장음표시 사용
151쪽
serius,'sias murmur similis mugitibus, aut clam ri humno,armorum ue pulsantiumstagori, pro qualitate materiae excipientis brimq; vel eauernarum, vel cuniculiarer quem meat,exilius grassante in anguli eodem rauco in re ruis r ultime, in duris fremente, in humidis stagnante de fluctuantibus tem steinente contrisolida. Itaque de sine motu editur senus. sonorum ergo ter motum antecedentium aut sequentium , aut etiam eorum, qui sine motu sunt,varietatis,plinii se tentis,causa duplex statuetum varia cauernarum inura, di materis spiritus impetum excipsetis variaqudras. Cum aut e lios stam comuniter Aistoteles potuisset, mina,qui iam mugitu refert,nominaui X equo Virgil.
circum Ura frem. Sed de boum mugitu, qui intra terram, etiam sine terraemotu editur, & auditur, in Proble. fit mentio . In paludi sarriuae iuxta flumina sunt,fieri senos ait, qui vocantur mugi, quos sacrin tauros essetabulatur. I Wiacta 7 cum teret tin πω cirupcrari. Sed nidcirco molims cosa aquas. Verumspirio sera insimanispanibus, seu ab ni filio loco in erat, illa est qui timet.quem odi. fuassii venti causa sint,
non ventora. fuctus. Nam er terram e vis huius casiam hoc nudo esse alui is diceret: e euga enim viniat aqua ei retitur, quippe cum effusio, euersio sit pia damistuc quidem ambo qumram patiuntur nec agat, cisa sunt,ut materia Vpiritus ve Nprincipium. Multis modis,cum terra mouetur, aquae possunterii pere in terrae hiatu erumpentibus illis aquis, quarum magnacopia, in quibusdam tetrae concauitatibus coisina esseexistimatur, aut fluminibus, quae longo tractu subterra, ut in primo librotraditum est, feruntur, alibi, contra quis solerent,e Gentibus:aut nouissentibux vertis, cum terti motus veteres canales,qui aquam ec landes anthobuiratiaut vena quae in alteram venam exonerare consuciicrat, obstructa . Tum enim tam multa, di copiosa aqua ex veteri fonte nolumnat, & ei adempta nouum aperit, Horum modorutri uno Ladon fiuia
men inter Helim& Mvalem lin mediu , terrarum motu ut Seneca autor est effusum est. Nec aliter aquae illis calidae, quarum antea meminit, in Aedepse emerserunt. Quoniam auum aquae in terraemotibus erupunt, argumentum hinc quidam sumpserunt, causam terne mouis aquam esse, ς' agitata terram concuteret, aut vi intra terram conclusa, tumque contendens, dirumptione uanaque sicha exiret. Innorum numero disiumus Thaletem sirisse, qui terram in aqua veluti prande nauigium fluitare, ac moueri existimauit. Aristoteles
tur ruri monet. ne aquam,etsi in terraemotibus inter inim erumpat, illorum tamen e samesse opinemur.
Quin potius spiritum esse, qui seu in summis terrae partibinata in infimo loco, aquae vim insciat, terram mouet &cocinit, ipsamque aquam terremotu facto inlindit Ruo modo& spiritu re vehius in aere spirans luctuum causam est movem, non fluctus ventorum. Ac, si aquae inusio. terraeminus causa diceretur, non min ait,& terrae mersiorum,quae in terraemotu accidit,
eiusdem causim diei posse. M oquidem Husio, ersos quaera. Sed nec terram, quae euertitur, nec aqua, quae erumpit, motionis eius causam esse, nisi,ut mat
s rinim esse,qui terram ramouens,& vi quadam nonnunquam aperiens, at uas, seu in summis eius partibus, atque in supertate potita seu etiam intra eam, & in i fimo taco coclulas,essundar. cide etiam euenit,ut quonia conclusae diu di i liae aqui illae manserunt Mec spiritu libero missatae sunt, perniciosae sint, de exitiales, piscesque etiam tecum eius generis adu.hanian Caria, ut in primo libro meminimus, circa Mindum urbem, talem exiliisi. aquam Seneca testatur, ut pei ierint quicunque illas ederam pistis,qum ignoto ante eum diem eis, nouus amnis ostenderat. Nec vero Eluaquae in terraeminibus erumpunt verum & ignes,& cineres plurimi, queinadmodum amradictum est , m de aquis in Aed se emersedissereretur. Quoniam aut E& cus maximi intra terram vacui sum, cpii nil nisi aerem continent, is miniue in terraemotibiis saepe effinditur, qui quoniam ves terram culpa, vel pigritia& aeterna nocte antea torpescebat, vel corruptus internorum igniuvitio, cum e terraemii lustii, purum lium liquidum; maculat S polluit, grauisque haurientibus assert noua
genera morborum: de saepe haurientes necat. Vnde in terraemotu,qui in Campania, Nooni, tempore acciditatum excentarum tum gregem exanimatum esse in Pompeiana regione. Post magnos etiam terramni motus hanc ob causam pestilentia iter, sblet, quam pec raticilius sentium, quo auidiora sent, se aperto coelo plurimum utuntur. oues vero mollioris naturae, quo propria terris ferum capita, eo facilitis corruptae sunt,
cum assiatum diri aeris circa humum exceperint. Stade his satis. Vbi aurem in indatis, diruerat terraemotu facta ea,
ventorum coturarietas in casiastit. Hoc autem euenit, cum spiritui terram concutiens, mare quod si alio ve toferam repe rempus omnino distia propellendo,ein unam contrahendo, eius magnam rim colligit. Tumusnritu Me superare,confertim a vento pudum erumpa , exundet necesse est . a uetus sari circa Achaiam a Irmunia. Extra erum auster eras, ibi Aquila. Tranquillitate rem exorta, ct spiritu inis1 fluent . inund tis seruier terraemotus factus est,eoque magis, quod irare nullam spirituisub terra excurrenti tu piraticinem concedebat, verum sese ob3ciebat. Vim enim sibi vici sim instrendo spiritus terram commuit, mundatis resideri dilutilum fecit.
Quoniam non eae tantum aquae,quae intra terram eonclusae senticum terremotus si, erumpunt & essundutiar, teriun etiam e quae in si perlicie eius sum sitae, velat imam, lacus& stagna ac flumina luemadmodum hae quoq; de praesertim mare una cu terremotu, vi spiritus est dantur& exundem, docet . Itaque tradit, si inundatio quibuslam in locis una cum terraeminu accidat,ventorum cotrarietatem in causa esse. Ex eorum autem contrarietate inundationem euenire,uiramque fluctibus obrui,cum spiritus, qui terraemotus causa est, per aerem adhuc libere vagans aut e terra exiens, m te ab alio contrariis spiritu de veto agitatum de pulsum re loeomnino non potest, sed fluctus propellendo,& in unum contragendo, niagnam illorum copiam i stat montis accumulat. 4 andem autem a contraris spiritu superatus de fractus, intra terris, unde exhalabatur, retrocedit um enim Omne illorum luctuum aggregationem in in s voliti,ac prii ima quaeq; obruere demergere,vm p terrimotu excitari ne sic elucu vetus
152쪽
ille, qui tactusi cursi in impediebat, iam cessarit de Hatra terram re teteri t. Atque hoc sine in Achaiae inu datione, qua duae praestantes ciuitates Buris A Hesioemeris suerunt, euenisic Tum namque in Achaia A lictionem spirasse, ex mari Austriim, factamque elle illini
Ob horum ventorum contrarietatem, fluctuum accumulationem. Sed tadem Aquilone superato, eisque tranquillitate exorta stuctus illos omnes in praeceps. hiisse atque Achaiam inundasse QDd autem Aquilo imitateriam recessisset,illam concussis leotque ad concussio in saciendam, plurimum eam inundationem coli lata ippe quae obstaret, ne spiritus, qui intra terra res gerat,eamque neutiebat,alicubi dimaret.Hoeitam modo in undationem simul, & terraemotum extitisi quorum causa, spirituunt contrarietas tuerit. Deliac Achaiae inundatione, luarumque illarum verbium Holide& Buri meritone, Caysthenem serunt libros coniposuist in quibus, qii admodu mersae sint, ac totam inno terremotus ronem descripsit.,seminit vero eiusde Plinius illaru ; urbium etiam vest lai alto apparere insta est. Ailiolantica insula vastae magnitudinis refert Plato in Critia,maximo terraemotu cocussam, obruta
suisse, Brsan mari Atutico nome dedit: atriceno in Ias,u in illa seri regnasse antelliine aut hine licet, duos simul co rario vetos spiriire polle, quam non diu, O tandE alterum superante: ideo in disputatione de vetitis , simpliciter negatu fuisse,quin simul possent spirare.
'Terpartes autem rei motus Alint, o phrior Minoacis exigiω. Venti vero non per parto . Ac perparuaci rudem, cum Dei eius atque etiam finitimi exbatiti ob an ametierit, quo modo Osiccitares imbrium o piam per parto eri dicebamus/ eo quidem modo terr
motus esciuntur: venti haudquaquam. Illam principi vi a terra obtinent , Hin νnum omnes possint con ede, nec adeo in se i Sol test, malis aut in eas quae insublimetitas i. ita ut a solis motione principium cumsumpserint pro locorum disserenti' in xiiti fuant. Causo reddit, cur certis locorum spatijsque si ὀexiguis terraemotus sint, venti vero ad maxima etiam interualla ferantur, cum tamen terraemotus aliam cau-
non habeat luim subterraneum ventorumanquit autem per parte , hoc est cis quibusdam terraemotus fieri, cum exhalationes eius loci, in quo ex trantur,atq; etiam vicini in unum confluxerint, quo modo in diseutatione de ventis traditum est, squalores interdum seu siccitases,3o imbrium copia per partes seri, ita ut uno in loco squalores essent, in aliis adiacentibus imbres de contra, V videlicci exhalatio sicca in unum locum tota conqueret,& humida in alium propinquu , etsi nut id hae inter se ita liberantur,ut cum una non semper sit aliquid alterius ad mistum.Hoc vero v is,aut exhalationi, Θ qua venti constant,ait non euenire. Etenim exhalationem,quae terraemotus causa est, motus sui principiuintra terram habere, post ἰ eam, quona sub terra est,
in unum locum coire, lino vero necessario id fieri, et liberum spatium no habeat, nec Sol in eam ita posse sit dissipando aut mouendo, ut in eas potui, qusiam iterra elatae sunt,quas dissipat 3c mouet,ut cum ab eo de eius motione motionis principium acceperim, ac in vetos iam euaserint,m unam partem abso; ullo impedimeto ad longa etiam locorum interualla lauat. Nec tamen
ad eandem partem, sia pro locorum disserentiis, in quibus collecta exhalatio eis, & ad quae moueri incipit,nere ad Aquilonem aut Austrum, aut alias eum partes, sine est inter ventos terraemonis, ' ad loca ia ribus sunt, attinu, ab Atilio. postum discrimen. Ad quod illud accedere potest,' quilibet vetiri etiam G, seus in aere percipitur: siquidem exhalationis fluxus est A: motus,quem statim 1 Prehendimus: non quaelibet autem exhalatio intra terram conclus terraemotii
sicit, sta qui copiosa & exitum liberum non habet. Mese a sit At multis locis,exhalatio 'intra terram ad Io etiam spatia,prout concauitate , per quas fluat, sit rim, nullo sicto terremotu dis narrit, cuius nuxum libaritim discurstim non percipimus,nis cum senum ess-quemessicit. Eas igitur tantiiter parte; si uitus eo cutit,intra qua, inulta exalatio,quae exire contedat, nec
is condixerit: od eum in angustis noe magis locis eueniat, exiguae etia terrae series comminari ita ut raro per ducenta milliaria motus extendatu ullisicin
Cum ilia excitutius qui si lis, ut Seneca sit, orbem iiii pleuit, non trasar lit Capaniam . Ora Chalcis tr mul*Thebai stemmuum laborauit Aeginae. nisi ei illi propinquaenihili motu audierunt . Illa vasta con
itum, tota terram sin ut concuti,quando ne amplae qui e m eius i tres famia quatiuntur. Ac qu.; pulse, quod omi qua de coxi en , per pari . comati non pol meatur, siquid in timii nuum, id es cuius nivius est
ri tamen potest, ut multis in locis plurimum inter se distantibus ter motus fiant. Quemadmodum: ini iae registi ei in Italia, Gallia,& Gerraemia simul extitis, magno eam prouinciarum fragore de strage.πti . spiritus quidem multus Deris enu, 'qualin mere istis mouet. Fit vero quil su in locis His ueluti pusus ex infero insipet .sut vir a et rimus Mmodo concutitur,i facile non it,tanta tricli mi, studine in Miu eoire. Laisecretio, quae inhu ut mi eripis insuperat qua a profundo. ast eiusmodi motus factusfuerit. lapsuum multitudo in terrae super Me MAtur, eoru ictariqua in ramis ventilantur ..uoc. n. modo
terraemotu facto, Sipilus, O qui Phluros certiuncupatur, creato Lumica euersafuerunt. Terraemotus duas illas, quas anteas distinxit, specie de assectionum humanarum, tremoris videlicet depulsu similitudine dei laravit,quemadmodum fiat, de quo discrimine inter sedis eran exponitanstar tremoris motum terrae seri ait, cum spiritus prae multitudi ne sin longe la is terram interius occi uis, atq; in latum eam, non in profundum commet sic enim reu ra tremor est, quo id suod mouetur, modo in hanc,modo in illam partem vibratur. Instar aciem pulsus eum esse,qno ex profundo in superum terra concutitur, spiritu ex infero recta ascendere conted te. Quam terr
motus specie rem pulsui seu ποι re uit. Siquidem arteriaru pulsus ex alto subit, & steria in sublime
tollit. Possidonius quos duo terraemotus genera is cit, vom unum se ira 3.is ccidone esse ait, in terra quatitur, & sursum actiorsum mouetur: alterum ἐκ ius ira .inclinatione, qua in latera nuta miligis more.
Quae duo genera ab his digerrieno videtur, i Aristo. tradi ut sumisio ter' motus sit, illius specie reserens, in lina trem Ged Seneca tremotis speciem tertia
153쪽
terraemotus sent, quo nee si colaritur omnia, nee in- .elinentur, evibrentiir, atque hane si ciem emens nun periculosim ait: lon; perniciosiorem concussione inclinationem. etenim nisi celaruer ex altera parte properet motus, qui inclinata restituat, necessario ruina consequi .verum dici potest, tremorem quandam esse iterata sar inclination cui alia locis sit, quς tremor D prie dicatura alias ior, quae inclinatio. Aristot lem autem nomine tremoris inclinationem omnem, Possidonium nonii ne inelinationis tremorem compre
Mille: APicola hiciribus motibus arietationem iecit,eium ci rariis ictibus terra con a itur, quae etiam raro hoc motu labefactetur, quod alter alteri renitatur. Nbertus alia multas specima et quaeusuist potius sent terraemini Hiram specie . Alium enim facit m tum agitantem, dum subuertentem, ali uita scindem
em auumper mIem, alium tremulum, alium ruinosum, alii in limpellentem, alium vehentem, aliam . pressionis .escitationis. Agitanaem essenit, cumad dextram&ad sinistram agitanam sebueruntem, cum erra inferne partes si perum mnium uri de contracscindemem, cum terra aliquo in loco scindituri pers rantem, qui multa exigua foramina in terrasicit: tremulum, quo. itum naturalem exit.e adeundem statim xedditatarcium, cum superi ima parsa seu suo loco repelli iurivehentem, quam luperior pars ab in seriori vehitur releuam & deprimentem, uando terra supersicies modo eleuatur ni odeprimitur. Hai Albertus assertis rim quom: ausas, qua omnes ad spiritum aliter ωaliter assuetum M suum resticunt . Ac re vera quideminaliuatquealiis terraemotibus fleeri hara omnia cinnperium est. Unde Plinius: Varie, inquit. quatitur, & mira eduntur opera, alibi prostratis
munibus, alibi hiatu prosando haustis, alibi Restis molibus, alibi emissis. amnibus nonnunquam etiam ignia
bus,cili lisue sentibus, alibi aduersessuminii curse. Et insia: Factumest, inquit, semel,quia in Hetruscae dilai
senae voluminibus inueni, inge, terrarum portentum. Martio, Sex. Iulio Cosii. in agro Mutin ii. Nanque
montes duo inter se concurrerunt crepitu maximo ase
fultates, recedentesque inter eos flamma, semoque in Oxhim exeunte interdiu. Non minus mirum Ostetum, di nostra cognouit aetas, anno Neroni sprincipis iii pr in partis oleisque, intercedent evia putilica, in contrarias sedes transgressis.Therem etiam & Thaeream i quit Seneca hanc nostrae aetatis insula spectantibus nobis in Aegeo mari enatam, qui stabitat, quin in lucem ritus vexerit, qui magna terrarum spatia dii pare potest,&nouos montes sitae extollere. Contrarium Atalante insulae euenit, 'us, ut antea ex Platonis Critia retulimus, & Thucydides testatus est, circa Peloponnesaci belli tempus, aut tota, aut cerio maxima ex parte
hiatu recepta est & sirias Idemque Sidonis accidit,
ut Possidonius alii ammariint: Gentes ergo totas & regiones interdum terramiotus subuertit, & modo ruinis operit, modo in altam voraginem condit, ac ne id qui
dem relinquit,ex quo appareat, quod non est, saltem sei cse, islsupra nobilissimas urbes sine ullo vestigio pri ris habitus selum extenditur. Acquemianimum ex Plinio duos montes disiunctos, concurrisse diximus ita aiunt Ossam Olyn cohaesistri deinde terrarum m tu recessisse,& scissam unius magnitudinem montis in
duas paries. Paulus Aemilius commemorat immotu
dam vasto situ Bbs xlisse, nouos tumilos assirrexisse, oppida Predam comitari quaedam vasti, niatu hausta, .suminum nobilium rapiditatem retroactam, mare alibi restgisse, alibi intalito aestu redundasse, urbem raria ius desermatam,riles D. Petri labe ala sistiglum 1 culmine quassati revi refixum, tigna laqtieariaque sves dissipata. Alberravitem reseri in Sabaudia tempestare sua, montis partem terraemotu de loco Gin livi Eregione posta deiecta. Montes etiam teria motibus oriri velut vesicis e corpore nascentii, , mons iuxta Auer rum lacum Modemus nomine, qui rinaruexistimatur declarat . Lapides rursus in teriar superficiem emergere, Aristoteles hie tradit: quod eadem terraemotus stipecie, quare montes oriuntur, mmpe pulsus motu. Κοῦβ
uin estim agni uePbinreum dictum , dc Lygusi camregionem euerti seisse. Est autem Sipilus mons in Asa, qui antea Tantalis dicebatur, caput lyhoniae,ut Pliniis limGresere. De cuius euersone terraemotu facti Strabo lib. 11 hune in modum memini. Qiget de Sipilo, & eius euersione memorantur non debent fibula existinuri: nam Sc Magneliniam, qtiae Bb est, nuper terstinc,mςdeiecemiat, de Sardas,& alias clarisima Vrbolabefactarunt Sunt autem illae urbes i a,quas V Moctura motu Ni max linita mortalium extititia
dirim 'sarii principatu prostratas, Plinius refert. Phlae greus opus in Campania est,inquo Herculum Giga res super isse fabulantur iliaque sepultosquoties anhelat
terram' tere diabulam terraemorei, qui in eo fiebis est iamque consueuit, relato Est & Phlaegra, vallis in Thesi avubin ames coelum faxis oppugnauerunt, ivolente eos de coelesti sede pellere. immania enim saeta in ea libentur an Limiamoque lapidarios campos ponit Solinus, quod a Ioue eo dimicante credamur taxapluisse. Sed illa terraemotus vi insupersiiciem ter Des ta eiecta. Ac de his, rar terraemotus vi. ciui uir, sitis. Inquit vero Aristoteles, motum pullui similem rarius seri, quoniam sicile non sit tantam principii, ii
est, exhalationis vim de eopiam, quae ad Ioram attollendam susticiat, interes ipsus altitudins colligi, inultisoque maior ea lit secretio, quae in Mogum latumquecolligitur, qu mea quae in pro dum. Qu ut puto in vim Solis debet reserti, quae longe imbecilli
in prolandum terrae perueniat , quam in longumdc u tumeam calefacere Ob hanc cauum per has dimensi nes facibus valeat, quam in profundo. Porro cum dixisse lapidum multitiainem, his motibus, qui ex alto eruvnat, euci ci colligi, exemplum attulit earum rerum, qui in vannis de ventilabris, seu etiam cribris ventiti vir,& pulsantur, in quibus manifestum est, quae tum
grauiora in unum coire, mediumque locum accipere:
veluti,si quis terram lapidosam ventilet, cribro aliqum aut vanno purget. Eodem exemplo vius est Plato in Timeo, cum elementorum ex materia secretionem do
Tino inissitas pluma tosi sunt, terrae otiumLnus'. quam in his inrae ad continetum propitu accedunt. Nariserim multitudo exhalationes refrigerat, po dere prohibet . atque rim instra. Quin eum amus superatur, fuit, nec eo Mittar, O ci Mia multum locum
occupet, non ad ipsum, sedo ipso exhalatim prociscuntur, quas,qua a terra venums,comitamur. --tem insiuia continenti virime habentur, eius porrioAntrsiqvio paed interiectum est, ob exiguitatentillam vim habitotquam mari procul a continente raso,abs ;
154쪽
sunt,ede cateris, quaeri accidant, maxima di meαι Tribus ut quidam putant rationibus docet. insim las tuae in mari procul , continentesiae fiant, non sicilla terraemotibus vexari: lamne autem mapri eas, quae
murenti vicitiae sunt. Vna est, quod mare sua mole decora. n. lationes E quibus terremoriis seri consueuit linigeret,&pondere, ne in unum colligamur, prohia beat, vimque illis inserat. Altera, quod ipsum mari. cum statibus vincitiar luit necquatitur.Postrema,quod cum multum locum occupet, non positis ad ipItim e halationes proficisci , sed potius ex eo proficis antur, easque aliae,quae ex terra sint, comitentur. Mihi vide, tur una ratione id probare, nempe inselas, quaeriti m diomari si pio, non quanti, quia ipsiam nurenon
quatiatur, sine cuius concussione concuti illae non ponsum. Mare autem non concuti rationibus commemoratis ostendi, quia videlicet exhalariones, quae si b eo in
tetra mi iguntur, refrigeret , pondereque suo ne astem dant,& in unum colligantur, aut verius ne ab eis commoueatur,pwhibeat, vini e illis inserat, eas nimiri repellendo, nullo modo ab eis concussum. Aes ab eis interdum vincatur, fluere tantum vi illarum agitarum. non item concuti. autem , terra iuntur,ob erusci loci, quem occupat, magnitudinem, ad ipsum non pruscisti, sed potius ex eo alcendere, qua quae ἡ terra
ortum habent, comitentur. At vero insulas, quae et tinenti adherent, portionem quandam continentisesse,
quia quod interiectrum est mare, cum paritum sit, vim
nullam obtineat, nec ea sacere valeat quae magna illius copia. Iisdem igitur terraemotibus,quibus de cimnens, obnoxias esse. Qine autem ait, mare exhalationes refrigerare,dubium fortasse videbitur, proptereaq- calidum sit& siccum, quemadmodum & exhalationes:
meminis calorem antea, cum de ipse ageret perint. Sed dicendum est, potestate mareolidum taedes
cum, quia vim siccandi& oleficiendi obtineat, actu vel ostigidum de humidium, quod ta se incere de
humectare percipiatiar. Porro sine mari ambienti conia cuti in insulas non posse probabileest: siquidem mare illis veluti nititur,ut cum illae concutiuntur, ipsamquoque, quod illis adhaeret, concuti oporteat. Non concuti autem mare,quia stuat, Aristoteles collisit: siquidem,
quod concutitur, stabile id oriet. Sed tartasse ipsum
quoque ieria concussa comouetur, at eius Grennistatio, ne commotio illa percipiatur, impeditiNam quiquam rarius,interdum tamen de inselae illi, quae in alto sunt stae, concutiuntur: quod cum fit, mare quoque, Iod illis adiacet, concutiatur necesse est. Possumus de iam causam, quare insulae non iracommoueantur, ausine non his solum, quae a terra longo interuallo distat, sed iis etiam, quae illi adhaerent, communem, quae est, quod concauas habeant rupes & uxa peruia, quae dent
deprenhenso aera reditum, ut minime interclusus liber exeat nec terram ullo modo concilii M. Ob quam etiam causam lixa omnia, quae ad mare sita sunt, minus commouentur, ει urbes eo sunt tutiores, quo propius ad
illud ac tunt:Ita Delos stabilem Biste,do nullis te ramotibus commotam tradidit Callisthenes, atquei ter multa prodigia, quibus denunciata est, duaru urbiuHelices& Buris euersio, Bisse maxime notabilia,c lunulam ignis immens,n Desos agitatam. Lam Veiolius stare iussit. Immotam uo colli dedit di contemner
re ventosta, cydides 'matem si antea quidem imm iam filio. ed cinoi e ponesiacum bellum tremuisse.
tAegyptus etiam interdum commota est: qaiam ob ram causam tradunt nunquam tremuisse, quod ex limo tora concreuerit. Unde etiam in. rui, traditum est, liopus A vptum ese. Cum igitur pinguis de imosis ii sit, creueiitque in s Uidum, limo arescente, nec quiequam inane interuenire posset, liquido & molli ad si litam simper accedente, nulla aiunt immi alia subterranea relicti essein quae spiritus recipiatur, & intercli sub terram commoueat. Quod s ita res habet, dirueraviusa est, ob quam Aegyptus non mouetur,&caetera loca quead mare stantsita. Haec enim quia meatusliberi si e patent: habeant , perquos spiriciis liber euada illa, quia illa sit constipato, nulla interualla adipi inimaeci pendum habe*te. Demit autem O fulgure, praeterea de phoe nastere, defulminibus dua .uo enim mmum idem principiumesse exim Mumes. Nam Euplos Horti s exhalam r. altera tamida, altra af M. cum- concretis ambo haec Dunauhabeas, in nubem extatura dictim es concresiastin*perci utilium cis litutis ad extremum terminum dolor atrcpraetum insuperum locumferre nudo cit, hauris di densiti rue civi cretisset necessem : quocirca fiumis, e vitis, o omnia eismodi deorsum feriniurinam quouu eatidum omne *rsumferri natura aptum
sitis partem tamen densitari contrariam expressio at
secernitur ealor, insuperum locum Iemmatur: quati autem sicca exbalatinis in aeris si escentis mutatisne infercipitin, id ei ibus nis excernuwr, praecinumeratur, innulus, Pisambirunt, incidat , ictvmfs
cit, cuiusIonitus tonito nuncupatuT.
Ventorum de terraemoriis, quae 3 calida & sera exhalatione orium habent, ratione tota exposita, ad caetera, quae ab eadem exhalatione, quanquam alia rati ut proficiscuntii explanada aggreditur. Ea sunt, quae hie proponit,tonitruum, ulgur, typhones, qui flatum vomtices dici possunt, praesteres, qui typhones simi accens, sulmina di huius generis aliasu dam, quae post subauciemir, ut Gnephiae, hocin procellae,ex nubibus exclusae. Quam ob causam tractatio haec. superiorum tractatione, non omnino disiuncta est: nec, quia disiuncta sit necesse, tertium librum hoc in loco, ut nonnul li censuerunt, 'ricari. Quanquam hic inius, em muta incipit, exoratum eius sum um este, non abnuerim, quemadmodum initio eius docebo. Ilium autem hac cia ab exhalatione sicca, sed in humida seu in his,4 ex humidia collant, intercepta de triclusa,ae vi quam ab eis erumpente.propterea eorum omnium idem
principium existimandum esse ait, hoc est, eandem causam leuortum. ita se habere sigillatim docetrae
primo in tonitruo. Cuius ortu & rationem explanan quaedam ponit in priori libro explicata: quorum unum .est, duplicem exhibitionem esse, unam humidiam, at teram siccam: aliud est, concretionem, quae videlicet ex aqua di terra ascendit, utranque ita exhalationem potestate habere, & in nubes concrescere: tertium, ni
bium constitutionem ad extremas sui paries densorem esse troptereaquod ab eiusmodi partibuscalor insaperiun locum .retus deficiat: de qua ille descit, frigidi ra sint omnia,& densiora necessest. Ob quam partium nubis ex marum densitatem, de fulmina, & proce
155쪽
he, & quae sunt eiusmodi 3 nubibiis exclusa, quanquam
calida & sicca exhalatione conitent , in inserum tamen locum feruntur, a densitate illa extrusa, quomodo & nurici, quanquam graues,in superum locum digitis exprimunturalis positis, inquit, meiusmodi concretio nubis fuerit,extremas sui partes densiores habens, calorem quidem, qui ab extremis partibus secemitur, in sup rum locum disseminari. Sed quantum calidae& siccae exhalationis in aeris frigescentis mutatione in ipsa nube intercipitur, id totum coeuntibus nubibus excerni,
atque, cum vi seratur, S: ambientes in nubes incidat, ictum sicere, ius sonus cρον hoc est, tonitruum n cupatur. Hax tonitrui ex Aristotelis lententia generatio
est, quam concipere animo disti cile non erit, si praeterea, ius dicta sunt, haec quiniue ponamus, nubem, in 'u
tonitumum excitatur,lateribus si iis crassam, desumque
esse & magnam, spiritumque interceptum eius coitu de compresione, hae & illac per nubis concauitatem di Linere, & ad illius latera allidi, allisioneque rarefieri &t rari magis ob eamque causam & maiorem locum requirere.Cum que nubes magis ac masis cogatur minorque ille perpetuo de angustior ex nubis compressionestat,spiritum ipsum viam sibi impetu secto vi enim maxima, ut antea dictum est, pratili tus est nubibus disrupus parere: quod sine ictu masno non sacit. Mo ictus itus vehemens cui uniuersum rumpi dixerit, atque etiam tremere omnia excitatur, qui est tonitruum. Qua tonitrui generatione Lucretius sere ita expressit. Hoc etiam pacto tonitru concussa ridetor.
. Omnia saepe graui tremere, diuolsa remn:ὰ Naxim Usiluisse capacis mota mundi: cum subito validi venti collecta procellari ubibus intorsit si e multisaque ibidem. Turbine versanti magis magis undique nubem cogit: vii fiat spisso caua corpore circum. τδνbi commotiu ris eius, impetus acer Tum praeterricrepo sonitu dat missa stagorem. Naectae Aristotelis est de tonitrui ortu sententia, nisi quod vento tribuit, qliod Aristoteles exhalationi iiiibi. bus admixtae .Quod si nubes aut exigua suerisiaci eius
latera non crassa, aut non densa, aut etiam exhalatio non magnas vires habuerit, tonitruum non sit. Sed spiritu simitum tam vehementem excitari posse, similitudine,
Fit autem ictus eo modo ut magnς paruam assectionem conferaram quo vis, qui inflamma excitatur, qud Aj stans, alii Vestae risum nominant, alij horum mi nas. Fit His cum exhalatis inflammam conuersa disium is existati si e signisfertur. Sic enim quam &Bussit*i risus siecretis, in nubium incidens densitatem, tonitrua acit, Ua' autem fini sunt , tum obnubiuminaquae ratemptu siccan uitares intermedias, qua via
delicet densitatis continuatio deficit. Atque hoc quidem tonitru est, ob hanc causam illicitur. Similitudo haec perspicua,& ad hunc locuma omni Hatacum enim ii na comburuntur,ea, quae exha
lationis siccae in meatibus interceptae multum habent, crepitum edant necesse est, illa videlicet exhalatione exire contendente, ac ligna exitu suo disrumpente. unde&fiamma impetu illo ex ea excitatur. Non aliter igitur in nubibus ait euenire,in quarum disruptione , spiritu Gcta, us ille senitus incitatur.Quo etiam tempore spiritus ille sed enumero accenditur,que ita accensum, Fulsetnam nomin nti Hac eadem similitudine usus es Hai
eresus ad alium modum generationis tonitriti explicadum, cum videlicet ignis in nubem arciorem incidiueam si,nitu ingenti comburere& tonitruum edere. Aridior porro si nubes accipit ignem, tuis ingenti sonitusuccensa repenes, Lauricomos ut si per montes flamma Nagetur,
Turbine ventorum comburens impete magno.
Nec res νlla magis,quam Phala delphica laurus, Terribilisonitu fiamma crepitante crematur. Sed praeclarior est similitudo, quae ex bombardis sumi potest,quibus pila exhalationis ignitae impetu excussa, itus maximus esticitur. Quanuis hoc interest, quod
non ita bombardae,ut nubes rumpuntur. Nec aliena est vesicae aeris pleri, cum vi rumpitur, similitudo di quam Lucretius traditam tonitrui generationem colirmans, ita adiecit. Me mirum eum plena anima vesicula parua,
saere ita dat pariter sinitum disp. a repenes.
Inquit autem Aristoteles flammae sbnitum risum nominari, nonnullis Vulcanis ab alijs Vestae, a quibusdam autem non risum, sed amborum minas. Ignis enim per Vulcanum intelli itur, quippe qui ignis inuentor credis tur, quinetiam Iouis faber aerarius, qui illi fulmina pare fingitur. Vestae cur ignis attribuatur, variae fiant sententiae.Sunt qui Vestam terri vitam, nomenque esse existiment, ut de anime dubiis secundo Plotinus tradit.Alii terram ipsam,in cuius medio ignem Pythagorici loc uerunt, ut in secundo de coelo proditum eth. Vnde Vestae templum veteret in mediis urbibus constituere seliti sunt, ignem in medio collocantes perpetuum. Prodiit alij Vestae ignem ideo apponi quoa terra inflammationes in sublimi edat ex se ipsa.Sed quacunque tandem de causa id factum sit, illud constat, ignem Vestae attributum esse.Cum igitur ridendo,senitus quidam edatur quod etiam fit minas alicui inserendo, fortasse sectumes ut flammε illum crepitum Vulcani de Veiis igni prς
sidentium, risum alii ratione poetica nominarint, alii minas eorundem. Cuiris rei in libro de igne Theophramis etiam meminit. Quod ad tonitru varietatem alitianet , varie ab interpretibus distinguiturariplex tamen in uniuersum disserentia esse pincit. Nam aut nubes ab aspiratione sicca disrumpitur, aut non disrumpitur. Quod si non rumpitur,sed ad latera tantum nubis spiritus impetu marimo alliditur, tonitru quaedam species existit tumultuosa, nee micans. Si autem disrumpitur,
idque uno ictu fiat, alia tonitrui est species crepitui Vimilis, ut quado vesica spiritu plena disrupitur. Quod si interrupto & diuersis ictibus species existit. Aliter alij ut ait Seneca partiuntur. Tonitrua inquit ille distinxere quidam,ita ut dicerent unum esse genus, cuius gra.ue sis murmur,quale terrarum motum antecedit, clau-
se vento defremente. Hoc quo modo illis videatur si ri, dicam. Cum spiritum inter se clausere nubes in co
cauis partibus earum, volutatus aer similem agit mugitibus senum, raucum,ac aequalem, continuum.Ita.
que etiam ubi illo regio humida est, erim clausit: Ideo huiusmodi tonitrua veturi preti ciat imbris sum. Aliud genus est aere,quod crepitum magis dixerim quam i
num, qualem audire solemus, cum supero put alicuius dirupta ue vesica est alia eduntur tonitrua, cum gi
bata dissoluitur nubes, & ipiritum, quo distenta fuerali emittit Hoc proprie fragor dicitur subitus de vehemens
quo edito, concidunt. homines de exanimantur. Qui-Am vero vici stupent, de in totum sibi excidunt, quos
156쪽
vocamus attonitos, quorum m et sonus illi ecclestis Ioco pepulit .Haec illae. Porro soni vari j in tonitru cum sant, in duas causias eorum varicetatem Aristoteles r
seri, in nubis inaequabilitatem, in densitate videlicet &raritate, seu crinitie de tenuitate, & in concauitates intermedias,ubi nulla densatio iacta est.Ac recte quidem nam quo maior fuerit crassitio atque densatio, eo maiorem in disruptione sonitum edi necesse est. abalum etiam de aliam concauitatis rationem alij & alij soni tautur,quomodo & de sonis, qui terraemotus aut comitantur aut antecedunt i oum est. Cum autem tonitrui si
num spiritu nubem disrumpente cilici Aristoteles vella,suerunt,qui tradiderint illi larum quoque inter se nubium ionum magnum esse posse, quemadmodum illis manus inter se plausum edunt. Qbam sententiam L
cretius ita cecinit: Trincipio tonitru pratiuntur caerula caesi Tropima, cuia concurrunt ume volantesint horis ii ius contra puPuntium vomis Quo modo tonitruum sic ri posse Seneca etiam existi mauit. Nec alienum quidem a ratione hoc videturaeuo niam cum rumpuntur onum edunt. Eadem inter te vehementer allisa idem secere animaduertimus. Quodsii aliquis obiiciat, nubes impigni montibus, nec tamen is num fieri, primum is intelligat,non quascii :, nec quocunque modo impulsas nubes tonare, sed sit apte sunt copolitae ad sonum edendum .Nec enim aduersas inter se manu cum colliduntur, plausum edere, sed cum palma
cum palma consertur, plurimumque interest, utrum cauae concutiantiar, an planae & extentae. Ita & cauae nubo
esse debent,quae s itum edant, eaedemque inter se alliudi,qua parte sunt cauae, iritumque multum intra se habent.Deinde non tantun uias ire oportet, sed agi magna vi & procellosa.Nam ne vesica quidem,quocunque modo spiritum emittens, sonat: illa enim quae seim diuisa est, sonum non edit, de sine ullo aurium sensu spiritium emittit .Rumpi illam oportet, no secari, Manus etiam si leuiter collidantur vel confricentur solum, plausum non siciunt. Idem nubibus euenit, quae, nisi multo impetuditatutae, non sonant.Adiice nunc, quod nubes in monte actae non franguntur, sed circunfunduntur in aliquas minis paries, arboris ramos, frutices, aspera saxa & eminentia,& ita discutiuntur, & si quem habent spiritum, multiseriam sine masno emiti uimquippequi, nisi untiaversus erumpit crepitum non edit. od ex vento, qui circa arborem tunditur, potest intelligi . Illae enim sibialat, non tonat. Latia, ut ita dicam,ictu,& totum globum
semel dissipante opus inivi innitu crumpat, qualisa
spiritus alumexte litur,tor imbecilli ita, refrequenter accoditur, i aes, quod fugismus, qua parte excidens spiritus ceu tinctus risiusfuerit.
re propterea quod alipectus auditum anteuerat,quodtria remum remigatio declaratur. Cum enim rursu rei freferunt, primus remigati s orius ad auro peruenit. Fulguris, quod ante tonitrui sonitum cemitur,decur ante eius auditum cernatur, cum tamen posterius
sar, causim fedditi perspicum illam quidem S euide tem Nec enim difficile est, intelligere, spiritum, im stuosa illa ad nubes allisione,&ex illis extrusione vi
lenta,leuiter accendi ,ea maxime parte, qua tenuisestδε adaerentionem leuem Sc imbecillam idoneus. Itaque
ardorem quendam leuem in eo concipi, qua parte igni veluti tinctus P nubibus excidit:que quidem modo. Luccretius fulgur generari etiam posse, cum allium, quem postea subiiciam, tradidisset, ita descripsit.
Ventus Gilirruasit nubem,ein versatus iidem Fecit ut cute cauam docuis siescere nubem. Ilabilitatdsua feruescit, νι omnia motu Tercalefacta rides ardescere: lambea vero Glans etiam longo cursu voluenda liquescit. Er fervidus is nubem cum perscidit atram, Dusipat artaris quasi perrim expressa repentὸ Semina quaefaciunt victolia Iulgura flammae. Id vero semper non fit, sed se ueter, quoniam nec semper, aut mater ia apta est ad accensionem.aut tanto impotu extruditur, ut positi accendi, aut si impetu magno nubes rumpat inon tam est exilit,quia plurimarum aceruo nubium, cum paucas pericidisset, oppressus est . Qitare nec semper ante tonitruum fili rapparet. Quoniam autem extrusione illa violanta spiritus agitatus accenditur, perspicuum est post tonitrui senitum accendi, liquidem 1 itus ille in nubium disruptione excitatur. APparet autem fulgur priusquam tonitruum audiatur, quoniam, ut ait, auditum aspectus ante uertit, qtiemadmodum in triremimia nauigatione conspicitur, in qua posterior antea remigato cernitur, quam prioris senus ad auditum peruenerit. Cuius rei causi est quod aspectus, re spectabili oblata, nullo tempore epet ut eam percipiat, momento omnia intuens: auditus vero tempus requirit, quo sonus iam factus ad eum perusniat. Nam quanquam rerum spectabilium species, ita
aspectum perduci, ut audibilium ad auditum debeant, siquidem specierum illarum receptione aspectuses licitur, illae tamen temporis momento perducuntur, cum
nisi temporis spatio quodam, maiori, aut minori, prout maius aut minus est loci intersium, audibilium species ad auditum perueniant. Vnde requiritur duntaxat, ut res spectabilis aspectitum eminuK seu cominus osser tur Mox enim atque oblata est, mediu quod est actu perspicuum,mouet, illudque simul aspectum. Sonus autem tu iam aeris vero motu excitatur, ad auditum: perducitur,nullusque motus nisi tepore es scitur, etiam nisi tempore percipi non potest. Cuius verietatis causa, a rectus natura est,minus corporea 3c materiali quὶm audit ad speciem quoque minus corpoream accipiendam comparata, idque ratione quadam a corporibus, quae nisi tempore mouentur,diuersa.sed de his in secunia de anima, ct in libro de sensu & sensili. Lucretius autem sulgur citius apprehendi qua tonitru sta describiti Sed tonitrum sit Hi post auribus aecipia sFulgere, quam cernam oculi, quia siem' ad aures. Tardius adu sint , quara virum qua mineant res.
Id Methinc etiam cog sicere, doesiquem Ancipiti videasDrro procul arboris auctum Ante fit vicernas ictum quam plaga peram es, De Gonitumscfulgorem quoquerer minusania,
Est tamen aduertendum, posse interdum & toni iniunt fulgur antecedere, ut si exhalatio nubistitera persp tium aliquod temporis magno impetu quatiat,ante a accendatur Simul etiam misi que tonitruum,cum fiugii repercipitur, ut si in loco aer vicino excitentur. 'a anquam nonnullii aiuntintra nubes ignemgen rari. Hunc autem Empedocloidessau quod ex Solis radiis nitra eas intercipitur. Anaxagoras Hia, quod ἡ si
157쪽
ceptis a ratione aliena est, oe Hroque qMOm modo , si tamen magis superiathbis detractio. smo causa dicenda eri curtior i Eratur quodsius Iem aptum est, o ιν inobrem in cetis, cum nubilum est, id tantum sat, nequeid perpetuo cum ita assectum est, fierem autem non fiat. Hoc enim inconsidem re rictum modis omnibus
Diri, quod tradidit, spiritum post tonitru accendi,
idqueo violenta eius E nubibus extrusione , cotrarium alios io tam sentire docet, eorumque sementiam reis darguit, veluti inanem, & inaniter atque oscitanter,inanibus videlicet de nullius roboris argumentis consi
malam 5e stabilitam, Empedoclem itaque de Anaxagoram ait ulguris ignem in nubibus interceptum posuisse : illum quidem e radiis Solis in ipsis pudibus comerum hunc vero ex igne supero detractum. Eius trinarignis splendorem Se corustationem fialgur esse sonitum vero, qui ex eius in nubibus extinctione oritur, toniatruum, q si , quemadmodum prius sui ur a reliquὶm tonitruum audiatur, ita etiam prius sit, & in nu- inbus contineatur. Haec virorum illorum de tonitru &si ure sitit sententia. Qu*vt planius intelligatur,ac primum quidem Anagorae, illud ad memoriam reuocata dum est quod in prinis,lum huius operis, tum librorude coelo traditu est, illum videlicet existimasse, Gelum igneu esse, illudque ob eam causam aethera nominasse, ἀρρῶ videlicet Aour, hoc est ardere, quod, cum igneuellet, semper arderet i cum non intelligeret αβ ρα dici Q E Gocis, hoc esto sempiterno cursu & motu non quia igne seu ardore perpetuo constaret. Ex illoe*' igne, qui semper conuertitur, aliquam partem decide ecensuit, quae intra nubes collecta seruaretur. Decidere
vero eius partem impuram, sicut ab auro, si quid i inserum in eo est, exustione defluit. Quin&h euenire propterea quod superiora illa, Oceani humore eotin uealantur,cu quo humore multum impuri educitur. Qui Anaxa orae sententiam Anaximandrum quoque hisbuisse in Senecae scriptis legimus. Eum enim voluisse ignem nubibus impactum irigidis lonare de cum illas
interscindit, fulgere . Sed ubi Anaximandrus legitur, Anaxagoras legendum puto. Anaximandri enim aliam proxime sententiam retullerat. Anaximander cinquito omnia ad spiritum retulit. Empedocles autem de caloreti ignea radiis Solis intercepto id sensit, quod anima.duertiti Solis sertasse radios a corpore humido, leui aestigido reflecti, & ad aliquem unum punctum referri,iginemque in eo excitari, cuius fiamma circunsumia illuminat, Ac aliquando comburit. Itaque cum frigida sit nubes atque humida, dum in pluviam verti incipit, lis radios supeream tutos, sepiusque in se ad aliquod punctum rerum,flammam, quq subur sit, excitare. Cuergo Anaxagoras S: Emped-les ita sensissimi, utra ;sententiam a ratione alienam esse ait : ac primum quidem quod putauerint,vi fulgur prius apparet, quis t nitru auribus percipiatur, ita illud primum intra nubes contineri: atque cum utraque hanc ob causam absurda sit, magis tamen esse eam, quae est Anaxagorae . an-
dc uidem nulla ratione nitatur, cum tamen illi dicendum fuisset, quare ignis, qui sua natura sursum sertur, deorsum trahant r.& quamobrem in nubilo tempore
isionem eo etiam perpetuo, sed di insertasse.Anaxarras, ex nostro quoque ignealiquid decidere: itaissu dum non esse, ut ex illo quidpiam descendat. Quin&Aristotelis ipse admittit, plurimum ignis sepeli per spargUpsumque aerem caleficere: sed & stellae dirus urrentes atq; etiam fulmina, cum lene constentideor nun tamen mittuntur, eaque etiam nubilo coelo, non stareno. coetu is umen Anaxa orae primum negare ssumus: deinde sit concedamus, obiicere,alia itrorum ignium conditionem esse . ex quibus fiuillat cadunt, ius ponderis secum aliquid habent, itaque non descendere ignem, sed Uluti pondere praecipitari. Huic vero simile in igneyurissimo, in quo nihil est, quod ii primatur, nihil accidere.Aut, si ulla eius pars deciderisi in periculo tot in essequia totum positi excidere, quod potest carpi.Fulmina& stellas dii urrentes vi quadam deorsum trudi, non si te serri: vim autem nullam in aetherem nihil enim iniuria illic cogi, nihil rumpi, nihil praetcriblitum euenire, ordine certo omnia progre-dLNec simile est de igne, luem Aristoteles iii aerem ait spargi. Siquidem ille cor si motu vi sipargitur, ponderis que aliquid habet,quo sicile mittitur deorsem. n qu3 ut diximus, Anax ras quoque simile quid7coelo cadere diceret, partem videlicet impurat quae ex alimento impuro accederet. Ita igitur Anaxagorae sente ita resellitur. Eodem modo neque id, quod dicitur, eatorem ὸ radiis in rabitus intercepti in i ca amese, probabile est. enim haec Gitanter nimi auara est, ne cum tonstrui, fulguru, π aliarum eiusmodi rerumflaret semper ac de tam causam esse, atque ita oriri ea opo
Datin emplurimum diseri . mire enim G, atque
ypmmaqqua nivem est Vandinem, cum a trames Iret, postea ce non oriri,quasi eorum quodque, N ivia sit, si per faeiente concretione.Eodem nanquem aliti concretiones, Me ferae times ese censendum
es.s esitarum inera non funisdsint, ut que ea
sim ratio commet. εἰ- π endit eumque ait rationem numis incitatuer di i niter, nulla inquisitione sicta, an
ita scri pose reddidi si Cum enim γrteat harum rerum causim Heretam de definitam esse, tum ea fieri, id, quod ille ait,plurimuinab hoc diuersum esse: siquidem
tradit illa antea esse,inini autem,cum nobis apparent
fieri nide nanque etiam esse, ac si quis putet aquam ocniue di grandinem in nube inesse,deinde secerni,quas eorum quodq; , ut si ab manum st,hoe est, promptum de ad deo m mittendum paratum choc enim signi mrat illud, i Erit αὶ semper iaciente concretione, deinde
omitiem quodam eadem ex mente, nec tum,cum n
bis videntur aut a untur, generante. Etenim similia terexistimandum,illa, videlicet fulgur de tonitruum,c5 cmiones dilidinempe niuem & grandinem, secretiones lare si horum generum alterum, seu eorum quae sunt tantione eu eorum quae concretion non sit,sed cum antea iniit, aut secemitur, aut concrescit, alterum
ouc e eodem modo esse asse stum. Est autem pauli, dis scilior haec ratis,quoniam illud, quod de causi secreta ac definita sumptum est Alexander ita interpretatur,
quasi id absurdum sit, ad quod ratio ducit, Q; asi dic
re voluerit et si ita res habeat, ut Empedocles tradidi K tonitrui semper desilguris causi secreta semper actuerit, quae videlicut actu sit in nubeconchisi. Nos vero, ut propositionem rationis ab Aristoteles contra Emp d m
158쪽
iloclem sum I Interpretitis docuerit harum
rerum causim secretam esse .& deinde illa fieri oportere,non a atem illa actu antea fuisse.Rursiis, quod de concreti e& secretione dici uti dubium est, quoniam ad
grandinem At niuem secretionem ad tonitruum di sui fur concretioncm Alexando, quem secuti sumus rei nil eum tamen & contrarium fieri posiit , concretis vis delicet ad niuem S prandinem impii, cretio ad tonitruum di fulgur. Sed Qtomo loci inque tandem re habeat, iii hoc rationis vi cst posita, oportere res non anat ea esse, sed fieri, uod minime evenit, si concrctiore retarctione existeret latitantile, litomodo Empedocles
tradidit, ignem actu in nubibus interceptum ponem Videtur a uicin i ucretius Empedoclis sentcntiani dqsulguris accestone, ex radiorum ibi is interceptione probaste,' ita descripsi ikr Hac etiamst Hi de rosa mobilis ire
De lala terram liqvidi colora si Est semina ianubes ipsas per imita necesse en- Ignis habere: etenim tum sinit tamore siue is Flammeus en plarum e colos, est 'lendidus ossis.
Q p etenim solis delumme multa necesse est
cincipere, 't merito rubeant ignes ue profunda a Quae verba ei fide sitimine dicta videantur, quoniam tamen lalgur ac selmen cod modo accendunttar, ad Ligur quoque possunt accommodari. Puterea interceptionem citr magis diuersam pris dixerit, ruam ut in rebus densenta, Nemo aqua a sesec igne calida redditur, nee tamen, m rursus illa coit
recidive refrigeratur,tale quidpiani, quale illi aiunt, cidit. Atqui spiritum, pii abigne i ignitur,feruorem
pro ma 'tudinis ratione facere oportebat, quam nec a
rea theses sibile es , nec illi simillimo uorem facitatari
rem .Eriar tem Inridor, exiguus quidam feruor .a naenim parte quod Dicitu, dum ex viguitur,ovincito P te eger escens mirum reddit. I onitruum ab ignee radiis Solis in nubibus inter cepto non scri, ut Empedocles censebar, hac etiam prohat ratione . quod eiusmodi ignis vi radiorum interceptio non magis sat in nubilous , quam in aliis rebus densioribus, vi in aqua I eius generis rebus,cu ab igne, aut Solis radiis calefiunt. Quemadmodum igitur dii, his uriri sum refrigeramur, de coeunt seu golamur, ignis nutulit, excidit siligi ii similis, inritumque tonit tu excitaturna nefa hul e eotimie excidere fulgur debere, aut tonitruit ullum excitari. Quoniam autem ignis illius extinctione tonitru fieri tum Anaxagora ,tum Empedoclescensebam,hoe quoque priliatim rcsellit . Cum pie nitum illum ignis eius extineti e fieri ideo putaret, quia ignis dii extinguitur in spiritu mutetur suo spiritu inullitio quaedam eu seruor fiat, oportuisse inquit, si ita r shabeat, ut lenis,qui in nube eii, proportione cruor Icuebullitio iritu fieret millam autem sonitus adsipiriatum illum leu ignem proportionem ese qua quidem longe sit maior, ita ut ab eiusmodi igne extinctoqueat
excitari anquit autem nec Gullitionem eam seu serus rem in nube muca inesse posse, nec tonitrui sonum ste
uorem esse,illo, statuisse, ita stridorem .Quod quidem
obstare ob breuitatem prolatum est. Sensiis tamen esti rectauorem illum in milia antea esse potui se, quando
nec ignis acui in illa antea inesset, nec tonitru esse seniorem, illo positisse.quaquam videlicerpropoletione ignis
seret, sed stridore, qui Gnece est cibis, est exiguus quidam stimor, aut stultiuod si autem h ut Alaxatuler
norat inter lim , α ιν discrimen, quod ei sitam
rea calore superato, Nin spiritii mut to: Nis vero, citcalor ab humido& stipido incidente extinguitur. Esse
autem ait stridorem semin, exiguum quendam i ii Imri ira enim parte quod incidit, videlicet ignis infitia dam incides nubem dum extinguitur, cuintit, ea parte esseti reici o& ebulliendo senatum edere. Nam quaquam extinguatur, aliqua tamcn pane humidum kl diuini dum,a quo exilis litur, superar, illudq; in spiritum
reddit, atque tum soniis editur,qui citis dicitur, at i cst seruosivi dictum cst quidam. Ita iptur Anaxagorae S Empcd. lis opinio reiecta est.In l)osteri autem analyricis, inquit Aristoteles tonitritu extinctionem ignis in nube osse, non pila id sentiret, sed ex aliorum sentemtra exemplum allerendo. Quam sciat nam I. ucretius etiam recenset, do limilitudinem ignis in aqua extin uadiicit,ueluti eum etiam modum generationis linitrui
approbam. ii acii im ait Fit quoque ubi ἡ nube in nubem in incidit ardens Fulminis,haec ito forid humore recepit
' Vtcalici candens ferram ἐβrraeibas olim . . ' Stridit, i iiii Ieta impropere demersimus imbrem.
Aliam velo. Mem mi Opi ucam, quam antearet
simus, ieiuneti, nubem orse orem incidente, tonitriugeneratione ii adiecit, ne ista re domina grandinis. 'messues egelim istius fragor atque ruina. Grandinis ιη magnis simitum dat nctibus ad . Sed verisimile non ei δx grandinis cilina& s agore tanium sonu se, excitari. sum verso quidam, quemadmodum Ocidemus.
nifulgur aiunt non esse, his apparere lique similitudine νι ιαν Dasi 4 sectio similissit, arque ea qua existit, cum
mare quispiam virga percusserit. Vt enim noctu aqua ν
detur plandere, ira in nebula humore verberato splen Arem,qκisil ur est, apparere.Sed his, quae de reflexima fiunt, opinionibus a lueti nondum hi erant: quod quidem riderii relusinodi allectioius causa esse Aqua enim dum percutitur, micare videtur, a pectu ab ea ad aliquias eia dum reflexo, quamobremo noctu hoc magis accidit: intcrdiu nanque non apparat,propterea quia marere diei lamine ob iuretur. Horum sententia eiusque refutatio dissicultatem non habet Censuerunt enim, quemadmodum cum aqua verberatur, splendidum quid in ea apparet, quod tamen revela in illa non inest, ita nubibus inter se verberatis to nitruum feri,splendoremque illum, quem fialgur nominamus,apparcie, qui re vela ignis no sitista duntaxat appareat . Sed Aristotelas eos egregie resellit, mordens, quod his quae de reflexione d cui ur, assueti non essent:
qui si in illis versati siti sint, non haec eos dicturos suisse. siquidem intellexissem, in aqua verberata splendorem illum apparere, dum a ij ccitas ab ea ad aliquid splendidum,ut ad ignem, aut Lunam, aut aliud simile res ethura deo noctu etiam hoc magis fieri pi in interdiu, quoniam interdiu Issedor ille, qiii ex reflexione apparerer,diei maiori lumine obscuraretur. Cum igitur his gurinterdiu sere fiat& cernatur,non posse ex eiusmodi r sexione existere.In iit autem Alexander, interdiu etiaopparere posse, quemadmodum&arcum, qui, ut in libro sequenti docebitur, ex rellexione existit. Ideo non simpliciter negasse, quin inteidiu etiam videantur, sed
discisse misis noctu quam interdiu. Quanquam & distramenes quoniam Iris in pube sunt e&non verbe
159쪽
asuma eitcndum de aspectus reflexione, Aristo hoc in loco ita loqui, uati as laus fiat extramittendo, cum tamen contrarium sentiat, sed vi inierito etiam di c-mus,pei pectivorum sui temporis communem opinic-nem iecutus eis, qm inhori meis iuum causis reddendis nihil referebat utram opinionem tequerenita
'si tu re tonitruinfulgure ab aias Acuntur, haec or: au' dein iugum'inmem, es edistibus,
Hi 'fulgur quidem esse Chusspmd E,tos iitris 'vero ignis eatinctionem, eius,qui in segulis auecti ibas m nubibus ingeneravi Ad qui insit . Nysaas eiulam natura esse dicimus, super terram Hstu in utra terraemota, in milibus: strum.Omnia. i. hac essentia idem esse arida fidelicet rabularioti, quae modo quodam fluens ventur
est, alio modo terrariatus est: cum vero in nubibus immtata remitur Pisinquam coeuntibus e concresce
risu tonitrua os utimi, citreaq; oia eandri qua haee, narura haiatia eri tomitis qui de Ligure dictu est Eorii, quae rum ab alijs, tum ab ipsis Aristo.detoni mi & si thure dicta sunt,αι φαλα rem est,hoc selagus,& t aiunt recapitulatio. Simul a tonitrui di sui inris cum viniis & terraemotu collatio, quae Omnia narura eadem, mee exhalatione sicca, locet costare, ddisse, reiciter se eius exhalationis motu & loco: si qui
supra terram impetu delata ventus est, aut eiusprincipiunt infra terram rerraemotum excitet in nubibus inclusa,&ab illis vi. lacuscreta& extrusa tonitrii Miulgi Nnde mirandum lio est, si hae tria proximεsaia tersetractauerit, nectonismi & sita histractationerna reliquorum duorum tractatione eis kinxerit. Quod ad caeterora attineto Monoe, Seneca aliorum quorundam etiareset Aruxi mi Anaximandri At Diosenis Apolloniatim Ana dimenemali Gidere spiriti immesia dentem nubibus onimia iaciei cinii lecti luctat ut,&per obstatia dc intereisa vadit, sali iga igne accendem Anaxim a ad Diritu retulisse, actonitrua nubisietis
sonu volui si qui qim in ualis sit ina caualia & illaetaScienoetia tonare, qui tunc quoq; per crassiam de siccu aera spiritus prosiliat ah in tonare St nonsu i re, Maenuior dc infirmior spiritus, qui inflamam
valuit insenu valiterit. Dumene qui tonitrua uno mixta ritu sierido iste uti igne fieri si ipse ante
M &hunciat:illa iritu , mi sine i edore crepuer sic Quorum cium sententis in ea,quae Aristo est, absunm i quod ait Diogent tomima, quae igne sequia: Uab illo fieri Ne aiiab igne ullum littonitrusi, sed posu inni stactenditur piauis plurimi nobis ante isti: cipiates,ub quaesupe iuvat ui est,causam , L mami,. ivit nubiumn mutonitruit posse fieri ij mimus imi laconcutietibus etia si urali in imo clim, Hlaeti lapidibus inter se, aut ad lem illitis: n
Porro m Aristotelis opinioE4rs oti di in quaestiora de innitruo de sutore dubia quaedam Albertus proponit , ea . examinat, quae anobis alias pendentis: h
Meteorologicorum Aristotclis Commentatij, una cum eiusdem e Graeco in Latinum conuersione.
a reliquis ratem secretionis huius operitus modo iam institato dicamus. Nam status iste,qui excernituis, cum paulatim, pasee tunditur, persaepeque gignitur, pes inque tenuior ei, murra facit, 'lura. - Tria sunt huius libri praecipua summa a capita Vnuest de hisce reliquis quae,cum circiter finem secundi lubri propositisset,minime tame tractauit, nempe de Typhone,E ephia, pi silere,ac fulmine,quae ola ex nu- ut tonitruum de fulgur,excerniitur.Alterum est, de his, quaein nubibus tantum apparet nec re vera insunt, hoe est, de Area seu Corona, Iride,Parelijs,d Virgis..Te
tiunt, quod paucis es, luitur, de lapidibus Ad metalli
& iano sossibilibus. Primu caput libro secundo ann ctendum videtur, aut totius hic abeo loco incipere debere ubi de tonitruo δὲ fulgure agere aggressus in omni nom. hi ς, quae de tonitruo di fulgure tradita sunt,
cohaerenti siquidem, quae nunc Omlicanda remanent, ex eadem materia, ab eademque esaciente causa, de eo
de ii sire modomo tonitruum & fulgur , iuntur. Si mu ; etiarii ab Aristaid periractandum mea proposita sunt, in dixit, de nil gure de tonitruo, fierea de Typhone de Praestet Ac fulminibus dicamus:quandoqui dem horum damnidem principium essecessendum est. Simul item epilogo in progressu comprehendentur Fuinqui in tonitruolgi reo se ure de EmephialWtinia de Typhoibbus e Preneribus 1Rublininibo dicti ni est.Ne i mr hortui iumtractatio diuideretiar liber hic tenim aut amictatione de tonitruo initru tu inere debeba aut, qaii haec amnitatem cum velis de tet semotu listam qnquidem in sine secundi dictum est, mi mundulgur,vitios de terraemotum exhalationem sietam est aliter . 'taliter agitatam, ab eo loco,ubi de ad Iride di putati incipit. Qi ob causam verisii l. in notitia bruistianos libi digestos fuisse. sed ab Andronico, aut alio quopiam quidi s illius in Histem redegit ,at de distinxit. Quod si Aristotelesi ii diuiserit, nulla loeaula ductum est putandum esumissu, secundum icum tertio ita con ere, atq; numate voluerit, Accum tractationi de ventis ac terronsens horum tractationem,obeam,quaedicta est, natura Asinitatem Abiecillet, nil tamen in secundo tu Oare volueri*ii Esecundus longior, terti breuior i
Rohsset. illa namdiuisituri de partim in se indo, partim inteii , tractis Num praesertim hF,quae inamio tractantia Liocii rubo Q ure,quae in taurulo explicaras Ima L quam inter editueram. Sunt, qui horumhb diuisionem ita obre, quod in secundo de his non
inanis stis uisistionibus .Aristoteles reat, que ab eo hilitivi e calida desera in sui naturanianenae oesiam
160쪽
sunt rutvinos visum e vires & pluribus coeli parti
elisus spiritus eodem se contulit,&impetus illis a Gin ela mora. atque diuturnitas. Qui niam vero resoluta nube procellae oriuntur, pluribus modis selui eam is 'ini in umi spiritus inclusi, re in exitum nitatis luctati σι nonnunquam calore, quem modo Sol secit, modo ipsi arietatio,hoc est partium nubis inter se eon
Marsus,vx agnotum in er se corporum attritus.
Cum autem is tus, qui tu nube inclusius excernitur, ab altera cur itur, νωτα existit, H fieri Alet, cum extare Ara tu an union, in portis aut viis ventu, Ma di irio Mei modi enim Acis praesi accini, ut corporis ita fluentis prima parte repulsa,propterea quod non cedat, auria angu iam aut quod alius Mus contra piaret, fatus e uoluatur,aevertigo GDiaruri quippecum
alia nec rogarediarur , prolibet , adius a tergo irnpellit, vi necessos in obliquium, qua parte non prohibetur,sese
H itque ito per id quod coharet, donec unum euao φωω ι dem circulus en . siquidem cuius figurae motio
a est,ea circulus sit, necesse est. His igitur ob causidienissus sunt in terra, eodemque modo, O in nubibus principii ranone. Di quod quemadmoram, eumn aia D ,semper nubes excernitur , continuatusfit --- ius italae semper bis rentinuatio subsequitur. Cum autem flatili eae nube, si densitatem exereni non possis, hi
Venti. vi Typhon no natus, omim ac ratione exponit. Eil aut vemus, qui,ut Ecnephi me nube secernitur,sed in orbem,aquarum vorticis more, vi contor
tus,eaq; sigura ad terram delatias, no recta,ut ille. Uasinu: de vi estici iurint quibustum; corporibus incia rerit,ea persa pe, etiam si validisii malim,euertat,vel in ii in mari nauigia ingentia, in terra arbores , ac lapides niaximos. V N Nyσωνα dictuesse olympiodorus tradit cinam Ure ηαν hoc est. quia udde vethementer corpora,in quae incidit, verberet qu mn Nautas ver inquit,es να appellare, quia instar in iavos, hoc est,tubae, maris aquam ad se trahat. Quaquam hunc ventum in orbem cotortum aquas sursum trahentem a terra ortu habere,ille existimetale qua re in progressu. Inquit igitur Aristoteles, ventum eiusmodi in circuli speciem excitari,cum spiritus, qui E nube cui in ortuecnephiae dictum est excernitur, altera in nubem incurrit, atq; ab ea ob illius densitatem repercutitur, ac recta queadmodum Gnephia deratur, prohibeturi perinde atq; in terra euenire Blet, in locis angustis,in
dc spatiose loco ventus actus est. Peris
in elusinodes locis accidere, ut status quidam cirr cventire aturitaq; ob ea causim, pipsius hi iritus fluetis prima pars repellatur,quia videlicet corpora n quae incurri Maon cedo sed renitamur, seu ob Iocorum angustiam, seu quod alius flatus contra spiret. Illam igitur status primam partem repulsam, & abestis obsta ne progrediatur,impeditana, re etiam retrocedere ob flatum, qui sequitur, & a tergo impellit, non
valeat, in obliquum nec ario ferri, qua nimirum parte non prohibetur ara vero,& quod deinceps stipimi in obliquum vira cum ea semper deserri,donec eius
di Pr prim restina, in eo,quod a impellit, coaumatur, orbisq; unus ematur. Nec aliam quam orbisneri sguram, quandoquidem eius minus est unus. Cuius autem figurae motus unus est fguram eam circulii esse necessario.Vt igitur fatui terra ne recta seratur,
hunc in modii impedito,ventorum vertigines iniciuntur, ita S: in nubibi esses,si is quiexceri tur spiritu in nube incurrat, quae rectum illius exit uni impediat. Duferreautem inters in quemadmodum, I sit procella, nubes semper excernitur, hoc est spiritus e nube semper fit excretio, continuatusq; est status, ita hic nubes perpetuo cons luatur a & cum propter densitatem illi excemi spiritus impossit, in orbem quidem primo conuerit,ut in vertiginibus,quq in terram sunt, enit. Sed deorsum tandia serii, propterea P nubes ea parte semper densent,qua caloriuscendit, quae superior pars
este antea dicta incum igitur eiulati di sipiritus ita in
orbem contortus, emat excernitur,sicoloris expers
fueriKhoc est,non accensa vi sulgur,typhonem nominari,ventumq; esse veluti emephiam, concoctionis expertem. Haee Arist6tes quae concis prolata fiunt: Gquidem in graca lectione oratio manca est, & ad id antecedens, quod ad verbum ita esset: Cum autem fiat, qui in nube melusii ex mitur, ab altera repercutitur. perinde ut cum ex lato in angustum in portis aut viis ventus vi adigitur,docte consequen quod nos adiectam videtur uod evisnodi esse potestim Gruo. hoc est, spiritus vertigoes scitur. ua.na ratio plana erit S per secua, hancq; habet continuationem. Cum autem stat qui in nube inclusus excernitur, ab altera repercutitur, perinde ut cum ex lato in angustii in portis aut vijs ventus vi adigitur, Unix existit. Ilveiusmodi enim locisest, Solet autem Aristotcles eius. modi orationes sine consequente scribere, praesertim ubi longa ante dentis partis explicatio, quemadmo
t ob causas, vertigines durat. Quoi locoorationem devortice in nubibus ficto resumit, castanq; obcausas seriait,quibus in terra fieri dictum est, inpe ob spiritum prima sui parte repercussum, aliarumq; scquelius illius partium cum ea collationem,&in latus delati nem onec pars illa prima,principio, unde excerni i cepit incurremunum cum ea fiat, orbisque unus Audatur, Atque hoc videtur es quod ait Mora ilia α'χω.
quia nos vertimus principii r M. amsi diceresi Vortices hi,qui in terra,& in mibibus sunt,similis sunt in
ter se, quia cum principio coniumntur, quemadm dum in circulo primipio snis iungitur, vel Oetae Αὐα α qna vortico eius inodismiliter in principio, eam, quae dicta est, causam aestiuntur. Disserunt in uxfine, quoniam qui in nubibus si, tandem in gyrum ad terram desertur,quia Olope deficiente nubes denserit GHule vorticis in terram delatio conlix:uiturri quod quidem in vortice, tui in terra in portis aut viis fit, minime e niti Atq; hanc verticem horum disserentiam tradere videtur, cum ait πλαυοτ cemit, hoc est vii quod quemadmodum. Quam Olympiodorus δε alij permulti centent, eo in loco inter emcphia & tiphone di scrimen tradit, quia videlicet ec phias nubem, equa excernitur,secu non trahat, typho trahat,n in se abs mmaus expositio ab Aristoteli in verborum eius lensu palam aberrare perspicituris' iidem discrime quodpim, ad ea pertinere luce clarius est,a κνυ ἀὐ αλχν, similiter se habere tradidit. Inquit. n. de modλα inpubibus principi j habita ratione, sed disserum v, dcc. F.Vi me hipolaeo. O a l πι-