장음표시 사용
161쪽
Tantum vero abest, ut inter emephiam & honem in verbis his e diserimen ponatur, ut etiam similitudinem, quae interea est, attingat,& ex eiusmodi similit dine N Guenientia inter vorticem, qui in nubibusti cia, qui in terra, discrimen ponatiSimilitudo aut εα- nephiae& vorticis est,quod ,quemadmodum cum ecne 'ias oritur,spiritus ex nube secretio continuata continuatum illum facit, ita in ortu typhonis, primae spiritiis
secretioni nubes,ex qua excernitur, continentili conse
fuitur,cum ob nubis densitatem non queat spiritust is per se ab ea liberatus excerm. Hanc igitur intere ephiam & typhonem similitudinem Aristoteles tradi ire discriminis inter vortices illos, qui dicti sunt, ponendi gratia,quemadmodum hactenus exposuimus,si si fortasse expositio haec,quia de vortice, qui in terra se, nihil ultra subiiciatur, ininus placeat propter tam cum discrimen inter ecne iam 5e.typiane tradiderit, disi
ferreque ea docuerit, quia nepnias recta ex inanir, nullo spiritus sacto repercussu, vortex autem in Cyrum,
ob spiritus a nube repercussum, subiicere deinde voluerit,quanquam inter in eo in odisserant, conueniret
men, quia in utroq; continuata sit secretio uterm inam
tandem ad terram e nube mittatur,quamuis vortex,
ob nubis densitatem excerni spiritus ab ea non potiui in orbem primum contorqueatur. Authoc igitur, aut eo, qui dictus est, modo locus hie exponendus inmina alitem,ut Olmpiodorus &alii expiauerunt. 4 in hoc tantum sunt hillucinati,sta omnino in omnium
horum verborum explanatione. Neque enim venam est, duo typhonum genera Aristotele Plicare, unum videlicet e spiritii, qui a nubibus ad terram recta truditur, tum ex terra luctante rursus ad nubes almes ivertiginis cuiusdam in morem:alterum ex spiritu, qui in iplis nubibus in orbem es cumuolutum ita in gyrum
contortiis ad terram sitetur.l mo vero unum tantum explicatur, id videlicet, quod e nubibus excernitur , 5e in
ipsis nubibus antequam excernatur, in gyrum conto quetur, atq; ira contortum,in terram demitti talda
tem tu phonis gelius similitudine ventorum, qui potetis aut viis angustis ex lam S ispitiois kico incurrentes in orbem flectui ur,declarat. Quae declaratio ad eum usq; lisum penina, ubiuit ob lias igitur causas vertigines in iora i um. pi orsus ergo a sevo aberrat Olympi eoru cui excph & similitudinis, μ' on υ, id tantum este velit,quod dicitur , per i te ut cum ex lato in angulium in portis aut viis ventus vi adigitur. tum ad sermonem de typhone instituirum Aristo redire, itari texemplo praeterito talis sit cominitatio, scii flanissili4 nube excernitia ab altera repercutitur,corporis ita illissitis, prima parte repulsa)&c. quae sequuntur. Quibus in v rbis putat,primum typhonis genus, qui a terra voeticis iiii ortum habet, explicari. Sed hare omnia tam aperte salsa sint,& mera commenta, atque somnia, Vt in eorum falsitate ostendenda insiliere vanum siti Nee minus sal Malienaque est Latinorum nostrorum op sit iis,quorum aliqui magis etiam eo peccam quod Alexandriim e rum seorum authorem iaciunt, cum t meniae verbum quidem expolitionis, quam asserunt, apud ipsum ligatur.Vanae etiam sent multorum di taliones ii quimitium, quomodo spiritus, nubibus ad terram trialis in orbem ad eas possit repercuti. Siquiadem hoc Aristoteles, ut diximus, non tradit, sed iam aliorum erroribus praeteritis, tem,quaeexplanatiora
requirunsipersequimur. Ac Prim i quidem quodest,
spiritum in nube, sub ab illa excerni non possit, ino
b cotomim deor tum tirri,quod nubes ea parte semperdensentur, qua exti lit calor. Qui locus per se dis cilis, facile,ut puto, intelligetur, si in memoriam reuocebimusvius de spiritus extrusione dicta sentiem de silgure ageretur, nepe nubis densatione& compres ne extrudi, si pera autem parte nubem magis densari, quia calor ea parte in superiim locu astra dasi nubem;
frigida ac densam relinquat. ab id igitur sit r. quanuis ex se, natura leue, de ad conscendendum aptum, de rium serri,a desa videlicet nubis parte supera in inferum locum extrusiam. Ita i ire e typho in orbEprimum contortus deorsam mittitur, denso e vi doli tnubis, qua parie calor ascendit, in parte instram triasiis. Alexander aut ait, calorem, hoc est spiritum, ea parie excerni, qua nubes de santuricum; versus inserum den usi spiritum quom versas inserum excerni, itaq; hi nem descendere. Arist. igitur, cotura, quam debuenit, dixisse: si iisdem dixit, nubes densati, qua parte calidii excidit, cum dicendum suisset, calidii excidere, qua parte nubes densantur. Vae Alexa expositio accipit de De si calidum,quod excidere dicitur,id si quod in ter m. torticis in morem descedit. s iquidem ex nubium i arum denatione calidum eiusmodi, hoe est, exhal tib sua excernitur. sed si calidii hoc non intelligatur, yenim quod in seperum unis locu ex nube sepera conli dit,tum vi sita sersum comedens, tum etiam nubet a sum, prosecto modo, quo debebat, Arist. loco in. Dentatur. . nubes in stipem illo lino a calore
derelictae, ψ, densatae exhalationem,qirae adhuc concluditur, in inserum locum coprimendo, detrudunt. Quod aut nonnulli dicere consueuerunt, cum dicitur, calidum excidere,qua eodensantur nubes, causam rexcidat iudicari cum vem dicitur iubem densari, qua . excidit calidum, non causam, sed lacum, hoc inquam firmitatem non habet . quando non magis nubis demstas, cur ealidum excidalicausa est, quam densitatis nubis caluum abstedens. Imo vero calidi abscessus de sitatis nubis potius est causa. Inquit autem Aristoliam assectionem hoc est, spiritum, cum nube in gyrum e inium de deorsum tritium,si coloris expers seerit. Tysionem nominari. Nam si ignis colorem retulerit, ita ut sit accensii praester, ut mox dicet a Mupabitura r pterea qui Typhonem aiunt dici' est ardentem, hallucinantiar: quandi uidem,qui arctet praester esto si typhon. Quare alii τυς nominetur, antea diximus, nisi ardorem sine lumine & accensione intelligamus, qu modo partem coelos biectam ardere dicimio, quaeia incensa non est,nec ignis colore insecta.Subiicit esse vel ecnephia concoctionis expertem. Concoctionisin.
munus ei ut in quarto dicetur, humidu& siccum i ter se digerere atque misere, ct quod sit peruacaneum est, humidum,seu si cum egregare, uti excreet in fiunt tum humida tum ita um igitur typhon qnritus sit a nube non plane secretusiis cum illa comi catu emophias vel spiritus nubis expers, ptoriuspra ab illa liber, hie concoetiis, ille non concoctus tres tione quadam dicitur. Ita recte dieitam est, typhoneme ephiam esse non concoctii tuo modo S in primo dicti m est, nebulam seu caliginem, iam sterilem eiasHRestat veru & illud explicandum, quod in vorii , qui in poetis aut viis fit, declarando retulit, cuius m tio una ell,sguram eam necessario circulii esse. Quod et iidem verum es: inde cistoliatur, quia caeterarum
162쪽
t ranun pora variis mNionibus ieri possimistroilare autem parte circulare est na duntaxat, via delicet c rculari 'sterra circuli seu orbis couersio unare verae aliorum corporum, quae aliteri exulur, mitio compositionem aliquam habeat. Cum igitur spiritus illius motio una sit, utpote in orbem comorra,
di principium fini coniungens,id quod ea cietur, circuliis sit, corpus circulare necesse est.
poreo temporibus typumn sit, nec nia sis ec phias, propterea quod omnia hae spiritus situ, cinoratussicca est cilia exhalatio. GόLigiturosti
L mi. Emmere autem perspicuum m. rum exum nix
cenete frigora curarii. .Oritire igitur innotet,si cxin ecti thrausit excernia nube non mut, EF autem -- Lms illuctationem,cima ad terram c uolutio disertur ecum rabem adducensβ qua absilui non potest. Q a vera ricta protenditur ea harte spis true in muri, quam in rem inciderit, eam mMu in orbem vim asserendo conto m
oues usi limeque tollit.Cum autem uisius incendi Icid autem euenit , sitenuiorsuspiritus Se, hoc euincensio, nomisatur: aerem enim ardore
hue ὶ νna accendit colore inliciendo.
Tempora, quibus typhon&ecnephi non suilla indicantur, simulq; argumentum colli inar, compro--hans assectiones hasce ab exhalatione ila ortum ha- bere.Tradit itaq; Aquiloniis typhonem non fieri, neci nivosis ecne iam, aut , quod verius existimo ccup sertim Alixander ita interpretetur neutris multu ' hoc est, nec typhoneum nec em iam, seu aquil seu nivosis. Vt lectiomusmodi sit, Aquiloniis non sit pho, nec nivosis, non item Gnephias, in verbis Graecis megatione Em ad vocabulum Gnephias deficiente. Histe autem nemporibi is non se. leoprobat, quod spiri tus sint, spirituique omnis exhalat calida ex sicca quae stigore vehemeti & petu extinguatur. Oim igitur seu 'e ephias seu typho seri incoeperint exhalationem,
quae excernitur equa nimirum constant Aquilonis de
niuis frigore extingui,ut perlici illa non possitu Porro ' frigus ac gelu euincerem corroborat quodnis euincerent,nec nix esse posset, quae videlicetnubis congelatio neeuicitur, nec quae ad Aquilonem sunt,stumiam tempora Aquilonia humici essent,quin in frigoris etiscientia humi vir, illo videlicet vapores in aquam densinte. Repetii d inde quemadmodum tri phonoriatur, distrimen aliud at gen quo ab ec phia dictronuenim antea positum est in eorum motione: siquidem dictum est. ecne iam recta a nube tullo obluctante, Excerni, typhonem in rum & orbe propter alterius nubis obluctationem. Inquit igitur typhonem fieri,
si, cum elephias oritur , nu excerni non queat , es.st autem ob veitiginis obluctationem, cum ad terram
conuolutio, id est, spirinis in gyrumcotortusdeserimusicum nubem adducens, qua absolui non.'est. Atq; loe est inter emephiam & ivphortium disertis,quod etiam antea attigit,cum dixit, typhonem esse eme ia
non concoctiim, quia a nube secretias, ut em bias, esset. Disierunt igitur inter se, quod ne rassi ruin est, a nube liberatus, phon nubem secum asseri , recu eae uoluitur,coni lutusque adte amdesertur. a
tem inquit parie recta protenditiar,ra id, in quod incidis, ritu commouet,vimque acti indomni
e uoluit usinon sicit. Mirum igitur nonest , ii Emari. ventorum vi aqua in sublime sepius attollitur, 's hori hauigium ex aqua in aerem n unqnam si Matum est. si lapides N alia eiusmodi, atque etiam animalia e terra venti vis sit stulit. Siquidem typhon concitatii illa sia, qua in se reuoluitur,vertigine,id efficit, non secus ac in aquarum verticibus,tota naues vel maximae absorbenetur. Omnia autem,quae in sublime, turbinis huiu, seu typhonis vi tolluntur, cum rursis d iciuntur, siccio tu selent demisti, idque propterspiritiis, his vi selinota sent, ii ita: SQuoniam vero,ut dicti im est, ire phon est, si spiritus colore nullo insidiatur, minime pie ardorem conceperit, Ur mea, id est incensionem, stibiicit nominari, si fiterit in iis, idque euenire, quando tenuior spiritus est, vi pote ad concipiendum staminam
nugis idoneus. Eam autem nuncupationem diabere, quia aerem ardore divinosi et ησ1.hoc est sit,ut incen
dit,colore assciendo, vivἱ licet igitus 5: ardes videatur. Itaque prestera ivstone stato ardore ditari, ut, quemadmodum, typhoecnephias est inconcoctus. ita presserna cto fit,seu t1 ,ho accenses. Accedi autem crodibile est, non selum si tenuior sit, ut Aristoteles ait, sed etiam si pugnacies &diritius volutetur . vocat, tum vero verbo π et ημ. quod est in dum esse omnibus notum est, vi pies ier nil sit aliud, e in uso quaedam. Quam etiam Lucretius testarus est,
cum presteris ortum & rationem traden inita .
Teris auGrais os ab re nominitarunt, In mare qua misi veniant ratione Iuperia. Praeclaia autem eius ortum destribit: cumque esse ait, mel collamnam, qu*ἡccxlo in mare demittitur, qua
demisia illud seruescit, ac in maximum periculum nauigia addi cimtur:quod quidem tum contingat, cum vis veniorum nubibus in lusa illas rumpere non potest, eas deprimit sensim, usuri si maria deorsum pelleremetur.Cum igitur in mare descenderit, & nubem spiritus
ruperit,seruorem in mare contitare, de comaolutum per illud erri una cum nuberHoc si ivierdum non tris incita venti 'Rumpere,quam coepit M. De sed deprimitivissIn mare de coelo tanquam dentissa columna: mulatim: quasi Ptilpugno brachiiquesupe e vi coniunctu tradatur,t' extendatur in v . se uaricumdecidit aine prorumpitur in mare venti Vis, est feruorem misum commat in undis. Versabundus etenim turbo descendit, illam Deducit pariter lento cum corpore nubem.
Nax: Lucretius.Quibus simile quid Plinius scribit: Fie inquit & caligo tuae similis, nube dira nauiganti-hvs,Vocatur εἰ columna, cum spissatus humor rigenia
me ipse se sustinet: videtur vero α Lucretius typhonis
Fit q-que,ut inuoluat ventis e nubibus ipse
Vortex corarim ex aere semina nubis, .
Et quas demissum e prolera imitetur. Hic νbi se in terras dei tuis lis trutque,
Turbinis immanem vim provomit,atq; processie. ..
Atq; haru Lucretius de 'Dare dc typhone. Pliniit sauten, quaedam ad verbum sere ex Aristotelesiimpsit, quae de his & ec phia tradidit: veluti cum ait, typhonem
Aquilonium man seri,nec niuale aut niue iacete eme
163쪽
tontiniati siessura edi flatibus vapis, de torrentium modo ruentibus u Aristoteles dixerit, patulatim excretis. v si ex ipsa 1 emi ac tenuis inultam it , valde quidem tenuis uerit,ein ob
nuctarem non adurat, id, quod etae Argetem num nant. si vero minus, adurat autem, id quod nomet N Urienta. Illud enim ob te tatemfertur, o ob celem. ratem ante penetrat, qiam Naitrat, o mora facta ravore infitiat. His is tardior colore quidemit cit,sta non adurit,Wrum antea trosit. et ocirca O -rrimctantur aliquid perpetimetur, pution reluctantis, trini di viscuti aes q-ddam hinefactum est, lunam vero nihilperpessum est :spiritus enim obraritatem ante, Ier latus en O transmissus. Ier vestesquo e tra emo, militer non adussit,sis Olmpilos recem.
Fulminum Quorum admirandos complures a ctus,vimque tamam pocernimus,ut, quemadmodum
sosesint ictu discorde turreis,
DElurbare mos, aues, e I a rates M, - . a Et mo exta Tirum demolari, at e ciere, ' Exarum me homines, pectoris prosternerepasti m. inmitionem, ortum, genera, &ellectusexponit: --
de de eorum differentia si ute&aliis quae explicatae sunt dicretionibus, nempe een laia ,ryphone & preste
re intelligi potest, sicile is perim, quia, vulgus
ro aberret, dum fulmen nil nisi tandem esse iaculi instarinisum,existimat Constitutionem de ortum si lint-dit, docens sibimen, multum de inuem spiritum esse nube expressum, seu fulmen si is, cum muria tenuis spiritus Enube suerit cxtrusus. Equa illi ii cc nstitutione,& ortu, quibus rebus esilaure, di aliis E nube s ritus excretionibus difflatat, colligitur. A fulgur imbrum deserte, aspirationis seu spintus excreti murinidi- rquandoquidem illud e non multo iritu, de illoquiadem spasso, 3: per inter vallica te, excitatur fulmen autem mulius est e ille sua I ex ui. Acmemvero Pi Enube excretionibius, iis sus dissent ullam si Fidem replii tui seu typho, dc presserς crassiore spiritu costen ipsum fulmen e tenuiori. Quanta
i pressere sertassis non renuitate, siquidem ille .iritus tenuis est sed multitudine potius , de a fulgure unum fulminis genus tenuitatecti a diseri,id nimirum . mitarem, in cpiam incidit, nec colore iniicit, nec in oest: Seneca vero a sibi re fulmen eo distitauit, quod sulpurseusii utatio isnem ostendat, fulmen velo emitiaui ultiratio comminatio sit S tonatiosine ictu, fulmeniaculo cum ictu. Itaque maiori: vi ad fulmen opus esse, quam ad se urationei fiamq; in fialmen eualuin, si
Lis virium nabuisset. Fuimcn igitur lapis non est
ritus seu exhalatio calida de licta, eaque incensa de Valtenuis,e nubibus exclusi uod quidem ex eius es ctibus comprobatur, siquidem dentissima quaeque transit, di halitus adusti notas relinquit. nec nisi nubilo valude coelo iacitur races quidem igneam materiamL
Traeterea persee accendant quoque tecta domo; et, ' Elceleri Famma dominantur in aedibus ipsis. hinc de materia. De eadem auid,& eiusa uitate similo: mobilitate,hunc inmodum a. li. R. Iufilii l
aliis excretionibus, lus Enubibus uni, disseremia, Aomnes inter se conueniant, quod spiritiis sunt e nubi sviolemere trusi excretiori . Quint quidcria, qtui voti sarium mi alitudini si lincri lapidem esse opinantiata Mersatur, ex eius inoctibus , miorum si illos extio commemorauimus, Aristoteles comproba . ἐλtem cum illius generibus una coii Memorat, quae diausistatuit, tenuitate ac crassitiespitius in esse differentia unum,cum spiritus admoduni ienuis si tiralterum , in crassior, o quam tenuitatis ac ei sitici disserenuari L sciatur, vi, quod tenui spiritu constat, a rae Eimia itfitinuitate non incenda idque sit,quod poetae Argemminant Quod vero e uus tenui si iritu es,quanquam non crata,kl incendat, metu Pselo a nominatui sed mirandum est, secundulii h genus pigrorςγidem id, in quod incidit, inlicere, non tamen incendere, statim subit ei Inqui: enim, sulmen illud, quod tenuis imo constat spiuitii,ob tenuitatem serii, hoc est, ses i
sinuare, de transire, & praeceleritate maxima, qua litur, antea rem illam, in quam incidit, y rirare, suam ut mora aliqualicta adurere, aut etia nigrore possita scere: id vero,quod E crassiori eli si ita u. lo: e, qui hinsicere, mea tamen transire,quam Uufacita prani: sia saeum pugnare Aristoteles videtur, qui iesundu'si iminis genus di incendere, & non incellilare proni: ciat. Hac disti cultate interpretes aeque expolitores no a nulli fortassis est neque enim id per incuriam cisa cidisse arbitror,nempe perspectus acillimii locum illum,in quo dicitur, si linen minus tenui iritu consili, incendere, ita verterunt & exposueriant,quasi Aristot lex dixerit, illud non incendere. Cum enim dicitur, iis δ' ἔ ilo, tali νον, at Mi Moer, ita reddide- . iit : sin minus adurit, quod Plia no dicunt . in qua versione cum nulla sit sententia, ita tamen ab illis posuta est, quali Aristoteles dixerit, in spiritus ille non ad Mrat, fulmen id e .cprod Pissimia. minant. Sed pe spicuum est, aliamtae verborum illorum sententiam, superioribus correspondentem, nempe hanc, si spiritus minus i iis fueriti cum adurere,esso ue id fulminis genu Quod poetae Psiloenta dicunt. Scu igiturper incieriam locum hune ita cxposuerint, seu tuam cu co,quinis equinar, uini illi ex diametro aduersitur, conciliare volantes,stasse admodum lapsi sunt, eoque magis,quo Alexandrum habuerimi, quem ducem, ut nos, sequi pin ranu nee Alexandabium, sed etiam Olympiodoriam, ambos Graxos interpretes , Gracae locutionis peritos. Quid igitis in locis lusi epugnantibus, quae Alexand nonanimaduenit, dicendum eici An fulmen illud minus tenue, quod primum adurere Aristoteles protulit, non adurere dein adiecit, quoniam interdum no adurali cimi A laesi tinea incidit, quae, cum rara sint non
164쪽
r'ctant dr, sed transitum sectem praebenti Quasulixerit, Umen illud, qua uam ex nuterimum admodum
tenui constet, ita ut ex se posti adurere, non tamen semper comburere, sed tantum, si corpore,in quod incidit,
, aliquantulum temporis in eo inli rem M.que hoc ab altero genere disierre, quod in quamcoque
materiam incidat. adeo tenue est, vicelerrime transeat, non Rilum non adurens, sed nee etiam colore ulloium ciens. Por adurere, si in materiam resuctantem si umen illud crassim incideri Aristoteles quoque subiicit, mr ait, quae reluctamur, aliquid perpeti,quae non reluctantur, non per . Q d etiam exemplo citi decidquod fulmine ictu quonda Bisset, ita perpenum
est, ut eius aes, quia materia solida re compacta coim, Itan relus tu sit,liquatum fueritilignum verQ, quia rem, de spiritui transitum prebens,nihil perpesium. mum item tauru p ricinam quidem, nun tame exustinim dixemplain iud adiici quoniam, irinistram seundom pilos iv ere eas potuerit non tamen i nodus ti uadus latit .auanquam h exemplum ad exuuionem pro Mam accommodanum non sit Sed ad id tantum, quod, quae reluctanta liquid perpetiantur laquMio. maeris,adustioni proponione respondet
Uic etiam in vobis quaei, m fulmen adurere
docor, ut negarς nonpossimus, fulmen aliquod egri,q adurat: quod aliud Gonos
poteu,niuid, quod minus tenui constat spiritu, ci in in aeriam luctantini, ad idoneam inciderit. Nec ehim ii is lentio , qui aiunt, subninis hoc genus, Huda urit, tertium genus esse, quod Aristoteles in m m nimandis, ut minimum, de ei ai bus aliis c sequens, praeterierit, secl posteaexempla deurum erit: Perspicuum nanqueest, exemplualia illudi dum genus pertinere 'uod si materiamnumi us Iranstum illi praebeat, illam im feriusi resta& adurit laduri suapta.Igitur m
'rin at,qui Aristotes ait trachere ullam
vim senien aliquod adurere. Atis es tradit, quod etiam ipsedeas desit tr. Vinimautem illa sit vocata l. lim mmologia, dictum inquam edidi, quia rem
sit temperatu nec adurat,noli in contender umprisertim recte temperatum esse lalme positi, ac interduin non adureres videlicet materiam reluctantem non inciutarat. Amue haec nulli in hac verborum Aristotelispum a viaentur dicenda. Suinqui in priore loco, ubi
dicitur si iritus minus tenuissuerit,adurere nNati nena adiiciant,& legant non adurer sed nullatum esset priore: h lminis genere posita ditarentia. Nisi ita legeretur. Sio minus tenuis si eri non comburit quidem
id tamen colore inscit: γ quod quidem. postea de
si citur. Sed Alexander de Olvmpiodotus, eo modo legerunt qiri,in nostris exemplaribus imitur. Cum tem Aristoteles sulminis genera ita diuiserit. Seneca triseriam distinxit, in id quod terebra in id quod disti tin&inid quod urit. Quia terebra ait subtile esse& flammeum, cui perangultissima sit sirga, ob sinceram de Daram stamniae tenuitatem: atque ita est Aristotelis .mum genus. Quod disii pa*conglobatum esse, de ., triatas cti ae procellosi commixtam vim habere: itaq; peridiaramen, quod ingressum est, redirect euadere, Nere dc non persatam urit, multum
temni liabere; Umviryn O quam fiammori ite prerelinqueremagnastinium notas, quae mi sita in
lis Tribus autem modis vrere: aut mini antire, deleui iniuria laedere ut comburere, aut accendere: posse a nim quid uri, nec tamen ardere: aut combulliam esse. qim incla sit accensum tardere tamen nihil, quod non .vratur,et si accensiun aliquid esse potest, nec combustii. Iti Seneca desulminum neribus. Quorum cum primum idem sit, quod Aristotelis primum, duo posteriora Aritateles uno maere comprehendit, quo lime chim dissipet, Ad comminuat, ut velles, interdum urat, quod re vera diuidi poterat constitutionis rati e. Author libelli de mundo, seu Theophrastii Au Nicolaus peripateticus,cum fulgurationem sicasset,iguitammae ipsam de corustantem esse dixisset, subiecissetque, si quod fulserit, ad terram usque illisum sit sitimen esse, quemadmodiam fulmen ab aliis excretionibus disc adiecit retinen tabloen dici, cum suliginem contrarat'. Arpem si raprim emicuerit, iλicis: si lineari specie nisi matus st: mi Jobsautem dici quaecunque sul Pan quidui villiis sivit. Itaque genera ex effectibiis Quibusdam, aut et am sputis distinguit. Reelia vero latam ille dicitusimonianis λη sum iucunt,quas semidum silmen, quianiaro elumi ininciat. v piodorari a mali dies, . beir s, hoc δ; t Migaticopus. Α'ex autem a splendore , quonia a micet ac splendeatini itque i. hi quod incidit aseficianaρ senim candidus est. Qiis autem auii et ad LMm diri iste reni, quae etsi maior est in primogenei onanistainincommunis est, intellitedum est eam inde ficisc quod spiritus,d quo constat,magna vi emibita ilire nitatur, cumque nubis densitate prohibeaillius tarpetuo augeri; itaque tandem maximois inrex illa exprimi, quomilao quae detormentis maxima ceseritate mittuntur: quam culeritate'ac imp
Vt valvis cito ortis si Ieruntur. Affert vero&abas eritatis causis, partim quod ἰ parvis ae leuibus conitet elementis, nec lacile sit tali natu
Auicquam oblinere,cum omnia penetret,nec alic
bi consiliat, partim quia pondera omnia deorsum natura iurantur, atque cum plaga illis additur, mobilitas, celeritasq; duplicetur,&impetus vehementiorfiat. d mu quod ρ Pinginquo veniat, veniendoque semper 'cim, vimque accipiae, quae mobilitatis ac celeritatis caular probabilitatem habent. Sed tamen non omni ex parte absolute sunt verae, propterea O sursum selmina serantur, sed deorsunt. de quod ex leuibus elemen- 'tis constent, eorum celeritatem potius impedit, quam adiuuet,siquidem laeuia sursiun murin etiam suumen natura ponderosi constat, sed leui, utpote igneari deo sursum potius tutura serretur, sed vi deorium iri ditur. Itaq; una tantum celeritatis ae mobilitatis causi est,non duplex, videlicet ictus: ω item videtur veniendo sescere,quin potius cum motu contrario moue
tur, aliquo modo imminus,parte halitus sursum sugiente. Prima igitur illa celeritatis de mobilitatis ratio tereris onam spistat,st videlicet impetu quodam E nubibus
165쪽
an etiam expressioneviolenta acre mirsisne', aut ceri Eis urimi im incalestit, seritidus redditur,quaquam S amequam extria datur, hinc atque illinc ad latera nubis commeans,nec ire valens mobilitate illa sita de atii itu ineales aere potest e ardorem quendam comcipere, qui postea extrusione augescat o in etiam dulongo spatio per aere celerrime desertur spirinis ille. &motione illa agitatur , atq; ad aere caliginosum d te sumallidi nisi magis ac magis accenditur, S: calet, non aliter ac sagittaria pilimbu attritu aeris & velocitate motos incalescit, ut saepe liquetia. Ad accensionem praeterea plurimum vita ictus, quo res reluctantes verserat, quadoquidem summa vehemcntiam percutit, ita ut, quanquam accensus spiritus ille nondum sit, possit tame ictu illo vehementi incendi,quomodo ignis exilit , cum sesero lapidem serimus. Ex quorum etiam ictu res,quas sulmen serit,quae suapte natura incendi possunt,mcalas nidi inceduntur,si illi reluctentur.Fulmen autem ex radiis solis, ut ex ignis particulis, quae in nube insint, accendi, ut veteres opinatissim, antea cum de fulgure agere.
tum ver)-lti et i sis cernere in lium licet, veluti ruine Dexisnus in templi Ephesim e furatione: in crasto i euod a flamma modiis in hiis c uinafer fatis. scfimum quidemspirisum esse, ae ardere anselmnest alio in loco antea dictum est. Cum aut conferetiissecedit, tum ma est flatus esse vide ruri aestia 1Iturinparvis sisti videmu, sectam vel tum multa ardentemateria logὸ validiusfiebat. Diruptis ita lignis, raros ritus erat trusum, copissas, qua parteo
stabat, visertim secedebat, O ardens in sublime Mela iun stare flamma ipsa ferri inciderein domos videba-
tuis . sempererum spiritum semina conscinii est anteuecquanquam quod coloris expertat, non cernitur putamdum s. aisse. ut quassius, aruso, commoueatur id prius .quam plagam accipiat, piritus mirurum principiis in id nisi incidentea uin tonitrua aualgura non sino findunt, sita quod una spis itusex mitur , immis num efficiem:quisi percutiat, sedit, nec urit.mTo. nitruo igitur fulgurexcnephia, ut inde sileribus est typhonibus a ues minibus, quod idem omnia sint, qua ueeorum sit interst differentia dictura est. '. rimis iubilisque apud vulgares opinio recepta est,
xliquorum tetiam sapientum sententia comprobato,
fulmen lapidem esse, c turres interdum ictae disiciis
untur,arboresque sinduntur: quam opinionem acceperunt,cum lapides quoin veluti adustos iis in lociis, ubi sulmine aliquid ictum est,inuenissent, ab aliis lapidibus
prorsus disiimilis quemadmodum testitur. Auice traferro & aeri similes . Hanc opinionem ex iis, quae des imita tradidit, Aristoteles retinauit. Siquidem doc it spiritum esse,nonnullaque eius admiranda essem e memorauit, inuit aeris leuis, absque ligni laesione , t quationem, & vestium protritum, quae nisi spiritu seri non possimi, lapide nequaquam. Ita rem nune colluit ex elisi nodi rebus commemorarisconstare, ea, qui
iis haec essecta sunt,spiritum essecum igitur in fulmen reserantur,perspicuum est,sulmen spiritum esse,non itapidem.Non solum autem quae Aristoteles commem rauirod declarant, sed alia etiam similia:veluti illa a quadoq; crumena pecunias colliquatas esse animal exti nulla ignis aut ictus nota in corpore eius apparem P
cend nisi a s ritu tenuissim, veloeliares invi i iis
possunt, spiritium: sicere haropo est. Nam ni t mussimus sit, crummam im minimodenti est, de compacta, non disterrit amem item animalis, utpote laxadc iam non larelisi ficile per meatin transit: cummi istime moueatur,non haeret sed ad metallum in auia
metiam, aut ad cor in animali, qua solidiori constant materia,ingressus illis insigitur e praestantissima sua cales iendi atque vrendivi, tum impetu etiam i me tallum liquat, cor verberat & adurit. Iri enim si ritus ille, non eo lum modo, mis aliae flammae, calidus, sed longe calidior, non ita tamen, ut calidissimorum calidissimum, de ignem ignium, ut nonnullis videtur, dicere liceati Cum enim niateria constet tenuissima dirarissima , corpusque omnem calidus aut frigidus esse possit. quo melius Adentius est, rerum omnium calidis simus esse spiritias illep- non potest. Cferos tamen spiritus omnes ure suo antecelliti quem suum calorem ex celerrimum i α ictu acquirit. Siquidem motus non calorem suum accenditi, sed ignem acce
sum longe calidiore reddit: auod etiamictus vinemens sidit:Potest igitur ignisille eu spiritus' accensus, de metalla in crumena δε ae in scis protinus liquate, de ani
mal taci contactu ridere. In crumcnam autem ob suam tenuitatem et lassici, rec haerere, aer docet, qui do ipse quanquam minus tersuis vacua diducta crumena in eam, etsi ore diligenter obstructam, in reditur: quod iacere non posset, ni per abdito; meatus ingicdereturii neriam ut antea ex Lucretio traditum est, nil esse
lac eiusmodi igitur rebus perspicuum est. fibimen spiritum esse um etiam, ut inquit ristoteles, id ipsum oculis cernere licet, quandoquidem videamus flammam furitum esse,nilque aliud inlinen sit, mrim flamma. Porti,sti mam spiritum esse ex iis, quae in test ph. Ephesi monssaaratione acciderunt, declarat, In ea enim in Lectum tuis flammam nil aliud esse, tu m senium ad dentem: quandoquidem seorsum a lignismul imul fiamma,multis in lix netustempli continua terebatur, ut nil alii d nisi limum, qui a lignis templi ardemibus astendeba spartimque hac Se illac serebatur, suisse. μgita aliquis possit. Hoenanque&in paruis rogis, dcconflagrationibus qiuvidi eouispici, flammam videscet discerptam, hae illamve serri. Itaque quod in eiuGmodi paruasconil attonibus apparet, hoc idem multa
illa, tum ardentemateria validius iactum seisse disi ptis nempe ligniKvndcspiritus Ac si imi inimam ducebatur, copiosum illum, qua parte enabat, de consertim seces.silleatq; ardentem in sublime sublatum. Flammam igitur ipsam serri de in domos incidere visim . Cum ergo flamma nil aliud sit. Em ardens sumus,aesumum spiamum spiritum esse,ardereque apertum sit, alibiqueta antea, nempe in primo libro traditum, e sequissa retram spiritum est equi ardeat. Cumque fulmen sit flamma ulmen quoque ipsum spiritum esse ardent ad voro eo quoque videtur confirmare quanquam re vera
ratio tantum probabili sest, nee necessaria quod is men spiritus subsequatur, atque etiam antecerit: spiritusinquam non ignitus aut ardens, sed caloris ex , etiam obeam causim non videatur, sed percipiaturiolum, quod antequam sulmine aliquid seriatur,id quistiani nempe spiritu illoagitanam .Cum autem inte
166쪽
Fgeret, admirandum si ,rtasse videri posse, silmen, seu
etiam si iritum, qui illud antecedit, corpora cluatere, &catera, quae dicta sunt , cssicere, veluti occurrens sibi i-xit nitruum quoque & fulgur, non seno ea diuideredi disiicere, quae diuidum dedi silcium, sed sol ritum,qui Enu excentitur, senum ue ut dictum est excitat,atque si aliquid sis , illud diuidit, minimὰ autem, ut fulmina qua iam omburit. Atque haec nia sunt, quae
desulminibus Aristoteles tradidit, qua partita dubia, Drtim mutila videntur. Dubia quid tum ipsa de sulminis constitutione,& materia conclusio,tum rationes, quibus probant manca vero seu mutila, quod multaris ad fulminum cognitionem omnes attinentia deliciatctusis multorum eis torum admirandorum, quae ab illis prosici stiliatur. nota explicatis, nulla item verbo,aut de tempore,quoiulmitra maximό mittuntur,aut de praes itione per sitimina acto, e quamobrem poetae e Iove fulmina mitti commenti si int. Dubia vero conclusio es ob vulgarium opinionem, fulmen lapidem esse ut fidium est sentientium, id se experientia comprobantium lapidemque ipsum ostendentiummee vero istum lapidem, sed omne etiam metalli Mnus. H uae opinio non vulgarium solium, sed etiam sapientum videtur,cuviunt ea monitimus, Avicenna testetur, inlisis quibuscidum si almina, corpora quaedam firmo de. tri similiai miri, seque tentasse, illa liquare, aut accendere, cpotuisse. Rationes etiam dubi; di parum firmae, siquidem to a illa de templi Ephesini conflagratione explicatio,nil aliud probat, qu m flammam spiritum egeam. dentem, vimque non habet, ad probandum fulmen esses tritum nisi sumatur sui me omne flammam esse:quod
vulgares negarentia uod etiam sumitur, spiritum ant
cedere & c equi fulmen, non essest, ut sibimen spiriatus sit quando Nplina iam,&quae ventus non est, Vemtus tamen antecedit,& iequitur. Essueta multae admiranda commemoramur, qu m causam Aristoteles praeteriit, nec quomodo ex eis, qua tradita sunt, assum p test, ascriptit, veluti non lapides solum, de omnis generis metalla sum fulmine decidisse, sed etiam animalia, non quidem imperfecta, sed vitulum interdum, ut Aui-cenna commemorat: Praeterea sulmen illaesed .lio vinutotum exhausisse, ut Lucretius ait: carat item visu me Pu vina repentia
Digugiant. Et contra, quod magis mirandum est, vino per se eo sistente dolium adussisse. Ita res quasdam fulmine stari, alias vim habere δε ei resistendum ut laurum, aquilam,& vitulum marinum. Rursus hominem fulmine intersci, nulla interdum nota in eo secta , non ira reliqua animalia.Omnia etiam sulmine icta contra ipsum se tollare, ut homi ncm faciem erigere, & ramos etiam assi ris sese elevire. r in & omnia , quae fiat ine feriuntur, cum antea venenosa non essent, venenosa euadere,&quae erant venenosa, illud amittere, quemadmodum via perat,ex quibus fulmine ictis vermes oriuntur, cum a
rea non orirentur. Nihil praeterea Aristoteles de praes gitione perea tradidit, cum tam multa ab aliis scriptosnt prodita, resque multas ex eis praesagitas esse compertum sit. Haec in bac de fulminis dispulatione asseruntur. quae hune in modum possunt dis Phil. Primum quidem, cum fulmina mittuntur, lapidem aliquem, aut etiam metallum, interdum una posse descendere: multi enim ut dictum est, lapides eiusmodi, qui altera ex parte acuti,
α silphureum quid olerensi aut adustum, Parietes ac ME O R. A R. rs 6
res ferire inuenti sunt, lapidem tamε fulmen non esse
nec perpetuo una cum sulmine in terram mitti . Quomodo enim de scutis liquaret, ligno illaesis, S pecunia
lueret, crumena intacta,& ilia eius generis iaceret, quae nisi a corpore tenuissimo, quod per meatus angustissimos transeat, estici non possunt Lapis autem , qui interdum radit, aut etiam metalli quodvis genus ex eadem materia , Equa in terrae vi et ibus intra nubem generatur, nempe ex utriusque exhalationis humide& illae admixtione, quae prout tuerit, maioremque huius.
aut illius portionem in se habuerit, ita lapidem, aut m talium emcit, huncque vel illum lapidem, hoc vel illud
metallum.Nee enim a ratione, aut natura alienum est,
posse illas exhalationes in nube, ut in terra admisceri atque coerescere, Ac concretione quadam insolubili nam, lapides durissimi de metalla, ita ut liquari vix possint esse haec, utex Avicenna prodidimus, ferunt uo ita di
rari ut in lapidem aut metallum concrescant. Quod Georgaetiam Agricola in harum rerum cognitione plurrimum versatus , in quarto de rerum subterranear in
ortu & causis concedit. Sed de lapidum re metallorum ortu atque materia, in fine huius libri pauca quaedam
traduntur. At quanquam fulmen lapis non est, nec cum eo lapi, semper descendit reproniam tamen nonunquam cum fulmine mittitur, & una cum eo in nube, atque ex eadem materia generatur, cur eius Aristoteles non meminit Cum 'sterea mirandum quid esset,lapidens aut metallum, quorum ortus in visceribus terrae natura est in nubibus oriri. An nondum ille certo comi rerat, lapidem, aut aliquid tale cum fulmine descendere,ideo de eo nihil pronunciauit,maluitque rem silentio pr erire, esit, aliquid, quod exploratum non haberet in m dium piame t Q uo quidem iudicio etiam maris aestu aut fieri, aut quemadmodum fiat,& alia eiu generis insatis comperta praeteriisse existimatur. Nec enim di cendum est, mi alii inquiunt, ideo lapidis casem tri
ille, quoniam non nectario, nec semper descendata Nam nec ventos semper plimia, nec ventus pluuiam se-uitur, quae tamen se vecissim consequi in libro sctun o.&alibi explicatur, alimite eiusmodi multa tradu tur, quanuis nec semper, nec necessario sant. Quod ad rationes, quibus concluso de fulmine probatur,attinet, non illae quidem duae, quae commemoratae sunt.esficacitatem magnam ita obtinent, ut vim asserant, sed tamen
ad persuade lum,utpote probabiles, plurimum possint. Fulminis autem esiecti, veluti liquatio aeris in L ti,, α
protritus vestium, sententiam eam magis confirmanta Porro Ephesini templicost ratio. A quam ob causanxsicta omnibus comperium vi. Id diatum contra quorundam sententiam monebo, rem tum illud re vera coflagrasse, quando Aristoteles, & l heopompus, Pliniux, aliique id reserunt, idque A t istotelis ipsius tempore liquidem sertur, metri qua Alexander natus est,conflagrandi essectis admirandis, quae aut cum sui minet accidere, ut vituli casiis, aut ab eo proficisci illi mantur,ut reliqua, quae commimorarimus auaedam Aristuteles negaret, aliorum ex iis, quae tradita cunt, causa potestas i, alia ad Problemtum tractati rem potius pertinent .vitulum Enubibus decussisse, illum nunquam
nec ullus,qui ex eius principiis rem philosophetur, admitteret Nam, ut concedata, innas,&alia eiusmodi minus persecta animalia posse Drusiis in aere materis praeparata procreari, persectum tamen& viuiparum
animal nisi ex semitae, insumellae vim gigni non P testi
167쪽
test. Auti tur, Aulcenna, s vitulum elim cadentem non viderit,illud commentes est,aut,quoniam hoc ylii losopho dignum non est, aliis id nuntiantibus nimis i uiter credidit, aut si ipse, vel alius fide dignus viderit, turbine aliquo vitulus ille alio in loco si blatus est, tumi Uterra ubi Avicenna erat, vel aliis , demissus,vid nubibus cadere videretur. Nam turbine lapides, animalia rapi,&in Bblime subduci antea dictum est. Caerimm Avicenna ab Aristotele hoc sisset vir, quod putat animalia etiam per 'a posse ex alia materia, quam mine , oriri. Quod ad vinum & dolium attinet, potest
virium Meffectus causa in M,quae dicta sunt, reserit, H in fulminis tenuitatem & clanitiem, e vini tque dolij vim ad resistendum maiorem,aut minorem. limve, cum dolio illaeso vinum silmine exhaustum est, rario hi subshintia potuit dolium constare, ita ut spiritu ad ranum transiret, illudque sortasse erasitus ac resistet sabsumeret. Aut, si non adeo rariori Libsuntia consi bat, viselminis laxatum est, eiusque latera oennia rarioravi spiritus illes ite in illud sese reciperet, ac immenseolore suo, id sinceret. quod Sol anate integra saccre ii
potuisset,vinum videlicet absimere. Cum autem ad bifodolio vinum in columne trium dierum ait oper mansit dolium magis retiamtum est vinumque ob exhalationis illius siccae admixtionem densiim, veluti concretum euasit, ita ut dolium reluctando estuum sit, vinum autem per se absitne ullo, P coerceret,i tra sitos terminos constitu.Ouomodo& lacus in Syri, bituminosus adeo densus ob siccae exhallationis admi tionem habetur, ut animal in eo proiectum non demergatur. Quod autem resquaedam a Limine non seriantur briaste Aristoteles negaret: nam & laurum fulmine alias, & paucis etiam abhinc annis ictam auditum est. Quod si res ita habeat,ut tum animalia quaedam,liam lapides & plantae fulmine tangatis, in se lematibus cauisa tanquam minus euidςns ,quaerendaest. Ac nos de his quidem alias dicemus.Hominem autem & citius,clii mesia animalia, & nulla sime nota in eius corpore extrinsem; si ita fulmen interficit, obeam serie caus is, quod rarioti carnis constitutione, qua illa, praeditus sit, pilis
item nec conice,nec squammis,sed cuti molli integatur ut exhalatio ad interna membra exterioribus non laesis sicile transeat, anquam & saepe externa adurit, aut siltem colore inscit. la vero interdum tota comminuit, came integra manente. Hoc ipsum causa esse potest, cur vitis fulmineexiccetur, nullo signo extrinsecussa ,relista arbores non item: quoniam videlicet in vite me
res sunt recti,& sitimini expositi, ut per eos sicile ad medulam, atque ad animae locum illud sese insinuet. Cur autem arboris rami selmine icti sese tollant, atque etiam homo faciem erigat, non est dissicile cautam reddere: siquidem in ramis prodire potest, quia exhalatione sulminis sicciores evadat laque in alteram pariem sul ne inclinatos,tum vi ac naturae suae rursus dimitas, sese erigere, ut contra suimen stare videantur. Homo vero lasse faciem attolit, quoniam salmine veluti attonitus redditur. Oniam vero fulmen spiritus est de exhalatio ut dictit meli sicca, quae veneno. antequam sertiarentur, carebant, venenosa sunt ex illius exhalationis, praeaniara&sulphureaest, admixtion: reliqua ven
nosa, venenum amittunt, exhalatione eiusmodi ven num illorum extinguente, Suna cum veneno, quod
pellitat iam abeunte. De tempore quo fulmina mimi tur, patet, turni ramaadaac di vere eam iuibus etia
tonitrua excitantur. Ius rei causa vi, quod exhalat si Equa oriuntur, hyeme frigoreri me extinguatur,nec astendat aestate vero dissipetur prae nimio calore , nec nubes tam dense existant. Quae ratio immunem
thiam& Amyptum a silminum casu praestat, nil usquidem rigor Scythiam, ardor visemens Argyptum vere autem & autumno crebriore ulmina, cor i in utroque, ut ait Plinius, tempore aestitis hyemis causis. χ ira rasione crebra in Italia; quia mobiliora mitiore livenis, 1 aestite nimbosa, seinper quodamn do vernat autumnat . In Italiae quoque partibi hi , quae ad meridieminclinant, qualis eii Romae & Cam niae tractu . v byenae & aestatesiilgurat, in aliosi; non item. Nec vero mirum fulmina & tonitrua, quae naturis pumantibus excitantur. sicca videlicet&lua fmidia exhalatione ,calore item A si ore illis tempo6 bus fieri, quorum qiniaque contrariis Iempesta; hq . sicultatibus constat, ver quidem hyemis filae, & est hipitio , tenuius centra ruatis fine, &hyemis initimi, Quae etiam cavia est . ut illis temporibus una cum inmine tempesta conii ncta sit, ymbres iue ma nis decidant, ita ut pinnia ancipiti hello tur ira sint, hii Issammi, .illinc venti umoreque nisi in praesagi ne per Limina 'hil quemadmodum deca,quael bcinnetasse, Missi teles tradidit, quando illa admini In incerta est, nee illi sertas, is persuasia. QNaut ripab itraduntur,alibi exponemus. Iouem alitem.&linii amitari dictum est: quod Iouis stella, qua igneam, ut alia , crediderunt, decideteea maximὰ putarunt, quonia ut ait Plinius conta tu m fortasse nimii humoris ex sui periore circulo, videlicet Saturni,& ardorisex subici nimirum Martis, per hunc modum egeracita enim e ditum est,Saturnum humidum esse,& Martem ardere. Quanquam Lucretius ridet veteres. quas Iouem subni, navere mittere crediderint,&ex vario Liminis iactu de situ, alia & alia portendi voluerint: quasuperstitione
maxime videntur laborasse veteres Hetrusci: unde fiat lminis n tura & viribus explicati , inquit.
Venerit inpartem o pacto riscast MD Marii est blae domniam ut extulerum lue noceres eat de celo furinis ictu. Et alia complura contra hane superstitu iam, & qulidem reci E. Quid enim inti ait Seneca tam imperium
est, qu)m credere,fulmina e nubibus Iouem matter lumnas, amores, statuas suas nonniimium petere,ut impumis sacrilegis,percussis ovibus, incens aris,pecude innoxias seriat, & suum consilium a Iouedeos,quasi in ipso parum consilii sit, aduocari. Illa laeta& pauca esse, fulminaq Blusexcutiat,pniciosa, quibus mitendis nisi numinu turba intersitit. Sed antiquitatem defendit idem autor, non tam hebetes illo sitisse, se existimam inquiens, ut illa,quae dicta sun crederent. Adcoerce dum autem animos imperitorum,sapientissimos, viri sindicaui se ineuitabilem metu, vs supra nos aliquid i meremus. Vtilearauise in tanta audacias intum aliquid esse, aduersus quod nemo sibi potens videret .m de illis satis. Quaedam vero natural erexsulmine,
sit ure, & tonitruo portenduntur, ut venti, aquaetate di alia eiusnodi quibus Hemus. .
168쪽
pis orno turpi in am vero Ue es, o pia tartim ν-ς-- accidinutamineo'-τ. Si quid eorum , qua hactenus tractata sunt, Misi rationem ullam in se habet, , certia, quae nunc peririnctanda proponuntur, ad rabilissima his, qui causas ignorarit,videri debent,quanquam, quia vulgariasunt, oe isse eueniunt plerique ea nec admirantur, nec vix cosiderant: Quis enim, ut de caeteris taceamus, stirpem non debeat,arcu illo pulcberrimo tricolore, qui mometo. excitatur, momento item evanescit conspino, cuius
exquisiam figuram pulchritudinemque omnem nul laminullaque manus consequi positi imitando 'Quis item puella Solis imaginem reserentia, duplicata interdum tires Soles esse videantur. interdum etiam plura, non admirarii sed omnis admiratio& shipor naturali-
seorum causis respectis desinit, quanquam magna in illis cognoscendis, quod abditae sint,& , sensa noltro disiuncta disiicultas vi, ut opinionum inter te de ebis modi rebus dissensiones declarant . perdissicilis ergo,&perobscuri ex tractatio sit, necesse est, in quaeivim di emis inquiruntur, & explicatur. Eius autem dissimulatem augent demonstrationes Mathematicae, quae ab Aristi,tela asseruntur,quae maxim rerum Mathema ticarum cognitionem requiriam uacum interpretum
maxima pars destitura si , insignes errores in earum
explicatione iamiserunt, nec ulli eorum omnia plene intellexerunt. Eorem igitur, quaeapparete dicta sunt, di omnium, quae illis a unt, causas omnes, nulla sue praeterita,Aristoteles intrismios, & eas quidem ordine& methodo, assectiones omnes,&quaecunq; in uncimioque illorum Genium, principio commemorat ,velut inguram, colorci, tempus, locum&strumata illis commemoratis, si ullarum causam assere. Sic enim in primode animalisam partibus, in causis partium ius e re esset tradinariis, diciendum piscepit primam,Vi'
icet constituenda esse ea, quae eiusnodi partibua inessent, tum causas illorum sigillatim explicandas . rum primum in libris de animalium nistoria praestitit, alterum in illis de partibus ac generatione. Non est autem hac methodus, quam in quartode naturali auscul- ratione, qua de loco disserit,&ipsecundo de cistu de imitatu, in accretione tractanda ut Olympiodorusce set si uit . In quarto enim illo, loci definitionem ac trituram duntaxat inquirebat: ad quam tradendam, ea sumpsit,quae communiter loco ineve ab omnibus coim cedebantur , noa ut illorum quidem, quae per se nota erant, ciuis explicarentur, sed ut talis desnitio reddo mur,quae illorum nihil moueret. Quametiam ob causam in secundo de ortu de inae it cum accretionis modum inquirit,ea sumpsi,qui in acretione inessent.Nunc vero omnia, quae arcui, coronae paretiis seu Stai dupliuxato,& virgis accidulis iit, ut eorum causas sigillatim
exponat, talemque etiam horum omnium procreati rismodum do , quo accidentium eiusmodi cau
se reddantur . ilia alitem de his omnibus agit, quia, Hau ι ab iis causis memtrahunt. Dima enim haec ut tradet radioriim aspectus restexione quam densior nubes esitat citantur, nihil queeorum est, quod
re vera in aere signanirier Issitemque.& non in tranori statum habeat. Atque hic Alaxandri est sententia,
rimi tanta se Olympiodorum ei tribuere, quod ab T O R.. Α R.
qua κατα α λας , Vt iride, alia κνα δαμααν, ut corona fieri, alia item re vera esse, ut colores iridis, alia apparere tradideriti cum tamen nihil horum in Alexandri csim artis legatur, imo vero omnia is Σωκλασπseri,ideoque suntaxat apparere, nihilque re vera existere. Quid autem mi κλασis & λα λαου sim, quoue i
ter se silarant , explicatum quidem est in primo libro,
sed ei iam in progressi explicabimus. Nunc vero doceamus, arcum hunc, de qim agitur, tricolorem, iridem diis
ctum esse ,α G si , id est, dico,quod pluuiae sit praemancia, quemadmodum & Iris ii Poetis es sm Iouis nuncius csse dicitur. 'λωs autem, propterea quod ἄλ*similis sit, id est,are uti :e rotunda, quemadmodum area cluae orbiculari figura fieri ut plurimu solent, quo ucs ad paleam a tritico secernendam circumagi valeant. vin etiam Corona a Latinis serre appcllari consueuit,quia orbiculari constans figura, Solem S Luna
rotis in morem cingere videatur: cuiusmodi circa
Lunam cere noctu apparent. Virgae similit crex fgura
dicuntur, quoniam virgarum in morem in longitudinem Glum extenduntur. Pac λια vero, quo vocabit
tum E Latinis multis, qui puella dicunt, usurpatur,& ex figura&ex splendore, atqueetiam ex situ, propteti
quod παt ῆλior, id est, similes Soli, iuxta ipsum Demappareat, tanta interdum similituduae, ut verum Solem
ab illisdiscernere vix valeas, idque prauestim Sole parii supra bori mem siublato, quo tempore nebula & est 'sin jectus, ne vere diiudiceti impeditur. sed iam, quas horum omnium subiicit avectiones de accidetis,
i. cor e tIncr integer se circi ius apparet, Oci ca Solim O sera , astraque s indida oritur , ac nihil
minus nocte, quam in meridis, quam in occasu, rarius tamen matutino tempore, in occasium reus νero novamexistu circinis, nec maior sinis, quim semicircu tus, oeo ente atque oriente minimi quidem circul edmaximiambitus, maras autem sublato, circuli quidem maior i,sed minor ambaras. Et autumni quidem P actum, diebus breuioribus omni bora exoritur, ziis verae a, per meridiem non', nec putres Oobus
ad arcus emuntur,ri quamis uterque tricolor', e reique eo genereiare pari umera interfic cos si Olscuri res tamen sunt in exteriori, atque ordine contra-rispositi. Interior enim primam ambitum , qui maximum punicem habet,exteriorvero minimum, qui illiproxii Men, O retur uos proportione respon tes . Atque hi colores feri sint, quos sic res exprimerem Narent. y Mosenim ijsi oti pirare, ceus autem viridis O purpureus, tempe uisne instimi, quibus quidem coloribus arcus praeditus est, O mi medias interpura
ceum est viridem est,is ero si mapparet.
Coro integrum circulum tapet ait apparere, mr piam non semper integro circula cernitur et interdum
enim quanquam rarius minor circulo apparet, idque indesinite, quippe cum siquando semicirculi forma li manda maiori, aliquando minori , quam semiuirculus . invidet re maletrii videlicet, in qua videtur, co situtione. Ac quanquam circa Solem & Lunam, & s ε. dida astra apparere inqui at, magis tamen or saepius circa Lunam cernitur, quam circa Solem, quemadmodum de magis nocte, fim die: Sole videlicet nubem nqua cemi deberet, dii irentinum vero interdiu circa Solem cernitur,magis in meridi quam in occasu de omnino soleta horizontem posito, cernitur. timen
169쪽
aut ponere ueniris ter, Mi λ ω,&ὸ ra, ut'. suum is, quo insta horti rem ibi conditiar, Lumin antecellit, eum iam se codere in taenim hse in Halo seu rona ii sint, perspicuum est ab arcu Uurinium distise, quem nunquam ait circulian 'ri,aut semicimilo maiorem, seseque oriente aut Occideme mi, nimi quidem circuli ambitum, seu portionem arear re sed maximum, videlicet semicirculum, coclem supra sublato, maioris circuli portionem cerni, sed minorem. Mod quidem ita habet, namcum semia circulus apparet, minoris circuli semici ridet qu in eum portio semicirculo minorcustis disserentiae usa, quanquam explicatu dissicilis est in progressitis. men explicabitus. Ac minoris quidem circuli iemicirculus haestote incirculi definita sit quantitas, qua me maior, nec minor esse queat: quemadmodum &maioris, cuius minimo ambitu arcus conspicitur, c enim altius septa horizontem Sol tollitur, maiori scit li a sum scit, minorque eius ambitus apparet. Ita diramus, qui apparet ambitus, maximi sit cir ne eest. Quoniam autem maximus ambitus, qui mitur,st circulus eii, nec semicirculo unquam maior apparet, minimi eum essecirculi oportet. Nec verbaliquis ut et areum, circulari si na exoriri,ciusque estum portionem, seu semicirculum , seu minorem nobis apparere, reliquam infra horizontem occultari. Cum enim sim lari fiat ratione, radiorumvidelicet inflexione, lisadas binum, aspectinad Solem nihil naque viro modosat, nunc attinet eam tantum circuli portionem exoriri necesse est, ad quam asipectus pertingit. amini aborizontem, quo aspectus himsertur exori in m teti Cum autem arcus , & in ortu, in occasu solis, eoque etiam supra horizontem sublato, appare minus amen in ortu,quam in occasi existit, minimeque inmnium in meridie, idqueetantum dies ' anni bmaior, ais, Sole in lignis meridionalibus posito,ob eamq; causin, parum; vel inmeridie iupra horizotu hil lata. omnibus arcu ab Halo seu corona dii lari. Quibus vi aliae duae adiiciuntur, disserentiae: est, quod amn plieatinii terdum apparet, Corona semper simpleruiateia,quod Corona. t numero una duntaxatri i uno duntaxn pratalis colore, arcu raecior punisvius iridis', 'purpureust quin&fiauiam ha coli Tem, omini odi viridi iuxta sese postis citaemem loquatuor ambiribus coagmetatus estis udicitur. iiiiiceo flavo iridi δε purpureo: qui hoc ordi sti tu
cura res de ordine contrario ac diximus obumns, in interiori u licet Hii is immi, tum saui , deuide irideam, ac tantae purpureuntinia ambientu. Omm. omnium cni interius reddetur. Inquit autem, hoste Mores, Icri esse,qusnpictor Viscere nequeant, 'emperutho hinon fiatu, in timetriumlo issiciendispicitorin imi r. Atrei re hoc quidem adhos colores simpliciter periinet, non ivt arcus cuborosunt, uemadmodum putavit Alber v qui ea; nob causam et licem aliam ratio em amitas quampictoresnonisi possent imitari: unam, quod hi ea dilia ete colores ance, adeosin illas emim torminissent, non quo 'od 'tamen ii aliis colius in sent . alterum,quisas.
res in materia tantum terrestri colores pingant , non in aere,qualis arcus est materia: tertiam, quia pictor duos colores tangere lima se possitos nil queat, ex qui ta se positis, tertius atur, ut in arcu euenit sed cui dictum est) de coloribus hisce smpliciter, non ut solum arcus sunt, Aristoteles loquitur, eosque aliorum coli' rum nulla temperatione a natura sematos, imitara pliactores non posse ait, quippe qui colores tantum sacra' alios quosdam temperando. Nec tamen putandum est, ita simplices hosce colores poni , ut extremos album videlicet & nimi, nullamque omnino ad eos procrea stemperationem necessariam esse. Temperatione enim
sunt,& si nulla alia, ceria nigri ut si ci cum luceata meorum generatione author libelliincolaribus stribit. Nigrum inquit & umbrosum mixtum lumini, pud um: nam nigrum lumini mixtum, tum quod a te, tum quod ab istae emicat, conspicimus sempere se niceum, & nigra ignita omnia mutari in puniceum iurgum vero; idis, purpureum floridum fit, quando cum mediocri albo&umbrose infimii Solis radii temperantur. de de circa Orientem& Occidentem aer purpureus est. Noselum autem ex hac ex: remorum colorum cum lumine temperatione, hi colores videntur,
oriri, sed onmmoex illus inter se admixtis, is uicimin Ebrode sensu&Ensili uiueres in&nigrum i dii ponuntur, ex illorian admixtione orti . Teniperati igitur eos oriri, e in loco non simpliciter tollitur, i da pictoribus temper tione non sieri, qubmod ' dam ab eis esticiuntur a nquit autem ,etiit hostiam a nctoribus sees no fieri,uel quia tri Olympi orin M Jo abi sint quidam, quos temperatione similiter v Nn valear,vel quod hos exqvisitem merenoquot, quanquam ad eorum similitudinemaliquo in Q caedam. Quod vero ititer hos colat distrinia ii id purio quidem libructa puniceo presertim de purpur explicatum Litis in progressu etiam declarabitu mul etiam exponetur, puniceut' viridi iuxta poli' 'fflauii videri.illita duntaxatnunc Mn m mu A, quod purpureum dicitur G ά M, em Outii esse iussi maris opituit, quia econcha missa purpura colligitur: ad nigredinem aurini hic lori limnat/plar irataius vehemerirer excocta ἰσωικαλώ albedom magis tendisiita ut viridi frosiimus, sinu qui ad album re muri t dic tunc videatur.Dicitur ut qui μανλιαν ἀ .polium , ad est palla quoa et fiuctus hunc potissimulti reserat colorca Aliqui'putant dictum ei quia mirileenteia primuinis -Hereula quintam P cano demores purpura tu ia
170쪽
st, ut interdiu tantum appareant. Qtranqtram ctiam noctu a paruisse traduntur, qu potius ' eamλUU, quia iuxta Lunam, & ei similes apparucre, nominare congvit. Ita Plinio sa nas trinis Gn. Domitio de C. Fannio Cos .visis esse cominemorat. Inquit autem φ -
, cit Plinius ducit ex obliquo, nos magis prorie ad latus, Paretia semper fieri. quoniam vel ad Aurum versu ,vel ad Septentriones , quae sunt veluti S lis latera, apparent. Progreditur enim Sol ab ortu ad occasum ut eius latera Septentrio & Meridies esse via deatur . Est ver ollaec Sc coeli latitudo Astrologis usu pata, quanuis polo ad polum longitudo Physicis di
catur. Non igitur orientem aut Occidentem versus Pa-relia apparent, quomodo nec infra Solem terram versis,non item ἡ regione, quo situ arcus conspicitur. Sed nec quouis diei tempore, aut in quavis coeli parte, Sole posito apparere ait, verum aut as horizonte ascende triaut ad ciuidem des dente, Sc hoc modo saepius porarius, raro etiam in meridie, aut medium coeli Solo tenente. Apparere tamen Ac interdum per totum diem,
quemad odum semel in Bosphoro accidit,ubi duo Parelia conspecta produntur, quae a matutino tempore in occasum usque durauerunt. Quod autem adnumerum attinet, trinos Soles antiquis visos esse Pliniusto
stitur, qtu i di sua quoque aetate Ditio Claudio principe acciderit. Plures vero simul, quis tres ad illud viqi aeuum nunquam appari isse. idam tamen aiunt Regem Poloniae sex limul Soles vidisse, paulo ante id tempus, quo Papiae conssi eius habitus est. Porro tres cum opparint,miatum locum verus obtinet, reliquis ad latera positis. Quod Lunae etiam euenit,cum triplex vi deiurriluod rarissime tamen contingit .Quod nili oriete vel occidente, ut de Paretiis dictum est, non sat, nee nisi plenilunio, ut de eius arcu mox tradetur, cum alio tempore sit imbecillior. PremElius videtur Sol triplax; quam Luna duplex: s equens autem est Sol duplex,nuilis pene nautis magno etiam cum periculo non visis. Illud etiam ad duplicis aut triplicis Lunae raritatem facit,quod noctu cum fiant, non ita ut Paretia ab hominibus obseruantur.Virgae eodem situ, quo Paretia, apparent, sed numero& colore ab illis diderunti quod nee numeriis illarum definitiis sit, nee color unus de simplex,ut Paretiorum a riplici enim illo, quo arcus, colo. re cernunturn plures aut pauciores, prout.materia ad. sterit.Patelia colore sunt Ois,ita via vero sole inte dii non disterant,nec satis noscatur,quis illoria si verus.1 rvin autem omnium eadem ea a est: reflexio enim
invia sunt. I, ossis autem di ferami, O his, apii bus, praut ad solem, aut ad aliud quid splendidum restrimonem feri contingit. Antea quoque ola haec ab iisdem causis tradidit piscisci, sed nunc modum, quo sunt, generalem adiicit, reflexione inquietis fieri, ted modis reflexionis disse re. Nam cum reflexio ab aliquo ad aliquid fiat, non ab eisdem ad eadem,reflexione omnia existere. Sed quaedam a quibusdam ad Solem, alia ab aliis ad aliud quid splendidum . Quo fit, ut nihil horum re vera existere,
si apparere tantum intelligamus. Siquidem, quae recte. xione gignuntur, revera non sent, sed duntaxat apparent, quomodo omnia, quae ratione speculari oriuntur, quaecunque vides icetin speculis cemimus. &appare a quidem haec soli: non re vera esse, ita potest doceri.
mum. n. H,quod splendidum est, ibi Luna, scii aliud 0dus, nam, se coronae ut mea rem ostendamus
cetro omnibus in locis,& apud omnes,ubi illa apparci, conspicitur.Quod si re vera comm in aere fieret, minime accideret:quinimo quibusdam in locis in centro cerneretur, in aliis non cerneretur, in iis videlicet, in quibus nubes, in qua apparet. inter aspectu in de sydus, ne i ad perpendiculum interiecta est. Quomodo & Lunae delectio , quia re vera sit, non in omnibus cernitur l. ris,nec in iis,in quibus cernitur, eodem modo in omni saliud item oporteret, nube Lunam praeiercurrente, coronam desinere: non desinit autem, nee ultra appa- temon igitur re vera est, sed ex aspectus a nube ad Lunam reflexu. Cumpie in comm , aut in Iride orbem ea quis tum cernamus, inde quoque intelligimus, non reuera haec esse,se lex radiorum inflexu apparere. Siquidem exacta illa ambitus ratio in materia inconstanti 5: fiuida, qualis est nubes,vere fieri no posci.Sunt de aliae rationes arcus propriae, quaesto loco asterentur. Sin autem, qui putent coronam ab arcu disserte, quod arcus ab a spectu pendeat,inique eius sint colores,c rona vero re vera sit, quippe quae sat ex resexione S lis, aut Lunae nube densa in Orbemt itaque non eam ab oculo sngi, ut Iridem.Sed eadem utriusque ratio videtur. Illud vero iam doceamus, quae fiat α κλαπι, seu reflexio, qua haec omnia tradit existere. Quod, ut planum fiat, intelligendum est, u nque cospicim a nobis per radios conspici: de illos quidem,aut rei,quq ce cur,ad aspectum nostru in perductos,quae Arist Eis vera est sentemia, quanquam hoc in libro aliam sequitur. aut aspectus, qui ad rem visam pregredianturi quae omnium rere Mathematicorum fuit opinio. Nihil autem nunc interest, viro radiorum genere aspectus
fiat, modo per radios fieri concedatur. Ae si rayi sim rei, qu cernitur, nil aliud eos esse putandum est, quam Eus rei sipeciem, quae ad aspectum per medium persi'-
eumn perducitur.Duobus autem modis ut alias tradidimus radii seu ad aspectum ba ad rem,quae cernitur, perducuntur,recti videlicet, aut inflexi. Cum redii prodeunt, ipsam per se,& in se rem mimus:cum aute i inflexi, in eo, quo instectuntur, quod speculi obtinetrationem. Ita res in speculis omnibus intuemur. Pr ter hos duos aspecti s modos, tertium quendam adi cerunt, cu rem quidem in se cernimus, sed aliter quamst, veluti aut maiorem, aut minorem, aut si recta sit, inflexam de fractam. Quem aspectus modum, radio racto, quod Graeci aiunt κοι rat'. κλα n sol ista κλασε aiunt sierisum alterum modum,qui sit radio in sexto, κνυ. ὁ λαιην appellent. Atque hoc modo res in aqua, aut alio medio,quod densius sit, aut rarius, qua id, in quo est aspectus, conspiciuntur, radio medium mutante, S: E raro in densum,aut E denso in rarum transeunte, ob eamq; causam perstactoanter hos duos aspiciendi posteriores modo multa sunt dis limina. Primum quidem id quod dictum est, quod in tertio hoe
modo radius medium mutat, in altero vero non mutat, sed per idem semper medium progrediuit . Deinde ut ait Olympiodorus) in aspectu per reflexionem, id quod cernit, de id, quod cernitur, in eadem sunt sepe ficie,speculum in opposita.In eo aut si,qui fit, radio per. fracto, inter id, quod videt, & id quod videtur, speculuinteriectum est, veluti aqua, cum in ea quid cernimus, aut aer densior, si per ipsum sydus aliqi md intueamur.
Quae item is γα δολασr cernuntur, cum procul a sunt, maiora quam cum p Rapparent, ut sydera,cum