장음표시 사용
181쪽
Reum utrunque ex rectex ἱone existat, arci m mi mim varietate S corona diiser re,dii tersamque esse huius di illius reflexionem: quandoquidem arcus reflexio ab aqua seu nube in guttas concrescente, SI atrum colorem habente ,&ὰ longinquo, videlicet ex aduerse coeli eL sciatur . Coronae vero seu Arear ab aere, hoc est, nube aeream naturam obtinente, &quae nondum ad aquae naturam sic vertat, ob eamque causam candidiori praedita colore ,&ὰ propinquo, nempe sub ipso Sole, aut
ad eius latera . Itaque dupliciter reflexionem disserinintelligimus, tum materiae, qua sit, ratione, tum vero etiam iit in& interualli. I ono enim maior est distantia 2 nube, in qua arcus apparet, d solem, quam ab ea, in qua corona ad eundem.Siquidem nobis a Sole aequali sere semper interuallo distantibus, corons nubes inter nos & illum interiecta est, cum inter eundem de a cum medii nos simus. Inaequalis autem spatii, per quod aspectus i enectitur,distantia, ut varii colores repraesententur,causia est, ad candidu quidem, qui Solis est, cinlar, magis accedentes ex minori interuallo, ad atrum ex maiori,aspectu videli t in minori minus debilita to,in maiori magis. Quae etiam colorum varieta ex
nubis, a qua sit rcflexio, existit. Si enim candidior sqnubes, Solis color candidus magis exprimetur, nullo alio nube insecta colore, qui varietatem inducat. At si atrior, non Solis quidem purus color, non etiam nubis apparet, sed mixtus, isque varius pro varia nubis illius ad Solem distatia. Sed quae propinquior est, puniceum colorem repraesentat, quandoquidem splendidum nigro admixtum puniceum apparet. Quod tum in ligno nim viridium flamma, tum in Sole percaliginem di sumum conspecto ostendit. Illam enim rubram esse, quia ignis natura candidus & splendidus, stimo atriori admixtus sit. Solem etiam candidum& splendidum ob eandem causam puniceum apparere, si persumum de
nebulam conspiciatur. nitidum autem ait ignem, aut natura sua, aut fumi comparatione: alioqui candidus
nunquam plane cernitur, propterea quod humore, qui nigroris alicuitas est causa, alatur. Ita hic locus eum in in primo libro non tollit, in quo Solem igneum non ecse, quia candidus appreat, ostenditur . Repraesentatur autem de ex flammae, di fumi admixtione viridis c lor, si aut fumi maior sit copia, aut e maiori dillantia appareat: de qua re in progressu. Cum igitiar ita res h beat, ut Iridis reflexio a guttulis paruis ei sciatur puniceus in ea color apparet, Solis videlicet splendore guttularum taetriori admixto . In Areae autem reflexione, quoniam ab aere seu nube candida, & in actuam nondum densatam a Sole non adeo distante Ascitur, candidus color apparet:Meminit ucro guttularum, a qui bus Iridis reflexi existit, ut simul etiam intelligamus, quare non ra,sed Solis latium color appareat. Cum autem 5e alii Iridis sint colores, mpe viridis&pu
purcu ite in qui ex puniceo & viridi iuxta se politis, id est favus, de eius in pro cessu se dicturum hollicetur. Dicita sum &quaedam in primo, ubi sanguinei, si
rumque in aere apparentium colorum causae expon bantur: quo in loco apparentium omnium colorum rati mem breuiter attigimus.
Praeterea circa ipsium Solim trulla eiusmodi concreti isse mora, sita aut pluit, aut dimissitur. Cum autem e in contrariis locis, dum aqua solitur, aliquod tempus intercedit. Id vere nisi accideret, comme, quemadmodumn Oercus, coloret dicta apparerent. V inc au
tem integra quidem miri, nee in orbem eo modo appa rent sed exigua q da Oper partes, quae Hetae nominantur. Icamsi eiusmodi nebula, qualis aquae, aut alterius cum iam nigri, H diximus, silet, conretur, Iris profecto integra, ut quae circa lucentassit, appareret: circa enim illas heme pirantibus avstris , H armum Iris effritur, quae his potissimum apparet, qui humidioribus uni oculu, quorum videlicet aspectus ob imbecillitarem celeriter reflectitur.
Causa una expossita est, quare arcus colorii vari rate distinctus sit, corona seu Area minin , ipsa vid licet nubium ac speculorum, in quibus apparent, natura & conditio diuersa: aliam nunc stabiicit: locum nimi. nam,in quo apparent, quod videlicet corona circa S lem cernatur, in quo aeris scit nubis constitutio illa,qus varios reserat colores, etsi colligatur, diu tamen colarere non potest: arcus vero e regione Solis, ubi nihil impedit, quo minus aliquod temporis spacium cohaereat, variosque illos reserat colores. Porro circa Solem, aut in pluviam statim mutari, atque decidere, aut in sine evanescere ac ditatui. uorum alterum quidem accidit,nempe in pluviam celeriter conuerit, si crassior sit concretio de frigore 'elaementi urgearum alterum v ro, id est dissolutio, si tenuior, de calida siccaque exhalatione nondum secreta. Ita enim tum ex sese, tum vona etiam radiis Llis sicile distatuitur. In contraris at item locis, hoc est , e regione Solis nube posita,consistere diutius potest nec subita est eius in pluviam mutatio, sta paulatim in aquam convcnitur, guttulis lensim ibrinatis, in quibus, 't in speculis l iis appareat. Nec enim Sol disiuuende eius vim liabet, nec tanto frigore illa premitur, ut inpluviam statim vertatur. Quod liaccidat, nullus certὸ arcus apparet . Ac circa Solem si eiusminti concretio, qualis arcum repressentat, diutius consistere, nec aut in pluviam Iutim mutari , aut dita lui contingeret, Coron P, inquit, quemadmodum Marcus,colore tinctae apparet em: sed integra nulla, aut qin orbem ambiant, cum videantur, nullam ibi talem constere concretionem intest igitur. Quoniam autem exigua quaedam ,& per partes, quae virgae ob similitudinem nominatur,apparere ait, quasdam concretionis illius nigrioris,quae varios colores possit exprimere,portiones ad Solis latera cohaerere, ut in progressu dicetur, putandum est.Non aliter vero inquit Iridem integram
posse apparere, si eiusmoeli nebula, qualis est ea,quae in
aquam, aut aliud nigrum vertitur. circa Solem consisteret,qu3m circa lucernas hyeme spirantibus Austris Iris apparet, aere videlicet circa illas ob Austii natum densato,& a pectiim ad lumen reflectente.Qui cum ex aspectus reflexione existat, illis maxime conlbicua esse, qui,quoniam oculis sunt humidioribus,aspectu habentim cillii. qui facile accelerit.r potest reflecti .Hunc in modum Aristoteles nos docet, quare circa Solem corona coloribus distincta non fiat. Quae ratio non ita sese lasse ad Lunam, aut alia sydera potest accommodari, in quibus ad concretionem dis uitendam tanta vis non inest. Ideo mirandum non esse, si coloribus praeditae coronae interdu visae sint, qualis ea fuit, quae Augusto ex Appollonia reuersi & urbem intrante visa est: ius Seneca meminit. Resalem etia Io. Picu obseruasse legit. Quod ad Iridem circa lucernas apparente eius attinet, in verbis, quae sequutur,quemadmodum fiat, quiue sint colores, docebitur . Illud vero aperiendum est, quod
182쪽
οit,em qui cicillis sunt humidioribus, aspectu imbeciliatiori esse. Quod ita se habere intellis' potest, tum ex his, quae in quinto de animalium generatione ab ipsb
Aristot te de oculorum temperamento traduntur,tumetit ex his, quae ab Hippocrate & Galeno tertia Aphorism. ectione. Aristo eles in loco comemorat docer. I aol te cernere, quibus oculi sunt modice humidi, hoc est, nec nimio, nec exiguo praediti humore: quibus vero aut humor abundat, ut deest,eos minus videre. Nam cum moderate mouere cernendi instrumen. tum oporteat, nimium humorem ad motum esse in ptum, exiguum autem magis moueri, qu3m par sit. Atq; haec causa ad temperamentum oculi attinet. H morem autem aduentitium, aspectuum infirmum reddere Hippocrates tradidit, cum dixit Austros habetare audiriam, de visum caliginosum reddere. Quin propterea eos sicere in ait G lenus , pala, cum calida Ee humida sint natura, eaput sensumque instrumenta plurisma implent humiditate,ad motumque inepta reddunt,
eadem sine causa quam Aristoteles inulit.Cum igitur oculi humidi imbecillum aspectum ant, aspinus. que imbecillus celeriter reflectatur, & rectem illo imis cillior sat, lor, qui ad nigredinem accedit, videli
cet purpureus in aere lumen ambiente apparet. Austrini autem status ad Iridem hane circa lumen videndam bisariam conduc sintum quia aerem humectant de densant, idoneumque ad reflcctendum reddunt, tum quia oculos similiter. & cernendi instrumenta humore cridictum est implent, imbecillum; eo modo aspectum, diri reseritur,facilem es licium. Oritur autem oe aeris humissitate. O ὰ filigine cluae a famma de is, ei ue admiscetur. Tum
enim speculum fit. idque si ne rem: siquidem fumida furive'. Ae hebri lumen non album, si purpureum
in orbem, Iridisimile: nee puniceum apparet . nam assectus, qui rellictitur exiguus est, peculum nigrum. Aerem humidiorem, aedensorem Austrinissatus reddunt, ideo potissimi im hyeme, quae natura sua M-rida est,& humida. Aeri igitur lucernae lumen ambienti. ita humido & densi, admixta ex flamma defluens siligo nigrore quodam eum inficit, utpote nitra 3e sumida. Quare speculum idoneum aer ille redditur, ut i lem,qualem cernimus. I ridem repromet. Nec enim ut ait album lumen in aere illo sematur, nec puniceum, quale in I ride coelesti, sed purpureum, & ad
Iridis ei testissimilitudinem tantum accedens,n6quidem album,propterea quod speculum, in quo apparet, colore tinctum est, qui color luminis eandori admistetur,ut candor ille purus exprimi non possit: non etiam
puniceum, propterea quod speculum ni rum sit, de aspectus valde imbecillius,ut ob speculi nigredine id,
suod in eo cernitur,ad nigrorem valde accedere, qu iis puniceus non est, oporteat, de aspectus imiacillitatem idipsum accidat: siquidem aspectui imbecillaea, quae occurrunt, obiciat ima apparent Ae debiliora, quae tandem in nigrum illi mutantur. quandoquidemnium albo & splendido, quae maxime spincibilia sunt,as ctumque valde mouent, aduersatur. Tam speculi igitur,quam aspectius ratione , nigricans quiddam ci calumen illud appareat oportereti non igitur puniceus lor , qui ad album magis, quam ad nigrum accediis,
sed purpureus, qui nigro propioresaline in arcu cc
lesti, asipectu maxini imbecillo, purpureus ambitus apparet, eo autem validiori pulticeus. Inquit autem lumen illud his lis esse, hoe est, Iridi simile, non quia prorsiis Iridi coelesti simile 'sit, sed quod aliqua simi
litudine clim ea teneatur, quia videlicet in orbem, ut illa fiat,quanquam integrum, cum illa seniicirculi tantum sermam reserat : purpureum et lain , quemadmodum illa, habeat colorem. quanuis olynipiodorus velit αλ. ,si qui est in t idec letti,non esse purpureum,
ut circa lume apparet. Sunt autem 'ter eam, quae
e figura com memorata est, inter has Irides aliae quoq; disserentiae: siquidem coelestis tricolores, imo veloquadricolor: liac duplici vix colore distincta, purpureo videlicet de viridi, cere etiam unitas coloris purpurei, colestis in parilis speculis inter se disiunctis, quanquam ad sensum copulatis cerninir, haec in aeredem continuato. Sunt autem multae de hae circa lucernas
Iride in his, quae Aristoteles tradit dubitationes, alibi
Q a autem armis, dum Emari artol tur, Iris existit, pisai adsitim quidem attinet, meni modo quo inlinis efficitur. Sed coloreti *musti is est, quae circa lucornus videtur. enim puniceo colore , purpurea videlior: resterio vero minutaeribus illis quidem.
sed continuatis fit guttis, quae sane Wqua sunt, iam pro suffecreta. Fit vero etiam, si quis misitas aspersi bis locum ita sodis obuersum eo pergas . ut hacparuitam Solitamine illa bram faciat. In ei inmodi enim lo- siquis intus aspergat , ei vi extra ea, qua parte rari commutamur umbram fui ou, Iris apparet . . a sodus autem O locus similes Mit, Uaque eadem, qua
mi nanu nitur. Quoniam Iris circa remos memari attolluntur,
in a piae seblatae guttulis apparere solita est,praeterea. χ i quis in loco Soli obueri oeum rorationiblis conlpet rat, in eiusmodi conspersione ei, qui extra seerit, ubi videlicet Sol umbram facit, apparet ,eiusmodi Iridis causam Sc rationem reddit, de iis velini exemplis ad Iridis coelestis generationem explicandam, idque, quod de ea tradidit,refirmandum utitur. quod adsitum attinet, eodem modo Iridem circa remm fieri, quo coelestis fit, tradi a regione nimirum Solis de aspectus nostri a guttis sublatis ad Solem reflexione, colore t men ei, quae circa lucernas fit, similiorem e, qua
doquidem non puniceo, seu purpureo colore, quemadmodum de illa videatur. Cuius rationem reddit, eum ait reflexi eonem eis fieri a guttulis, quae iam aquassint prorsiis secreta. Cum enim alia ad nigrorem a cedat, longe*ae atrior sit nube ea, in qua Iris ccxl nis apparet, nondum plane inpluviam versa,nigro
ris huius ratione, colorem nigriorem repreistet nocesse est:Purpureus autern color ad nigrum magis,qua puniceiis quemadmodum diximus Icedit. Acquamquam hoc inter hac cxcrelestem Iridem discrimens in minutis tamen guttulis , quae ad sensum continuare videmur, ut illa apparet: pro eiscitur,ut non figura S lis, sed color re' sentetur: color vero non purus, tallaeculi,lioc est,guttarum colori admixtus i qui cui di meli purpureus est,atq; etiam viridis.Namaetsi viridem non nominant,non propterea negat, in ea apparere r apparet et enim , eiusque causa est . quae in I risedecoctetit,aut sertasse minor aquae copia moles. Qito RVPomersu'Meteo. I nan F
183쪽
narque guttulis aquae maiores sunt,eo nigriores, ces remque ni priores h repraescntantes: quo maiores, magis cancidae N perspicuae, coloremque ad candidum propius accedentem reseremes.Iniamidis etiam
sigura guttae tolluntur, & ὰ remis decidunt. Itaque inmite illarum tepuiori candidior color apparet, in crat si ii nigrior . Ac quini in coeles fi Iride diuersa nubis concretio, variaque distantia, in hac, guttarum ma gnitudo im parilitas, esiicit. Rursus, uid in Iride sirca lucernas si ligo, quae aerem videlieri lumini prinximii nigrore ipscit, in hac guttarum iam in aquam procliis versaxum nigror. emadmodum aut e fi l ris in eiusmodi guttis ii par ita N: quae in rorationibus , quibus locus ab ais Solis o rius, eius verse
diis illuminatus, cui sipergitvr, et , i extra esl, vidirtur . idem enim inquid, modus est, liku , nempe contra Solem,ut illi: politus,eademq; causa,videlicet aspectus guttulis. diis seu asperginibus ad Solem relatio
Idem autem modus, quoniam ut ait manu utitur, 'tremo:F quod remus in illa guttas attollendo, in hac ir rorando at aspergendo efiicit manus. Porro eum,
'Eui in aniles erit, locum illuminatum esse oporteniae eius aspectes fialis Solis impediatur . 'colorem autem nil esse, alti se etiam colore, pialis anaim it , ex iris simul erit perspicui . o nueni, emadmodimi dict. 6ὶ, amnio coiicepisse uti is
pisiisse. primi quidem, id, quo plendidi est, inm
nia 'vide Ur,duod a pectus' ad ea non m ucatur: Ohec quidem eams, praesensibus acciriau, considerentiunquium de his dicMitu in no isset. vero, quoad necesse fuerit de his dicamus. Hu igitur de
Ua, O praerem .sum. O quae in speculis ridesetur,atriora, rminora, oriaviora apparent: est in aqua aspisentibus mου es atriores videntur, piamsi meas linspiciatur, id te admodum insigniter: nam ex repere su pectu exiguo Upectatur . nihil vero interest utrum
id sita cenuissim; Upectus mutetur: utroque erum modo idem futurum est. Quamobrem puniceus color in Iride appareat, lon a oratione exposuit ridipsum nunc, aliorumque etiam in ea apparentium colamam causam simul aperit, hi pothesinus tribus mathematicorum more positis, quibus tota haec explicatici nititur. Prima, antea quoque
tradita est, & explicata, nempe id, quod splendidum
est, cum in nigro seu per nigrum cospicitur, puniceum videri,quod tum in altris , quae per fiamum videmur. tum in flamma viridium lignorum, v te sumo admixta , ita se habere ostendinatur. Altera est, aspectum longius extentu languestere de imminui, quae intelliis pitur, si civistituom couc turrique habeamus a ctum nexi per radiorum ab oculis defluxum: necesse enim est, ut quo magis prinenduntur , debiliores sat,
adeo ut tandem. omni ex parte evanescant, suo i,
modum radiis luminis seu corporis luminosi continis tingit od ipsi: m etiam speciei a re spectabili prodeunte, aut medium perspicuum mouente, comi
git, si a ictu in per eam fieri aeneamus otissimum
cum distantia quaedam sit, ultra quam ro spectabilis E R. C O M. videri non positi, ut in libro desinsu& sensili traditum est. Postrema est, nigrorem quas m sationem aspectus esse, quod videlicet aspectu pioducto intolagum, eoque veluti deficiente, appareat: qiras autem negationem ait, quia non omnino negatio est: nihil nim seu nigrum, seu alterius coloris at eius omnino extincto apparet. Confirmatur haec hypothcsis his, quae initio libelli de coloribus traduntur, trifariam aliquid nigrum apparere, aut quia omnino sit nigrino, aut quia non videatur, hoc est, vix vidcatur, aut quia
exiguum lumen reflectitur ad aspectum: atq; hinc sit, ut si quis oculos clausis η, opima illi veluti nigra videantur. Ex his duabus laypothesibus posteriori lius colligit, Primum, omnia , i inqua nigriora 'pi' ere, deindς ea, quae, longinqua sunt, tum quae in speculis xidemur, & nissiora, ni ra, & lxuipra videli. Q Frum omnium cauta perspicua est. Migriora enim quae longinqua sum, apparem, quoniam ex Ieci indat pulli si a pectu, L nge proten ius debilitatur, minorque redditur: ais' ait atram ita debilita: o re veluti extincto, res nur , ut tei ita hypolliciis tr lit, apparet, utpote vali , as ctu, qui ad ipsum p cnire nontait, ni ni me apprehcnsam. Minora etiam, quaeri inquatium, apparess, quoniam a pectus imbecillior redditus,tin m xe; magnitudinςm, uama ist, diiudicare non potes rob quam etiam caui i, quae aspera iunt di anguloso, veluti laeuia A angulis carunna ς longinq*q represendit. Suntainem de ad haecipia, rationes per peduuae, quia videsica, quae longinqua sunt, minoribus angulis apprehenduntur, ac, quae ita apprehenduntur, minora lam pes apparent. Osaram vero aspectus imbecillitatem in speculis su quere tales, quales lonῆinquae, cernuntur , nigriores
Fidulice minores de laeviores. Et si enim aba et u seu
Molo non multum res distent, magna tamen, aut saluum maiore circuiti e apprehenduntur, quam si in is Uriel, dei emur. Fir na. ue aspectus reflexio, ita ut ad speculum primum perducatur, tum ab illo ad em, quam cernimus, re tui . Atque nihil interessς ait Aristoteles, virum id quod cernitur, mutetur, an spe.
s, hoc est virum id, quod rnitur, lonpinquiussat, & e longinquo magis loco cernatur, an aspectus magnum spatiu conscien , usque ad speculum videli
do idem accidere, idelicet ipsius imbecillitatem, qui longe protendatur rid qua etiam imbecili statem rcsse-xio conducit , cum radius omnis renexus se ipso recto imbecillior sit, vim videlicet illam amittens, quam recta progrediens habebat. Atque in hac rcflexione t iam imbecillitatis rationem positam aliqui arbitratur,
quod illa,quae abctus ad speculum est, distantia, sit
fidem interdum in ea,quae a speculo est ad rem, quae crnitur, , disicientiam non siciat , ut accidit dedi liantia, qua Gulus ab aqua diibit, cum ea comparata, quaa ua
nubibus ditiungitur, quae in illa ,pparcni. Aspectusiggur reflexionem eius mutationem, de qua Arictor. loquitur,cile putant, cussa ait nihil interesse, 'trum id, quod cernitur, mutetur, an aspectus. sς Olympiodorus N Alexander ad spatii circuitum, que rcfi us a in dii onscit, reserunt : quod qu/nquam non multo maius ob ressinionem sat vixque sentilem dissertentia minducat, una in cum rescrione aspectum long debile reddit. De radiis autem , qui ad cognitionem attinen
184쪽
oa lacere, M m rectos, quo nugis reflexi sunt, eo magis caleticere, quod eorum videlicet virtus augescat. Inquit autem, & ob hanc causam nubes in aqua appetrea enigriores, iram si in eas quis inspicias. In aqua enim veluti in speculo, apprehenduntur, ideo aspectu magis protenso atque reflexo, ob eamque causam magis debi- stato.Ita harum hypotheseum veritas patet: de quibus
nunc ea tan tum, quae necessarie sunt,dicere te comon
ficit, quoniam ad tractationem de sensibus attineant. Λ Vitellione autem libro quarto sita perspectivae ad finem ponuntur,& eodem fere modo, quo ab Aristotela, explicantur.
Ad haec ne illud quidem iPurare des orata, eumre, cum nubes soli sopior fuerit, in eam inspicienti. mero colore infectam rideri,sia esse eandidam: in
aqua vero eam ipsam intuenti, aluum areus Glorem habere. Perspicuum igitur en, aspectum fractum, que a Mum ejicit , ut id, quod atrum vi, propter imbecillata rem atrius appareat: sta etiam, quod candidum est, mus canes miscere, atq; ad nigrum adducere. eas, quae constitutae suerunt hypotheses, illud quoq; tradit euenire, nubem, cum Soli proprior fuerit, D quis in eam inspiciat, nullo colore insinam, sed candidam tantum videri.Si vero in aqua eam intueatur,colore Iridis aliquo appareret& hoc quidem propterea aecidit, quia in nube prope Solem , ipsius Solis duntaxat candorem conspicimus, ta ad solem aspectus sim resemonean aqua vero nubem intuentibus duplex rei tio esscitur: una ab aqua ad nubem, altera , nube ad
Solem. Ex qua duplici relatione a 'inus imbecillior
redditur, colorem; aliquem ad nigrum accedentem, quales sunt in Iride, apprehendit. Nec ob hanc solum cautan id euenit, verum quia aquae color ad nigredianem accedens nubis colori eandido, utpote in Solis candorem & splendorem candidae apparentis admiscetur, ex qua admixtione puniceus, aut alius Iridis color arearet .Perspicuum igitur esse ait,aspectum,cum stam itur, & ὶ speculo aliquo resertur, quemadmodum es Lit, ut id quod atrum est, atrius appareat, ita efficere, ut id luod candidum,minus ean Aidum, Ae ad nigredinem propius accedens appareat: ipse videlicet aspectu, quia longe protendatur, Ac imbecillior reddatur, in nigrum veluti desinente. Atq; haec siin uae ad colorum iridis causas reddendas, veluti sundamenta, costituit.
Ualidiore igitκr aspectus puniceum in colorem transit, proximus in viri , is qui adhue imbecil7Dr est, inpurpureum . Ultra bos autem nullus praeterea color videtur.
sed H maxima rerum aliarum pars, ita hi ternario numero terminantur. caeterorum vero mutatio subsensum non cadit. Q ocirca cr arcus tricolor apparet , uterque me, sed is contrario. Hypothesibus sempiis, colorum in arcu apparensum ternarii primum numeri causam reddit, tum o dinis eorundem, quando non temere, nec quouis in loco ut situ apparent. Numeri quidem in his verbis, ordinis in sinuentibus. Cum igitur puniceus color, viridi ,&pui reus appareant, puniceum ex aspectus valida reflexione ait existere: idque est quod ait, validiorem aspectum puniceum in colorem mutari . C ius ratio ex prima hΠ3obesi semitur, quia videlicet Soli, splendor in nigro, hoc est, in nube rorida cernatur,
appareat validissimo etiam a spemi. Proximum non quidem situ, sed vigore, aspectum, ait in vii idem transire t rursas eum, qui imbecillior est , in purpureum,
ac nullum praeterea alium colorem apparere, te i h mm colorum numerum ternario, quemadmodum realiarum rerum maximam partem, concludi. Ae li imbecillior adhuc aspectus in alios colores iraseat, illos, lamen sensit messirgere. Quae quidem aspectus ex puniaceo in viridem, & ex viridi in purpureum, ac praeterea in aliti nullum sensilem , ex eo qnod in tertia hyp thes sumptum est, proficiscitur, naem videlicet,quasi negatione esse, quia ab aspectiis de Aronem apparcat. Viridis enim color ad nigium magis quam punicein,& purpureiis magis quam viridis accedit: merito igiti iraspectui debiliori viridis apparet, longe adhuc d biliori purpureus: ac si imbecillior magis si,nullus viatra color videtur.Quae autem maioris, & m noris aspeetiis debilitatis causa sit, proxime, cum ordinis colorurationem tradet,explicabit,praesertim cum aliam in interiori arcu, aliam in exteriori imbecillitatis eius ese causam putri, ac propterea mirum non esse,s cum utraque Iris tricolor, iisdemque coloribus infecta appareat, ordine tamen contrario illi sint politi.Cum enim in i teriori l ride, puniceo colore extinius ambitus cernatur viridi medius,& purpureo intimus, i exteriori,inum puniceus est, medius viridis, ut in interiori,extimus purpureus. Porro viridem colorem magis quam puniceu, dc purpureum magis quam viridem ad nigrum accedere, quanquam supra & in primo, aliquo modo attigimus , nunc tamen magis explicandum videtur. Ac primum quidem illud constituendum, hosce colores omnes & naturales inueniri, Ze arte temperatos . Naturalem puniceum colore in Cynabvi Se ora conteo, quoa ex animalis sansui ne est, Alexander ait inueniri. A te vero componi ex Cupholithi seu leuis lapidis, & purpurae admixtione,eumque 2 naturali multum deficent. Viridem colorem naturalem in Chrys olla esse, a lur- m seu purina reum naturalem, in languine purpurae
marinae. sdem arte componi,viridem quidem ex curialeo& luteo, purpureum vero ex caeruleo de puniceo.
Itaque si luteus in caeruleo splendeat: viridem existere: si niceus in eodem, purpureum . Ac hos quoque , naturalibus multum relinqui. Quae causa sit, ut pactores ei nodi colores perfecte imitari non valeant. Ex his auetem perspicuum esse, puniceum eolorem albo Pr piarem esse, quam viridem atq; purpureum. Siquidem
puniceus ex Cupholith pii Aus est, viridis ex luteo
Ru pallido, qui est candidus obscurus, quandoquidem lumem debilitatum in hunc primo mutatur. Constat etia viridem ad album magis quam purpureum accedere , quippe cum viridis ex luteo seu pallido ortus sit. Purpureus ex puniceo, magisq; candidus sit, luteus seu pallidus quam puniceu ciuem autem hic purpureum,
quod Graece est .ληγε, dicimus, sertasse est is, qui
violaceus,ltia Italice patronaceus appellatur. Siquidem tertius ille in Irice color ad hunc proxime accedere videtur. Cum praesertim ex purpura simpliciter non sit. qualis est iis,qui purpureus simplicitur dicitur,sed expuniceo, qui ex purpurea ortum habeto caeruleo aflmixtis.Cum iginarita res habeat, fle aspectui,quo im eiulior redditus saeri sim ad nigru propius accedens color
appareat, fiat ut cum vigorem suum habens,puniceum
apprehedat, ex admixtione videli et hi minis&nigri ortu, si imbecillior sietus fuerit, io viridem colore p FNicometasu pax etin. 3 nice n
185쪽
labeat illis presecto impedimentis no tolletur,quo minus appareat: nam&ὶ nube densiori magis reflectem tu utpote ea minus penetrantes, & ea proportione, ac serta sic etiam maiori, Hieros , perpendiculari magis distantes vigore vincent , qua ab illis numero ac multit dine vincuntur, nempe in minorem ambitum incident an vero potius dicendum est,radios pcrpendiculari proximos, quoniam caeteris validiores sunt, debili ter admodum,& ad angulos parum reflecti,imo vero ipsam nubcm magis penetrare, illiq; magis admisceri beamque causam Solis colorem debiliter valde reprae in . tar quo magis , perpendiculari recedunt, eo debiliores esse, validiusque Nad angulos maiores referri, ideo colores ad candidum propius accendentes, nubis nigredine remotiores ostendere. Itaque in medio nubis nullum, nisi illius, colorem apparere,radiis videlicet, aut non reflexis,aut debiliter, tum post aliquod sipatium purpureum,qui nubis colori propinquior est, videri, deinde viridem, ac demia puniceum. Atque aὸ hoc ambirilirm magnitudo,& paruitas conducit, idq; b: Ariamaum quia quo ambitus maior est , eo centro ma-
sis distat, radiique ad eam protracti, a radio perpendiculari, ideoque debiliores: tum quod plures ab ambitumiori reseruntur, iique valentiores. ideo Aristoteles in magnitudinem ambitus causam reducit. inicum ait, validiorem aspectum a maximo ambitu ad Solem reserri, non tollit, quin radii ad illum maximum ambitum delati debiliores caereris non sint, imo vero quia debiliores a nube magis di copiolius reseruntur, itaque relati caereris sunt valentiores, qui debilius restectuntiar, numeroque etiam sunt pauciores . Alia dubitatio hoc in loco asserri consecuit, quod si in extimo ambitu color puniceus ideo appareat, quia caeteronim sit maximus, poterit fieri arcus,cuius interior ambitus, illum exteriorem alterius magnitudine aequet: quod si fiat,tunc puniceum interiorem illum apparere debere. Ma sertasse arcus caelestis desinita est magnitudo, non quia maior aut minor, circuli portio esse nequeat, hoc enim traditum
est,ita quod eiusdem semper circuli essiciatur, interior
quidem unius, exterior alterius maioris . His ita se habentibus hoc ordine arcus primi collocatis coloribns concludii: Si ea aut de apparetibus coloribus dicta sunt probe dicta sunt, eum necessario tricolorem esse,iisque
selis ccioribus tinctum. Quoniam autem & stauus color inter puniceum de viridem videtur, non ex reflectione eum apparere, ut caeteros, tradit, sed ex punicei, &ex viridis iuxta sese collocatione: puniceum enim tu ta viridem positum candidum apparere. Ac puniceo de viridi iuxta se positis, colorem illorum exoriri, eo signo probat, quod si in nube nigerrima arcus fiat, tum
maxime sincerus ac purus,hoc cit, tribus latum ut certa maxime dili inctis coloribus tinctus videatur. Totum enim exteriorem ambitum, qui puniceus videri is litus est, stauum ob nubis circunstantis nigredinem apparere,quoniam puniceus color iuxta nigrum, albus videaturvi quanquam albus reuera non sit, cum nigro tamen & vitidi comparatum album videri. Quin etiam ut inquit Alexancler viridis color, candido admixtus, flavus videtur. Quare cum puniceus in nube nigra candidus appareat, atque ex candido & viridi iuxta se politis flauus color existat, exterior arciis ambitus in nube nigra, flavus merito vidctur. Est autem flauus color, ut stu, ita & natura inter puniceum Io viridem medius
squidem nugis quinis ictus, di minus quam viridis
ad nigrum accedit. Inquit vero& arcu proxῖme terram evanescente colorem puniceum, clam soluitur, flavum apparere. Nebulam enim candidam, in qua puniceus primum apparebat, iuxta viride positam coloris naui imaginem reserreia Persipicuum itaque esse, si auum colorem, qui inter viridem N puniceum in arcu conspicitur, ex illis tantum coloribus iuxta sepositis exiliere,
Maximum autem borum indicium arcus est, pii a Luna exoritur quiprorsus albus apparet: quod euenit .sula et in nube atra est noctu a pret. Er Put ignis situ additus,
se quod nigrum est, iuxta nigrum positum, dicit, Ni quod remi sed album est, qualis est color puniceus prorsus album
appareat. Q in in storibus lectis hae persucud cernitur. Nam in texturis cir ratior m colo rum operibus tiriuxta alios positi colores si pra quam dici queat,alis atqκerij apparent, velutiqpurpurae in albis nigrisque lanis. praeterea ear in tali aut lati sp&ndo re . a iocirca qui Hrjs florum coloribus intexunt stores , in illis ad lucem
nam conficiendis fest f equenter hallucinara adunt,per ιmprudentiam alios pro alus accipientes. Cur igitur tricolor arcu; sit, hi que duntaxat ces oribus appareat,dictum est. Al. os colores in nigro, aut iuxta nigrum candidos, aut candidiores videri, his quoque argumentis cons mat.Cum enim Lunae arcus candidus piorsas, hoc est,
omnibus suis coloribus apparear, id non aliunde ait proscisci, quam quod in nul atra de noctu appareat. Vt
enim ignis inuemadmodum in prouerbio dicitur igni
additus, ita nigro iuxta nigrum posito atque dupli eat id quod remit se album est, quale est puniceura,canditidum videri. Id vero etiam aliis arcus illius coloribus a cidit, qui quanquam suapte natura ab albo magis quam puniceus recedan in illo tamen nigro duplici appa tente ad candidum accedere videntis r.Porro prouerbium πνρυΣπiit, in libro etiam de respiratione ponitur, docet temporibus & locis calidis respirationem magis quam aliis necessariam esse, quoni im tunc ignis iri veluti adiiciatur, loci videlicet,& temporis, calor animalis calori. Plato in secundo de legibus eiusdem mentinit, ubi vetat, ne pueri usque ad annum It vinum bibam, ne vini calorem animali calori addentes, ignem igni suggere videantur. Vtitur de eo Plutarchus in praeceptis contusalibus, & in his quae de valetudine scripsit.Vt ne inquit ignis ad ignem quemadmodum prouerbio dicitur expletio ad expletionem, merum ad merum addatur. Non ab re igitur hoc in loco usurpatur, ubi de nigro ad aliud nigrum addito mentio incidit.Cum autem
hoc de arcu Lunae aruumentum, colores alios in nigro, aut iuxta nigrum pontos candidos apparere ostendat,id quod de texturis variegatisque operibus stibiicitur, ad omnes colores accomc datur, docetque allis S: aliis iuxta sese politis colaribus inici, ut alii& alij appaream.
In texturis enim plurimum interesse, utrum nic nos iuxta illum ponatur,an alitis,candidus videlicet iuxta puris pureum,an iuxta luteum aut alium colorem,purpureu-que inter csteros colorem non eundem in lanis candidis,quuin nigris apparere. Atque haec sane causa est, cur
lapidarii gemmas concinnantes non quasvis inter se G. ponant sed has potius quam illas, quod aliae iuxta alias
186쪽
flores in inuris in taxunt de consnnant, seu arcu, scia aliter id facientes, in illis ad lueernam conficiendis taestequentur hallucinari dicere, alios colores pro aliis per imprudcntiam accipiendo lumine videlicet aut te dore dcce bios. De quibus coloribus, aliter atque aliter ex lumine alio c& alio apparentibus quaedam in primo attigimus. Author etiam libelli de coloribus, rem hane disccitu tractat. Sed lucretius praeclare in poemate suo
hilae vertibus hanc varietatem des, ipsit: Qualis enim caecis poterit color esse t-m, Danine qui mutatur in imo e propterea quia RUa aut taliqua percussus luce refulget.
Tluma columbaram quo pacto ιn Sole ridetur, seo ista cervices circumgodumque cciro I:
Naaxque alias fit, τι i claro sit rabra pyropo, Ineterdum qisodam sensust, Mi videatur
Inter caeruleum virides miscereseraragdos. Quibus in verbis Lucretius varietatem colorum in collo columbarum apparentium, ad confirmandum placitum suum cui paled adhibet, quo exemplo nihil accommodatius hae in re potest asserri. De quo Nero Q sar,ut in primo naturalium quaestionem Seneca traditu colla Tyberinasylendent agitata columba.
Nirum autem nihil lit, a luce hanc colorum apparentium varietatem proelire: quando, sine luce color
nullus cerni intcst, quippe quae actus, perspicui est, in quo& pei quod color omnis conjicitur. Cum autem lucis radij, tum recti tum obliqui & flexi perspicuum moueant,validioresque sint recti obliquis & fiexis, aliter & aliter mouentataque efficiunt, ut masis mimisue splendidi colores appareant, prout radiis rectis, aut obliquis, aut ilexis cernuntur. non Iblu magis minusue
spledidi apparent, sed aborti etiam sibi asinium colorii iem repraestatant. Q uod his pnsertim couenit qui
luminis di lucis non paruam quantitatem excipiunt, quemadmodum Viridis, purpi reus , puniceu vinosus, candidus argenteus, de aurcus, qui magna ex parte in arcu spectantur. Cum ergo haec ita habeam, admirandum non est, flavum colorem ex punicea & viridi iuxta serositis apparere, cum pia sertim Solis lumine ae radiis eiusmodi colorcs oriantur. Sed color hic flavus, si in Iride apparet,quemadmodum re Vera apparet, quomodo tricorior arcus antea per lx Odictus est, donum qu
que hisce verbis concluditur 'Imluit etiam olympiodorus Ptolemaeo arcum septem colorum visum sui sie. Antricolar dicitur, eorum colorum habita ratione, qui in nube oriuntur, nubis atro S Solis splendore inter se admixti uel nauus vero color verus in nube non est, sed ex puniceo de viridi iuxta positis duntaxat apparens .Sunt enim qui hoc putent. Alexandroque etiam tribuant, cuius authoritate maxime mouentur,ires illas Iridis colores, puniceum, viridem & purpureum, veros esse ex nubis nigredine, & lumine admixtis orios. Qui praeter Alexandri authori taleam, rationem quoque hanc adiiciunt , quod veri coloris causs in Iride habeantur, videlicetperspicuum opaco terminatum, ut materia, & luis ut forma. Aliam praeterea ex Alverniata,eiusdem sententiae viro, quia verus color id sit , quod aspectiis per se deprimo se comprehendere arbitratur. Siquidem in proprio N pet se obiecto minime sensus decipitur,tales autem colores arcus esse. An vero hominum horum sententia salsa est,infirmis rationibus nixa, silio Alexandruia se corroborandum adducensi Nulli enim in arcu veni colares,sed omnes ex referione,& ratio D
culari apparentes , quemadmodum longa oratione amica docuimus, rationibus quoque nonnullis praeter eas, que nunc allatae sunt, contrarium probantibus disii lutis. Quae autem nunc concluis iunt, ita diluuntur. vi dicamus, perspicuum illud quidem opaco ierminatum ae lumen adelle, non ea tamen ad colorum generationem
vere & proprie admisceri,sed lumen tantum Solis a nube illa opaca ad aspectum, vel Aristoteles tradit a sedium nostrum ad Solem reflecti, di ex nub satio, clim o mixtio quedam luminis quodammodo efficitur,colares illos ut antea dieium est existere, cancudi a res,o minus dandidos, seu ad candidum magis & minus accedentes,prout aspectu debiliori, aut valentiori existis. Falsum aute est, colorem veri.m eum ese, quod ab eius per se cx primo se comprehendere arbitratur: nec
per se in proprio,&per se obiecto aspectus non fallitur, . imo serae decepitur, de alio sensu corrigitur, veluti ta tu Ac,nisi didicissimus ea, quae in si culis apparensis illa esse,& veroriam solum imagines, idque tactu comprobassemus, verum colarem esse rectius putaret: 'lac modo animalia rationis experita,si speculum illis ossi ratur, putant. Siquidem aliud animal verum , sibi simile, te intueri arbitrantur. Alexander autem nullibi vero colores
esse docuit,sed ex reflexione in nube,ut in specula, apparere. Aliter igitur dubitatio decolorum arcus numero luenda es, dicendumque, colares, qui ex refcxione pectus ad Solem apparen tres duntaxat esse: flauum autem no ex reflexione existere, sed punieco& viiidi iuxta sese collocatis . Itaque ad Iridem , quae ex reflexione oritur,no ita, ut caeteros pertinere. De arcu a Ptolomaeo conlpecto, nec ab eo nec ab alio quoquam prster Olympicvirum, quicqua traditum inueni: quaquam sunt qui
aiunt colores omnes, qui magnam luminis quam itatem excipiunt,septem illos esse, quos antea commemoraui,
eosq; omnes serta in Iride spectari. sed qi sierit resesia aliquissur, ut flauus inter puniceum, & videm apparet,non ita & alius inter viridem & purpureum appareat,qui eandem ad illa, quam nauus in puniceum ubridem ,habeat proponionem. Cur item horum omni incolarum ortum Aristo es explicans, m a pectus tantuaut imbecillitatem aut vigorem, causam omnem retulit, non item in luminis re colaris nubis admixtionem: de qua tamen, hypothesim ad hoc ipsum docendum antea sumpsit. An dicendum est, inter puniceum & viridem flauum apparere.inter viridem 5e purpureum nulta
lam, quod accessu ad albedinem puniceus de viridis i ter se magis distent, mam viridis& purpureus obit Iam igitur maiorem distantiam , illis iuxta preius col
rem tertium exoriri, qui inter virident de purpureum, aequali seria ab albo distantia recedentes, minimὰ cxoritur.Quod autem ad nubis ac luminis admixtionem attinet,non illam quidem nunc commemorauit, sta an-.tea posuit, & tanquam positam praeteriit aliam caulam explanans,unde colorum diuersitas existit:neque enim ictus ex valida aspectus reflexione oriretur,ni sic
speculii quo fit reflexio, posito, cu i lume admissaea iur. Nam si e securi colore non habente reflexio etiam
validissima fiat, nullas colar, sed splendor tantum exprimeturn quemadmodum aquae euenit, S: speculis crystallinis.
Duplex autem apparet, o is qui complectitur, coloriabus la guidioribus eii, o contrarion Odo disipositis eandemia pectus enim At ius produms, quomodo id, quia
187쪽
rarcu nnbecilliον resterio ex is, quia remotiore exino Diatur. Qirare cum mi liuidat, efficit, Nicol - να laurui es appareant. Acta quidem ordine ra ris propterea quod a minori interiori ambitu ad solem
copiosior incidat. vae enim aspectui propina ior est reflexio ea ab an, tu,qui sprimo arcui pro jurui tomus est efficitur: qui autem in exterioriano ambitus minimus en,
is maximὸ propinquus est. Colore igitur puniceo ille σιt:
- verasci tur tertius proportione. Exterior ocussit B:interior, qui primus est, A: color puniceus. C, Viridis D, purpureus E, dii apparet Mitus, F. Duae de s undo arcu quaestiones his e verbis ut Iratet explicantiar. Vira de colorum eius linguore,curvidelicet languidiores amin primo appareat, altera laeo undem ordine tu contrarius in illis est, atque in primi arcus coloribus. Utraque autem quaestio in eandem causam reducitur, inempe in assectus imbecillitatem. Quoniam enim secundus arcus ista, qui primum ambit de cotinet.fieri eum in nube remotiori quam primultaque a pectum E lo Ninquiori spacio reserri ob eamque causam imbecilliorem euadere:quemadmodum, ea quae longius rei tacernuntur, asipectu longius producto atque ideo imbecilliori cena unius. Euoniam igitur ex
longo interuallo restis io ad Solem fiat, ideoque debilis& l uides aspectio ad Solem perserans, lorem eius
in illa reflexione languigum apparere: itaque colores, qui in arcu hoc secundo cerninitur, langvuliores qu min primo esse, ob eandem vero as 2 ius reflexi imbecillitatem, fieri, ut colores contrario ordine appareant si uniceus in interiore ac minimo ambitu, purpureus in maximo de exstimo, cum in primo arcu puniceus esses in exitime & maximo, pulpureus in interiori & minimo. Copiosiorem enim S maiorem aspectum ab intimo &minimo secundi arcus ambitu ad Solem rcflecti, quam ab aliis, qxiandoquidem rcsexto, quae maioresticitur,nobis nostroque aspectui propinquior cum sit quὶm minor, ab eo sit ambitu, qui arcui primo est propinquissimus, eum autem esse in secundo se exteriori arcu mini . mum di extimum. Illum igitur, ob restexi ab eo aspectus vigorem puniceum, quemadmodum & extimum arcus primi, cui propinquus est, apparere. Alterum, qui sequitur, quoniam debiliorem aspectum ad solem reflectit, utpote longius a nobis distantem, aspectumquela idiorem, nempe logius productum excipientem, viridem colorem, ut de medium primi arcus repraesim rar initimi im demum, qui lon ius adhuc abest,& ac
pectunt imbecilliorem excipit, ad Solemque reseri, purpureum esse, quomodo di intimus arciis primi Itaque Ilor portione aspectus imbecillitatis medii&extimi ambitus colorcs apparere. Atque haec est Aristotelis sententia de colorum lacundi arcus languore At ordine, seu
situ contrario.l n qua perspicuum est, eadem causam Ordinis colorum in secundo arcu, quae in primo, assignari, nempe aspectus maiorem vigorem seu imbecillitatem. Sed huius imbecillitatis aut vigoris maioris vel minoris
aliam ut i in hoc esse, aliam in illo. In hoc enim se cundo in maiorem & minorem diutimiam causam re 'stri i in illo primo, in ambituum maiorem vel minorem imagnitudii te: ut id in illo maior magnitudo est ciebat, in hia minor distantia esticiat,& quivi minor magnitudo in illo in hoc maior distaritia. amobrem constat, magniἰudinc in maiorem aut minorem ad aspectus V lidam, aut non validam renectionem per se non susticere ncc illius simplicem cautim esse, quoniam & in ex teriori arcu susticeret, sinu ; eius ambitus, Quia maximus eii, ii cctus valia in xςuoipitem esticeret, is
eam*ic ulain puniceiis c rin ea appareret, imo verro tinus arcus Puniccum colorem, dexterior primi armcus ambitu ,haberet, aut si evioribus distinpleretur, tatum absit,ut languidiores,vi etiam longe splendidio nempe in arcu maturi, apparerent. Praeter igitur magni
ludi impa distantia cero an Gniuidinis illius sit necesse est,qua nuior si strerit , magnitudo illa nihil aut parum
conducet. Quoniam si arcus exterioris ambitus e Irurior magis distat,quain requiratur, tanta est ei m n Ibis distantia, ut aspectus infirmus ad eum perueniat, α infirmissimus ad Solem ab eo restinatur, interior V qui arcui primo propinquis, tuam est,quia ultra modum
non distat,& aspectum validuni potest excipere, cum que valide rellectere,qitoniam inquam res ita habet, si Vt v colore arcus primi extimus ambitus, in quo valida ut restexi 'apparet, eodem intimus exterioris ac secundi ob eandem causam appurat: quo item intimu i primi, Quo languida reflexio existit, eodem obcan . dein causam extimps secundi, medius vero in vis udi ob mediocrem reflexionem, eoclem. Primi igitur erat . nius, cundi intimus punkeus, utriusque meatus, viridis, purpureus primi intimus , secundique extimus . sed, quaestio est,qi iam Alexander assert, cur videlicet spauia.
inter duos arcus interceptum puniccucolorem, via
bitu quibus clauditur,non resseri r An veto, inquit ille, non ab omni nubis parie aspectus ad Solem,aut lumen. Solis ad aspectum reflectitur, sed reflexionum loca de . sinita sunt&certa, definitamque & certam splendidi lumen uentis corporis a speculo distantiam esse oported Ab his istitur speculis ita distantibus, situmque certium babentibus, arcu & colores repraesentari. Quibus in verbis videtur Alexander docere, ideo colorem nullum inter utrunque arcum apparere,quia nulla ibi tessexto ad Solem seu ad astinum esilaiatur,non quod radii
aspectus aut luminis perpendiculares eo serantur, qui, quia validissimi sunt, nudem tuas minant,nec reseramur ut Ammonius,quem sequitur Olympiodorus , cogitauit: neque enim hac ut mihi videius est Alexandii quemadmodum nonnulli crediderunt sententia, ted
quod in spatio illo nubes nimis disteti. siquidem ait, se tam luminosi corporis & speculi distantiam esse oponere,& ab his sipeculis, quae ita distant, restexionem fieri:
quasi dicere vellet, ab hac nube media non fieri, quoniam longius distet, quam ut possit reflectere. Nec vc- .ro in Alexander, ab omni puncto speculi os iusuis reaexionem non sim, ut quidam putarunt, sed ab omni ni
188쪽
bi , in qua armis apparet, parte. Atque hanc causam v
riorem esse puto, quale in spacio illo intermedio colores nulli appareant. Quod inde etiam colligi potest, quia spatium illud nigrius esse & atrius Obseruaui, quasi longius a nobis distans: siquidem quae longe cernuntur,nigriora , ut antea dictum est, apparent. Causa autem ab Ammonio allata, probabilis quidem esset, Ac probanda mihi videretur, si radius perpendicularis ad illud 'aciu& non potius ad centrum arcus ferretur. Ita enim N Otrari j ordinis in utroque arcu eolorum causa aperta redderetur: patium videlicet illud, quia radius perpendicularis transit, nec reflectitur, quiq; illi proximi si ni,paruti debiliter reflectuntur, nullum colorem nisi candorem repraesentare, aspectumque eo in loco non decipi: quo modo, ait Olympiodorus, de in corona euenit, in qua radij perpendiculares non fiectuntur, sed ipsa in perse Lunam, qualis est , ostendunt. Circa autem spacium illud utrinque puniceus color apparet, quoniam radiis
nec ita valentibu ut perpendiculares,nec prorsus debi- Iibus repraesentetur.' um in utroque arcu viridem propter maiorem radiorum debilitatem,demum purpureis ob maiorem adhuc radiorum imbecillitatem, ut pinea perpendiculari magis distantium. PLeclare igitur hoc modo & colorum omnium in arcu utroque apparen thim,& ordinis eorundem contrarij, item cur pacium medium colorem nullum habeat , causa reddereturista
illud fictum putatur, radium 'rpendicularem ad sp tium illud produci praeterea de spatium illud nigrius pothis quam candidius cernitur,cum tamen candidius cerni oportereta otio perpendiculare radium ad spacium id intermedium non ferri, sta ad utriusque arcu sce trum pers etiui omnes uno consensii pronunci an , potestque etiam ratione demonstrari. Ad spacium enim ilhad liti reetur,cum partibus interinllis radii ab illo di. stantes circumcirca prinlucantur, atq; nube ad Solem reflectantur, semicircula aequalE utraq; ex parte apparere orteat.Vt ergoarciis exterior apparet, ius causiterram respicit, radiis videlicet aequaliter de in orbem a perpendiculari diltimibus, ad Solem reflexis, ita ex aut era Prie arcus fieri debebat, cuius cauum versum alterius caitum situm esset, utpote ex radiorum aequaliter 'P perpendiculari distantium ortus. Fit autem uterque terram versias, ea uum habens, alter videlicet in altero: non igitur perpendicularis eo iertur, sed ad centrum, quo utriusque arcus partes omnes,seorsim tamen, qualiter diliant. Nulla etiam his, qui perpendicularem eo serti aiuntivia remaneret, docendi, quamobrem col res,qui in exteriori sum ami,uguidiores sunt, qu ni in
altero, utpote radiis a peipendiculam aequaeliter distantibus. Nam si maiorem distantiam cum Aristoteles as ram, possunt S in eam diuersi ordinis colorum causam reserte. Causa igitur haec de radio perpendiculari ad spatium illud intermedium perlato, ab Ammonio prodita,quim Olympiodorus probauit, accipi non debet. Sed nec Aristotelis sementis ab ipse Olympiodoro remae comminiatur,cum ait, Aristotelem, eo, quod dixit antea phirimum aspe m ab ambitu interioris arcus extimo quia maximus est, res , non plurimum multitudine ac numero radiorum intellexisse, sed vi selum & facultate,quonia videlicet perpendiculari radio propinquior sit ob eamque causam, validior . Dei spicuum enim est, itinetem multitudinem radiorum verbis illi; indicasse: qtam maiorem in extimo illo ambitu, qu m in aliis,quia magnitudine caeteros illae anteira esse volue-
rit, non autem validiorem, quia ad perpendicularem I p ius accederet. Sed iam Ammonium & Olympi
dorum mittamus, de eorum sententiam paucis excutia mus,qui arcum exteriorem non ex reflexione aspectus
ad Solem exoriri aiunt, sed alterius arcus imaginem es
se,quae in nube exteriori appareat, quia ad arcii interi rem aspectus reflectatur. Hi causam quidem, quare colores exterioris arcusJanguidi tres sint qii in interioris,
reddere possunt, quam Ammonitis de Olympiodorus non possunt: rursus quamobrem colore; illius contrario ordine positi sint, ac interiori r quare item sipacium it
ter utrunque interceptum nullo colore appareat: rumtamen,quae in speculis cernuntur,rationein prorsus non
seruat. Quoniam igitur duplex iit reflexio, una a nube exteriori, in qua exterior at cus apparet, ad arcum interiorem,altera ab interiori ad Solem, nec exterio solis colorem primum,sed eos, qui in mibe alia, ut in sipeculo, apparent, repraesentant , languidiores in eo colores appareant necesse est, utpote aspectu ex duplici reflexione debilitato. Qiiemadmodum enim ex una rest cxione
aspectus imbecillior redditur, ideoque nubes, quae in aqua conspiciuntur nigriores videri, quam si in se conspiciantur, antea dictum est, ita ex duplici reflcxione magis debilitari, ob eamque causam id, quod cernitur,l.m-guidius apparere, rationi est consenum. Contrario etiaordine colores in exteriori,si sit imago interioris, dis sti esse debent, quoniam in sipeculo id, quod remotius est, mrgis etiam longinquum apparet, ae tantum intra
spcculum recedere res videtur, quantum extra speculum ab eodem dillat. Vo fit, ut si quis ensem siκculum versus dirigat, spis eius, quae speculo propinquior est, intra illud prima N propinquior appareat, manubrium
autem intra speculum tanto spatio recedi , quanto extra ab eodem temotum est. Harae igitur speculi cum sit natura,si nubes exterior,in qua exterior arcus apparet, i
terioris arcus speculum sit, certia quae piopinquior ipsi
speculo interioris arcus portio est, apparere in eo propinquior debet : quae veru remotiores sunt, remotius proportione interualli quo distant. Qua recu nuniceus interioris arcus ambitus ad speculum proxime accedat longius vero viridis distet, adhuc vero Iongius purpureus, efficitur, ut puniceus proxime appareat,tum viridis ad demum longisiime purpureus. Itaque cum in arcu interiori puniceus extimus esset viridis medius , de purpureus intimii in exteriori contrario ordine sitos esse colores eos oportet,ut videlicet intimus puniceiis sit,
de extimus purpureus. Rursus opinio haec dere causam potest, cur spatium inter utrunque arcum cones
sum colorem n5 habeat,quia videlicet speculi rationem non habet, in quo arcus interior,ut in speculi ppareat.
Duobus enim speculis Θ regione politis imago unius mallem quidem apparebit, non tamen ii spatio quod est; nier utrunque. His de causis probabilis admodum opinio haec, se lon probabilior, quZm Ammoni j I Olympiodori de perpendiculari radio videtur. Sed non omnem ut dictum est rationem speculi seruat,nec Aristoteli attribui potest qui duntaxat ait, reflexionem in exteriori,arcu, quia longinquius fiat, debiliorem esse,utpote a nube remotiori: non autem ait,quia alterius arcus stimago. Inquit aetera, ad Solcm in hoc arcu.reflexi nem fieri,non autem ad alterum arcum. Quibus de causi, ab Aristoteles Alexander lententiam hae amouet, serique exteriorem arcum ex reflexione ad Solem,ut interiorem,eum stati te statuit. Id tantum dissicultatem si-
189쪽
cili luo ', cum arcuit numerum in verbis, quae sequuntur,con lituit, tertium arcum esse non posse docet, ciuia tertia reflexio imbecillis omnino et sceretur, nec aa Solem posset perduc quas lectandus arcus ex secunda reflexione exoriatur. Sria secunda aut tertiam reflexione non ita intelli it,quas in secundo dum fiant reflexiones, in tertio tres, ita ut in secundo unus idemq; aspeetus bis reflectatur, in tertio ter, sed quoniam in se undo altera radiorum aliorum ad Solem sit ex longinquiori interuallo reflexio,in tertioque arcu, si fieret, tertia quoque aliorum rursus aspectus radiorum ex remotiori adhuc interuallo reflexio cisceretur. Secunda igitur aut
tertia reflexio non ideo dicitur, quia iidem radij bis aut ter restechan: ur, sed quod alii & alij ex propinquiori aut remotiori interuallo, primum quidem, qui ex propiΠ-quiori , saerundo qui ex remotiori, tertio qui adhuc ex longinquiori redictuntur.Haec igitur de Aristotelis sententia vidcmur dicenda.At vero speculari ratione sectandum arcum apparere non posse, it et ut primi sit imam, ex eo ostenditur,qiiod arcus interioris paries, quae speculo proxime sitnt, propinquo& quae remotiores, remotae non omnino in speculo apparent. Et si enim in coloribus id verum est, ut antea ostensum est, in totius tamen ambitus sim id minime euenit,quod tamen, ut in mi ribus,seri oporiciat.Ari enim interioris couexa pars nubi exterioris propinquior est, caua ab eadem nube remotior.Si ergo exterior interioris imago si ipsus interioris conuexam partem propinquiorem ei, cauam remotiorem in arcu exteriori apparere, conuexam videlicet conuexae oppositam, ut in lipeculis accidit, oporie ba rnunc autem cotrario modo apparet caua nimirum Conuexae propinqua: non igitur altero alterum contineri arcum oportebat, potius alterum alteri opositum esse.Quomodo in speculis omnia exaduersi, apparent. Tres autem arcus aut plares non unt,quomam σβcundus languidh reximi, ita ut tertia reflexio omni imbecilla reddatur senec ad Solem queat perduci. Si secundus de exterior arcus arcus coloribus ordine
contrario positis, iisque languidioribus,efficitur,quia aspectus reflectio ex longinquiori fiat interuallo, ob eamque caiisam debilis ad Solem reseratur, tertius pi ofecto aut etiam quarius arcus apparere non potest. Ex longinquiori enim adhuc interuallo asipectum reflecti oporteret, itaque dcbilis adeo sieret,ut ad aspectum nullo modo posset perduci. Atque haec est tertia reflexio, qu mhic ponit no quia iidem radii ter resecteretur, sed quod radiis primis ad primum arcum sectedum reflexic estis
heri ex longinquiori interuallo ad secundi arcus ortum ex alio rursus interuallo maiori, alia quaedam te ma radiorum, ut antea diximus, reflexio fieret. Sed obiiciunt nonnulli,se de alio,plure quam duos arcus obseruasse, aquam etiam aspergentibus, & circa remos plures qua
duos videri.An seri quidem tres arcus possunt,sed tamerato & per longa interualla,cum videlicet nubem in sublime patentem, atque ad arcus imaginem scii s ciem
accipiendam pro asi ctam, aspectumque validissimutae contigerit. Quod etiam cum euenit, tertium a cum languidi sis imis esse coloribus, ita ut vix appareant atque inter se discernantur, rationi consonum est. Arcus
autem quatuor, quas,Pataui j cum esset, obseruasse,se Vitellio teliatur, arcus propriξ non erant. Siquidem non magis decem gradibus a Sole distarent, cum arcus E r gione tantum illius fieri valeat. Apparebant vero in nu-
se illa colores arcus, quomodo α in virgis apparente E O R. A R. Isaquinquam illud difficile est explicatu, quemadmodum
circuli speciem referrent. Vitellio tamen ait, tum appare,cum e regione solis nubem densam,& ad latus iiii dem vapores roridos esse contigerit: tum enim ab illade a nube ad vapores illos, de ab illis ad assii inim Solis
radios rectedii, itaque in vaporibus roridis circa Solem positis. Iride circiali integri specie apparere. Sed haec roreae potius dicuntur quam Iris, quas coronas Iridis c
loribus fieri interdum posse antea docuimus. Duo igiatur duntaxat arcus, quasi perpetuo apparent, nec illi quidem semper, sed cum nubes rorida . quae aspectum reflectere valeat, supra arciam primum in sublimi patuerit. Alia autem I ridis tuae in guttulis in loco Soli GPosito
conspersis,aut etiam circa remos apparet, ratio est:omnes enim guttae illae aspectui proximae sunt, nec ulla tysus a iectus ob distantiam seu nimiam protensorem imbecillitas, ut in calesti tride accidit. cumquam&ibi una duntaxat seriasse I ris cuique conspemcnti appareat: ac si plures silerint, qui aquam in radio Solis conspergant, unus videlicet post alium quisque profecto Iriderisuam videbit nemo tameta,qnae sit ab alto' eruntque I rides illae omnes coloribus omnibus eodem ordis ne inter se dispositis . cum Hro, nec orbem retaemcirculo maiorini ferm si stemiue caetera quae in illam ea M. descriptione contemptantibus perspicumm fiet. Hemisphaerio enim quodHA, supra finitorem circulum posito, Ocentro eius Galique etiam quodam puncto exoriente, quod sit . si lineae a centro C, inci speciem productae, Wilat axem, timeam s C fficiant eu lineae a c ad productae, abb mephaerio ad S supra maiorem angulil reflectatur, lineae profecto qua a Cia sunt, in circuli ambitura incidim. Aesi in astri ortu. et occasu reflexio fiat, dimidia circuli portio ὀ finitore relinquetur, ea videlicet qua supra terra
extat. Si autem Ure insuperiori parte collocato, mino sempersemicirculo ,sed minima, cum ad circulum meridianum strum accesserit. Hactenus de arcus ortus modo Sc ratione, itemque decolorum eius numero, varietate& ordine: nunc defigura agere aeqrcditur.Itaq; traditor , circuli aut etiasectionis,quae semi irculo maior sit specie apparere non posse. hue & cstera quae in illii cadunt,nempe& semia circuli, de sinionis minoris qu3m semici milus sit sip cie apparere . & quando hac aut illa figura appareat, Ad quemadmodum, si semici mili sipeciem habeat,minoris circuli esse, si vero portionis minoris quam semici cuius sit, maioris circuli videatur: haec inquam omnia ex descriptione perspicua euadere. Nec immerito qui dem descriptione utitur. Sut enim conclutiones hae omnes probatu dis sciles, quam demonstrationes absq; descriptione ipi vix queat. Vnde & descriptionibus,docendi gratia Mathematici uti cosueueriint. Primum igitur arcus ortum generali ct Mathematica iratione describit,dein eius oltu pro eiusmodi descriptione conuit tmea, quae de eius figura dicta sunt, necessario fieri collisit, singulisque demonstrationes Mathematicas as bαQuae omnia etsi dissicultatem maxinam&obisseritatem in se habent, ita ut a nemine cuncta recte de plane fuerit exposita, sic tamen plana de illustria si erec nabimur, ut ab omnibus posint intelligi. Descriptio igitur,& quae ex ea colliguntur, hoc theoremate continentur Si, inquit,super horironte seu finitore circulo, hemita listio a posito, cuius centrum sit alioque etiam napra horizontem exoriente, quod sit i, lineae a ce
190쪽
tro inconi,id est turbinis. 'eciem ducantur, ita ut lineam se,veluti axem ei ficiant, S a centroc,ad n productae, cum illo coniunctae ab hemisphaerio ad l, supra
maiorem angulum. qui est angulus l, c, n, reflectantur, lineae proiecto illae a c ad n , ductae in circuli ambitum incident, orbemque seu orbis ambitum iacere videbuntur. Λ si punctum cin ortu fuerit, aut in occasu, tumque ab n, ad i psum sat resexio. dimidia tantum circuli portio supra terram seu horirantem relinquetur.Si autem iam supra horia tem suerit sublatum, minor imper semicirculo portio, sed tum denique minima, cum
ad circulum meridiano ascenderit . Hoc theorema est generali quadam ratione Iridis figurae totam rationem complectens, ius theorematis tot fiant partes, quot iamri genera, mi ibus apparet. Primum enim generaliter cominet, Iridem promodocunque a mareat, imili ambitu semper apparere . Tum quando in icirculi, an do portionis minoris, qu m semicirculus sit, specie appareat. Ita vero theorema hoc generale & Mathem ticum ad ipsiux Iridis ortum accommodatur . Horizonprimum ponitur, qui hemisphaerisi superius,in quo agi mus , ab inferiori disterminet, tum ipsum hemit eriti superius litera a s atur, centrumque hortioniis atque etiam hemis aerii commune enim est utriusque e statuitur,atque hoc centrum locus est, in quo nos sumus. Aliud deinde punctum stitera notatum, quod supra horizontem exoritur, Sol est aut Luna, sed potissimum Sol,quoniam Lunae rari arciis appareant. Aliud demum litera n lignatum,nubes est, in qua Iris apparet,ad qu punctum seu nubem a nobis aspectu nostro lines in turbinis speciem ducuntur: quandoquidem aspectus eo modo esticitur, radiis eius ad rem, quae videtur, scii ad speculum, turbinis modo progredientibus. Cuius quidem turbinis radius latum unus, lineae n signatur, aliis omnibus per eam indicatis,qui ad similia puncta in nube,quae litera n signata est, seriintur, iidemque ab n, seu nube, ad s,hoc est ad Solem exorientem, supra angulos obtusos,qui sunt ad centrum reste tuntiar, ita ut duo coni, leu turbines liant , quorum axis linea est s c, ducta videlicet 3 Sole ad aspectum,Je ab eo ad nubem, siquidem tria haec in eadem recta sunt linea. Ac quanquam Ai istoteles unius tantum turbinis seu coni mentionem faciat, eiu videlicae , qui a radiis aspectus ad nubem protentis Ascitur, si tamen & alius ex radiorum illorum a nube ad Solem reflexione,quorum utriusque eadem est in nube basis, idem etiam ax is, linea videlicet s e, quae coni seu turbinis ex radiorum reflexione otii maximὸ axis est,si vero recta usque ad ambitum quem nubes occupat, producatur, ita ut iit hemisphaerii diameter,eiis alterius. Renectunt vero radij ab n ad supra angulos maiores,hoc es, tus quoniam,nisi supra eos, ad frae cti non possunt.Singuli enim radij a centroc, ad nubem protensi,duos angulos ad centrum c sciunt, unum m iorem, alterum minorem , alioqui turbinis specie id nubem non irent. Fingamus enim rectos angulos fieri inter se inruales, radiis videlicet recta ad perpendicu - tum ascendentibus. ut si nubis medium c vli teneret, nulla prosecto turbinis figura exoriretur. I xoritur autem radiis ita ad nubem priuensi , & centroductis, Ituna cum diametro inaequales duos angillus lingilli esticiant, maiorem quidem, Solem versus, minorem, lubem versus. Super hos igitur angulos maiores reflexio necessario es scitur: quae si super alios angulos ex altera fieret parte,ad Solem reflexio non tenderet, nisi Sol ipse alium situm haberet, ut videsicet ad alteram parte inhori 1ontis situs esset, quo tempore inter nubem, & ii sum medii non essemus: quod tamen in arcus oma i quiritur. Ergo radiis ab aspectu nostro in centro posito ad n,hoc est,nubem ita protensi ut turbinem esticiant, rursus itie illisa nube ia solem supra maiores angulos rectexis,& alium turbinem cbstituentibus, cruorum iurbinum axis sit linea se, necesse est,radios in circuli ambitum cadere,& ab illa ad Solem reflecti.Iraque Irulem
cum ex eiusmodi reflexione existat, queiam initimai tea ostensum est, circulari ambitu apparere , atmie si Sole exoriente, aut occidente reflexio radiorum tacta fue
rit, semicirculum solium apparere, dimidiato videlica radiorum turbine supra hori romem istum polito.Si vero libyra horizontem stablato Sole reflectatur radii, nomagis sublatus erit, eo minorem semicirculo potatonem seri,minimamque, cum ad meridianum circulum Sol ascenderit, quoniam etiam turbinis radiorum minimartio supra norizontemtaretur. Quae omnia ita se hare sigillatim demonstrabit. In hae vero deseriptione seu theoremate,literis,seu elamentis, E quibus sol, centrum & nubes incipiunt, accommodate quod interpretes nostri non animaduerterunt vlus est: quomodo dein secundo de ortu & interini cu de elesiae torum ageret numero,igne, pii Graecis est πωρ, litera r. Ic aere litera σ, limilique modo Be alia signauit. Ita igitur di hic S lem,qui Graecis est ἔλlas. Et era ..c rum, qui Gra
cis est mns , literax, ct nigrum nubis,quod graectest μέλαν itera μ signauit. Qua de causa nos quoque illi: mimitati, solem litcras, centrum literae de nigrum Icunubem litera n, notauimus. Dubitari vero a nonnullis de eo, quod Aristoteles horizontis centrum c ponit, eo
que nomine ab iisdem reprehendi Olympiodotus notat. Etenim si centrum sit, cons ui, a pectum, qui in cponitur solidi S a nube pari interuallo distare, ii quidem linea se, lineae e M aequalis est, utraque nimirum a centro ad ambitum exeunte: illud autem a vero esse alienum , cum Sol lim, maiori in infinitum sere distantia, qti m nube , nobis disiunctus sit. Rursus c,hoiizonus centrum si sit, fieri vilineae, seu radii aspectus ab eo adia, hoc est,nubem seu nigrum protenti, ad idem cetrum non ad Sin reserantur: ita q aspectum se,non Solem, in
nube intueri. Hoc autem ideo consequi, quia ii linea e n posito e centro ad horiaontis extremum ex altera parte ducatur in duos semicirculos horiron secabitur,cum linea Omnis recta per centrum circuli tranticiis, in aequales eum diuidat portiones. Erit igitur linea c n, ita ' tenis,horizontis diameter: quamobrem angulos ad p ctum n equales constituet, siquidem anguli semicirc lorum inter se aequales habentur. Quoniam ergo aequales hi anguli sunt, omnisque reflexio ad aequales angulos efficitur,ita ut restexionis angulus, angulo ut aiunt incidentiae aequalis sit,linea proi Mocn, adcrestineatur: itaque aspectus,ut dictum est se, non Solem in nube intuebitu . Non esse igitur c, horizontis centrum,