장음표시 사용
121쪽
inde consequatur potiuS contrarium, nempe Hippocrate de quantitate non minus quam
de qualitate pertractasse. At Galeni nomine responderit Artasse quispiam sanguinem sinaturae suae limites sit praetergressus aut in bilem aut in melancholiam degenerare, atque hac ratione purgationem exposcere. Verum implicatur magis hac solutione nodus, non dis luitur , sic enim spectatus sanguis utinaturam, ita δc nomen sanguinis amittit: Neque amplius ipsi ut sanguini, sed vel ut bili,
aut uti melancholiae purgatio adhibe da. Prae- terea huic eidem sententiae repugnant e diametro quae alicubi in Galeno scripta reperiuntur, hunc in modum: Nobis dedit Hippocrates de quantitate iudicandi viam ex facilitate tolerantiae: sed facilitatis & tolerantiae mentio fit in hoc Aphorismo , ergo fieri debet& quantitatis. Non minus quoque experientiae aduersatur interpretatio Galeni, neque enim id quod Hippocrates pollicetur , proseret unquam purgatio , quamuis humores sua qualitate molestiam afferentes expurgentur, nisi quibusiam ipsa terminis & limitibus septa teneatur. Nam si pauca e corpore excludantur nullum affatu dignum emolumentum asse rei, sin copiosa admodum, violeta sorsan erit deieci io quam sine graui aliqua iactura vi- rium corpus non seret. Addo etiam largam
Profusamque excretionem , magnam neces,
sario spirituum dissolutionem cosequi, aqua
122쪽
exolutio: Igitur quantitati aptius conuenit haec die io, Postremo pars illa Aphorismi vltima , inspicere oportet 2 regionem, ct tem-p-, .etatem, morbos, in quibus conueniat
aut non quam Galenus de qualitate sola interpretatur, quantitati longe melius & accomodatius applieatur. Quocunque enim tempore & aetate quocunque in morbo dc regione expedit nullo discrimine humorem noxium exturbare, at in quantitate decerneda, diuersitas est, tanta fere , quanta & aetatum,& regionum , 8c temporum , & morborum,& personarum, non enim eandem omnes, nec ubique nec quavis tempestate, nec in acutis& Chronicis aequaliter tolerant. Qi mobrε ad hoc institutum videtur omnino pertinere quod alibi admonet Hippocrates sub cane dc ante canem difficiles fieri purgationes, nam quae ex purgantis medicamenti violentia pertimescitur exolutio virium , eadem non minus ex euacuationis quatitate protienire consueuit. Diligenti ergo& accurata animadue sone perpendi debent atque aestimari praefata omnia, quo medicamenti vis & quantitas, humorum quantitati & patientis viribus respondeant, ne aut exigua quaedam nullo emolumento repurgentur : aut largiore evacuatione principibus facultatibus vis inseratur.
Haec atque huius generis alia commodo definiri poterunt si intelligamus , ad conuenientem remediorum usurpationem non ip-
123쪽
sorum qi itatem dumtaxat, sed & quantitatem, & utendi modum sedulo attendenda. Neque enim modo qui quis affectus, aut quid
praeter naturam in corpore reperiatur, sed Meius copia & magnitudo spectari debet, &quam praecipue partem obsideat: Ab illo praesidii genus, ab altero quantitas, ab ultimo utendi ratio desumitur. In his omnibus dis, cernendis ab ijsdem fere principijs c5ice aras mutuamur. Eminuero ad praesidij inuentionem attinet contemplari, simplexne sit affectus an compositus, an ab una , an a
pluribus causii sui etetur tumque ad humoris qualitatem siue speciem deuenitur , in qua' tam qualitates primas, quam ab his fluentes secundas perpendimuS- Humoris porrho differentia distinguimus,
partini ex naturali aegrotantis habitu, partim ex affectu ipso, naturalem habitum demonstrant temperies corporis, partium conformatio, situs atque insita constitutio, aetas& consuetudo, ad quam xutae institutum & vietus rationem referimus, nec non & regionem &anni tempus & coeli statum, quibus tanquam certissimis indiciis in materiae excedetis co gnitionem deducimur , uti demonstrabimus inserius. Haec ipsa in statuenda quoque quantitate, & usu medicamentorum contemplamur , ut certo definiamus semelne & simul an partitis vicibus, paulatim an consertim,
breuibus an longis interuallis, leuibus M blandis, an vehementioribus, selidis an li-
124쪽
quidis, interioribus an externis auxiliis sit agendum. Denique an hac an illa via, quoue tempore parsit euacuationem moliri. QEod intuitus Hippocrates monebat aestate quidem superiores ventres magis, hyeme autem inferiores potius expurgandos : Graciles quoque & ad vomendum faciles per superiora,
cauendo hyemem: At mediocriter carnosos,& vomitioni ineptos per inferiora cauendo aestatem. Quae nos exempli gratia attulimus Vt αναλογία quadam ad quantitatem transferantur, non enim est hui'loci diuti 'in his immorari, unicum intendim' ostendere , scilicet ab iisdem tum qualitatis, repurgandorum hu-i morum signa fere omnia depromi , quo quidem quantum satis est declarato non difficile est os iecta diluere. Ad primum in quo duplicis erroris arguitur Galenus respondeo ex purgationis verbo
optime colligi, de qualitate sola sermonem eue, ut in sequetibus susus docebimus. Hac vero dictione tum usus est sapientissimus senex, cum de vomitionibus & deiectionibus tum loqueretur, in quibus humores selum
Talitate peccantes primario euacuatur. Quae duo spontaneae euacuationis genera postmodum ad quamcumque factam arte vacuati Ο-nem traducens , siue illa humori quantitate peccanti ve sanguini, siue qualitate noxio, ut reliquis a sanguine separatis, applicaretur optime dc conuenientissime largiore usus est vocat ut c tyri, dixit, Et vase m inanitio:
125쪽
talis fiat, ut una cum coeteris humoribus redundantem sangrinem complecteretur. Nam euacuationis largius acceptum nomen, sanguinis euacuationi & purgationi commune e se Ut hic sententiae Aphoristicae sit sensus, quemadmodum si syonte naturae sursum deorsum ue expurgetur humor expurgandus , sequetur conserentia, dc tolerantia: Eo de modo in artificiosa omni euacuatione dirigenda ad humorem quomodocunque peccan rem
intentio. Illa itaque verba Galis fieri debet
non sunt praecise accipienda , ut humorem dumtaxat notent qualitate peccantem, sed in genere quamcunque humoris quocuque modo peccantis differentiam exprimunt. Q.VaΠ-
quam Vti ex pxoducto exemplo colligere est ad purgationem aliquanto peculiarius pertinet hic Aphorismus, veluti sequens ad sanguinis euacuationem. Dices quorsum igitur a Galeno reprehendutur ij qui hoc est vasorum inanitiones nomen ad inediam, aut venae sectionem transserunt λ An quia hic Aphori sinus de inedia aut vens semone accipi non debet8 Nihil minus: veru toto coelo aberrabant ij, qui quod uniuersialiter ab Hippocrate dictum est ad particulares hasce
Ad secundum dico ex facilitate tolerantiae non de quantitate solum ferri iudicium, sed etiam de qualitate, quod eodem commentario allegatio innuit idem Galenus his ve 'bis. vani si humor superexcedens euacum
126쪽
tur, tunc ipsum seipso fieri leuioia aegrotum M tolerare melius necesse est: Quod si aliquid etiam ex iis quae sunt secundum naturam excernatur, dissolui & debilitari aegri vires, dc tolerantiae difficultatem persentici: quod perinde est ac si dicat si non talia educantur qualia educi conuenit, hoc est alia humo .s species quam quae in vitio est, non iacile sustineri Quare non bene idcirco inferri potest de quantitate audiendum hunc Aphorismu, potius quam de qualitate, quamuis in utruque quadret haec oratio, seli enim qualitati praecedentia conueniunt, ac praeterea de qualitate pertractatur in sequenti, ideoque generalia ex mente proserentis sunt particuliaribus applicanda seorsim , Sc ad ipsa restringenda Ad tertium conceditur ex dustis in legitima purgatione , non solam humorum. purgandorum qualitatem & differentiam attendendam Uti sexcentis locis docuit Medicorum princeps afferendum nihilominus de qualitate sola hic esse institutum, neque suisse opus quatitatis meminisse de qua mox agen-
Aphoristicae sentetiae breuitas abhorreat. Procedit etiam haec solutio circa eas conditiones quas in commentario percensuimus.
Ad ultimum satemur quoque postremam Aphorismi clausulam quatitati aeque ac qua-ἀitati conuenire, non inde tamen inserendum est de quantitate esse hanc, uti neque reliquam
127쪽
SECUNDA. st rationem, quandoquidem generalia praecepi suis sgillatim partibus & intentionibus
sapiantur. Patet autem meridiana luce claui, non immerito institutae, de qualitate ora-οni, fuisse haec addita, ex quibus redundan-ς humoris indicia petuntur : ut non sol mposteriori ex conferantia dc tolerantia, Ve-ma etiam , imo multo utilis a miori exudentibus proprijsque signis & causis le-
timae euacuationis cognitio peteretur. Hu
s decisionis veritas declarata purgationis entia, clarius innotescet. Quare ad ipsa
purgationis definitio recise tradita sit a Galeno in
AESTIO SECUNDA. Efinit purgationem , Humorum sua qualitate peccantium euacuationem, Veram esse hanc definitionem non tamen Libro. de
ini purgationi commune asserit Fallopius; si mi meae. quo sane vehementer lapsus ei, clim vera ce nequeat, nisi sit uniuersalis. Nam si id con-lamus modo quod accuratius postriaudum scrutaturi sumus purgationem etiam liu ,ribus sua substantia quomodo substantiarmen sumit Fallopius aut quantitate mo-
128쪽
lestiam asserentibus, conuenire. Consequitur
omnino falsam esse definitionem, quae asserit purgationem soli qualitatis vitio quadrare. Verum fortasse voluit Fallopius, admittenda quidem, deberi purgationem humori qualitate peccanti, sed non soli: proindeq; veram definitione cum de qualitate loquitur; mancam & impersectam, cum coeterorum Obliuiscitur; falsam atque a veritate alienam, si
haec ipsa excludit. Age igitur quibus argumentis motus, ab optimo docendi Magistro desciverit, audiam US.
Obiicit in primis humori aqueo ad pulmones irruenti atq; illapso purgationem deberi
omnium Docstorum consensione, sed is qualitate non assicit, quamcumque enim intemperiem sit sertitus, quemcumque subflatiliae modum, seu putridus sit, aut secus ; vias ob struendo sua substantia morbum in conformatione essicit, unde manifeste concluditur purgationem esse humoris etiam sua substantia noxij. Affere praeterea purgationem menstruam, quae accidit non qualitatis , sed quantitatis
ratione, quam , ex re Cepta vetcrum appellatione, Veram purgationem esse concludit. Sanguine noporro menstruu, qualitate prima non infici Galeni auctoritate comprobat,&ratione: ut pote cum is sit, quo mulier alitur, quo foetus gignitur, fouetur, formatur, sustenuatur, augetur. Quamobrem reliquum est ut propter copiam expurgetur, suam opiniO
129쪽
m confirmat, rum vomitionu, tum aliarumrgationum exemplo, quae non sunt eorumae sola qualitate laedunt. Addit postremo arenulis ipsus Hippocrates imonio, veram purgatione conuenire,1 tamen qualitate nocent, suaq; subsantia atus obstriiunt. Ex his colligit purgationem esse euacuatiem eorum omnium, quibus vel spiritus , solidae corporis partes impurae redduntur. At quanto interuallo a veritatis scopo abet, sacile quiuis vel ipso Fallopi, testimo, sibi persuadere potest, neque enim est
3d sutilem sententiam mutuatis aliundeonibus impugnemus . Equidem ut Galeninionem euertat, humoris aquei in pulmo delapsi evacuationem, purgatione veram asserit ;quemadmod um & sanguinis meni,& arenularum. Sed ab his neq; spiritus, ve solidae corporis partes impurae fiunt, o vel imminuta est sallopi, definitio, vel' propositae euacuationes, ex purgationum aero sunt elidendae. Iaec conclusio sequitur indubitate ex prae- lS, minor probatione Vix indiget, quae n qua ratione humor ille aqueus, spiritus solidas partes impuras reddit ' An sualitate, in qua nullum vitium inest ys Fallo credimus. An quantitate 'atquis unquam alitati per se talem tribuit atiionem An
obstruit sua substantia λ sed neque id nisiccidenti iacit obstructio: imo etiam non
130쪽
nisi inducta aliena qualitate, dc putredine, cuius parens vulgo aes imatur, Neque necesse es: tantum esse hunc humorem ut obstruat, a sed ut functiones impediat, partes proritet, tussim ni oueat, hocq; nomine sui expulsione indicabit. Substantia vero immediate spiritus labefa- stare nequit, sed mediante praua qualitate qua ipsa contaminata est δc polluta. De Arenulis, idem audiendum. Quod si quaerat quorsum Nephriticos dolores febris ut plurimum comitetur λ Dicam non impurioribus redditis, sed accensis spiritibus Si instet putridam non raro exoriri febrem Dicam non Arenularum vitio id accidere, sed ex dispositione corporis in putredine prona, huius namque putredinis non arenae sed humorum agitatio & cocitatio caloris extranei in materia disposita, causa immediata censeri debet. Denique ulla ne amenstruis impuritas, quae pura & omnis labis expertia diserte supponit FallopiusZQuorsum
ergo non male ob ij ciet quispiam suppressis
mensibus fieri ex utero morbos scriptum re- horis liquit Hippocrates, ita experientia compro-sγ. bante, nisi quod ex retentis mens bus aliqua in reliquum corpus redundat corruptela, a qua1nficituri Respondeo triplici ratione morbos
Primum sanguine sola copia molestante,' a tumque non magis ab hoc ii quinatur spiritus. & partes solidae, quam a reliquo sanguine in reliquis venis redundante, ut huius euacuatio