
SE TRACT DE PROPRIET EN Tis . n. Hicet materiae,quo modo potetia passiua respectu cuius cun tu e sotin dicitur naturalis: ninit olim accidere potest rebus nare libus quod sit materiae secundam se pe-Violentimi eum ipsius naturalis appetitus seratur quambet Armas naturalesci Altero nodo si inari potest
potentia passua ratione rotius compositi naturalis , hoc
est,non attim ratione matcriae, sed etia ira ratione formae;
quomodo potentia passilia resipectu quo riindam actusi di citur naturalis, respectit aliorum violetata, deliaque respe 'ctu aliorum neutra hoc es , neque naturalis, necue vi Ο
lenta; exempli gratia, si spect es potentiam passiua in ignis ad motum sursum,deorsum, circularem ratione solius materiae praecisae,sane erit naturalis; materia enim es c
pax cuiuscumque motus indiserimi uatim si vero illam ij cctes ratione ignis, cum sit iraturales ii sim ferri, violentum seu deorsum Menique circa terri neque natu Arale neque Violentum:sine fit opotentia is his ad motu
sursum ni naturalis,ad motum deorsum vis lenta, deniq; M.f- .ati modum circularem neutra Est autem haec potentiari euna. Deutra, realiter eadem cum potetia passiua naturali totius compositi , distinguitur tanae ab ipsa ex natura rei aut saltem ratiotie ratiocinata, idque propter diuersam habitudinem ad diuersos actus e re pectu enim quorundam dicitur naturalis,respectu vero aliorum dicitur neutra.
naturae instanti quamexistant competere possibilita drtem qua dicuntur posse produci seu poni actu exitii fias
causas , quae millibilitas potest dici potentia obiectiva, ne Iandum tamen est illam possibilitatem seu potentiam obiectivam quae concipitur , conuenire enti priusquam existat aut producatur,esse aliquid positiuumis reale mihil enim aliud formaliter esse videtur obiectiva illa potentia quam non repugnantia , seu carenti repugnantiae in re producenda, sit,uel fiat Quanquam ali vocatit fatentiam logicam. Ex quo intelli is entia realia sutura
tion diuisoritu pyssibilia , nisi torte extrinseca denominatione potentia aliqua activa positi a qua possit
834쪽
produci , vel a Potentia passiva subiecti praeexistentis in qua possunt educi. VAE STr. XIII Commum Theologorum sententia est, adnuimodamin. eiu inodi potentiani edientialem , qua subiectum aliquod naturale dicarii possit redipem -- , mas stapte natura supernaturales ot sunt fides, gratia, sedici suapte natura supernaturales,quia etsi essinu.
liquis sepematuraliter producatur, si tamen non suerit naturasea supernaturalis , non aliaqu- naturalis Bodi rata tentia requiretur ad eum recipiendum Est autem di lcri- ' D m Me men inter potentiam passivam naturalem, Lobedientia- lem, quod naturalis praeterquam quod sit capax recipien-TI alicuius actus, ad eum naturaliter aspirat seu natura- dem habet ad eum inclinationem obedientialis ver&s .famdicit capacitatem recipiendi actum supernaturalem, idque per compar uonem ad diuinam potestatem abs que vita inclinatione aut Appetitu naturali ad eundem . . . a mim. Praeterea ditare polori logica seu non repug-i nantia, a pol ntia obedientiali,ouod tare apponat sem- 'v' per aliquid res in quo sit , videlicet subiectum quod
possit supernatu talem ad tim recipere; illa autem nequaquam, cum in pura negatione repugnantiae posita sit. Si quaeras virum quemadmodum potentia passiua obedientialis,detur etiam obedientialis activa Respondeo probabile esse illam dari possunt enim non tantum in reci-
piendo , sed etiam in agendo suprasiae n-uκ vim pol testati diuinae obsevi agentia naturalia,n-Bretioni intra per potentiam obedientialem activari curri etiam phyncri, docem Theologi ad prod clionem gratis,qui estinctus M ematuralis in eo qui . saetosin illa baptismi aqua Aiuum V uam haec de proprietatibus entis dic sumiant.
835쪽
Artes entis hoc loco subiectivas, hoc est, ipsius D. ια species intelligimus,in qua analogice diuiditur tνinaris dia udicia ens,ut sunt subitantia Maccidens cumque sub-θutar iastantia sit creatri eaque vel spiritualis, vel corporea, alia vero increata nempe Deus:idcirco de iis deinceps,pr termissa substantia coetorea, quae ad Physicum non ad -- phrsicum pertinet, sistestum in tres disputationesdiuidet iure quae urima Grit Oses,tantias accidente in genere cie vici stantia creata spirituali seu de intelligentiis tertia , de .sia stantia increata, nempe Deo optuno maximς, vitae 1 finem omnis nostra mee Philosephica institutio ea
feratur ac desinat,a quo veritatis ac sapientiae lumen om , ne derivatur.
m substantia, a dente generarim.
Auea supersunt de substantia Maccidente gene ati' rio explicanda, praeter ea quae in tertio tractatu priuiae. ,α α, Dialecticae tradidimus Quod vero spectat ad prae-ris mul: quaestio ri, respondemus multiplex est discri Ranen inter utrumque: disserunt enim ratione, lignitate,&- inea Rariones dem seu definitione d natura illas
836쪽
destruatur, spe alii id siue in alio: ub illa nullis im, vero semper aliquo sibiecto indigeat in quo erastat , equo sublato pereat necesse est Subjectum autem acciatatis substantia ello,ouare clim accideias nonnisi per substan tiam sit ens,idcirco dicitur entis ens,arcitie adeo I pSinens, nonnisi analogice, hoc est,praecipue de substantia, .intis praecipue de accidete praedicatur,ut supra docti imu I.
DHat . Deinde diguitate differunt, quod substantia longe nobilior si accidente,ctim ab tela accidus dependeat, nec nisi in q; dine ad totam definiti possit. Adde quod substa uia nobiliori modo existat quam accidensin accides sit proptersubstauriani,non vero substantia propter accides. -
, ρ - iique ordine di ait,quod substruitia sit prior accidete temporis re naturae,ia W:teporis inquam,tuna quia datur aliqua substantia, quae tempore vel potius aeternitate antecedit cluodlibet accidens, nepe Deus optimus Maxi- tuus: tum quia subiectum potest elle prius Empore eo ac- ei dente quod in ipso recipitur: at nullum accidens potest esse prius temporc suo subiecto: ordine vero naturae,quia omne subiectum est natura prius iis clitae sunt in illo.
I TI Pori d accidens non mediocrem habet conuenientiam V eum forma substantialici tenim accid s- v i. .exist a subiecto Riaratum cita nee seri ha seiungi potest a materia in qua semel re ina est:Et quemiam ii accidens,i ad Arma definiuntur in ordine ad sinam sis lectum adsicut ex accidente& sitarchoessita liquo aetacidentarium in ex materia dciam esse istinantia lectra γε Hν stituitur. Differiunt tamen in multis. Primo,quod subieci una fornaae substantialis, nempe materia prima, naturaliter non posti eis sine illa, aut alia loco illius succe- dente: at subiectum potest omnino pritiari sua forma accidentaria,elli nulla suppleatur, tactim aer priuatur lv
nune, qui nempe non desinit esse eos completum absque ilia Meundo exforma substantialii materia fit unum pers quia se habent, actus ti potentia eiusdem νωμtis: at exsorma accidentaria, subiecto non item Tetiri serina sistantialis secundunt se, est essentialit i completae alvei Arma accidentati est insta rationes malleo itera ideoque collocari potest in direm serie suae calesoriae, non item sorma substantialis.
837쪽
riim cum aliud sit accidens aclia inhaerere,aliud vero pons inlaetere, itine duplex inhaerentia di itingintur, Vn Misisti. ctualis, cum actu inhaeret accidens altera aptitudinalis Δυια cum accidens licet actu non inhaereat, potest tamen in Muidans haerere. Dicimus autem rationem formalem seu essen s γε H u
tiam accidentis non in alaualiaed in aptitudinali inha: rentia posuam esse. Sicque licEcaecidens concipiatur pacitum a subjecto, non desinitpropterea esse Muitialia is ac sermaliter accidens,quia concipitia se ex aptum ut inhaereat sibiecto.
sicque nihil repugnat Deum riua est infinita pol state separare aecans a seriecto , illitaque separatiun
conseruare', ouod fide eredimus accidere in augustissimo Eucharistiae sacramento. Siquid enim obstaret,illud esset
n axime quod videretur euerti ratio accidentisci tunc enim vere non inhaeret,sicque non videretur est accidens. Respondetur enim etsi tunc non inhaereat, semper tameuesse accidens,quia semper manet aptum inhaerere. Obij cies fortes: Este accidentis est inesse, at si separetur a si aecto non inerit,ergo veia non erit. Resbondetur veram Musis.. esse majoremve plurimim, ac iuxta ordinauiam naturae
legem, livelligant de inhaerentia, ali, non tamen sempeu in tamen de inliserentia aptitualiud intelligatur, semper quidem vera eris illa proposito , hoe ninritum
sensu,quod essse accidentis,est posse inesse: tunc negandum est accidens separatum non inesse in eodem sensu, net e non posse inesse. . i
838쪽
ΤεRTI A PAR ME A PH s. duetii. Similiter repugnat creaturas a Deo seorsim separatas existere, cirin ab ipso tanquam a causa conseruante
in sto esse Myndeant. ει tamen ab ipse realiter istinguuntur, ima sere ab ipse sint producti .Huius rei ratio est,extia nihil, oducit seipsuai, aestu necessa turri est ut id quod producitur vera productioni, si res distiti
R et ' a re inducente. Caeterum huius distinctionis realis 'va 'iam reipi ab istinguitur ab alio,triplex est gradus. Primus inter ipsa supposita,quae prina oper se realiter diuersiastini. ut inter Petrum. Paulum liuia cxistum lapidem,quae distinetio est maxime realis Secundus inter ea quae posia' sint esse in diuersis suppositis,ut inter pleraque accidentia. Tertius interea quae habent diueras om stentias partiales,ri sint partes inrefrantes inania se pu carem componente utinateria&serina. Q A et o VII.
a Phor Istinctio a natura rei est qua aliquid ab alio distin-τα uitur praeeis intellectus operatione, siue illud di-ππι' stinguatiar realiter, siue non. Disti iustio hςc est triplex, ni- ,-- intrum formalis, bc potentialis. Formalis autem distin-i, guitur in formalem, sientialem,&formalem puram. For imalis essentialis est qua distinguuntur diuersa ellentiae . inritate sue,tae simplices,siue compostri,& ea quae habui eiushiodi essentias sue entitates aut ita sunt inter se assecta,ut ali=d essentiat Oritatisite includatur in iij quod non ineliini'ur in altero:uo pacto distininia. tur naturae seu essentia hominis 3 equi Petriin Pauli, i-
Emque homo&equus,Petrus&Paulus,animal&homo, sensitiuum rationale Formalis pii ra est ea, qua plura. distinauuntur suis rationibus formalibus obiecti uis, licet essentia Mentitate non disserant,quia uniam nihil entitatis aut essentiae includit,quod alterum non includat: quo modo non tantum diuinae persenae inter se, sed etiam relationes ips personales distin Funtur: non enim tantum lealiter, sed etiam a natura re, quidem Armaliter hoc
Modalis distineti s , ouo entia per modos qui non sum sex militerentia, aut ipsi inoditumini: seriunt x entibus
839쪽
χntibus distinguuntur , quo pacto quantita exist sini subjecto disti nouitur a seipsa extra subjectoum existente. Quo etiam modo distinguitur natura subsistens in proprio stipposito a seipsa tuosistente in alieno, qualis etiam distinctio reperitur inter essentia mi existentiam, cin tempses varios existendi modo , ut inter modum quo
accidens existit coniunctum cum subject aut ab eodem separatumae quo substantia existit in proprio supposto
Potentialis est ea rua partes integrantes totius homo h'Minii Milet,ut partes aquae diu in eo diu distinguuntur,qua μtenus abrepotestare eidem separMles , a se invicem nec enim repugnat esusinoei partes a se inuirem
realiter distingui:quaecunque autem realiter distinguuntur , distinguuntur etiam ex natura rei, quamuis non d
Tritium gemis distinctionis est iustinctio rationis alisau .. Me si per selum intellectum,eadem di flexin Vna vae villum in rebus bibet si amentum cursan mustiplices,murmillo modo sent multae rubjectum est in ista propositione S
erates est Socrates , ab ipsemet distinguas quatenus attributum in eadem propositione. Eodem modo etiam distinguuntur conceptus objectivi concreti ab abstractis substantiarum uniuersalium , ut si humanitatem distinguas ab homine:eodem genere ὀistinctionis dinnguuntur non entia inter se, Itemque entia rationis inter se,dieique sint MN distin o rationis ratiocinantis. Altera. in mumiis ratiocinatio, me se ab intelle pro varia octasione in rebus sis inuenta , quomodo inlumine
distinguuntur viscale tua ab eurictis aes mologi distingin x diuina attributa, Amst Quin esitati cilata se
840쪽
-- ast idem Vel diuersum sita esse in adhu vel poten as prurietas entis complevi est Deo quod emium quaedam sint in actu, mulam inmitentia , verrutaque sit gene 'timasserere omne ens esse in abestu vel in potentia Verum, ut hane proprietatem entis distin,ius inteiu-νs,a auerte ista tria distingui,ne eens esse actu et pin tenti ensese actum vel potentiam,&ens esse in inques My actu inpotentia Dicitur enim ens egerisu,quod Vern init: ἀρ-- .e veris potentia quod nondu est, potest tamen aliqua -- do esse. En vero esse aistum nillil aliud est,quam esse per 2 et ' sectionem siue eomplementu alie rius. Eme potentiam ni
hil aliud est,quam esse aptum ad patiendum vel agedum. 3 ε - . Denique ens esse in actu ,est ipsumens habere a bina aliquem seu perfectionem fesse vero in potentia , est ipsumens habere potentia ad aliud:ita ut eis in actu dicat mo- dum quendam enti qumniis habet aliquem actum: u ero in potentia dicat messiim Mitis quatenus babel x -
et tiam ad aliquid. Ex quo intellime est quid sit dii ἡ-i
uni inter inimi&essein actu rem inter potentiam α.μ,...iam ine potentia, quὁd amasathotentia sint entia dum v. o. Xat incompleta secundum usitatam acceptionem, vel in Misi di entium ineompletorum:at veto esse in actu vel in po- tentia,sunt modientis completi quod est objectum Me taphysicae, Illud etiam notatu dignum est,achumi potentiam tripliciter spectari posse, nempe vel tanquam in se riora quaedam, seu partes subjectiva entis,quomodo for-nialiter sunt entia etiam completa: vel tanquam intrana . quaedamentis principia e partes integrantes iis c Dux xleri , quomodo ens omne creatum eompletum, dicitur
'nstare actu de serentia quomodo disi e iam possa it entia,sed incompleti vel denique tanquam proprietates en is eomplexas , quomodo impropriἡ actus ae potentia . '.' simuntur pro esse in actuin in potentia, quomodo non
V P dicuntur entia, sed modi entis.
ἐ--- Porro sicut actus semper aliquid perfectionis significat, ita potentia quatenus actui os nix per aliquid